Het herstel van een duurzame economische groei
|
|
- Erika Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het herstel van een duurzame economische groei Unless countries come together to take the right kind of policy measures, we could be facing years of slow and subpar growth." - Christine Lagarde, IMF Chief - Hoe ziet een duurzame economische groei er uit? Het is eigenlijk heel simpel. Een economie groeit op een duurzame manier wanneer de hulpbronnen van de economie, zoals arbeid, kapitaal en productiecapaciteit, gericht zijn op activiteiten die tegemoetkomen aan de behoeften van anderen. In een gezonde economie worden arbeid, kapitaal en productiecapaciteit ingezet om iets van waarde te creëren. De inkomsten die hieruit voortvloeien kunnen worden aangewend om goederen of diensten elders af te nemen. Op deze wijze maakt de productieve activiteit van de ene economische sector de weg vrij voor een andere sector in de economie. Dit proces creëert een duurzame cyclus van economische activiteit en groei. Wanneer gaat het fout? Ook nu is het antwoord simpel. De economische groei loopt schade op wanneer de economische hulpbronnen, zoals arbeid en productiecapaciteit, verkeerd gealloceerd worden. Goederen en diensten die niet tegemoetkomen aan een behoefte of investeringen die niet productief zijn, zorgen voor een verspilling van arbeid en productiecapaciteit. Het productieproces en de economische hulpbronnen worden verspild wanneer bedrijven goederen produceren die niet in een behoefte voorzien en wanneer investeringen worden gedaan die niet productief zijn. Een voorbeeld is de massale overcapaciteit van huizen in landen als Ierland en Spanje. Deze huizen werden gebouwd ondanks dat de vraag naar huizen het aanbod ervan niet kon bijhouden. Van 2000 tot en met 2009 werden er meer dan 5 miljoen huizen gebouwd in Spanje, meer dan in Duitsland, Frankrijk en Engeland tezamen. Deze overcapaciteit leidde tot een val op de huizenmarkt die ten koste ging van de bouwsector, de werkgelegenheid, de banken en uiteindelijk de overheid. De waarde van die 5 miljoen extra huizen was uiteindelijk dus minder dan de waarde van de arbeid, de investeringen en de productiecapaciteit die in de bouw ervan werden gestoken. Quantitative Easing Is Quantitative Easing (QE) een oplossing voor een economie die te langzaam (of helemaal niet) groeit? Een Centrale Bank dient er, over het algemeen, voor te zorgen dat de geldhoeveelheid en de kredietgroei in overeenstemming zijn met het groeipotentieel van de economie. Op deze wijze worden de doelstellingen van een maximale werkgelegenheid, stabiele prijzen en redelijke rentestanden geoptimaliseerd. Echter, gedurende de laatste 14 jaar hebben de Amerikaanse FED, maar ook de ECB, hun grip op de groei van de geldhoeveelheid en kredietgroei verloren. De FED verlaagde gedurende de periode 2000 tot en met 2003 (het leeglopen van de internet zeepbel) de rente van 6,5% naar 1% met de bedoeling de economie te stimuleren. Het gevolg van deze lage rente was al snel dat men op zoek ging naar iets dat een hoger rendement zou opleveren. Hypotheken bleken een uitkomst. Banken waren vervolgens maar wat graag bereid dit product te leveren. Als antwoord op de financiële crisis werd de rente wederom verlaagd en het opkoopprogramma van Amerikaanse staatsleningen gestart. Inmiddels is gebleken dat dit voornamelijk een gunstig effect heeft gehad op de beurzen maar niet op de economische groei.
2 Wat gebeurt er nu precies wanneer de Centrale Bank staatsleningen opkoopt? De FED koopt een staatslening en betaalt hiervoor door cash of bankreserves te creëren. Deze cash of bankreserves zijn nog steeds schuldbekentenissen van de overheid, alleen in een andere vorm. Het zijn schuldbekentenissen voor een economische activiteit, verricht door de overheid, uit het verleden. De overheid heeft hiervoor werkloosheidsuitkeringen gefinancierd, de zorg betaald of een JSF gekocht. Waar gaat al die cash heen? De cash en de bankreserves die de FED heeft gecreëerd gaan momenteel helemaal nergens heen. De belegger (individu of pensioenfonds) zal deze cash direct aanwenden voor een herbelegging met een hoger rendement dan dat hij kan krijgen op de cash. Het directe resultaat is dat de verkoper van deze belegging de cash in handen krijgt. De FED heeft door deze cash dus een hele hete aardappel gecreëerd die door iedereen zo snel mogelijk doorgegeven wordt aan een ander. Op totaalniveau verdwijnt deze cash dus niet. Slechts aandelenkoersen en obligatiekoersen stijgen. Mocht u over deze conclusie uw bedenkingen hebben dan zou u eens rustig naar de onderstaande grafiek moeten kijken. En de banken dan? Zij zouden die overtollige reserves die ze hebben ontvangen (dankzij de verkoop van staatsleningen aan de FED) toch moeten uitlenen? Onderstaande grafiek laat zien dat ook dat niet gebeurt. Ze zetten die overtollige reserves keurig netjes op deposito bij de FED.
3 De redenering dat zij die reserves zouden moeten uitlenen om op die wijze de economische groei te stimuleren gaat voorbij aan een aantal belangrijke economische overwegingen: 1. Zijn er productieve projecten (nieuwe uitvindingen, producten of industrieën) beschikbaar of in ontwikkeling die kapitaal nodig hebben? 2. Hebben bestaande debiteuren het vermogen om nieuwe schulden aan te gaan? 3. Is er een systeem in werking dat het uitlenen aan niet-productieve speculaties ontmoedigt? Dit soort leningen put het bankkapitaal namelijk uit. 4. Zijn de banken bereid om geld uit te lenen aan kredietwaardige productieve projecten? De eerste twee overwegingen zijn het belangrijkst. De abnormaal lage rente van de afgelopen 14 jaar heeft er in geresulteerd dat de nadruk is komen te liggen op het stimuleren van de financiële economie. Beurzen en huizenprijzen werden gestimuleerd om zo door middel van het wealth effect consumenten te stimuleren om uit te geven. Dit werd de primaire manier om een recessie in de kiem te smoren. De consequentie hiervan was dat de reële economie werd genegeerd. Onderstaande grafiek toont dit ondubbelzinnig aan. Gedurende de periode 1950 tot en met 2000 groeide de Amerikaanse economie met 3,58% per jaar (gecorrigeerd voor inflatie). Vanaf 2000 is de reële economische groei verzwakt naar 1,78%. Dit betekent dat er nu te weinig productieve projecten zijn die kapitaal nodig hebben. Een lagere economische groei betekent tevens dat het vermogen van bestaande debiteuren (MKB) om nieuwe leningen aan te gaan is verminderd. Het negeren van de reële economie heeft dus tot gevolg dat de banken ook minder kunnen uitlenen. Dit betekent, op haar beurt, dat de economie in een vicieuze cirkel is beland. Het Amerikaanse bedrijfsleven heeft kunnen profiteren van de lage rente en heeft sinds 2008 maar liefst $2 biljoen geleend. Heeft het bedrijfsleven de opbrengst van deze leningen geïnvesteerd in nieuwe arbeidskrachten en productieve capaciteit? Nauwelijks. Onderstaande grafiek laat zien dat van die $2 biljoen aan nieuwe leningen slechts $150 miljard is geïnvesteerd.
4 Waar is de rest van dat geld gebleven? Een groot deel van de opbrengsten van deze leningen is gebruikt om de eigen aandelen in te kopen. Zoals wij eerder hebben geschreven (link) worden de eigen aandelen vaak ingekocht om de winstper-aandeel naar boven te manipuleren. Is het toeval dat de bonussen van het topmanagement vaak verbonden zijn met de stijging van de winst-per-aandeel van een bedrijf? De werknemers hebben in ieder geval niet geprofiteerd van QE. Onderstaande grafieken maken dit duidelijk.
5 Het is dan ook geen wonder dat het consumentenvertrouwen na 4 jaar nog ver onder het niveau van het begin van deze eeuw ligt. Het gevolg is dat slechts 10% van de Amerikanen gedurende de periode 2002 tot en met 2012 hun inkomen (na aftrek van inflatie) hebben zien groeien. Momenteel verdient de Amerikaanse CEO gemiddeld ruim 200 keer het inkomen van zijn gemiddelde werknemer. Dit was vroeger 20 keer. Terug naar een duurzame economische groei De welvaart van een land wordt gereflecteerd door de hoeveelheid goederen en diensten die haar bevolking in staat is te consumeren. De productiviteit van een land wordt gereflecteerd door de hoeveelheid goederen en diensten die haar bevolking in staat is te produceren. Uiteindelijk, kan de één niet toenemen zonder een toename van de ander. Centrale Banken dienen zich te realiseren dat elke extra dollar die door QE wordt gegenereerd zal leiden tot een verdere misallocatie van de hulpbronnen van de economie en tevens zal leiden tot meer speculatieve activiteit. De rente dient te worden genormaliseerd. De huidige spaarder krijgt momenteel dusdanig weinig rente vergoed dat, na aftrek van inflatie en belastingen, een daling van de koopkracht het resultaat is. Hoe bestaat het dat overheden verwachten dat negatieve reële rentes leiden tot meer consumptie? Consumptie is het gevolg van het in stand houden van de koopkracht van spaarders! Nu zoekt de spaarder zijn heil in riskantere beleggingen om zijn koopkracht op peil te houden, met alle negatieve gevolgen van dien.
6 Een genormaliseerde rente zal, in onze optiek, ook leiden tot meer investeringen van het bedrijfsleven. Wanneer bedrijven niet investeren in een klimaat waarin de rente 0% is, ligt dat niet aan een gebrek aan investeringsalternatieven. Het is voor deze bedrijven (het management) veel makkelijker om goedkoop geld te lenen en de eigen aandelen in te kopen. Een hogere rente maakt deze beslissing onaantrekkelijker. Een hogere rente maakt dat het management van de onderneming gedwongen is om een stijging van de winst-per-aandeel te zoeken in de groei van de onderneming. Investeringsbeslissingen komen dan pas weer in beeld. Een normalisatie van de rente zal op korte termijn een negatieve uitwerking hebben op de beurs. Echter, op de lange termijn zal de beurs ervan profiteren doordat de reële economische groei herstelt, hetgeen uiteindelijk zal leiden tot een duurzame groei van de omzetten en winsten van het bedrijfsleven. Op het fiscale vlak zullen politici moeten zorgen voor initiatieven en uitgaven die op de juiste wijze zijn gericht op het bevorderen van productiviteit en arbeidsmarktparticipatie. Deze initiatieven en uitgaven zullen zich zelf dan uiteindelijk terugverdienen. Een te groot deel van de overheidsuitgaven is niet gericht op productiviteit of beloning voor economische activiteit. Productieve infrastructuur en belastingvoordelen gericht op investeringen, research en het creëren van arbeidsplaatsen en het behouden ervan zijn slechts enkele voorbeelden. Ook investeringen in alternatieve energiebronnen zijn belangrijk. Zelfs wanneer u niet gelooft in de opwarming van de aarde veroorzaakt door fossiele brandstoffen, dan nog is de huidige situatie in de Oekraïne aanleiding om nog eens goed na te denken over de afhankelijkheid van onze energiebehoefte en de geopolitieke risico s. De toenemende geruchten over een QE programma in de Eurozone vormden de aanleiding tot dit artikel. Politici, media en beursdeskundigen wrijven zich reeds in handen bij het vooruitzicht van een Europese QE. Politici hopen de Euro te verzwakken zodat de export van de Eurozone zal groeien hetgeen, op haar beurt, het herstel van de economie dient te bevorderen. Wat zij zich niet realiseren is dat de meeste landen van de wereld dit beggar thy neighbour beleid reeds voeren. Zij vergeten tevens dat de collectieve handelsbalans van alle landen ter wereld een zero-sum-game is. Dit wil zeggen dat voor ieder land met een positief saldo op de handelsbalans er een moet zijn met een tekort. Dit is een simpele accounting wet! De media en de beursdeskundigen verlekkeren zich reeds bij het vooruitzicht van stijgende beurskoersen. Zij konden hierin wel eens gelijk krijgen. Ten koste van de lange termijn economische groei. Dat weer wel. Last but not least, realiseren wij ons dat de groeiende ongelijkheid tussen rijk en arm recentelijk een hot item is in de media. Wij hopen dat alle partijen in het politieke spectrum begrijpen dat ook zij hier aan hebben bijgedragen. Politici hebben beleid gevoerd dat te weinig gericht was op productiviteit en het belonen van economische activiteit. Zij hebben, daarentegen, beleid gevoerd dat te veel gericht was op het bevorderen van de financiële economie en niet-productieve overheidsuitgaven. IBS wenst u fijne paasdagen! Hans Betlem IBS Capital Management Chief Investment Officer hans.betlem@ibscm.nl +31 (0)
Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.
Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie
Nadere informatieSlechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!
Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.
Nadere informatieUIT theorie Fisher
De econoom Fisher. Fisher was een econoom die zijn theorie over de werking van geld lang voor de depressie in de jaren 30 van vorige eeuw publiceerde (the purchasing power of money 1911). Dit was een uitbreiding
Nadere informatieMicronieveau: dat wil zeggen naar de productie van een bedrijf of het inkomen van een huishouden
Samenvatting door een scholier 1037 woorden 19 augustus 2003 5,5 126 keer beoordeeld Vak Economie H1. Micronieveau: dat wil zeggen naar de productie van een bedrijf of het inkomen van een huishouden Macroniveau:
Nadere informatieQE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak?
QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak? Komt er QE in de eurozone? Sinds enige maanden wordt er op de financiële markten gezinspeeld op het opkopen van staatsobligaties door de Europese
Nadere informatieEindexamen economie vwo II
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een
Nadere informatieSlechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!
Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte
Nadere informatiePraktische opdracht Economie De kredietcrisis en verder
Praktische opdracht Economie De kredietcrisis en verder Praktische-opdracht door 1859 woorden 2 juni 2014 5 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Opdracht 1: D. E. Met de term economische groei wordt
Nadere informatieHoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model
Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model 1. Opbouw van de AV-lijn A. Relatie tussen reële bbp en rente Fragment: Belgische glansprestatie (Tijd, 31/12/2004) Bestedingen De consumptie van de gezinnen groeide
Nadere informatieSlechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!
Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2017-1 oktober 2017 t/m 31 december 2017 Samenvatting: De (12 maands)beleidsdekkingsgraad is gestegen van 112,7% eind september 2017 naar 115,3%
Nadere informatieEen huis kan je kopen of huren. De voordelen en nadelen tussen kopen en huren staan in tabel 1.
Kopen of huren. Een huis kan je kopen of huren. De voordelen en nadelen tussen kopen en huren staan in tabel 1. Tabel 1. Het verschil tussen kopen en huren. huis kopen huis huren rente en aflossing of
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal juli 2017 t/m 30 september Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 113,6% naar 116,5%; De beleidsdekkingsgraad
Nadere informatieALGEMENE ECONOMIE /03
HBO Algemene economie Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 M Productiefactoren: alle middelen die gebruikt worden bij het produceren: NOKIA: natuur, ondernemen, kapitaal,
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave 1 Hoe verdelen we de zorgkosten? 1 maximumscore 2 Stel het bbp op 100 en het totaal van de zorgkosten op 9 9 1,035 24 = 9 2,283328 = 20,55 1 100 1,0132 24 = 136,99 20,55 136,99 100% = 15% (en dat
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 havo 2004-II
4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 artikel 1 Een verklaring waaruit
Nadere informatieUIT geld en banken
Hoe ontstaat geld in de economie? Geld heb je nodig om spullen mee te kunnen kopen, zonder geld valt er niets te kopen, en als er te weinig geld is zitten mensen te wachten op geld voordat ze het uit kunnen
Nadere informatieMichiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatieGoede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen
Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Goede tijden, slechte tijden Soms zit het mee, soms zit het tegen 1 De toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de verkoopprijs van een product min de ingekochte
Nadere informatieGroep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115
Samenvatting door M. 1480 woorden 6 januari 2014 7,2 17 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Tijd is geld De ECB leent geld uit aan de banken. Ze rekenen daar reporente voor. Banken
Nadere informatieGroei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2
Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,
Nadere informatie5,8. Praktische-opdracht door een scholier 1585 woorden 12 december keer beoordeeld
Praktische-opdracht door een scholier 1585 woorden 12 december 2007 5,8 10 keer beoordeeld Vak Economie Conjunctuur Deze praktische opdracht gaat over conjunctuur. Ik beantwoord een aantal vragen in mijn
Nadere informatieHet 1 e kwartaal van 2015.
1 Het 1 e kwartaal van 2015. Achteraf bezien was het eerste kwartaal van 2015, vooral in Europa, uiterst vriendelijk voor beleggers. Hoewel door Invest4You, ondanks de jubelverhalen in de pers een zekere
Nadere informatieVeel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen
Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand
Nadere informatie1. Leg uit dat het sparen door gezinnen een voorbeeld is van ruilen in de tijd. 2. Leg uit waarom investeren door bedrijven als ruilen over de tijd beschouwd kan worden. 3. Wat is intertemporele substitutie?
Nadere informatieSamenvatting Economie Hoofdstuk 1 t/m 5: Verdienen en Uitgeven
Samenvatting Economie Hoofdstuk 1 t/m 5: Verdienen en Uitgeven Samenvatting door D. 1403 woorden 18 januari 2014 7 3 keer beoordeeld Vak Economie Conjunctuurbeweging/Conjunctuur: Het patroon van het stijgen
Nadere informatieUpdate april 2015 Beleggen
Update april 2015 Beleggen Laag, lager, laagst In mijn vorige column schreef ik over de actie van de ECB, die 22 januari jongstleden werd aangekondigd, om maandelijks 60 miljard Euro aan obligaties op
Nadere informatieRendement = investeringsopbrengst/ investering *100% Reëel rendement = Nominaal rendement / CPI * 100-100 Als %
Inflatie Stijging algemene prijspeil Consumenten Prijs Indexcijfer Gewogen gemiddelde Voordeel: Mensen met schulden Nadeel: Mensen met loon, spaargeld Reële winst bedrijven daalt Rentekosten bedrijven
Nadere informatieUIT VWO geld en banken
Hoe ontstaat geld in de economie? Geld heb je nodig om spullen mee te kunnen kopen, zonder geld valt er niets te kopen, en als er te weinig geld is zitten mensen te wachten op geld voordat ze het uit kunnen
Nadere informatieEindexamen havo economie oud programma I
Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat mensen met een hoog
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 105,7% naar 110,5%; De beleidsdekkingsgraad
Nadere informatieVan Lieshout & Partners Nieuwsbrief 3 e kwartaal Bron: Reuters
In onze eerste nieuwsbrief nieuwe stijl willen wij terugblikken op het afgelopen kwartaal, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en uiteraard geven wij onze visie op de financiële markten. Terugblik
Nadere informatieSamenvatting Economie Toetsweek 2
Samenvatting Economie Toetsweek 2 Samenvatting door E. 1301 woorden 3 december 2016 10 1 keer beoordeeld Vak Economie VERKOOPWAARDE 2000 INKOOPWAARDE: (INTERMEDIAIR VERBRUIK) GRONDSTOFFEN 1100 DIENSTEN
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2003-I
4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening
Nadere informatiePrinsjesdag 2014. Stand van zaken MKB. Rabobank Nederland, september 2014
Prinsjesdag 2014 Stand van zaken MKB Rabobank Nederland, september 2014 Internationale omgeving Basisscenario De wereldeconomie groeit ook in 2014, met name in de VS, maar spectaculair is het allemaal
Nadere informatieTwaalf grafieken over de ernst van de crisis
Twaalf grafieken over de ernst van de crisis 1 Frank Knopers 26-04-2012 1x aanbevolen Voeg toe aan leesplank We hebben een aantal grafieken verzameld die duidelijk maken hoe ernstig de huidige crisis is.
Nadere informatieECONOMIE IN TIJDEN VAN MONETAIR EXPANSIEVE POLITIEK
ECONOMIE IN TIJDEN VAN MONETAIR EXPANSIEVE POLITIEK Geert Gielens, Ph.D. hoofdeconoom 19 mei 2015 Agenda Het verschil met vorig jaar De euro zone De VS De ECB & haar beleid Besluit 2 Het verschil met vorig
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo II
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal 2014-1 oktober 2014 t/m 31 december 2014
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2014-1 oktober 2014 t/m 31 december 2014 Samenvatting: dalende euro en dalende rente Nominale dekkingsgraad gedaald van 117,4% naar 115,1%
Nadere informatieHuman Action voor Pensioenfondsen. Heiko de Boer
Human Action voor Pensioenfondsen Heiko de Boer Agenda Historie Oostenrijkse Economische School 4 kenmerken Subjectieve Waarde Geld ABCT (Austrian Business Cycle Theory) Pensioen vs Fractional Banking
Nadere informatieRuilen over de tijd (havo)
1. Leg uit dat het sparen door gezinnen een voorbeeld is van ruilen in de tijd. 2. Leg uit waarom investeren door bedrijven als ruilen over de tijd beschouwd kan worden. 3. Wat is intertemporele substitutie?
Nadere informatieOktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :
Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden
Nadere informatieVisie op 2010 Hoop op herstel
Visie op 21 Hoop op herstel Dr. A.E. (Annelies) Hogenbirk 15 december 29 Rabobank Economisch Onderzoek Agenda Terugblik op de recessie Mondiale economische ontwikkelingen Groene loten Waar zit de groei?
Nadere informatieKwartaal Update. Gold&Discovery Fund. Er lijkt een einde gekomen aan de zware correctie in grondstofgerelateerde. januari 2012
Kwartaal Update Gold&Discovery Fund januari 2012 In de eerste maand van dit jaar steeg goud bijna 11%, zilver 21%, terwijl de koperprijs 12% steeg. De waarde van onze portfolio steeg zelfs circa 18%. Hiermee
Nadere informatieLaag, lager, negatief: de onstuitbare val van de rentevoeten
Laag, lager, negatief: de onstuitbare val van de rentevoeten Thema-analyse Belfius Research Februari 2016 Inleiding De rente staat op een historisch laag niveau. Voor een 10-jarig krediet betaalt de Belgische
Nadere informatieGeld zonder schuld. Op weg naar een nieuw geldsysteem en een einde aan de crisis
Geld zonder schuld Op weg naar een nieuw geldsysteem en een einde aan de crisis www.onsgeld.nu februari 2015 Intro We leven tijdens de grootste crisis ooit. Het vertrouwen in banken is nog nooit zo laag
Nadere informatieDomein GTST havo. 1) Gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland; of anders geformuleerd: (C + I + O + E M)
1) Geef de omschrijving van trendmatige groei. 2) Wat houdt conjunctuurgolf in? 3) Noem 5 conjunctuurindicatoren. 4) Leg uit waarom bij hoogconjunctuur de bedrijfswinsten zullen stijgen. 5) Leg uit waarom
Nadere informatieVan Lieshout & Partners Nieuwsbrief 1 e kwartaal 2019
In deze nieuwsbrief blikken wij terug op het afgelopen jaar, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en presenteren wij onze visie op de financiële markten voor de komende periode. Terugblik 2018 Voordat
Nadere informatieHET JAAR VAN DE (HER)FINANCIERING
2018 HET JAAR VAN DE (HER)FINANCIERING 2018 het jaar van de (her)financiering December 2017 De lage rentestanden en de gunstige financieringsvoorwaarden stuwen de financieringsmarkt in 2017 naar een recordjaar.
Nadere informatieDienstensector houdt vertrouwen
Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren
Nadere informatieSPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER UUR
SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER 2016 15.30-17.00 UUR SPD Bedrijfsadministratie Algemene economie vrijdag 16 december 2016 B / 12 2016 NGO-ENS B / 12 Opgave
Nadere informatieDekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.
Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%
Nadere informatieEuropese Centrale Bank maakt ons rijker en ongelijker?
Europese Centrale Bank maakt ons rijker en ongelijker? Europese Unie 218 - Europese Centrale Bank Vermogensongelijkheid kan niet worden toegeschreven aan de acties van de Europese centrale bank (ECB).
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2004-I
4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening
Nadere informatieUitleg theorie AS-AD model. MEV Wat betekent AS-AD. Aggregated demand: de macro-economische vraag.
Uitleg theorie AS-AD model. Het AS-AD model is een theoretisch model over de werking van de economie. Het model is daarmee een macro-economisch model. Het model maakt sterk gebruik van het marktmodel uit
Nadere informatieVierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland
Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland
Nadere informatieKwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014
Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%
Nadere informatieHieronder vindt u de belangrijkste sheets uit de presentatie van Mr. Drs. J. Wijn, zoals deze zijn vertoond tijdens de 'ABN AMRO blikt
Hieronder vindt u de belangrijkste sheets uit de presentatie van Mr. Drs. J. Wijn, zoals deze zijn vertoond tijdens de 'ABN AMRO blikt vooruit'-bijeenkomsten, gehouden tussen 21 en 28 september 2010. Een
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2003-II
4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord
Nadere informatieEconomie Samenvatting M4
Economie Samenvatting M4 Hoofdstuk 1 De prijs van tijd Ruilen over tijd is een belangrij onderdeel van economisch handelen. Dat geldt voor huishoudens, bedrijven en de overheid. Gezinnen sparen voor hun
Nadere informatiePersbericht ABP, eerste halfjaar 2008
Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008 Hoofdpunten Rendement over eerste helft 2008 is 5,1%. De dekkingsgraad is medio 2008 uitgekomen op 132%. De kredietcrisis eist zijn tol. Vooral aandelen en onroerend
Nadere informatieVeranderingen in de syllabus voor het eindexamenprogramma 2017
Veranderingen in de syllabus voor het eindexamenprogramma 2017 100% 100% Gini coefficient = A/A+B Gini =0 dan helemaal gelijke verdeling Gini = 1 dan helemaal ongelijke verdeling Ink Ink A A B B 0% personen
Nadere informatieWijs & van Oostveen VISIE Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie. drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer
Wijs & van Oostveen VISIE 2014 Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer Driebergen - Rijsenburg, 22 januari 2014 Programma Visie 2013 - Programma Robert
Nadere informatieDe Ezel en de Spiegel: over disjunctie van de reële economie en financiële markten
De Ezel en de Spiegel: over disjunctie van de reële economie en financiële markten 1. Toen Ben Bernanke op 19 juni in een optimistische noot over de vooruitzichten van de VS economie de mogelijkheid opperde
Nadere informatieHoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011
Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële
Nadere informatieDe besparingen van Amerikaanse huis houdens na de financiële crisis
De besparingen van Amerikaanse huis houdens na de financiële crisis De besparingen van Amerikaanse gezinnen bereikten vlak voor de crisis een naoorlogs dieptepunt. Na de crisis moeten huishoudens fors
Nadere informatieHet 4 e kwartaal van 2014.
1 Het 4 e kwartaal van 2014. Zoals werd aangegeven aan het einde van het derde kwartaal van 2014 zou voorzichtigheid betracht worden bij het investeren in aandelen. De kansen op topvorming werden zo groot
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2001-I
Opgave 1 Hoge druk op de arbeidsmarkt Gedurende een aantal jaren groeide de economie in Nederland snel waardoor de druk op de arbeidsmarkt steeds groter werd. Het toenemende personeelstekort deed de vrees
Nadere informatieBeleggingsthema s 2016. What a difference a day makes (1975), Dinah Washington
Beleggingsthema s 2016 What a difference a day makes (1975), Dinah Washington Inleiding De dagen die in 2015 het verschil maakten, zijn de dagen waarop centrale bankiers uitspraken deden, what a difference
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 600 bezoekers (2.800 2.200) 2 maximumscore
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 havo 2000-II
4 Antwoordmodel Opgave voorbeeld van een juiste berekening: 84.760.000 4 = 2.080 uur 63.000 2 voorbeeld van een juist antwoord: Een antwoord waaruit blijkt dat uitzendkrachten in deeltijd werken. 3 voorbeelden
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een voorbeeld van een
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m 30 juni 2012 Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad is gedaald van 110,0% naar 105,1% Beleggingsrendement
Nadere informatieSamenvatting Economie Hoofdstuk 19 en 20: Inkomensverdeling en conjuntuur
Samenvatting Economie Hoofdstuk 19 en 20: Inkomensverdeling en conjuntuur Samenvatting door een scholier 1286 woorden 9 januari 2013 6,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent 19.1 Personele inkomensverdeling
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 Zakelijk boeren 1 maximumscore 1 A, B, D, E, F, H Opmerking
Nadere informatieUIT theorie ASAD
Uitleg theorie AS-AD model. Het AS-AD model is een theoretisch model over de werking van de economie. Het model is een samenvoeging van de theorie van Keynes met de oude klassieke modellen. In verschijningsvorm
Nadere informatieWall of worry. 17 maart 2016
17 maart 2016 Wall of worry De MSCI World aandelenindex (uitgedrukt in Euro) is sinds 11 februari 12,5% hersteld maar staat nog -5,5% vanaf het begin van het jaar. Een combinatie van factoren zorgde voor
Nadere informatieigg bouweconomie marktanalyse
igg bouweconomie marktanalyse indices en prognoses kwartaalbericht, - Het herstel van de bouwmarkt krijgt steeds duidelijker vormen. Na een periode van circa zeven jaar waarin de prijzen eigenlijk continu
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2008-I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 vergemakkelijken van het ontslaan
Nadere informatieUIT de arbeidsmarkt
Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid
Nadere informatieMacro-economische Ontwikkelingen
Macro-economische Ontwikkelingen e kwartaal 1 Bijlage II Overall conclusie De Nederlandse economie groeit naar verwachting met 1¾% in 1 en met 1½% in 11. De toename van het bbp komt bijna volledig voor
Nadere informatie1 140 miljard euro bij
PRIVATE S.A. Page: 1+2 3 Circulation: 330835 92b4f4 1390 De Nieuwe Gazet No. of publications: 2 ECB drukt 1 140 miljard euro bij Met die som in 50 euro biljetten kan je de negen bollen van het Atomium
Nadere informatieDe Wereldeconomie van Morgen: Op Zoek naar Groei
De Wereldeconomie van Morgen: Op Zoek naar Groei Jan Van Hove Chief Economist, KBC Group NV Bolero Tips & Trends 2016 10 september 2016 Globalization presumes sustained economic growth. Otherwise, the
Nadere informatieExamen VWO. Economie 1 (nieuwe stijl)
Economie 1 (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 17 mei 13.30 16.30 uur 20 01 Voor dit examen zijn maximaal 65 punten te behalen; het examen bestaat uit
Nadere informatieSamenvatting Economie Inkomen Hoofdstuk 1 t/m 3
Samenvatting Economie Inkomen Hoofdstuk 1 t/m 3 Samenvatting door een scholier 1203 woorden 17 januari 2005 6,1 90 keer beoordeeld Vak Economie Samenvatting economie lesbrief: inkomen. Hoofdstuk 1: de
Nadere informatieWelvaart en groei. 1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte kunnen voorzien. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten?
1) Leg uit wat welvaart inhoudt. 2) Waarmee wordt welvaart gemeten? 3) Wat zijn negatief externe effecten? 4) Waarom is deze maatstaf niet goed genoeg? Licht toe. 1) De mate waarin mensen in hun behoefte
Nadere informatieDe groei van de wereldeconomie wordt gemeten aan de hand van de groei van de nationale productie van alle landen in de wereld
Samenvatting door een scholier 1909 woorden 17 april 2007 4,8 30 keer beoordeeld Vak Economie Hoofdstuk 1 Import: goederen uit het buitenland kopen Export: producten aan het buitenland verkopen Uitvoersaldo:
Nadere informatieInternationale handel H7 1. Internationale handel. Waarom importeren: 25-2-2013. Waar komt het vandaan?
Internationale handel H7 1 Waar komt het vandaan? Economie voor het vmbo (tot 8,35 m.) Internationale handel Importeren = invoeren (betalen) Exporteren = uitvoeren (verdienen) Waarom importeren: Meer keuze
Nadere informatieEindexamen vwo economie pilot I
Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de principaal te maken kan krijgen met keuzemogelijkheden en daardoor kosten moet maken om de kwaliteit van de zorgproducenten te kunnen beoordelen
Nadere informatieOm de sector zo goed mogelijk te vertegenwoordigen, hebben we alle ondernemingen geïdentificeerd die hun jaarrekening op de website van de NBB
1 Om de sector zo goed mogelijk te vertegenwoordigen, hebben we alle ondernemingen geïdentificeerd die hun jaarrekening op de website van de NBB (Nationale Bank van België) hebben gepubliceerd. Ondernemingen
Nadere informatieWaarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015
Waarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015 4 Onderwerpen: 1. De financiële crisis van 2008 2. Geldschepping 3. Hoe staan de landen er economisch voor? 4. De
Nadere informatie2) Wanneer gaan de verschillende maatregelen in? Per 1 januari 2013
Oktober 2012 Nieuws hypotheekrenteaftrek Zoals het er nu voorstaat zal er vanaf 2013 alleen aftrek worden genoten voor hypotheekrente bij minimaal een annuïtaire aflossing. Op dit moment mag je nog de
Nadere informatieDomein E: Ruilen over de tijd. fransetman.nl
Domein E: Ruilen over de tijd Rente : prijs van tijd Nu lenen: een lagere rente Nu sparen: een hogere rente Individuele prijs van tijd: het ongemak dat je ervaart Algemene prijs van tijd: de rente die
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014. Samenvatting: stijgende aandelen
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014 Samenvatting: stijgende aandelen Nominale dekkingsgraad gestegen van 123,0% naar 123,6% Reële dekkingsgraad
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat consumenten (bepaalde) aankopen naar voren halen, wanneer ze een hoge / hogere inflatie in de komende periode verwachten. 2 maximumscore 2 Een
Nadere informatie