Padden.nu Bijna amfibieën veilig overgezet. Jelger Herder & Rolf van Leeningen

Transcriptie

1 Padden.nu 2016 Bijna amfibieën veilig overgezet Jelger Herder & Rolf van Leeningen

2 Padden.nu 2016 Bijna amfibieën veilig overgezet Jelger Herder & Rolf van Leeningen

3 Colofon Rapportnummer: H Datum uitgave: Titel: Padden.nu Subtitel: Bijna amfibieën veilig overgezet Wijze van citeren: Herder, J.E. & R.A. Van Leeningen, Padden.nu 2016 bijna amfibieën veilig overgezet. Stichting RAVON, rapport H. Samenstellers: Met medewerking van: Foto s omslag: Jelger Herder & Rolf van Leeningen Peter Frigge Paddensnoer (eitjes) en Gewone pad Jelger Herder Aantal pagina s incl. bijlagen: 27 Projectnummer: Projectleider: Jelger Herder Sponsoren: 2017 Stichting RAVON, Nijmegen

4 Stichting RAVON Inhoud 1 Inleiding Paddenwerkgroepen 5 2 Methode Telmee Invoeren op de juiste dag 6 3 Resultaten Aantal overgezette amfibieën per werkgroep Aantal overgezette amfibieën per soorten Verloop van de amfibieëntrek Klimatologie Algemene amfibieëntrek in Gewone pad Rugstreeppad Bruine kikker Groene kikker Heikikker Kleine watersalamander Alpenwatersalamander Kamsalamander 22 4 Conclusies & aanbevelingen 23 5 Dankwoord 24 6 Literatuur 25 Bijlage 1 26

5 Verslag Padden.nu 2016

6 Stichting RAVON 1 Inleiding Eind 2007 is het project Padden.nu gestart. Het belangrijkste doel is het samenbrengen en ondersteunen van werkgroepen die actief zijn in het beschermen van amfibieën. De spil van het project is de interactieve website Deze website vormt een platform voor alle mensen en organisaties die betrokken zijn bij het overzetten van amfibieën tijdens de trekperiode en organisaties of instanties die daar beroepsmatig mee te maken hebben, zoals gemeenten, wegberm- of grote terreinbeheerders. De website richt zich op uitwisseling van kennis en ervaring tussen de vele verschillende paddenwerkgroepen of individueel werkende overzetters. Verder vermeldt de website allerlei wetenswaardigheden over de Nederlandse amfibieën en hun bescherming en biedt hij hulp voor het herkennen van soorten. Paddenwerkgroepen kunnen zich aanmelden bij Padden.nu en een eigen pagina inrichten op de website. Naast algemene informatie hebben de werkgroepen de mogelijkheid hun overzetresultaten door te geven, die vervolgens worden weergegeven in een actuele grafiek op hun werkgroeppagina. 1.1 Paddenwerkgroepen In 2016 staan er in totaal 98 werkgroepen geregistreerd op Padden.nu. In alle provincies bevinden zich één of meer paddenwerkgroepen (zie figuur 1). Van deze 98 werkgroepen, met in totaal 195 trajecten, hebben er 66 hun overzetresultaten doorgegeven via Telmee.nl. Vijf werkgroepen hebben hun gegevens op papier of digitaal doorgegeven. Het streven is dat alle werkgroepen zelf hun telgegevens invoeren op Telmee. Figuur 1: Overzichtskaart van de aangesloten werkgroepen op Padden.nu in

7 Verslag Padden.nu Methode 2.1 Telmee De aantallen overgezette dieren zijn per traject doorgegeven via de website Door voor elk traject een apart account aan te maken op Telmee is het mogelijk om de ingevoerde data per traject te presenteren in actuele grafieken op Padden.nu. Het merendeel van de paddenwerkgroepen voert zelf zijn waarnemingen in. Voor een klein aantal (nieuw) aangemelde werkgroepen heeft RAVON de data voor 2016 ingevoerd. Dit is in voorafgaande jaren eveneens voor een aantal werkgroepen gedaan. Deze data wordt echter niet per dag ingevoerd maar het gaat hier om jaartotalen. Hierdoor konden deze gegevens niet worden meegenomen in de grafieken die het verloop van de trek laten zien. Door voor deze werkgroepen een account aan te maken en eenmalig de gegevens in te voeren, wordt de drempel om zelf in te gaan voeren op Telmee verlaagd. Het is de bedoeling dat deze werkgroepen zelf hun overzetresultaten invoeren. Meer informatie over het doorgeven van waarnemingen is te vinden op onder het tabblad waarnemingen. In dit verslag zijn alleen de resultaten opgenomen van de werkgroepen die hun waarnemingen hebben doorgegeven. In totaal zijn er door de bij Padden.nu aangesloten werkgroepen dus meer dieren overgezet! 2.2 Invoeren op de juiste dag Sommige werkgroepen zetten s avonds en andere zetten s morgens dieren over. Dit heeft als gevolg dat de trek van één gunstige nacht op twee verschillende dagen wordt ingevoerd (door de ene groep op de datum van de avond en door de andere groep op de datum van de dag erna). Dit levert een vertekend beeld op in de totaaloverzichten. Er is daarom besloten om alle data van de ochtendronden op de datum van de avond ervoor te schrijven, omdat het grootste aantal dieren vlak na de schemer trekt. Hoewel ze pas s morgens uit de emmers worden gehaald, waren de dieren toch wel degelijk de dag daarvoor al aan het trekken. 6

8 Stichting RAVON 3 Resultaten 3.1 Aantal overgezette amfibieën per werkgroep De 66 werkgroepen waarvan gegevens bekend zijn hebben in 2016 gezamenlijk amfibieën overgezet. Tabel 1 laat een vergelijking zien van de resultaten uit 2016 en de voorgaande jaren. Hierbij moet worden opgemerkt dat deze cijfers zijn gebaseerd op het aantal heentrekkende dieren. Om de jaren met elkaar te kunnen vergelijken is een correctie toegepast op de aantallen van 2008 uit Herder (2008), waarin ook terugtrekkende dieren waren opgenomen. Daarnaast is in 2016 kritischer gekeken naar de ingevoerde gegevens en zijn dode dieren niet meegeteld. Uit tabel 1 blijkt dat in 2016 het aantal werkgroepen dat is aangsloten bij Padden.nu opnieuw sterk is toegenomen met 12 nieuwe groepen. Het aantal werkgroepen dat gegevens heeft doorgegeven is iets hoger in vergelijking met 2014 en 2015, maar lager dan 2012 en Tabel 1, gegevens Padden.nu 2008 t/m 2016 (Bron gegevens: Herder, 2008; Werkman et al, 2009; Herder & Hankman, 2010; Herder, 2011; Van Diepenbeek & Herder, 2014, Herder & Van Leeningen, 2014; Van Leeningen & Herder, 2015) Werkgroepen aangesloten bij Padden.nu Werkgroepen die overzetresultaten hebben doorgegeven Trajecten waarvan overzetresultaten zijn doorgegevens Overgezette amfibieën alle werkgroepen samen (doorgegeven) Gemiddeld aantal overgezette amfibieën per werkgroep

9 Verslag Padden.nu 2016 In 2016 zijn minder amfibieen doorgeven dan het recordaantal uit Desondanks gaat het om de vierde plaats sinds de start in Het gemiddelde aantal dieren dat is overgezet per werkgroep lag in 2016 lager dan voorgaande jaren. Onderling zijn de jaren echter lastig te vergelijken omdat er variatie zit tussen de aantallen en welke werkgroepen gegevens doorgeven. Hoe meer kleine groepen gegevens doorgeven hoe lager het gemiddelde. Naar schatting van RAVON zijn er momenteel zo'n 125 paddenoverzetgroepen in Nederland actief. Uitgaande van gemiddeld overgezette amfibieën per werkgroep, kan worden berekend dat in totaal -bij benadering amfibieën in Nederland veilig naar de overkant zijn geholpen. Dat gaat om bijna een kwart miljoen amfibieën! In figuur 2 is het aantal overgezette amfibieen per locatie visueel weergegeven. Hoe groter de cirkel hoe meer amfibieen er zijn overgezet. Op de kaart is duidelijk te zien dat de grootste concentratie aan paddenwerkgroepen langs de duinrand en de grote rivieren te vinden is. Langs de duinrand dient het duingebied vaak als landhabitat en overwinteringsgebied en liggen de voortplantingswateren in de binnenduinrand. Langs de rivieren ligt het landhabitat en overwinteringsgebied vaak in de bossen tegen stuwwallen en planten de amfibieen zich voort in de wateren onderaan deze stuwallen en in de uiterwaarden. Juist op deze plaatsen liggen vaak ook drukke (provinciale) wegen die de amfibieën moeten oversteken om tussen hun leefgebieden te migreren. Dat verklaart het grote aantal paddenwerkgroepen in deze regio s. De overige paddenwergkroepen liggen verspreid over het land, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Ook hier gaat het in de regel om locaties waar het voortplantingswater gescheiden wordt van het onverwinteringsgebied en/of landgebied. Bijvoorbeeld langs bosranden of parken. Locatie langs de Poostweg, Beetsterzwaag (Friesland). 8

10 Stichting RAVON Figuur 2: Aantal overgezette amfibieën per locatie. 9

11 Verslag Padden.nu 2016 In tabel 2 is de top 5 opgenomen van werkgroepen die de meeste amfibieën hebben overgezet in In bijlage 1 is een complete lijst opgenomen van alle werkgroepen. De aantallen per werkgroep variëren van 60 dieren tot meer dan tienduizend. Met overgezette amfibieën heeft de werkgroep van de Dierenbescherming afd. Haaglanden in 2016 de eerste plaats overgenomen van Amerongen dat op de tweede plek uitkomt met overgezette dieren. Met stip op de derde plaats staat de Amfibieën werkgroep Deventer. De top vijf wordt gecompleteerd door de KNNV Afdeling Delfland en Paddenwerkgroep Hazenakker vijver Oss Zuid. Tabel 2, top 5 van werkgroepen die de meeste amfibieën hebben overgezet in 2016 Werkgroep Traject Plaats Amfibieën overgezet Provincie 1 Dierenbescherming afd. Haaglanden 11 trajecten Haaglanden ZH 2 Werkgroep padden Amerongen N225 & Veenseweg Amerongen GE 3 Amfibieën Werkgroep Deventer 8 trajecten Deventer OV 4 KNNV Afdeling Delfland 13 trajecten Delfland ZH 5 Paddenwerkgroep Hazenakker vijver Oss Zuid Wijk bij de vijver nabij de straat Hazenakker Oss Zuid NB 3.2 Aantal overgezette amfibieën per soorten In totaal zijn er amfibieën overgezet in Het grootste deel werd daarbij tot op soort gedetermineerd. De overige waarnemingen zijn doorgegeven als salamander of kikker. Wat opviel was dat er in 2016 veel meer tot op soort gedetermineerd is. De herkenningskaarten op de RAVON website helpen daarbij. Werden er in 2015 nog amfibieen als kikker onbepaald doorgeven, in 2016 waren dat er nog maar 12. Bij de groene kikkers is ook meer tot op soort gedetermineerd is. Zo nam het aantal groene kikkers onbepaald sterk af van in 2015 naar 817 in Tegelijk steeg het aantal overgezette bastaardkikkers, meerkikkers en poelkikkers. Het gaat hier niet om meer overgezette groene kikkers maar om een betere herkenning en determinatie waardoor individuen vaker op soort zijn ingevoerd in plaats van als groene kikkers. Het merendeel van de overgezette dieren in 2016 waren gewone padden: Op de tweede plaats staat de bruine kikker met overgezette dieren. Ook in 2016 stond de de kleine watersalamander weer derde in de ranglijst met dieren. 10

12 Stichting RAVON Bij veel soorten worden maar enkele tientallen of een een paar honderd dieren overgezet (zie tabel 3). De reden daarvan is dat het zeldzamere soorten betreft, of -wat het meest voorkomt-, het soorten zijn die later in het voorjaar actief worden en minder massaal trekken dan de koplopers van de lijst. In tabel 3 is ook weergegeven op hoeveel trajecten een soort is overgezet. Dit laat de zeldzaamheid van soorten zien. De gewone pad, bruine kikker en kleine watersalamander zijn de algemeenste soorten en komen op bijna elk traject voor. In de tabel zijn enkel tot op soort gedetermineerde amfibieen opgenomen (plus de groene kikkers onbepaald). Nieuw in 2016 was de springkikker, dit is een soort die van nature niet in Nederland voorkomt maar illegaal is geintroduceerd. Tabel 3, overzicht van het aantal overgezette dieren per soort Soort Aantal overgezette individuen per soort Aantal trajecten waar de soort aanwezig was Boomkikker 3 1 Springkikker 3 1 Poelkikker 4 3 Vinpootsalamander 6 2 Meerkikker 8 1 Rugstreeppad 86 7 Kamsalamander Heikikker Alpenwatersalamander Groene kikker onbepaald Bastaardkikker Kleine watersalamander Bruine kikker Gewone pad

13 Verslag Padden.nu Verloop van de amfibieëntrek De gewone pad trekt al bij een minimumtemperatuur van 6 C, salamanders soms bij nog lagere temperaturen. Maar hoe hoger de temperatuur, hoe groter de trek. De amfibieëntrek is echter niet alleen afhankelijk van de temperatuur, ook de luchtvochtigheid speelt een rol. Amfibieën hebben een waterdoorlaatbare huid en zijn daarom gevoelig voor uitdroging. Ze trekken daarom het liefst tijdens vochtig weer. De amfibieëntrek wordt dus gestuurd door een combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid. Op de website van Padden.nu staat een tabel die de intensiteit van de amfibieëntrek voorspelt. In deze paragraaf worden achtereenvolgens de klimatologie, de algemene amfibieëntrek van 2016 en de migratie per soort besproken Klimatologie De winter van was zeer zacht, de op één na zachtste sinds de temperatuurmetingen in 1706 (6,3 C tegen 3,4 C normaal). Vooral de maand december was zacht maar ook januari lag boven gemiddeld. Lokaal waren er grote verschillen, het noordoosten van het land had in januari dagenlang op grote schaal last van ijzel. Februari was ook een zachte maand vergeleken met het langjarige gemiddelde. Gemiddeld lag de temperatuur op 4,6 C (normale waarde 3,3 C). De winter was erg zonnig met 250 zonuren tegen normaal 199 zonuren. Vooral december was erg zonnig. Met 212 mm verliep de winter normaal (normaal 210 mm). Vooral januari en februari waren natte maanden. De lente van 2016 was qua temperatuur gemiddeld met een gemiddelde temperatuur van 9,5 C. De lente begon echter koel en in de eerste deel van de maand maart kwam het tot vorst. In totaal waren er in maart dertien vorstdagen tegen acht normaal. Met een gemiddelde van 165 mm week de hoeveelheid neerslag niet veel af van het langjarige gemiddelde van 172 mm. Maart was aan de droge kant (54 mm tegen 68 mm normaal) en april nat (62 mm tegen 44 mm normaal). Met een gemiddelde van 575 zonuren (normaal 517 uur) was de lente zonniger dan gemiddeld. Tabel 4. Overzicht gemiddelde temperaturen en neerslag over de jaren 2008 t/m 2016, afgezet tegen de normale waarden (status 2016). Bron: KNMI, De Bilt Normaal Winter (december, januari, februari) Gemiddelde temperatuur (in C) 5,1 2,2 1,1 2,3 4,1 2,9 6,0 4,1 6,3 3,4 Totale neerslaghoeveelheid (in mm) Voorjaar (maart, april en mei) Gemiddelde temperatuur (in C) 10,2 10,8 8, ,4 7,4 11,2 9,2 9,5 9,5 Totale neerslaghoeveelheid (in mm)

14 Stichting RAVON Figuur 3. Temperatuurverloop in februari t/m mei 2016, De Bilt (bron: KNMI) Figuur 4. Neerslag in februari t/m mei , De Bilt (bron: KNMI)

15 Verslag Padden.nu Algemene amfibieëntrek in 2016 De dagtotalen van overgezette aantallen van alle amfibieën samen staan weergegeven in grafiek 1. Deze grafiek laat zien dat de amfibieëntrek dit jaar verdeeld is in meerdere actieve periodes met twee kleine en twee grote pieken. Door de zachte winter begint de amfibieëntrek reeds met een kleine opleving rond eind februari (piek op 21 februari met ruim amfibieën). De eerste drie weken van maart verlopen koud en grotendeels droog waardoor er nagenoeg geen trek is. Vanaf 20 maart trekt het aan met een piek op 26 maart met iets meer dan amfibieen. Daarna valt de trek iets terug maar blijft op een constant peil van rond de amfibieen per dag. Op 2 en 3 april piekt de amfibieentrek nogmaals met respectievelijk en amfibieen per dag. De laatste piek volgt op 15 april met bijna dieren. Dit is ook direct het einde van de amfibieentrek van Het grootste aantal amfibieën in 2016 trekt tussen 20 maart en 6 april In deze twee weken worden meer dan amfibieën overgezet. De grafieken van alle amfibieën samen wordt sterk bepaald door de gewone pad waarbij de andere soorten wat betreft de aantallen in het niet vallen. In de komende paragrafen worden de grafieken per soort besproken van de meest overgezette soorten Alle amfibieën samen 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand Grafiek 1, aantal overgezette amfibieën (alle soorten samen) per dag in

16 Stichting RAVON Gewone pad De gewone pad had in 2016 meerdere trekperiodes. De eerste gewone padden werden op 1 februari waargenomen. In de weken daarna werden geen tot weinig gewone padden meer gezien. Omstreeks 21 februari worden de eerste grote aantallen overgezet. Daarna volgt een rustige periode. Tussen 20 maart en 5 april volgt een periode van grote trek met pieken op 26 maart, 2 april en 3 april. Op 15 april volgt een laatste piek. De gewone pad is in 2016 op 116 verschillende trajecten overgezet Gewone pad 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 15

17 Verslag Padden.nu Rugstreeppad De rugstreeppad staat bekend als een late soort en omdat niet alle dieren in dezelfde periode trekken is er geen massale trek zoals bij de gewone pad (Verboom, Musters & Van der Lugt in Creemers & Van Delft, 2009). In 2016 werden er meer rugstreeppadden overgezet dan in Op 24 maart 2016 werd de eerste rugstreeppad overgezet, toevallig precies dezelfde datum als in De meeste rugstreeppadden werden overgezet op 3 april. De rugstreeppad is in 2016 op 7 verschillende trajecten overgezet. Rugstreeppad 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 16

18 Stichting RAVON Bruine kikker De eerste bruine kikkers worden op 7 februari al overgezet maar pas eind maart volgen de wat grotere aantallen. Tussen 20 maart en 6 april trok het grootste deel van de bruine kikkers naar het water. De piek lag tussen 25 en 27 maart met ruim bruine kikkers in drie dagen. De bruine kikker is in 2016 op 107 verschillende trajecten overgezet. Aantal overgezette dieren Bruine kikker feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 17

19 Verslag Padden.nu Groene kikker De groene kikker is een warmteminnende soort die vaak wat later in het seizoen actief wordt. Een deel van de groene kikkers overwintert in het water en vertoont dus ook helemaal geen trekgedrag. In februari worden slecht enkele exemplaren aangetroffen. Eind maart komt de trek op gang en op 26 maart en 3 april piekt de trek. De aantallen nemen daarna af en alleen rond 12 april was er nog een kleine opleving. De groene kikker is in 2016 op 37 verschillende trajecten overgezet. 300 Groene kikker 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 18

20 Stichting RAVON Heikikker De heikikker migreert vaak net iets eerder dan de gewone pad en de bruine kikker. De paartijd kan onder gunstige weersomstandigheden al eind februari beginnen. Gebruikelijker is echter maart met de hoogste piek van actieve dieren tijdens de voortplanting in de tweede helft van maart (de Jong & Vos in Creemers & van Delft, 2009). In vergelijking met voorgaande jaren waren de heikikkers laat. Pas vanaf 19 maart begonnen de aantallen op te lopen met een duidelijke piek op 26 maart. De heikikker is in 2016 op 3 trajecten overgezet. 120 Heikikker 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 19

21 Verslag Padden.nu Kleine watersalamander De kleine watersalamander is een relatief vroege soort. In de laatste week van februari was er al een piek te zien. De grootste aantallen trokken in 2016 relatief laat tussen 20 maart en 6 april. De topdagen voor de trek waren 21 maart, 27 maart en 4 april. De kleine watersalamander is in 2016 op 90 verschillende trajecten overgezet. 300 Kleine watersalamander 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 20

22 Stichting RAVON Alpenwatersalamander De Alpenwatersalamanders werden voor het eerst in kleine aantallen op 20 februari overgezet. Grotere aantallen volgende daarna in de laatste week van maart en eerste week van april. De twee dagen met de grootste aantallen overgezette dieren waren 26 en 27 maart met respectievelijk 38 en 45 individuen. Daarna was er nog een piek op 3 april met 31 individuen. Na 4 april werden er amper meer Alpenwatersalamanders overgezet. De Alpenwatersalamander is in 2016 op 18 verschillende trajecten overgezet. Alpenwatersalamander 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 21

23 Verslag Padden.nu Kamsalamander Net zoals de kleine watersalamander is de kamsalamander een vroege soort die al bij lage temperaturen trekt. De trek begon in 2016 pas op 1 maart, wat relatief laat is voor deze soort. In de weken daarna is het rustig. Vanaf half maart worden er geregeld redelijke aantallen kamsalamanders overgezet. De laatste kamsalamanders worden op 8 april overgezet. De kamsalamander is in 2016 op 3 trajecten overgezet. 25 Kamsalamander 2016 Aantal overgezette dieren feb-2016 mrt-2016 apr-2016 mei-2016 Maand 22

24 Stichting RAVON 4 Conclusies & aanbevelingen Het jaar 2016 is het negende jaar dat de website in de lucht is. Hoewel de financiering voor het project eind 2010 ten einde liep is besloten het project op kosten van RAVON voort te zetten. In 2016 is de website daarom opnieuw onderhouden, zijn vragen beantwoord en zijn er een groot aantal nieuwe werkgroeppagina s aangemaakt. Er is niet meer actief geworven voor nieuwe werkgroepen maar de werkgroepen weten Padden.nu nu zelf te vinden. We hopen dat deze lijn zich verder voortzet en dat nog meer paddenwerkgroepen zich aanmelden bij Padden.nu en van de reeds aangesloten werkgroepen nog meer werkgroepen hun gegevens gaan doorgeven. Zo ontstaat er een krachtige dataset die inmiddels negen opeenvolgende jaren dekt en steeds waardevoller wordt. Vanwege de grote dataset die is verkregen kunnen door het CBS trends worden berekend voor de soorten gewone pad, bruine kikker en kleine watersalamander. Er wordt momenteel gewerkt aan de berekening van deze trends. Zodra ze gereed zijn zullen we ze uiteraard delen met de werkgroepen. We verzoeken iedereen dan ook wederom de volgende jaren consequent de gegevens in te blijven voeren zodat we deze trends kunnen blijven berekenen. Hiermee komt waardevolle informatie beschikbaar die we kunnen gebruiken voor de bescherming van deze soorten. Bescherming Naast het signaleren van trends en het vaststellen van patronen in de trek van de verschillende soorten wordt er ook waardevolle data verzameld omtrent het voorkomen van soorten, waaronder enkele zeldzamere beschermde soorten zoals de heikikker, rugstreeppad, kamsalamander, boomkikker, vinpootsalamander en Alpenwatersalamander en ook exoten zoals de springkikker. Om soorten adequaat te kunnen beschermen is kennis nodig over de verspreiding van deze soorten. De waarnemingen gedaan tijdens de paddenoverzetacties dragen bij aan het verspreidingsbeeld van deze soorten en op deze manier aan de bescherming van deze soorten. Zie voor verspreidingskaartjes en meer informatie over het nut van het verzamelen van waarnemingen. 23

25 Verslag Padden.nu Dankwoord Bij dezen willen we alle werkgroepen bedanken voor hun enthousiaste deelname aan Padden.nu. Zonder de inzet van al deze vrijwilligers is er geen paddenoverzet mogelijk en dus ook geen Padden.nu. We hopen dat de website Padden.nu jullie stimuleert om door te gaan met het overzetten van trekkende amfibieën. Of het nu gaat over grote of kleine aantallen. Er wordt veel dierenleed mee voorkomen en de datasets geven ondersteuning bij allerlei beschermingsprojecten. 24

26 Stichting RAVON 6 Literatuur Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON) (redactie) De amfibieën en reptielen van Nederland. Nederlandse fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, European Invertebrate Survey Nederland, Leiden. Herder, J.E., Padden.nu 2008 meer dan amfibieën veilig overgezet! Stichting RAVON, Nijmegen. Herder, J.E & T.G.P. Hankman, Padden.nu 2010 Ruim 20 kilometer aan amfibieën veilig overgezet in Nederland! Stichting RAVON, Nijmegen. Herder, J.E., Padden.nu Ruim zevenduizend kilo aan amfibieën overgezet in Nederland. Stichting RAVON 2011, Nijmegen. Herder, J.E. & R.A. van Leeningen, Padden.nu Amfibieëntrek in een droog en warm voorjaar. Stichting RAVON, Nijmegen Prudon, B. & R.C.M. Creemers, Veilig naar de overkant. Een kritische kijk op constructie en onderhoud van amfibieëntunnels. Stichting RAVON, rapportnummer Te downloaden op de website van Padden.nu (onder oplossingen/faunapassages) Van Amstel, C. A. & J.F. van der Beek. Amfibieënwerkgroepen en Overzetmaatregelen. Een inventarisatie naar de doeltreffendheid, de knelpunten en de functies. Afstudeeronderzoek in opdracht van stichting RAVON te Nijmegen en Van Hall Instituut te Leeuwarden. Digitaal op te vragen bij stichting RAVON. Van Delft, J.J.C.W., R.C.M. Creemers & A.M. Spitzen-van der Sluis, Basisrapport Rode Lijst Amfibieën en Reptielen volgens Nederlandse en IUCN-criteria. Stichting RAVON, Nijmegen. Van Diepenbeek, A. & J.E. Herder, Padden.nu 2012 en Een droog (2012) en een koud voorjaar (2013): wel amfibieëntrek, maar verminderd. Stichting RAVON 2014, Nijmegen. Van Leeningen, R.A. & J.E Herder, Padden.nu 2015 meer dan een kwart miljoen amfibieën overgezet. Stichting RAVON, rapport G. Werkman, E.R., J.E. Herder & T.G.P. Hankman, Padden.nu Nederland helpt een kwart miljoen amfibieën veilig oversteken! Stichting RAVON Websites: - Padden.nu: o De website voor, over en door paddenwerkgroepen. Met een overzicht van paddenwerkgroepen in Nederland en informatie over de paddentrek, soorten, methode van paddenwerkgroepen, structurele oplossingen en nog veel meer. - Stichting RAVON: o Stichting RAVON is de vrijwilligersorganisatie voor bescherming van en onderzoek naar reptielen, amfibieën en vissen in Nederland. Op de website staat onder andere uitgebreide informatie over de in Nederland voorkomende soorten, bescherming en activiteiten zoals excursies, lezingen en cursussen. - KNMI: - NatureToday: - De Natuurkalender: 25

27 Verslag Padden.nu 2016 Bijlage 1 Overzicht werkgroepen overzicht van het aantal overgezette dieren per werkgroep in 2016 Werkgroep Totaal Provincie Plaats Amfibieënwerkgroep Deventer Overijssel Deventer Amsterdam Riekerweg 372 Noord-Holland Amsterdam Baak Gelderland Baak, Wichmond, Vorden BB-Padden en Ringslang groep Kuinderbos Flevoland Kuinderbos Gennep 443 Limburg Gennep Grutto Wijhe-Olst Overijssel Wijhe-Olst IVN Paddenwerkgroep Soest Utrecht Soest KNNV afd Walcheren 189 Zeeland Domburg KNNV afdeling Delfland Zuid-Holland Delfland KNNV- Paddenwerkgroep Brouwerskolk Noord-Holland Overveen KNNV werkgroep Padden- en kikkeropvang de Pollen 553 Overijssel Vriezenveen Leeuwarden 566 Friesland Leeuwarden Loenhorsterweg Hummelo 455 Gelderland Hummelo Maastricht Geusseltpad 220 Limburg Maastricht Met kikker op pad 561 Noord-Holland Heiloo Natuurwacht Limburg, afdeling Venlo Limburg Venlo Noordwolde-Zuid Friesland Noordwolde-Zuid Overzetgroep Beijlshof - De Bedelaar 614 Limburg Landgoed Beijlshof Overzetgroep Haelen-Nunhem Limburg Haelen-Nunhem Padden Redgroep Gasselte Drenthe Gasselte Paddenoverzetgroep Holten Overijssel Holten Paddenwerkgroep Aerdenhout Noord-Holland Aerdenhout Paddenwerkgroep Amersfoort Utrecht Amersfoort Paddenwerkgroep Beegden 364 Limburg Beegden Paddenwerkgroep Beetsterzwaag Friesland Beetsterzwaag Paddenwerkgroep Bennekom 626 Gelderland Bennekom Paddenwerkgroep Bloemendaal Noord-Holland Bloemendaal Paddenwerkgroep Castricum-Bakkum Noord-Holland Castricum, Bakkum Paddenwerkgroep De Refter Gelderland Ubbergen Paddenwerkgroep Diepenveen 60 Overijssel Diepenveen Paddenwerkgroep Dierenbescherming afdeling Haaglanden Zuid-Holland Den Haag Paddenwerkgroep Duinendaal Noord-Holland Bloemendaal Paddenwerkgroep Elst 675 Utrecht Elst Paddenwerkgroep Emmen 856 Drenthe Emmen Paddenwerkgroep Geldrop (IVN) Noord-Brabant Geldrop 26

28 Stichting RAVON Paddenwerkgroep Groet/Camperduin Noord-Holland Camperduin Paddenwerkgroep Hardenberg (IVN) 821 Overijssel Hardenberg Paddenwerkgroep Hazenakker vijver Oss Zuid Noord-Brabant Oss Paddenwerkgroep Heemskerk 451 Noord-Holland Heemskerk Paddenwerkgroep Heiloo Noord-Holland Heiloo Paddenwerkgroep Kerkrade - Hambosweg 624 Limburg Kerkrade Paddenwerkgroep Koningshof-Elswout Noord-Holland Haarlem Paddenwerkgroep Leersum 554 Utrecht Leersum Paddenwerkgroep Leidsche Rijn Utrecht 120 Utrecht Utrecht Paddenwerkgroep Nesdijk Bergen Noord-Holland Bergen Paddenwerkgroep Rhenen Utrecht Rhenen Paddenwerkgroep Schoorl 2379 Noord-Holland Schoorl Paddenwerkgroep Smorenhoek Gelderland Beek-Ubbergen Paddenwerkgroep Stein - Molendijk Limburg Stein Paddenwerkgroep Ulvenhout 486 Noord-Brabant Ulvenhout paddenwerkgroep Zeeuws-Vlaanderen Zeeland Hoek - Philippine Paddenwerkgroep Zeist Kerckebosch Utrecht Driebergen - Zeist Paddenwerkgroep Zutphen e.o. Afd. OverGelder 342 Gelderland Zutphen Paddenwerkgroep Vondelpark 405 Noord-Holland Amsterdam Vorden - Mosselseweg Vorden Gelderland Vorden Warnsveld Gelderland Warnsveld Werkgroep Amerongen Utrecht Amerongen Werkgroep amfibieën en reptielen IVN Midden- Kennemerland Noord-Holland Gemeente Velsen Werkgroep Goudseweg Stolwijk 311 Zuid-Holland Stolwijk Werkgroep Groen Houthem Curfsweg 197 Limburg Houthem Werkgroep Maria Hoop Putbroek Limburg Maria-Hoop Werkgroep paddentrek IVN de Oude Landgraaf Limburg Oude Landgraaf Werkgroep Rheden Gelderland Rheden Werkgroep Schuddebeurs 477 Zeeland Schuddebeurs Werkgroep Vrijwillig Landschapsbeheer Noord-Holland Den Helder Wichmond 440 Gelderland Baak, Wichmond, Vorden 27

29 RAVON Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland Natuurplaza Toernooiveld ED Nijmegen Postbus BK Nijmegen T: (alg.)