JAARVERSLAG PADDENOVERZET. Limburg 2019

Transcriptie

1 JAARVERSLAG PADDENOVERZET Limburg 2019

2 Colofon 2019 Stichting IKL Tekst en samenstelling: Jacques Piters, Jan Kluskens Foto verantwoording: Jan Kluskens Niets uit dit verslag mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van scanning, internet, druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag met de resultaten van de paddenoverzetacties in Limburg in De Stichting IKL wil mensen actief bij de zorg voor natuur en landschap betrekken en hierbij blijken mensen die padden overzetten een bijzondere groep. Zij gaan immers tot actie over door hulpbehoevende dieren over te zetten. Dit gebeurt soms als individuele actie, soms zet een groep padden over en soms wordt samenwerking gezocht met de gemeente of wegbeheerder. Enkele groepen worden door IKL gefaciliteerd doordat ze bijvoorbeeld afzetmaterialen lenen. In een enkel geval heeft IKL zelfs geholpen bij het opzetten van het scherm. IKL ondersteunt paddenoverzetters door hen jaarlijks in de gelegenheid te stellen kennis en informatie uit te wisselen. Hiervoor wordt een bijeenkomst georganiseerd waarbij dit jaarverslag uitgereikt wordt. Hoofdstuk 1 van dit verslag beschrijft de algemene activiteiten rondom de paddentrek. In hoofdstuk 2 worden de algemene aspecten van de paddentrek behandeld. Hoofdstuk 3 tenslotte behandelt de resultaten zoals deze per groep zijn doorgegeven aan de Stichting IKL. IKL bedankt alle vrijwilligers die zich hebben ingezet om de padden en andere soorten amfibieën veilig de weg over te zetten, voor hun inspanningen. Omstandigheden Na de extreem droge zomer van 2018 waarin veel wateren droog vielen kwam een zeer zachte winter. December was zacht en er viel weer eens regen van betekenis. In januari waren er enkele perioden met stevige nachtvorst, sneeuwbedekking en ijsdagen. Februari kenmerkte zich door een aantal dagen met zeer hoge dagmaxima van wel 20 C. Hierdoor werden er al vroeg ontwaakte padden, kikkers en salamanders gezien. Zelfs de Groene kikker werd plaatselijk al in februari actief in het water en op de oevers gezien. Ook roepende Vroedmeesterpadden waren er vroeg bij. Maart was zeer zacht. In de eerste 18 dagen van maart was er veel neerslag en wind. Daarna werd het rustiger, droger,

4 met frisse nachten en hoge dagmaxima. Wat betreft de trek van de amfibieën van de landbiotopen naar de voortplantingswateren kan in het algemeen worden opgemerkt, dat deze het meeste plaatsvindt bij rustig weer met hoge nachttemperaturen en luchtvochtigheid. Voor weersoverzichten/klimatologische gegevens zie bijvoorbeeld: Voor landelijke en regionale overzichten en algemene zaken rondom de amfibieëntrek, zie de site bijvoorbeeld Leeningen, R. van & Herder, J. Padden.nu 2018, amfibieën veilig naar de overkant. Stichting RAVON, Nijmegen.

5 1. Algemene zaken rondom de paddentrek Het overzetten van padden, kikkers en salamanders wordt door de vrijwilligers gezien als een noodzakelijkheid. Er vallen namelijk veel slachtoffers onder deze amfibieën omdat hun het oversteken van wegen vaak veel tijd kost en het verkeer steeds drukker wordt. Daarnaast is het redden van amfibieën ook een interessante en leuke bezigheid. Kinderen ervaren dat ook zij een bijdrage kunnen leveren aan het behoud van natuur en landschap en bovendien is de activiteit erg leerzaam. De vrijwillige paddenoverzetters in Limburg krijgen waar nodig steun van IKL. Daarnaast zijn er ook gemeenten die hun medewerking verlenen. Dit kan zijn door het plaatsen van waarschuwingsborden of door het aanbrengen van schermen. Ook worden er soms vaste voorzieningen getroffen zoals bijvoorbeeld de aanleg van tunnels of het realiseren van nieuwe voortplantingspoelen. De trek De amfibieëntrek begint vaak al in de winter als vanaf eind januari de salamanders naar de wateren beginnen te gaan. Een gedeelte van de salamanders is al vóór het begin van de overzetacties de wegen gepasseerd. Het hoogtepunt van de paddentrek valt meestal in maart. Belangrijke factoren voor de paddentrek zijn een temperatuur van minimaal 6 C en een hoge luchtvochtigheid (regenachtig weer). In goede nachten trekken de padden soms massaal naar de wateren. Materialen De paddenschermen worden voor het begin van de grote trek langs de weg ingegraven, de voet van het scherm bevindt zich onder de grond en 30 cm staat boven de grond. Op regelmatige afstanden van elkaar worden vervolgens de emmers ingegraven met de rand op maaiveldniveau. Alle amfibieën die zich langs het scherm bewegen, vallen in de emmers. De vrijwilligers gaan (liefst tweemaal per etmaal) op pad om de in de emmers

6 aanwezige dieren te tellen, te determineren en de weg over te helpen. Door een stok of takje in de emmer te zetten kunnen muizen en dergelijke de emmer verlaten. Amfibieën kunnen deze hindernis niet nemen. Ook wordt er vaak schuilgelegenheid, zoals bladeren, mos en grond, in de emmers gedaan, zodat de dieren het verblijf in de emmer kunnen overleven. Soms worden de amfibieën ook van de weg geraapt, op plekken waar geen schermen (kunnen) staan. Overzetgroepen In 2019 ontvingen we de gegevens van 19 actieve overzetgroepen. In heel Nederland leverden overigens 65 groepen gegevens aan voor nu. Enkele van deze groepen zetten op meerdere plaatsen amfibieën over. Het doorgegeven aantal vrijwilligers bedroeg in 2019: 220. Van de 12 overzetgroepen die de lengte van geplaatste rasters doorgaven, bedroeg het totaal van de afzetting 4215m. Dit is gemiddeld 351m per groep. Van 6 groepen ontvingen we bericht dat er geen (handmatige) overzettingen meer plaatsvinden. De redenen hiervoor zijn divers en gaan van de aanleg van vaste rasters en amfibieëntunnels tot aan veranderingen in de bebouwing en infrastructuur. Ook is eenmaal de instorting van een populatie door bebouwing van het winterbiotoop genoemd. Bijeenkomst paddenoverzet Net zoals in de voorgaande jaren werd door IKL in 2019 een bijeenkomst georganiseerd voor de overzetters, op donderdag 25 april. Er werd een presentatie gegeven door Pieter Puts van de Herpetologische Studiegroep Limburg (Natuurhistorisch Genootschap Limburg). Pieter gaf een toelichting op het nut van het paddenoverzetten, behandelde alle voorkomende soorten en lichtte een tipje van de sluier op van het fenomeen dat populaties soms in elkaar storten. Ook werden er ervaringen gedeeld en besteedde Jan Kluskens speciale aandacht aan de veiligheid van de overzetters zelf. In het bijzonder is het werken met kinderen langs een verkeersweg een punt van aandacht.

7 Gegevensverwerking Door het bundelen van de gegevens in een jaarverslag kunnen we aandacht vragen voor de noodzaak van het veilig overzetten van amfibieën in de hele provincie. De overzetgroepen ontvangen ieder jaar een formulier waarop de gegevens kunnen worden bijgehouden. Diverse groepen leveren hun gegevens op hun eigen manier aan. Zij zetten de gegevens bijvoorbeeld in een jaarverslag van hun (IVN) werkgroep en sturen dit naar IKL. Andere groepen zetten de gegevens op hun website. De werkgroepen worden door IKL herinnerd aan de noodzaak om hun gegevens in te sturen. Al deze informatie is verwerkt in dit jaarverslag. Voor IKL zijn deze gegevens basis voor het faciliteren van groepen en het doorsturen van nieuwe geïnteresseerden. Een beeld van de paddentrek op landelijk niveau kan worden verkregen via de site (RAVON). De paddenoverzetgroepen kunnen hun gegevens ook op deze site zetten. Hoe meer groepen dit doen, hoe beter de tendens zichtbaar wordt. Sommige groepen geven hun gegevens door via

8 2. Resultaten 2019 De onderstaande tabel geeft een totaaloverzicht van het aantal overgezette én getelde amfibieën. Vergeleken met het laatste totaaloverzicht (2016) is er sprake van groeiende aantallen. Het totale aantal gemelde overgezette amfibieën bedraagt in 2019 het dubbele van enkele jaren geleden. Ook worden er soms exemplaren van minder algemene soorten gevonden zoals Rugstreeppad, Vroedmeesterpad, Heikikker, Kamsalamander en Vinpootsalamander. Hoewel de aantallen overgezette dieren geen directe relatie hebben met de inspanningen van de vrijwilligers (dit wordt meer door lokale omstandigheden bepaald) is het bijhouden van de aantallen van de dieren wel belangrijk voor de vrijwilligers. Het vinden van andere (zeldzamere) soorten motiveert natuurlijk ook. Soort Wetenschappelijke naam Totaal 2019 Kikkers en padden Gewone pad Bufo bufo Rugstreeppad Epidalea calamita (Bufo calamita) 6 Vroedmeesterpad Alytes obstetricans 6 Bruine kikker Rana temporaria 1972 Groene kikker Pelophylacs spec. (Rana esculenta) 184 Heikikker Rana arvalis 9 Salamanders Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris 693 Alpenwatersalamander Mesotriton alpestris 526 Kamsalamander Triturus cristatus 1 Vinpootsalamander Lissotriton helveticus 9 Levendbare hagedis Zootoca vivipara 2 Ongedetermineerd (pad, kikker, salamander) 642 Totaal 32323

9 3. Resultaten per groep In dit hoofdstuk worden de resultaten van alle Limburgse paddenoverzetgroepen die in 2019 actief zijn geweest per groep weergegeven. IVN Meerssen (Gem. Meerssen) Aantal vrijwilligers: 11 Gewone pad 1062 Bruine kikker 37 Groene kikker 0 Kleine watersalamander 63 Totaal 1162 IVN Kerkrade (Hamdal) (Gem. Kerkrade) Aantal vrijwilligers: 5 Gewone pad 437 Bruine kikker 8 Kleine watersalamander 0 Alpenwatersalamander 1 Dood 5 Totaal 446 Natuurwacht Limburg Venlo (Gem. Venlo) Aantal vrijwilligers: 4 Gewone pad 2656 Bruine kikker 112 Kleine watersalamander 42 Alpenwatersalamander 42 Totaal 2852

10 Paddenoverzet Geulle (Gem. Meerssen) Aantal vrijwilligers: 12 Gewone pad 126 veel slachtoffers op terugweg Totaal 126 Grueles Gronsveld (Gem. Eijsden-Margraten) Aantal vrijwilligers: 12 Gewone pad 1761 Kikker 3 Salamander 4 Totaal 1768 (daarnaast 5 muizen) Paddenoverzet Bocholtz (Gem. Simpelveld) Aantal vrijwilligers: 3 Padden 109 dode padden 19 Totaal 109 Paddenwerkgroep Bemelen (Gem. Eijsden-Margraten) Aantal vrijwilligers: 15 Gewone pad 8173 Vroedmeesterpad 6 Kikker 11 Kleine watersalamander 34 Alpenwatersalamander 8 Totaal 8232

11 Animo Plasmolen & Milsbeek (Gem. Mook en Middelaar en Gennep) Aantal vrijwilligers: 7 (gemiddeld) Padden 310 Kikkers 5 vele verkeersslachtoffers Totaal 315 Putbroek Maria Hoop (Gem. Echt-Susteren) Aantal vrijwilligers: 5 Gewone pad (daarnaast 86 dood) 1378 Bruine kikker (daarnaast 50 dood) 860 Groene kikker 36 Kleine watersalamander 98 Alpenwatersalamander 26 Totaal 2398 IVN Maas en Niers Gennep (Gem. Gennep) Aantal vrijwilligers: 11 Gewone pad 134 Bruine kikker 1 Groene kikker 2 Alpenwatersalamander 4 Vinpootsalamander 9 Totaal 150

12 IVN De Oude Landgraaf (Landgraaf) Aantal vrijwilligers: 43 Gewone pad 7025 Rugstreeppad 5 Bruine kikker 366 Groene kikker 18 Kleine watersalamander 293 Alpenwatersalamander 144 Totaal 7851 Paddenwerkgroep Grathem (Gem. Leudal) Aantal vrijwilligers: 2 Padden (daarnaast 9 dood) 40 Alpenwatersalamander (daarnaast 3 dood) 9 Bruine kikker 1 Groene kikker 1 Totaal 51 IVN Valkenburg (Gem. Valkenburg) Aantal vrijwilligers: 2 Gewone pad 1670 Bruine kikker 1 Groene kikker 34 Kleine watersalamander 75 Totaal 1780 Geusseltpad (Gem. Maastricht) Aantal vrijwilligers: 11 Pad 151 Kikker 9 Totaal 160

13 IVN Ubach over Worms (Gem. Landgraaf) Aantal vrijwilligers: 13 Gewone pad 1593 Rugstreeppad 1 Bruine kikker 92 Groene kikker 3 Kleine watersalamander 10 Alpenwatersalamander 17 Ongedetermineerd (dood 78, verkeersslachtoffer) Totaal 1716 Paddenoverzetgroep Haelen/Nunhem (Gem. Leudal) Aantal vrijwilligers: 13 Gewone pad 919 Bruine kikker 10 Groene kikker 12 Kleine watersalamander 4 Alpenwatersalamander 17 Kamsalamander 1 Totaal 963 Paddenoverzetgroep Beijlshof/De Bedelaar/ Speckerven (Gem. Leudal) Aantal vrijwilligers: 22 Gewone pad 583 (heen) terug 87 Bruine kikker 24 (heen) terug 18 Groene kikker 28 (heen) Kleine watersalamander 13 (heen) Alpenwatersalamander 60 (heen) terug 1 Ongedetermineerd (pad/kikker) terug 116 Totaal 708 (heen) terug 222

14 IVN Nuth (Gem. Beekdaelen) Aantal vrijwilligers: 8 Gewone pad 557 Bruine kikker 452 Groene kikker 30 Kleine watersalamander 53 Alpenwatersalamander 189 Totaal 1281 Paddenwerkgroep Beegden i.s.m. Vrienden van de Beegderheide (Gem. Maasgouw) Aantal vrijwilligers: 21 Gewone pad 199 Bruine kikker 8 Heikikker 9 Groene kikker 20 Kleine watersalamander 8 Alpenwatersalamander 9 Levendbarende hagedis 2 Totaal 255

15 Overzicht paddenoverzetgroepen in Limburg op kaart IVN Maas en Niers Gennep Animo Plasmolen & Milsbeek Mook en Middelaar en Gennep Haelen/Nunhem, Leudal Beijlshof/De Bedelaar/Speckerven, Leudal Paddenwerkgroep Grathem, Leudal Natuurwacht Limburg, Venlo Paddenwerkgroep Beegden, Maasgouw IVN Nuth, Beekdaelen Paddenoverzet Geulle, Meerssen IVN Meerssen, Meerssen Paddenoverzet Geusseltpad, Maastricht Paddenwerkgroep Bemelen, Eijsden-Margraten Grueles Gronsveld, Eijsden-Margraten IVN Valkenburg, Valkenburg aan de Geul Putbroek Maria Hoop, Echt-Susteren IVN Ubach over Worms, Landgraaf IVN De Oude Landgraaf, Landgraaf IVN Kerkrade (Hamdal), Kerkrade Paddenoverzet Bocholtz, Simpelveld

16 Dit project werd mede mogelijk gemaakt door de Provincie Limburg Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling Europa investeert in zijn platteland