EVALUATIE VAN VOORLICHTINGSPROGRAMMA'S
|
|
- René Koster
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EVALUATIE VAN VOORLICHTINGSPROGRAMMA'S DEFINITIE Het gebruik van het woord evaluatie" kan in kringen van landbouwvoorlichters allerlei reacties teweegbrengen. Er zijn er, die niet weten wat met dit vreemde, moeiüjk te definiëren begrip wordt bedoeld en er dus zonder meer afwijzend tegenover staan. Anderen beginnen prompt aan te tonen, dat met evaluatie vrijwel niets te bereiken is, aangezien aan de geproduceerde cijfers of verbanden geen wiskundige zekerheid kan worden toegekend. Ten slotte is er nog een kleine groep, door schade en schande wat wijzer geworden, die toch probeert om evaluatie te bedrijven. Het is daarom noodzakelijk te trachten het begrip evaluatie in de landbouwvoorlichting te omschrijven. In principe betekent dit aan het latijn ontleende woord: waardebepaling. Het is overigens gevaarlijk om deze betekenis nu nog letterlijk te nemen. Wetenschappelijk getrainde onderzoekers hebben zich nl. van het begrip meester gemaakt, met als gevolg dat de inhoud van dit woord thans zo ruim is, dat een bondige definitie zeer moeilijk wordt. In elk geval staat vast, dat de evaluatie van ons werk moet inhouden: a. Een analyse van het voorlichtingswerk. b. Een overzicht van de tijd, de inspanning of de kosten die het werk heeft gevergd. c. Het resultaat van het voorlichtingswerk. d. Dit alles in verband gebracht met de gekozen doeleinden en de gebruikte methoden. Het bovenstaande klinkt eigenlijk nog te ingewikkeld. Men zou het wellicht ook zo kunnen uitdrukken: evaluatie is een kritische terugblik over het afgeleverde werk, met het doel de weg aan te geven waarlangs men het beste verder kan gaan. Na deze korte beschouwing vooraf zal getracht worden toe te lichten waarom evaluatie noodzakehjk gebonden is aan het systeem van werken, dat wij tegenwoordig in de voorlichtingsdiensten kennen. Vele bedrijfsvoorlichters en dus ook de stafspecialisten werken volgens een vooraf opgesteld voorhchtingsprogramma. In deze programma's staan, naast een groot aantal feiten, twee belangrijke punten aangegeven, nl. 1) de na te streven doeleinden en 2) de voorlichtingsmethodieken, die gebruikt zullen worden. Komt de voorlichter in het stadium dat er een beslissing moet worden genomen over voortzetting of verandering in de doelstelling van het programma, of verandering in de toegepaste methodieken, dan moet zo'n beslissing gebaseerd zijn op redelijke argumenten. Men heeft niet het recht bij de boeren aan te dringen op een redelijke (rationele) bedrijfsvoering, als men zelf op grond van alleen intuïtie meent te mogen handelen. Evaluatie in de voorlichting is: kritisch nagaan of de doeleinden van het voorlichtingsprogramma bereikt zijn en of de toegepaste methodieken aan de verwachting hebben beantwoord. Het is dus in beginsel mogelijk om twee vormen van evaluatie te onderscheiden, nl. een evaluatie naar de bereikte resultaten van het voorlichtings- 454 Landbouwvoorl. juli 1961
2 programma en een evaluatie naar de efficiëntie van de toegepaste methoden van voorlichting. In het onderstaande wordt een beschouwing gewijd aan beide vormen van evaluatie. Enkele praktische voorbeelden pogen een indruk te geven in welke richting kan worden gewerkt, zonder uiteraard volledig te kunnen zijn. EVALUATIE NAAR DE RESULTATEN VAN EEN VOORLICHTINGSPROGRAMMA Evaluatie van de resultaten van een voorhchtingsprogramma is een heel ingewikkeld en vooral tijdrovende zaak. De voorlichter poogt immers de boeren zover te brengen, dat zij een of andere belangrijke verandering in hun bedrijfsvoering uitvoeren. Het gaat hier bij de boer in feite om een besluitvorming, om een in eerste aanleg abstract proces. Ieder mens wordt beïnvloed door een complex van invloeden van buiten, deels positief, deels negatief werkend. De voorlichting is één van deze invloeden, soms heel belangrijk, maar evengoed ook wel eens onbelangrijk. Het isoleren van de werking van de voorlichting van de andere invloeden is zeer moeilijk. Daarom een goede raad: probeer nooit een ambitieus programma in al zijn facetten te evalueren. Dat levert alleen maar veel teleurstelling op. Beperk de evaluatie tot een scherp omlijnd, liefst beperkt onderdeel. Hieraan moet onmiddellijk worden toegevoegd: direct bij de allereerste uitvoering van het programma moet al vaststaan, welk facet men straks zal evalueren. Het achteraf reconstrueren van de uitgangstoestand is steeds een spannend hoofdstuk in detectiveverhalen, maar in de praktijk is het verbazend moeilijk. Het is dus beslist nodig, dat bij het begin de meetpunten zijn vastgelegd, de stand van de kilometerteller is genoteerd. Het bepalen van de eindstand levert dan, als men een duidelijk omgrensd facet heeft gekozen, minder moeilijkheden op. Men zou ook kunnen proberen een zg. nul-object in te voeren, om te komen tot een vergelijking met een identiek" gebied, waar de gekozen doelstellingen van het voorlichtingsprogramma beslist niet aan de orde zijn geweest. Het spreekt echter in zo'n geval vanzelf, dat alleen zeer duidelijke verschillen tussen de twee gebieden uit een oogpunt van betrouwbaarheid van enig waarde zijn voor de evaluatie. Identieke gebieden zijn er immers vrijwel niet. In het hierna volgende voorbeeld zal een en ander worden uiteengezet. EVALUATIEVERSLAG VAN EEN KOPZIEKTEBESTRIJDINGSACTIE uit het voorlichtingsprogramma in de gemeente Wouw* over de jaren 1959 t/m 1960 Doektelling Omdat in deze gemeente veel kopziektegevallen voorkwamen, die tot grote geldelijke verliezen leidden, werd besloten het kopziekteprobleem als actiepunt in het werkprogramma op te nemen. * Bedrijfsvoorlichter: A. VAN HAPEREN. Landbouwvoorl. juli 1961
3 In de winter werden in samenwerking met de plaatselijke dierenarts de bedrijven opgespoord, waar in 1957 en meestal ook in de voorafgaande jaren kopziekte voorkwam. In totaal waren het er 65 met 147 kopziektegevallen. Met deze kern van bedrijven is in 1958 gestart om te proberen door juiste voorlichting dit urgente probleem tot een oplossing te brengen. Oorzaken Bij het onderzoek kwamen als meest waarschijnlijke oorzaken de volgende punten naar voren: 1. De meeste boeren meenden aan hun stand verplicht te zijn een ruime bemesting toe te passen. 2. Vooral de kalibemesting was zwaar in verhouding tot de bestemming van het grasland. 3. Aan de mineralenvoorziening tijdens de stalperiode werd onvoldoende aandacht besteed. 4. De betrokken boeren hadden sterk de overtuiging dat niet de bemesting, maar de grondsoort en de erfelijke aanleg van het vee de ziekte veroorzaakten. Gevolgde methoden in 1957j'58 Met de besturen van de onderlinge veeverzekering werden besprekingen gevoerd om te komen tot een doelmatige bestrijding. Lezingen werden gehouden over doelmatige bemesting. Op de kernbedrijven werden bemestingsplannen opgesteld. Om te komen tot een doelmatige voeding zijn twee verkorte veevoedingscursussen gegeven. In de daarop volgende winter kon reeds aan de hand van grafieken worden aangetoond dat een teveel aan kali, vooral in de vorm van gier, het gevaar voor het optreden van kopziekte vergroot. In drie achtereenvolgende jaren zijn de kaligiften/ha op grasland nauwkeurig nagegaan Verstrooide hoeveelheid K 40 % (kg) Aangewende hoeveelheid gier (1) In 1958 is bereikt dat de bemesting op de kernbedrijven met 181 kg kali 40% en 2500 liter gier per ha grasland werd verlaagd. Voortzetting van het programma In 1959 bleek duidelijk dat de veehouders gier op grasland dat beweid wordt, als een gevaarlijke bemesting zijn gaan zien. Daarom werd aan de gier een andere bestemming gegeven. De gemiddelde kalibemesting in de vorm van kalizout daarentegen is in 1959 weer gestegen, hetgeen gemakkelijk verklaarbaar is. In het eerste jaar werd geadviseerd op diverse bedrijven de kalibemesting geheel achterwege te laten, wat op zandgrond niet vaak ongestraft herhaald kan worden, zodat in 1959 de kalibemesting weer in beperkte mate is toegediend. Gevolgde methoden in 1959/'60 Verder is in 1959 propaganda gevoerd voor grondonderzoek op grasland. Door een voorlichtingsbrief en individueel bedrijfsbezoek is nu bereikt dat nagenoeg op alle kopziektebedrijven het grasland is onderzocht. In 1960 is de bemesting dan ook aangepast aan de bemestingstoestand en het gebruik van de percelen. 456 Landbouwvoorl. juli 1961
4 De resultaten Het verloop van het aantal kopziektegevallen was als volgt: Kernbedrij ven Bedrijven buiten kern Jaar Kopziektebedrijven Kopziektegevallen Dodelijke afloop Kopziekte- Kopziekte- Dodelijke bedrijven gevallen afloop 1957 (uitgangssituatie) 1958 (jaar van aanpak) _ Uit de tabel blijkt dat in 1960 het aantal gevallen sterk is toegenomen. Typisch hierbij is dat kopziekte vooral optrad in de nazomer; dit in tegenstelling tot voorgaande jaren, toen de ziekte alleen voorkwam in het voorjaar. De nazomer van 1960 moet gezien worden als een specifieke kopziekteperiode. Het blijkt, dat de actie succes heeft gehad. In 1958 en 1959 is het aantal kopziektegevallen aanzienlijk verminderd op de 65 bedrijven die berucht waren wegens het optreden van kopziekte (kernbedrijven). In 1958 en 1959 kwamen er 8 nieuwe kopziektebedrijven bij. Deze nieuwe bedrijven werden in de voorlichtingsactie betrokken, zodat in het laatste jaar in totaal aan 73 bedrijven voorlichting over kopziekte werd gegeven. Op deze 73 bedrijven kwamen in kopziektegevallen voor, nl. 25 op de kernbedrijven en 5 op de genoemde 8 nieuwe bedrijven. Het aantal kopziektegevallen bedroeg in totaal 3,4% van al het melkvee. Op de overige Wouwse bedrijven, waar de laatste driejaar geen kopziekte was geconstateerd, kwamen in gevallen van kopziekte voor, of 4,7 % van al het melkvee. De nul-objectmethode Om een beter inzicht te krijgen is in de gemeente Wouw het aantal kopziektegevallen in de periode van 15 september -1 november 1960 vergeleken met die van naburige gemeenten. Gemeente Aantal melkveehouders Aantal melkkoeien Kopziektegevallen per 1000 melkkoeien Etten Hoeven ligt met het aantal kopziektegevallen verhoudingsgewijs lager dan Wouw. Hieruit zou te concluderen zijn, dat tegen kopziekte weinig te doen' is, aangezien in Hoeven geen doelbewuste actie is gevoerd. In Hoeven is echter onbewust veel meer aan dit probleem gewerkt dan in Wouw. Het is nl. een streekverbeteringsgebied, waar ieder jaar bij alle deelnemers een bemestings-, voederwinnings- en voederplan wordt opgesteld, met als gevolg een doelmatige bemesting en voedering. In Wouw is in 1958 gestart met specifieke kopziektebedrijven, terwijl de overige bedrijven, evenals in Etten en Roosendaal, geen speciale voorlichting op dit terrein hebben ontvangen. Uit dit evaluatieverslag is duidelijk gebleken dat door een goede samenwerking en doelbewuste maatregelen op het gebied van bemesting en voeding, het kopziekteprobleem binnen redelijke perken is terug te brengen. Landbouwvoorl. juli
5 In ieder geval blijkt, dat ook de bedrijfsvoorlichter uitstekend evaluatie kan bedrijven. Uit het voorafgaande zal duidelijk zijn geworden, dat evaluatie kan bijdragen tot een beter inzicht over het eigen werk en de resultaten daarvan. Het zou tevens waardevol zijn inzicht te hebben op welke methodiek de boeren het beste hebben gereageerd. In het navolgende wordt hierover een beschouwing gegeven. DE METHODIEK MIKE DUFF, een landbouwvoorlichter uit Kentucky, moest één keer per week een praatje van een kwartier houden voor het plaatselijke radiostation. Op een goede dag, even voordat hij naar de studio moest, kwamen een paar boeren zijn kantoor binnen en vroegen hem precies datgene wat hij voor de radio wilde gaan vertellen. Hij stelde hun dus voor daar gezamenlijk voor de radio over te praten. Wel, de boeren hadden nog nooit voor de radio gesproken en lieten deze kans niet aan hun neus voorbij gaan. Toen DUFF 's middags het veld in ging, hoorde hij van verschillende kanten: Dat heb je vanmiddag leuk gedaan voor de radio; dit is zó veel beter dan anders wanneer je alleen praat". Het leek er dus op, dat hij toevallig een betere manier had gevonden om radiopraatjes te houden. Maar nu is DUFF een enthousiaste voorlichter, die graag de zekerheid heeft, dat hij zijn werk zo goed mogelijk doet. Trouwens hij tracht zijn boeren ook te vertellen, dat het verstandig is om met zo te boeren zoals hun gevoel vertelt dat het goed is, maar ook een boekhouding bij te houden, bij de melkcontrole te gaan e.d. Dit advies is naar zijn overtuiging volkomen verantwoord, niet alleen voor zijn boeren, maar ook voor hemzelf.. Dit nu was hier niet zo moeilijk in praktijk te brengen. DUFF ging nl. de ene week zelf voor de radio praten en de andere week vroeg hij een groepje boeren dit met hen samen te doen. Zijn secretaresse had opdracht op de middag na de uitzending en de volgende dag iedereen, die het kantoor binnenkwam op het opbelde, eerst te vragen of hij naar dit radioprogramma had geluisterd. Daarbij bleek, dat een drie maal zo groot deel van de bezoekers naar het praatje met de boeren luisterde als naar de voorlichter alleen. Dit was een reden om reeds na enkele maanden alleen nog maar met de boeren samen voor de radio op te treden. Een jaar later luisterde hierdoor nu een tien maal zo groot deel van de bezoekers van zijn kantoor naar het landbouwpraatje als vroeger. Deze uitvinding" van MIKE DUFF werd dan ook al snel door een tiental collega's in zijn buurt overgenomen. Evengoed als er boeren zijn, die twijfelen aan het nut van de melkcontrole, zullen er voorlichters zijn, die twijfelen aan het nut van deze pennelikkerij". Zij zijn ervan overtuigd, dat men hier ook zonder dit systeem vanzelf wel gemerkt zou hebben, dat de discussies met de boeren meer gewaardeerd werden dan een praatje van de voorlichter alleen. Zij hebben gelijk, maar het zou lang niet zo snel gevonden zijn en het zou veel moeilijker zijn geweest om anderen te overtuigen van het nut van deze werkwijze. Mogelijkheden in Nederland Kunnen wij niet wat leren van de ervaringen van onze collega MIKE DUFF uit Ken- 458 Landbouwvoorl. juli 1961
6 tucky? Daarvoor moeten we eerst ontleden wat hij eigenlijk gedaan heeft. In de eerste plaats had hij een probleem; hij wist niet goed, wat de beste methode was om voorlichting te geven, maar had wel een idee, dat hij eens wilde proberen. Dat komt bij onze voorlichters gelukkig ook wel voor. Hierdoor kon hij zich ertoe beperken om alleen die gegevens te verzamelen, die nodig waren om dit probleem op te lossen. Als hij had getracht om het effect van zijn hele werk te bepalen, zou hij waarschijnlijk verdronken zijn in alle gegevens, die hij hierover kon verzamelen, zodat hij geen kans meer zou hebben gezien om deze behoorlijk te analyseren. Zijn gegevens heeft hij verzameld door de waarnemingen, die hij in de loop van zijn werk toch wel deed, te systematiseren. Hierbij heeft hij niet gezocht naar een maatstaf voor het uiteindelijke doel van zijn voorlichting, maar naar een maatstaf voor een sub-doel. Hij is dus zo verstandig geweest om niet te trachten te meten of de discussies het inkomen van de boeren meer verhoogden dan de gewone radiopraatjes, maar is uitgegaan van de veronderstelling, dat een radioprogramma waarnaar veel geluisterd wordt, meer effect heeft dan één waarnaar weinig geluisterd wordt. Als een voorlichter zelf gaat evalueren kan hij nooit een volledige exactheid bereiken. Trouwens een onderzoeker kan deze exactheid vaak wel wat dichter benaderen, maar ook niet geheel bereiken. Dit hoeft echter nog geen reden te zijn om ons bij ons voorlichtingswerk uitsluitend te baseren op gezond verstand en ervaring. Het heeft onze boeren heel wat voordeel opgeleverd, dat zij daarnaast ook rekening zijn gaan houden met de resultaten van het onderzoek en met zeer eenvoudige proefjes, die zij zelf hebben genomen. Is er voor de voorlichters een reden om dit voorbeeld van onze boeren niet te volgen? v Een moeilijkheid bij de evaluatie is vaak, dat we het effect van de voorhchting pas kunnen leren kennen, als deze voorhchting eenmaal gegeven is. Willen we echter ons ons werk verbeteren, dan moeten we kunnen voorspellen, wat het effect zal zijn als we onze voorhchtingsmethode veranderen. Dit is vaak mogelijk, als we uitgaan van een duidelijke probleemstelling, zoals MIKE DUFF heeft gedaan. Daarbij kunnen we dan ook eerst eens op kleine schaal proberen wat we later op grotere schaal willen doen. EEN HANDIG SYSTEEM VOOR DE BEWERKING VAN ENQUÊTES Landbouwvoorl. juli 1961 \/
7 Schrijven we b.v., een artikel in een landbouwblad, dan mogen we misschien verwachten dat het door een boeren zal worden gelezen. Als we ons nu echter niet helemaal duidelijk hebben uitgedrukt door een bepaald woord of een zinswending te gebruiken, die door veel boeren anders wordt uitgelegd dan onze bedoeling was, dan zal dit een zeer ongunstige invloed hebben op het effect van ons werk. Het is dan ook wel eens verstandig om een ontwerp van zo'n artikel eerst te laten lezen door een paar boeren van het type waarvoor het artikel is bestemd en hen te vragen, wat zij denken, dat de schrijver bedoelt. Onze ervaring is dan steeds geweest, dat het nodig is om heel wat verbeteringen aan te brengen. Hierbij is het wenselijk om niet alleen te gaan naar een paar boeren, die men goed kent, maar ook naar een aantal volkomen willekeurig gekozen boeren. Het zal zeker nog heel wat denkwerk vragen, voordat we eenvoudige maatstaven hebben gevonden, die ons kunnen helpen de problemen van de Nederlandse voorlichting op te lossen. Denkwerk is niet altijd gemakkelijk, maar vaak wel nuttig. Bij het verzamelen en analyseren van zijn gegevens heeft MIKE DUFF het grootste deel van het werk laten doen door zijn secretaresse om zijn kostbare tijd te sparen. Voor de Nederlandse rayonassistenten is dit wat moeilijker, omdat zij geen eigen secretaresse hebben, maar het lijkt ons wel wenselijk, dat het administratieve werk zoveel mogelijk door het personeel op het consulentschap wordt gedaan. Als de rayonassistent met boeren praat, is zijn tijd vaak produktiever dan wanneer hij administratief werk doet. De belangrijkste stap bij de evaluatie is het in de praktijk brengen van de resultaten en deze stap nu heeft DUFF maar half genomen. Hij heeft het zelf wel gedaan en zijn collega's ook wel aangeraden zijn voorbeeld te volgen, maar hij is er nooit toe geko-' men zijn resultaten te publiceren. Als hij dit wel gedaan had, zou de tijd, die hij in deze evaluatie heeft geïnvesteerd, hoogstwaarschijnlijk een veel hoger rendement hebben opgeleverd. De meeste voorlichters nemen echter eenvoudig niet de tijd voor om hun eigen uitvindingen" te publiceren. Als zij dit wel zouden doen, zou het effect van de vooruchting heel wat groter kunnen zijn. Waarschuwing In het voorgaande hebben we nogal enthousiast gedaan over de evaluatie, zolang deze tenminste wordt gebruikt als een middel om de voorlichting te verbeteren en niet als een doel in zichzelf. Dit neemt echter niet weg, dat het wenselijk is om ook op de gevaren hiervan te wijzen. Sommige resultaten van de voorlichting zijn nl. gemakkelijker meetbaar dan andere. Er bestaat nu de neiging om te denken, dat de resultaten die gemakkelijk meetbaar zijn, ook belangrijk zijn, maar dit is lang niet altijd het geval. Het is b.v. eenvoudiger om te meten in hoeverre U erin geslaagd bent iets in de bedrijven te veranderen dan in welke mate U de boeren heeft kunnen helpen zich te ontwikkelen. Dit bewijst echter niet, dat het laatste niet uiteindelijk het belangrijkste is. Een ander gevaar is, dat men vaak meer waarde hecht aan hetgeen men zelf met tamelijk ruwe middelen heeft waargenomen, dan aan hetgeen een onderzoeker nauwkeurig heeft geanalyseerd. 460 Landbouwvoorl. juli 1961
8 Ten slotte is het gevaar niet geheel denkbeeldig, dat de evaluatie een modeverschijnsel gaat worden, waaraan iedere moderne" voorlichter moet meedoen, ook al heeft hij de problemen waarvoor een oplossing gezocht moet worden, nog niet herkend. In dat geval zou de evaluatie de voorlichter een massa werk geven zonder dat de voorlichtingsmethoden hierdoor verbeteren. Wegwijzer in de literatuur In dit artikel hebben we voor tal van problemen, die zich bij de evaluatie voordoen, geen oplossing gegeven, niet alleen wegens plaatsgebrek, maar vaak ook omdat er nog geen oplossing voor is. We zijn Merop echter iets uitvoeriger ingegaan in het boek Agrarische Voorlichting, Den Haag, 1961, pp Daar is ook meer hteratuur genoemd. Een uitstekend overzicht van de wijze waarop de voorlichter een groepsdiscussie kan evalueren is: A. H. Bos, Groepswerk, in T. T. TEN HAVE, red., Vorming, Handboek voor sociaal-cultureel vormingswerk met volwassenen. Groningen, 1959, pp Een land, waar aan de evaluatie van de voorlichting veel meer aandacht wordt gegeven dan in Nederland of de Verenigde Staten, is India; zie H. W. BEERS: Program Evaluation in India, Rural Sociology, 25, (1960) Bij elk serieus onderzoek is het gewenst te beginnen met een literatuurstudie. Zo kan het ook bij de evaluatie gewenst zijn eerst na te gaan welke effecten van de voorhchting men op grond van andere onderzoekingen zou mogen verwachten. Een recent overzicht van de verschillende onderzoekingen hierover is gegeven in verschillende inleidingen van de Heterosis-cursus Veranderingen ten Plattelande, Bennekom 1960 '61 (stencil). Landbouwvoorl. juli
EVALUATIE VAN DE VOORLICHTING
EVALUATIE VAN DE VOORLICHTING OP ACHTERGEBLEVEN WEIDEBEDRIJVEN * Ir. A. W. VAN DEN BAN Afd. Sociologie en Sociografie van de Landbouwhogeschool Twijfel is de eerste stap op de weg naar vooruitgang. De
m \m Geeft intensieve graslandexploitatie meer kweek?
..:. Geeft intensieve graslandexploitatie meer kweek?. BOXEM Proefstation voor de Akker en Weidebouw, Wageningen De laatste jaren neemt in verschillende streken van ons land het percentage kweek in het
HET GEBRUIK VAN SALDO'S BIJ BEDRIJFSBEOORDELING EN BEDRIJFSBEGROTING
631.16 HET GEBRUIK VAN SALDO'S BIJ BEDRIJFSBEOORDELING EN BEDRIJFSBEGROTING Proefstation voor de Akker- en Weidebouw OVERDRUK UIT LANDBOUWVOORLICHTING 16. 6. 288-292. 'S-GRAVENHAGE, JUNI 1959 HET GEBRUIK
De kostprijs van de melk op de voorbeeld-weidebedrijven
338.5(492) :637.11, /, Jt^ -J-Tf-14' De kostprijs van de melk op de voorbeeld-weidebedrijven W. W1LLEMSEN Proefstation voor de Akker- en Weidebouw, Wageningen In de publikatie Tien jaar voorbeeldbedrijven"
IS DE BEMESTINGSTOESTAND EEN MAAT VOOR HET PEIL VAN DE LANDBOUW IN EEN GEMEENTE?
BIBLIOTHEEK INSTITUUT VOOR 631.8 BODEMVRUCHTBAARHEID GRONINGEN No... /O 7.. ' IS DE BEMESTINGSTOESTAND EEN MAAT VOOR HET PEIL VAN DE LANDBOUW IN EEN GEMEENTE? TH. J. FERRARI Instituut voor Bodemvruchtbaarheid,
Nogmaals: De arbeidsbezetting op het gezinsbedrijf
Nogmaals: De arbeidsbezetting op het gezinsbedrijf. M. VELDHUIS, Landbouw-Economisch Instituut, 's-gravenhage HET ARBEIDSBEZETTINGTYFE Enige tijd geleden stelde Bos () de arbeidsbezetting op het gezinsbedrijf
Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?
Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.
76STE JAARGANG N. R. 8 - APRIL1964
laaijcl'ldovrwitevlïidlig tljdsolxrift 76STE JAARGANG N. R. 8 - APRIL1964 Loonsverhoging en landbouwvoorlichting* V"*^ De loonsverhogingen kunnen in de landbouw opgevangen worden door een daling in het
2.1.6 Grasland zonder klaver: Natrium
2.1.6 Grasland zonder klaver: Natrium Het natriumadvies voor grasland is niet gericht op verhoging van de opbrengst, maar wordt uitsluitend gegeven met het oog op de gezondheidstoestand van het rundvee
Opgave 2 Doen wat je denkt
Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen
Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur
Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal
Magnesium in drinkwater voor weidende droge koeien
Magnesium in drinkwater voor weidende droge koeien J. Zonderland (ROC Bosma Zathe) K. Kalis (Gezondheidsdienst voor Dieren in Noord-Nederland) Als weidende koeien krachtvoer krijgen of als koeien op stal
MET WELKE BOEREN ZAL DE RAYONASSISTENT CONTACT ZOEKEN?
MET WELKE BOEREN ZAL DE RAYONASSISTENT CONTACT ZOEKEN? Ir A. W. VAN DEN BAN Afd. Als. Zaken van het Min. L. V. V., gedetacheerd bij de Afd. Sociologie en Sociografie van de Landbouwhogeschool, Wageningen
Kengetallen. E-13 Voortplanting
Kengetallen E-13 Voortplanting Inleiding Op melkveebedrijven wordt jaarlijks een aanzienlijke schade geleden als gevolg van een niet optimale tussenkalftijd en een voortijdige afvoer van koeien die niet
Eindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Onderzoeksopzet. Marktonderzoek Klantbeleving
Onderzoeksopzet Marktonderzoek Klantbeleving Utrecht, september 2009 1. Inleiding De beleving van de klant ten opzichte van dienstverlening wordt een steeds belangrijker onderwerp in het ontwikkelen van
Samenvatting. Het behandelbaarheidscriterium in de WBO
Samenvatting De Staatssecretaris van VWS heeft de Gezondheidsraad gevraagd om een verkenning van mogelijke problemen bij de interpretatie van het begrip (niet-)- behandelbaar in een tweetal wetten op het
De informatie uit dit rapport is vertrouwelijk. Bewaar dit rapport dus op een veilige plek!
George Washington Inhoud Introductie... 2 Bridge Theorie... 3 Bridge Antwoordgedrag...4 Bridge Quickscan...5 Bridge Dimensie Overzicht - Besturen... 6 Bridge Dimensie Overzicht - Uitvoer...7 Bridge Dimensie
Aanvullende tekst bij hoofdstuk 1
Aanvullende tekst bij hoofdstuk 1 Wortels uit willekeurige getallen In paragraaf 1.3.5 hebben we het worteltrekalgoritme besproken. Dat deden we aan de hand van de relatie tussen de (van tevoren gegeven)
Rapport. Rapport betreffende een klacht over de Centrale Verwerking Openbaar Ministerie. Datum: 27 februari Rapportnummer: 2014/012
Rapport Rapport betreffende een klacht over de Centrale Verwerking Openbaar Ministerie. Datum: 27 februari 2014 Rapportnummer: 2014/012 2 Klacht Verzoeker ontving een bekeuring vanwege een verkeersovertreding.
Gemeente Achtkarspelen. Verordening Individuele Inkomenstoeslag Participatiewet. Dienst Werk en Inkomen De Wâlden
Gemeente Achtkarspelen Verordening Individuele Inkomenstoeslag Participatiewet Dienst Werk en Inkomen De Wâlden Januari 2015 1 Gemeente Achtkarspelen de Raad van de gemeente Achtkarspelen; gelet op het
Focussen: 2 x 2 vragen
Focussen: 2 x 2 vragen Waar kun je het voor gebruiken? Als je iets wilt bereiken en daarvoor het nodige te doen hebt, dan is het van belang dat je wéét wat je doet. De 2x2-vragen helpen je bij het bedenken
Veiligheid & mindset
Veiligheid & mindset Veranderen van gedrag door te werken met dilemma s De NAM werkt al decennia op de Noordzee, om gas te produceren. En al decennia lang is er ontwikkeling; door het niet aflatende streven
De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid
Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen
Bijeenkomst 5 Module Wonen als u ouder wordt (2)
Bijeenkomst 5 Module Wonen als u ouder wordt (2) Let op! Wegens excursie duurt deze bijeenkomst langer! Doelen van deze bijeenkomst Doelen voor de cursusbegeleider: b informeren over en praktisch kennis
Verandering in de frequentie van het gemengde huwelijk
Verandering in de frequentie van het gemengde huwelijk G. Dekker Aan het kerkelijk gemengde huwelijk wordt vanuit de sociale wetenschappen niet zo bijzonder veel aandacht geschonken. De belangstelling
Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. Naam: Datum:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 24.03.2016 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 24.03.2016 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
I. Probleemstelling. a b blz TOEPASSING VAN STEEKPROEVEN B IJ DE ACCOUNTANTSCONTROLE door R. de Koning
TOEPASSING VAN STEEKPROEVEN B IJ DE ACCOUNTANTSCONTROLE door R. de Koning Aan het onderwerp steekproeven bij de accountantscontrole werden enkele jaren geleden in dit blad verschillende artikelen gewijd.
10 onmisbare vaardigheden voor. de ambtenaar van de toekomst. 10 vaardigheden. Netwerken. Presenteren. Argumenteren 10. Verbinden.
10 vaardigheden 3 Netwerken 7 Presenteren 1 Argumenteren 10 Verbinden Beïnvloeden 4 Onderhandelen Onderzoeken Oplossingen zoeken voor partijen wil betrekken bij het dat u over de juiste capaciteiten beschikt
Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten
1 Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding G.J.E. Rutten Introductie In dit artikel wil ik het argument van de Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga voor
Teamrollen van Belbin
Teamrollen van Belbin Inleiding Een ideaal team bestaat uit 8 rollen, die aanvullend op elkaar zijn en die ieder zijn eigen toegevoegde waarde heeft in het team. Bij sollicitatieprocedures wordt eerst
www.rolloos.nl Teamrollen Belbin
Teamrollen elbin Zelfperceptie vragenlijst eze vragenlijst is bedoeld als een hulpmiddel om je belangrijkste teamrollen vast te stellen. iermee krijg je als het goed is een goed beeld van jezelf. Veelal
The Symphony triple A study
Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF
MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP
MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Nr. WJZ/2005/30013 (3764) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet
Notitie Parkeerbeleid in Woerden analyse, conclusies, uitdagingen
Notitie Parkeerbeleid in Woerden analyse, conclusies, uitdagingen Een analyse van het gevoerde parkeerbeleid in de gemeente Woerden, een aantal conclusies over de gevolgen van dit beleid en een beschrijving
Hieronder staan 80 uitspraken. Kruis aan of je het er mee eens bent of juist niet. Sla geen uitspraken over.
Leerstijl test Vragenlijst leerstijl Hieronder staan 80 uitspraken. Kruis aan of je het er mee eens bent of juist niet. Sla geen uitspraken over. Eens 1. Ik heb uitgesproken ideeën over recht, onrecht,
Evaluatie per behandeling (Zorggroep Almere)
Evaluatie per behandeling (Zorggroep Almere) Het team somatiek van Archipel werkte altijd zo goed mogelijk bij haar klanten, maar er werd niet direct nagevraagd bij de klanten hoe de actie (contact/handeling/hulp/zorg)
Seizoensverslag voorjaar 2017 Gepubliceerd juli 2017
Seizoensverslag voorjaar 2017 Gepubliceerd juli 2017 Copyright: BC (Bijna) altijd juist Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Uitslagen en analyse 5 Deel 1: vrij spel. 5 Deel 2: drieband.. 8 Deel 3: bandstoten
ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OP INSTELLINGS- EN OPLEIDINGSNIVEAU
ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OP INSTELLINGS- EN OPLEIDINGSNIVEAU AOC Terra Plaats : Groningen BRIN nummer : 01NJ Onderzoeksnummer : 290340 en 290341 Datum onderzoek : 10 t/m 27 oktober 2016
Thije Adams KUNST. Wordt een mens daar beter van? vangennep amsterdam
Thije Adams KUNST Wordt een mens daar beter van? vangennep amsterdam Inhoud Vooraf 5 I. Inleiding 7 II. Wat doen wij met kunst? 9 III. Wat doet kunst met ons? 42 IV. Plato en Rousseau 59 V. Onzekerheid
Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek
Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2
Hoe word je succesvol in sales
Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar
Kritiek Voorval bespreking
Kritiek Voorval bespreking Een deelnemer vertelt aan de groep een moeilijk voorval dat hem is overkomen. Het verhaal eindigt op het moment dat de deelnemer een beslissing moest nemen. Daarna analyseert
Mens en Natuur, Natuurkunde. VO onderbouw (havo/vwo) 2-3 lesuren
De sneeuwpop Voor de docent Vak(gebied) Schooltype / afdeling Mens en Natuur, Natuurkunde VO onderbouw (havo/vwo) Leerjaar 1 Tijdsinvestering Vakinhoud 2-3 lesuren Warmtegeleiding en -isolatie in dagelijkse
2.2 Grasland met klaver
2.2 Grasland met klaver Tot grasland met klaver wordt gerekend grasland met gemiddeld op jaarbasis meer dan 10 15 procent klaver. 2.2-1 2.2.1 Grasland met klaver: Kalk In deze paragraaf wordt alleen de
Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei totale examentijd 3 uur
wiskunde A1 Examen VWO - Compex Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei totale examentijd 3 uur 20 05 Vragen 1 tot en met 13 In dit deel staan de vragen waarbij de computer niet
Samenvatting Nederlands Hoofdstuk 1,2,3 par 1 en 2: algemene theorie en lezen
Samenvatting Nederlands Hoofdstuk 1,2,3 par 1 en 2: algemene theorie en lezen Samenvatting door L. 1007 woorden 25 juni 2013 4,2 2 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Taaldomein hoofdstuk 1 1.1 Schrijfdoel
KLACHTPLICHT BIJ NON-CONFORMITEIT
KLACHTPLICHT BIJ NON-CONFORMITEIT Bij de aankoop van een woning blijkt achteraf nogal eens dat iets anders geleverd is dan op grond van de koopovereenkomst mocht worden verwacht. Er kan bijvoorbeeld sprake
Advies- en Arbitragecommissie Rijksdienst
Advies- en Arbitragecommissie Rijksdienst Aan: De samenwerkende Centrales van Overheidspersoneel vertegenwoordigd in de Sectorcommissie Onderwijs en Wetenschappen De voorzitter van de Sectorcommissie Onderwijs
ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OP OPLEIDINGSNIVEAU. Medewerker dierverzorging Natuur en vormgeving (Specialist natuur en vormgeving)
ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OP OPLEIDINGSNIVEAU Edudelta Onderwijsgroep Medewerker dierverzorging Natuur en vormgeving (Specialist natuur en vormgeving) Plaats : Goes BRIN nummer : 11UL Onderzoeksnummer
Leertrajecten Het nieuwe veehouden voorjaar 2011 Samenvatting evaluatie
Leertrajecten Het nieuwe veehouden voorjaar 2011 Samenvatting evaluatie Hieronder vindt u de samenvatting van de ervaringen van de deelnemers van drie leertrajecten van Het nieuwe veehouden die in het
INTELLECTUAL OUTPUT 6
EuroDuaLE INTELLECTUAL OUTPUT 6 Evaluatieverslagen Samenvatting Medegefinancierd door het Erasmus+-programma van de Europese Unie - 2015-1-IT02-KA203-015386 EuroDuaLE INTELLECTUAL OUTPUT 6 Evaluatieverslagen
1 Voor de medewerker is duidelijk waarom het voor de organisatie belangrijk is om de motieven voor vertrek te horen
EXITINTERVIEW drs. D. Dresens 1 SITUATIE Het exitinterview is een gesprek dat uw organisatie met een vertrekkende medewerker kan voeren. Het doel van dit gesprek is duidelijk te krijgen wat de reden van
KLEURRIJKE EMOTIES psychologie en kleur
KLEURRIJKE EMOTIES psychologie en kleur Iedere ouder zal het volgende herkennen: de blauwe en rode potloden uit de kleurdozen van kinderen zijn altijd het eerst op. Geel roept aanvankelijk ook warme gevoelens
RE-gras. Bedrijfsspecifiek advies voor het sturen op ruw eiwit, grasopbrengst en stikstofbenutting
Soil for life RE-gras Bedrijfsspecifiek advies voor het sturen op ruw eiwit, grasopbrengst en stikstofbenutting Een project van het Nutriënten Management Instituut NMI in opdracht van het Productschap
Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Zorgen voor een scherpe werkvraag
http://lemniscaatacademie.com francis@lemniscaatacademie.be Zorgen voor een scherpe werkvraag 1 Een 'probleem' is een werkvraag In een andere tekst (Oplossingsgericht werken) heb ik uitgelegd wat het nut
Module 4: Basisovertuiging 1 & 2 (Verdieping)
Module 4: Basisovertuiging 1 & 2 (Verdieping) Basisovertuiging 1 & 2 (Verdieping) Geluk is een gevoel! Jij bent de enige persoon op de wereld die jou gelukkig kan maken! Het is erg belangrijk dat je alle
Praktische tips voor succesvol marktonderzoek in de land- en tuinbouwsector
marktonderzoek in de land- en tuinbouwsector Marktonderzoek kunt u prima inzetten om informatie te verzamelen over (mogelijke) markten, klanten of producten, maar bijvoorbeeld ook om de effectiviteit van
Exponentiële Functie: Toepassingen
Exponentiële Functie: Toepassingen 1 Overgang tussen exponentiële functies en lineaire functies Wanneer we werken met de exponentiële functie is deze niet altijd gemakkelijk te herkennen. Daarom proberen
Hoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
De macho en het muurbloempje
Onderwijsbehoefte Zorgverbreding Team De macho en het muurbloempje Tamara Wally Over de auteur Tamara Wally, MSc. is onderwijs- en ontwikkelingspsycholoog. Zij is werkzaam bij de CED- Groep. Zij geeft
Hieronder per onderdeel een korte omschrijving, een foto en reacties van deelnemers over dat onderdeel.
Een geslaagde super grote kenniskring! `We hebben ontzettend veel van de dag opgestoken, het heeft ons een heel aantal nieuwe inzichten gegeven, de dag was heel rijk aan informatie en een mooie impuls
Waarom is een nieuw tijdschrift nodig?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De gegevens naar buiten brengen - een nieuw online wetenschappelijk
INHOUD Verantwoording 1 De macht van de situatie 2 Koester je zeurende collega 19 3 De calculerende medewerker 4 Respect!
INHOUD Verantwoording 7 1 De macht van de situatie 11 We hebben de neiging te denken dat we zelf bepalen wat we doen, maar in werkelijkheid worden we ook gestuurd door allerlei omstandigheden. 2 Koester
De theorie voor leesvaardigheid in de vorm van een stappenplan
De theorie voor leesvaardigheid in de vorm van een stappenplan 1. Globaal lezen a. Lees eerst altijd een tekst globaal. Dus: titel, inleiding, tussenkopjes, slot en bron. b. Denk na over het onderwerp,
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar
Draagvlakmonitor huisvesting vluchtelingen. Rapportage derde meting juni 2016
Draagvlakmonitor huisvesting vluchtelingen Rapportage derde meting juni 2016 Introductie Waarom dit onderzoek? Zijn Nederlanders de afgelopen maanden anders gaan denken over de opvang van vluchtelingen
Uitleg van de Hough transformatie
Uitleg van de Hough transformatie Maarten M. Fokkinga, Joeri van Ruth Database groep, Fac. EWI, Universiteit Twente Versie van 17 mei 2005, 10:59 De Hough transformatie is een wiskundige techniek om een
Vragenlijst Team rollen Naam: Id.nr.:
Technische Universiteit Vragenlijst Team rollen Naam: Id.nr.: TOELICHTING VRAGENLIJST Wilt u bijgaande vragenlijst op vlotte wijze invullen. De vragenlijst is ontwikkeld om uw eigen team-rol te kunnen
Verdiepingsmodule. Aanvragen van incontinentiemateriaal. een verbeteringsplan op. 1. Toelichting op de module. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
: een verbeteringsplan 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Stanaard M46 van september 2006 (eerste herziening). Deze module geeft de deelnemer meer inzicht in het gebruik van
Beslissing op bezwaar inzake lasten onder dwangsom Bosscheweg 67 in Drunen.
College Onderwerp: V200900577 Beslissing op bezwaar inzake lasten onder dwangsom Bosscheweg 67 in Drunen. Collegevoorstel Inleiding: Bij besluiten van 22 juli 2008 zijn aan Mandemakers Holding B.V. (hierna:
Dia 1 Introductie max. 2 minuten!
1 Dia 1 Introductie max. 2 minuten! Vertel: Deze les gaat vooral over het gebruik van sociale media. Maar: wat weten jullie eigenlijk zelf al over sociale media? Laat de leerlingen in maximaal een minuut
Cultuureducatie met Kwaliteit
Cultuureducatie met Kwaliteit Doorlopende leerlijn literatuur Groep 7 Lessenreeks basis Deze leerlijn is ontwikkeld door Bibliotheek Zoetermeer. Schrijversbezoek Informatie over Schrijversbezoek Groep
De waardevaststelling van een woning Dienst Belastingen Gemeente Amsterdam
Rapport Gemeentelijke Ombudsman De waardevaststelling van een woning Dienst Belastingen Gemeente Amsterdam Datum: 17 juli 2007 RA0612804 Samenvatting De Dienst Belastingen stelt in 2005 de WOZ-waarde van
JUNG INSIGHT PROFIEL : ( dec-2011)
JUNG INSIGHT PROFIEL : ( dec-2011) STIJL: Dio heeft veel energie, wil vooruit en slaat voortdurend nieuwe wegen in. Hij vertrouwt op zijn ingevingen van het moment en gaat recht op zijn doel af. Hij zal
Risicogedrag. Voortgezet onderwijs
Voortgezet onderwijs 2 Wereldwijd bestuderen wetenschappers risicogedrag. Dat gebeurt ook aan de Universiteit Leiden bij het Brain & Development Onderzoekscentrum. Daar onderzoeken wetenschappers bij adolescenten
ZES VORMEN VAN GEZAG
ZES VORMEN VAN GEZAG OVER LEIDERSCHAP VAN DE ONDERNEMINGSRAAD Gezag is in de moderne maatschappelijke verhoudingen steeds minder vanzelfsprekend. Er is sprake van een verschuiving van verkregen gezag (op
Examen VWO - Compex. wiskunde A1,2
wiskunde A1,2 Examen VWO - Compex Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 25 mei totale examentijd 3 uur 20 05 Vragen 1 tot en met 13 In dit deel staan de vragen waarbij de computer
Thema Op het werk. Lesbrief 15. Het functioneringsgesprek.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 15. Het functioneringsgesprek. Wat leert u in deze les? Moeten en hoeven gebruiken. Vragen hoe het met uw kind gaat. Veel succes! Deze les is ontwikkeld
02 SCNL: Cursus Het oplossen van een Sudoku met de juiste hoeveelheid informatie
Inhoudsopgave 1. Inleiding tot de cursus... 4 2. Wat is een Sudoku, Sudoku begrippen en definities... 6 3. Basisregels voor het oplossen van een Sudoku + Sudoku oplostips...11 4. Methodes om een Sudoku
Hoe vinden nieuwe landbouwmethoden ingang?
Hoe vinden nieuwe landbouwmethoden ingang? Dr. ir. A. W. VAN DEN BAN Afd. Sociologie en Sociografie van de Landbouwhogeschool, Wageningen In 1958 werd in dit tijdschrift een vertaling opgenomen van een
hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste
Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat
WELKE BOEREN PASSEN DE ADVIEZEN VAN DE LANDBOUWVOORLICHTINGSDIENST SNEL TOE?
WELKE BOEREN PASSEN DE ADVIEZEN VAN DE LANDBOUWVOORLICHTINGSDIENST SNEL TOE? Ir. A. W. VAN DEN BAN Afd. Sociologie en Sociografie van de Landbouwhogeschool Het effect van de landbouwvoorlichtingsdienst
Colofon. Dit is een uitgave van: Philips Human Resources Benelux / Jet-Net Gebouw VB-12 Postbus 80003 5600 JZ Eindhoven
Straatverlichting, wat kost dat L 30 30 30 x x een wiskundeproject voor 4 havo/vwo Colofon Dit is een uitgave van: Philips Human Resources Benelux / Jet-Net Gebouw VB- Postbus 80003 600 JZ Eindhoven Uitgave:
Toelichting uitkomsten Cliëntervaringsonderzoek Wmo 2016
Toelichting uitkomsten Cliëntervaringsonderzoek Wmo 2016 Inleiding Op basis van de Wmo 2015 zijn gemeenten verplicht jaarlijks een cliëntervaringsonderzoek uit te voeren. De vier Westerkwartiergemeenten
Rapport ad hoc-commissie Wetenschappelijke Integriteit Tilburg University
Rapport ad hoc-commissie Wetenschappelijke Integriteit Tilburg University Prof. Dr. Ton Hol, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht (voorzitter) Prof. Dr. em. Léon de Caluwé (VU) (tevens consultant) Dr.
Resultaten van het onderzoek onder het Rotterdamse MKB naar de gemeentelijke aanbestedingen door het CDA Rotterdam
Resultaten van het onderzoek onder het Rotterdamse MKB naar de gemeentelijke aanbestedingen door het CDA Rotterdam CDA Fractie Rotterdam Aangeboden door raadslid Turan Yazir 29 juni 2016 Inhoudsopgave
Opleidingsplan. Studenten. MDL- referentie. Clermond de Hullu Wiebren Wolthuis Simon Wels Maik Gosenshuis D04
Opleidingsplan Studenten Clermond de Hullu Wiebren Wolthuis Simon Wels Maik Gosenshuis MDL- referentie D04 Versiebeheer Versie Datum Wijzigingen Door wie 0.1 20-09- 2009 Eerste opzet voor het document.
Opiniepeiling tegenover luisteronderzoek
Opiniepeiling tegenover luisteronderzoek Op 13 en 14 april 1973 werd er in opdracht van CV Veronica door het Bureau Veldkamp Marktonderzoek BV. een opinieonderzoek uitgevoerd onder de Nederlandse bevolking
*Het betreft hier twee afzonderlijke meldingen, die apart door de commissie zijn beoordeeld. Beide oordelen worden hier weergegeven.
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Twee echtgenoten verzochten om gelijktijdige levensbeëindiging. Patiënte, een vrouw van 60-70 jaar, had een sigmoidcarcinoom. Zij leed onder meer onder heftige buikkrampen,
Praktische opdracht Wiskunde A IQtest
Praktische opdracht Wiskunde A IQtest Praktische-opdracht door een scholier 2063 woorden 27 januari 2004 7,6 20 keer beoordeeld Vak Wiskunde A Inhoudsopgave Inleiding Hoe dacht William Stern over intelligentie?
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. 16 jaar en ouder.
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. 16 jaar en ouder. Allo-antistofvorming bij sikkelcelziekte na transfusie: Wat is de rol van ontsteking en erfelijke aanleg?
Stichting BDO Fonds
juli 2017 BELEIDSPLAN Stichting BDO Fonds 2017-2018 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 3 1. INLEIDING 4 1.1. Doelstelling 4 1.2. Missie 4 1.3. Visie 5 1.4. Interne organisatie 5 2. WERKZAAMHEDEN STICHTING BDO FONDS
Uw doel bereiken met MelkNavigator
Uw doel bereiken met MelkNavigator Uw doel bereiken met MelkNavigator Als melkveehouder wilt u er uit halen, wat er in zit. Kies gericht voor meer melk, betere gehalten of meer grammen eiwit en/of vet.
DERTIG KAN HET ANTWOORD ZIJN
DERTIG KAN HET ANTWOORD ZIJN Artikel Mensen op straat (1980) (Voorjaar): 27 R-80-13 Voorburg, 1980 Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV -2- Inleiding Zal een verlaging van de maximumsnelheid
Vreugde, positieve emoties, geluk, tevredenheid, sereniteit, enzovoort zijn enkele
De positieve psychologie is een recente stroming in de psychologie die een sterke opmars kent. Ze onderzoekt op een wetenschappelijke manier de positieve ontwikkeling en het welzijn van mensen en organisaties,
AOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren
Het forum AOS docentonderzoek Rapporteren en presenteren Wanneer is je onderzoek geslaagd? Evalueren en beoordelen Oefening 4 (pagina 316 of 321) Rapporteren en presenteren Verspreiding van resultaten
EVALUATIE OPPOSITIEPROCEDURE, resultaten enquête
EVALUATIE OPPOSITIEPROCEDURE, resultaten enquête Colofon Datum 11 maart 2010 Onderwerp EVALUATIE OPPOSITIEPROCEDURE Contactgegevens Adres Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom Postbus 90404 2509