Jonge weggebruikers. Jongeren met een dubbeldiagnose

Transcriptie

1 Jonge weggebruikers Jongeren met een dubbeldiagnose Marjan Hansman Kinder-en jeugdpsychiater Dubbeldiagnose Jeugd Teampsychiater crisisdienst West-Overijssel

2 Dubbeldiagnose Problematisch middelengebruik & (vermoeden van) psychiatrische problematiek

3 Jongeren Sociaal-emotioneel ontwikkelingsniveau: jaar: & Gemiddeld intelligentieniveau (IQ>85)

4 Hersenontwikkeling Op welke leeftijd zijn hersenen uitgegroeid? a) 18 e b) 20 e c) 22 e d) 25 e

5 Hersenontwikkeling Wat is de groeivolgorde van de hersenen? a) van voren naar achter b) van achter naar voren c) van links naar rechts d) van rechts naar links

6 Puberbrein Wat is waar? a) Jongeren hebben ruimte nodig b) Jongeren hebben grenzen nodig c) Jongeren hebben kaders nodig d) Jongeren moet je zelf laten ervaren waar hun grenzen liggen

7 Puberbrein Wat is waar tussen 10 en 14 jaar? a) Ze zijn vooral nog gericht op wat hun ouders goed vinden b) Ze kunnen hun impulsen al beter beheersen c) Ze kiezen voor het hier en nu d) Ze willen zich graag onderscheiden van de rest Erbij horen Directe behoeftenbevrediging Puberbrein binnenstebuiten Huub Nelis & Yvonnen van Sark

8 Puberbrein Wat is waar tussen 14 en 16 jaar? a) Opvallen b) Bewustere keuzes c) Impulsen onder controle d) Experimenteren e) Ze weten hun grenzen f) Beter slaappatroon g) Rationeler Jezelf onderscheiden Grenzen uitproberen Kicks Risico s Ups en downs Puberbrein binnenstebuiten Huub Nelis & Yvonnen van Sark

9 Puberbrein Wat is waar tussen 16 een 22 jaar? a) Eigen identiteit b) Niet meer gevoelig voor groepsdruk c) Verder vooruit denken d) Eigen verantwoordelijkheid e) Betere zelfreflectie Dit alles is nog volop in ontwikkeling Puberbrein binnenstebuiten Huub Nelis & Yvonnen van Sark

10 Puberbrein Deze fase is nodig om zich los te durven maken van het veilige eigen nest Zien van mogelijkheden

11 Wat is waar? Puberbrein en middelen a) Jongeren kunnen beter tegen alcohol b) Ouders kunnen jongeren het best thuis leren drinken c) Jongeren weten best waar de grens ligt d) Pubers raken sneller verslaafd e) Als jongeren in deze fase een poosje stil staan in hun ontwikkeling halen ze dat later wel weer in f) Alcohol en drugs kunnen de hersenen blijvend beschadigen Puberbrein binnenstebuiten Huub Nelis & Yvonnen van Sark

12 dikke bult! Eigen schuld, moet je ook stoer genoeg zijn om om met middelen te beginnen, Als je stoer genoeg bent ermee te stoppen.

13 Gedrag: Wel of geen middelengebruik Puberbrein Beperkte zelfregulatie Beperkte impulscontrole Emotioneel >> rationeel Context >> kennis Korte-termijngericht Drive Nieuwsgierigheid Context Beloningssysteem Rem Prefrontale cortex Hormonen Identiteit separatie-individuatie / autonomie grenzen aftasten / experimenteren Invloed leeftijdsgenoten Eisen seksualiteit thuis/school/vrienden/hobbies/baantjes

14 Risicofactoren voor problematisch middelengebruik Zoals: Genetische kwetsbaarheid LVG (Vroege) life-events KOPP, KVO Sociale kwetsbaarheid Vroege beginleeftijd middelengebruik Psychiatrische stoornis

15 Domino-effect

16 Eigen verantwoordelijkheid? Risicofactoren Beschikbaarheid Puberbrein

17 Dubbeldiagnose Eerder regel dan uitzondering Prevalentie jongeren: 3,8% Promotie C. Couwenbergh

18 Prevalentie Dubbeldiagnose Geschatte prevalentie provincie Overijssel 12 t/m 17 jaar: inwoners 18 t/m 24 jaar: inwoners

19 Verklaringsmodellen dubbeldiagnose ADHD PS Blowen SUD X Under arousal Trauma Genen ASS PS PS Depressie Blowen SUD Blowen SUD PS Psychose SUD Blowen Psychose ODD/CD & PS PS Psychose SUD Cocaïne Alcohol

20 Dubbeldiagnose Geïntegreerde behandeling nodig

21 Dubbeldiagnose Jeugd Polikliniek incl. MDFT-team (zie Twee opname-afdelingen Detox-diagnostiek Vervolgbehandeling Dagbehandeling Open afdeling Multidisciplinair Belang vaktherapieën! Extrinsieke motivatie Regionaal en bovenregionaal

22 Dubbeldiagnose Alle soorten psychiatrische problematiek Alle soorten middelengebruik

23 Pijlers m.b.t. behandeling Systemisch werken Motiverende gespreksvoering Competentiegericht werken

24 Waarom systemisch werken? Voors? Tegens?

25 Systemisch werken (Ernstige) problemen: Gezin (KOPP/KVO, hechting/mentaliseren, trauma s, onmacht) Maar ook: Peergroup School/werk Justitie Woonvorm Verwijzer Machteloosheid Hogere macht! Ambivalentie

26 Systemisch werken Functie van middelen in het gezin Functie van de problematiek van de jongere in het gezin Parentificatie: jongere onmisbaar voor het gezin Bliksemafleiding: b.v. bij relatieproblemen ouders Systeemleden kunnen (onbewust) voortgang behandeling ondermijnen/sabotteren

27 Uitgang Motivatie Terugval Volhouden Uitvoeren Voorstadium Beslissen & voorbereiden Overwegen Stadia van verandering (Prochaska en DiClemente 1992)

28 Motivatie Ambivalentie! Wisselende motivatie

29 Competentie Beschikken over voldoende vaardigheden om taken (uit het dagelijkse leven) te vervullen Vaardigheden en taken zijn in evenwicht TAKEN VAARDIGHEDEN

30 Omgeving Individu omgevings stressoren protectieve kindfactoren TAKEN VAARDIGHEDEN protectieve omgevingsfactoren psychiatrische stoornissen (verstandelijke) beperking

31 Competenties doelgroep Gedrogeerd puberbrein o Sociaal-emotionele ontwikkeling gestagneerd o Hersenontwikkeling gestagneerd o Hersenfuncties beschadigd? Psychiatrische problematiek Systeemproblematiek (gezin, peergroup) veel vaardigheidstekorten wél aanwezige vaardigheden naar achtergrond

32 Competentiegericht werken Naar voren halen en uitbouwen aanwezige vaardigheden jongere en systeemleden Ondersteunen op vaardigheidstekorten & stressoren Uitleg, modelling, instrueren Externe frontale cortex EMDR, CGT, farmacotherapie Systeembehandeling Therapieblokken Taken aanpassen aan aanwezige vaardigheden Taakverlichting Taakverzwaring

33 Competentiegericht werken Stelling: De aanwezige vaardigheden zijn door alle problematiek erg uit beeld geraakt. Het is wel gemakkelijk om de vaardigheidstekorten te zien

34 Stoppen met middelen Ontwenning Functie middelen valt weg Harde confrontatie met de onderliggende vaardigheidstekorten Sterke neiging die te ontvluchten (nog sterkere gerichtheid op korte termijn behoeftebevrediging) Weg-gebruiken???

35 Dilemma s: Welke vaardigheden zijn er bij alle systeemleden? Voor het voetlicht halen en uitbouwen Waar moeten we op ondersteunen? Samen met jongere en systeem vaststellen Praktisch, concreet, haalbaar Hoeveel ruimte en hoeveel inperking? Waar trekken we de grenzen? Hoe streng handhaven we die? Ambivalentie in het team!

36 De uitdaging De verschillende meningen bij elkaar brengen Verschillen niet polariseren maar benutten Begripvol consequent grenzen bieden

37 Eisen aan hulpverlener O.a.: echtheid, persoonlijke interesse concreet, taalgebruik eerlijk, geen valse beloftes judoën, vastbijten, blijven staan niet moraliseren relativeren & humor & geduld hanteren systeemdynamiek, ~ hiërarchie samenwerken, feedback, reflecteren

38 JR Poli Detox Vervolgbehandeling Dagbehandeling Poli MDFT MDFT Huis Huisarts arts JJI s (Jeugd) Jeugd) GGZ GGZ Verslavingszorg Jeugdhulpverlening RIBW Kinder Kinderartsen artsen Leerplicht ZAT s Scholen Jeugdartsen RvdK Eigen Kracht MEE LdH BJZ BJZ Jeugdbescherming Minder drank meer scoren MW NIFP Crisisdienst GGDartsen Veiligheidshuis Team VIA Zwerfjongeren