Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010

Transcriptie

1 Opvoedondersteuning Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Opvoedvragen zijn van alle tijden. Als ouders vragen hebben over de opvoeding van hun kind, zoeken zij vaak in eerste instantie steun en advies binnen hun eigen informele netwerk van familie, vrienden en kennissen. Ook kunnen ouders met opvoedvragen terecht bij deskundigen die opvoedondersteuning bieden. Hoe het staat met de opvoedvragen die mensen in Fryslân hebben wordt beschreven in deze deelrapportage. De resultaten komen uit de gezondheidsenquête volwassenen en ouderen De vragen over opvoeding zijn alleen gesteld aan Friezen van 19 t/m 64 jaar die een of meer (pleeg)kinderen in de leeftijd tot en met 19 jaar hebben. Opvoedvragen en -zorgen in Fryslân In Fryslân had 7% van de ouders met kinderen tot en met 19 jaar het afgelopen jaar regelmatig 2 vragen over de opvoeding van hun kind en eveneens 7% maakte zich hier regelmatig zorgen over. Van de Friezen heeft 4% zich het afgelopen jaar regelmatig zodanig zorgen gemaakt over de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van hun kind dat ze behoefte hadden aan deskundige hulp of advies. Figuur 1 geeft dit percentage weer, uitgesplitst naar een aantal achtergrondkenmerken, 1 Uitgebreide informatie over het onderzoek is te vinden op 2 Betreft de antwoordcategorieën vaak en (bijna) altijd 1

2 waaronder de leeftijd van het kind 3. Voor geen van de in figuur 1 gepresenteerde achtergrondkenmerken is er sprake van een noemenswaardig (significant) verschil tussen de onderscheiden groepen. In tabel 1 in de bijlage is te zien dat in de leeftijd van de ouders wel een verschil zit; zo heeft onder de jarige ouders niemand die behoefte. Vier procent heeft zich het afgelopen jaar zodanig regelmatig zorgen gemaakt over de opvoeding dat men behoefte had aan deskundige hulp of advies Fryslân mannen vrouwen twee ouder gezin een ouder gezin 0-3 jaar 4-11 jaar jaar jaar lager onderwijs middelbaar onderwijs hoger onderwijs totaal geslacht gezinsamenstelling leeftijd kind opleiding Figuur 1: Percentage Friezen dat zich het afgelopen jaar regelmatig zorgen maakt over de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van hun kind(eren), zodanig dat men behoefte heeft aan deskundige hulp of advies. Behoefte aan informatie of advies Op het moment van het onderzoek heeft 12% van de ouders van de 0-19-jarigen behoefte aan deskundige hulp of advies met betrekking tot de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van hun kind. 8% ontvangt reeds professionele hulp, 0,8% staat op een wachtlijst voor hulp, 0,2% heeft hulp gezocht maar kon nergens terecht, 2% heeft nog niet geprobeerd om hulp te zoeken en 0,8% weet niet waar men de hulp moet zoeken. Van de ouders heeft 88% momenteel geen behoefte aan hulp. Ruim één op de tien ouders heeft op het moment van het onderzoek behoefte aan deskundige hulp of advies over de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van het kind. 3 Omdat ouders kinderen in verschillende leeftijdsgroepen kunnen hebben, is het niet mogelijk om na te gaan of de zorgen ook daadwerkelijk (alleen) betrekking hebben op kinderen in deze leeftijdsgroep. 2

3 Thema van informatie of hulpbehoefte De top drie van thema s waarover ouders opvoedinformatie willen: 1. Grenzen, regels en afspraken maken 2. Luisteren en gehoorzamen 3. Angst, onzekerheid en faalangst Thema Behoefte aan informatie % Zorgen waarvoor men momenteel behoefte heeft aan deskundige hulp % Grenzen, regels, afspraken 16 7 Luisteren, gehoorzamen 13 6 Angst, onzekerheid, faalangst 11 8 Concentratie 10 8 Eten, slapen 10 7 Schoolprestaties 10 5 Sociaal contact, spelen 9 8 Zindelijkheid 8 4 Druk, agressief zijn 7 6 De top drie van thema s waarover ouders momenteel behoefte hebben aan deskundige hulp (in willekeurige volgorde): - Angst, onzekerheid en faalangst - Concentratie - Sociaal contact en spelen Tabel 2 in de bijlage bevat een totaaloverzicht van alle thema s waarover ouders vragen of behoefte aan hulp hebben. Vooral over het thema angst, onzekerheid en faalangst hebben ouders informatiebehoefte en/of hulpbehoefte. Ook is er relatief vaak behoefte aan informatie over grenzen en luisteren/gehoorzamen. Ouders die behoefte hebben aan informatie over opvoeding, ontvangen deze informatie bij voorkeur via internet (51%), in een persoonlijk gesprek (49%) of via een schriftelijke informatiebron (34%). Daarnaast geeft 6% aan deze informatie via de telefoon te willen krijgen en 6% zou dit via een bijeenkomst willen. Ouders die advies of hulp zouden willen ontvangen van een deskundige, krijgen dit bij voorkeur van de huisarts (33%), het consultatiebureau of de schoolarts/verpleegkundige (30%) of een opvoedkundige (28%). Daarnaast wil 13% van de ouders die behoefte hebben aan deskundige hulp, deze hulp van een leerkracht of een medisch specialist. 3

4 Ouders ontvangen informatie over opvoeding graag via internet of in een persoonlijk gesprek. Deskundige hulp ontvangen ze bij voorkeur van de huisarts, het consultatiebureau of de schoolarts/verpleegkundige. Gemeentelijke cijfers In tabel 3 van de bijlage staat het percentage ouders dat zich zodanig zorgen maakt dat men behoefte heeft aan deskundige hulp, uitgesplitst naar gemeente. 4

5 Aandachtspunten voor beleid Belangrijkste opgave voor gemeenten Opvoedingsondersteuning heeft een centrale plek in het Centrum voor Jeugd en Gezin. Het CJG is de plek waar zowel ouders als professionals terecht kunnen met hun vragen over het opvoeden van kinderen en waar de hulp gecoördineerd wordt. De gemeente is als regisseur verantwoordelijk voor een visie op de opvoedingsondersteuning. Ideaal gezien wordt deze visie ontwikkeld, samen met de professionals in het CJG en met input van ouders. Het is de uitdaging om interventies in te zetten die bewezen effectief zijn en tevens aansluiten bij de vraag en wensen van ouders. Uit deze gezondheidsenquête blijkt bijvoorbeeld dat ouders die behoefte hebben aan informatie dit vooral via internet, in een persoonlijk gesprek en/of via schriftelijke informatiebronnen willen krijgen. Doe het lokaal en samen Een goed aanbod van opvoedingsondersteuning in de gemeente omvat zowel ondersteuning van ouders met een eenvoudige vraag, als intensieve begeleiding van ouders met een complexere hulpvraag, en alles wat daar tussen ligt. Het uitgangspunt is: lichte hulp waar mogelijk, en zware hulp indien nodig. Aan de ene kant moet de hulp toegankelijk (dus bekend, bereikbaar en bruikbaar) voor iedereen zijn; aan de andere kant waar nodig outreachend. Het RIVM hanteert vijf pijlers waarop het gemeentelijk gezondheidsbeleid moet berusten. Deze pijlers zijn ook goed bruikbaar voor een integrale opvoedingsondersteuning in een gemeente. Inrichten van de fysieke en sociale omgeving: bijvoorbeeld het uitdragen (via lokale media) dat vragen over opvoeding normaal zijn; de gemeente kan ook faciliteren dat ouders ervaringen met elkaar kunnen delen en dat ouders informele steun kunnen ervaren uit hun directe omgeving (pedagogische civil society). Regelgeving en handhaving: de gemeente kan in het kader van de Wet Kinderopvang afspraken maken met kinderopvangcentra en peuterspeelzalen over het pedagogische beleid en het betrekken van de ouders daarbij. Voorlichting en educatie: de gemeente voorziet met het CJG in toegankelijke informatie, zowel via de website, als persoonlijk, via groepsbijeenkomsten. De gemeente moet hierin ook voorzien richting aanstaande ouders. Signalering en advies: opvoedingsvragen en -problemen worden door de kernpartners van het CJG en op andere vindplaatsen van kinderen (zoals consultatiebureau, voorschoolse voorzieningen, onderwijs) gesignaleerd. Het CJG voorziet in advies, kortdurende interventie, doorverwijzing en zorgcoördinatie. Individuele zorgverleners kunnen zorgelijke opvoedingssituaties melden bij het AMK en/of in de Verwijsindex. Ondersteuning van risicogroepen: kinderen en gezinnen met extra risico worden binnen het CJG gesignaleerd en gemotiveerd voor verdere hulp. Interventies die kunnen worden geboden zijn bijvoorbeeld Stevig Ouderschap en Eigen Kracht Conferentie. De meeste hulp valt echter nu nog niet onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid, maar vanaf 2015 wanneer de nieuwe wet Zorg voor Jeugd in werking treedt wel. 5

6 Huidige beleid en uitvoering Friese gemeenten zetten stevig in op de inrichting van Centra voor Jeugd en Gezin. Op het gebied van opvoedingsondersteuning hebben veel gemeenten gekozen voor de invoering van het Programma Positief Opvoeden (ook wel: Triple P). In de Friese Jeugdgezondheidszorg is Positief Opvoeden ingevoerd als basismethodiek voor opvoedingsondersteuning. De gemeenten geven hiermee invulling aan de pijler signalering en advies zoals hierboven beschreven. De meeste Friese gemeenten investeren daarnaast in een bredere, integrale uitvoering van Positief Opvoeden op alle niveaus en door (alle) professionals die met kinderen werken. Daarmee wordt ook invulling gegeven aan andere pijlers van integraal beleid. Dankzij een subsidie van de Provincie Fryslân is deze implementatie ondersteund met scholing, intervisie en projectleiding. Het is belangrijk dat de verworvenheden van Positief Opvoeden/Triple P behouden blijven na 1 januari 2013 wanneer de extra subsidie van de Provincie wegvalt. In Friese gemeenten worden ook andere interventies uitgevoerd, zoals opvoeddebatten en cursussen Opvoeden zó. Daarnaast is de laatste jaren veel geïnvesteerd in scholing en melding m.b.t. kindermishandeling (RAAK-trainingen, implementatie Meldcode). Het is aan de gemeente om met een visie en goed overzicht, een samenhangend aanbod te bewerkstelligen en te houden. 6

7 Bijlage Een waargenomen verschil zoals dat in de tabellen is af te lezen, betekent niet automatisch een werkelijk verschil. Er is naar alle waarschijnlijkheid sprake van een werkelijk verschil, als het verschil op statistische gronden wordt hard gemaakt. Er wordt dan gesproken van een significant verschil. Cijfers weergegeven in blauw wil zeggen een significant positief verschil en in rood een significant negatief verschil. De waargenomen verschillen, die niet statistisch aangetoond zijn, berusten naar alle waarschijnlijkheid op toeval. Tabel 1 Percentage ouders met 0-19-jarige kinderen dat zich het afgelopen jaar vaak of (bijna) altijd zodanig zorgen heeft gemaakt over de opvoeding dat men behoefte had aan deskundige hulp of advies. Maakte zich zodanig zorgen dat men behoefte had aan deskundige hulp n % Fryslân Geslacht mannen vrouwen Leeftijd Opleiding lager onderwijs middelbaar onderwijs hoger onderwijs Burgerlijke staat 1 12 gehuwd/samenwonend ongehuwd 35 5 gescheiden 93 7 weduwe/weduwnaar 9 13 Arbeidssituatie 1 arbeidsongeschikten/werklozen niet arbeidsongeschikten/werklozen Herkomst autochtonen allochtonen (niet-westers) 40 5 allochtonen (westers) 41 9 Gezinssamenstelling eenoudergezin overige samenstelling Bron: GGD Fryslân, Gezondheidsenquête bij deze categorie kunnen leeftijdseffecten een rol spelen, hiervoor is niet gecorrigeerd. 7

8 Tabel 2 Percentage ouders van 0-19-jarige kinderen dat behoefte heeft aan informatie en/of deskundige hulp per thema Thema Behoefte aan informatie Zorgen waarvoor men momenteel behoefte heeft aan deskundige hulp of advies % % Grenzen, regels, afspraken 16 7 Luisteren, gehoorzamen 13 6 Angst, onzekerheid, faalangst 11 8 Concentratie 10 8 Eten, slapen 10 7 Schoolprestaties 10 5 Sociaal contact, spelen 9 8 Zindelijkheid 8 4 Druk, agressief zijn 7 6 Gezondheid 6 4 Pesten, gepest worden 6 4 Vriendschap, uitgaan 6 4 Besteding vrije tijd 6 4 Stelen, vandalisme 6 3 Spraak- en taalontwikkeling 5 4 Verdriet, depressief zijn 4 5 Groei 4 4 Roken, alcohol, drugs 3 2 Seksualiteit 2 3 Bron: GGD Fryslân, Gezondheidsenquête

9 Tabel 3 Percentage ouders met 0-19-jarige kinderen dat zich zodanig zorgen maakt over de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van het kind of de kinderen dat men behoefte had aan deskundige hulp per gemeente 4 Maakte zich zodanig zorgen dat men behoefte had aan deskundige hulp n % Fryslân Gemeente Achtkarspelen 37 2 Het Bildt 29 8 Boarnsterhim 37 6 Bolsward 42 3 Dantumadiel 29 6 Dongeradeel 38 4 Ferwerderadiel 36 2 Franekeradeel 31 8 Gaasterlân-Sleat 39 8 Harlingen Heerenveen 57 3 Kollumerland C.A Leeuwarden Leeuwarderadeel Lemsterland 33 0 Littenseradiel 38 6 Menameradiel 40 0 Nijefurd 36 3 Ooststellingwerf 31 6 Opsterland 44 2 Skarsterlân 48 0 Smallingerland 75 2 Sneek 60 2 Tytsjerksteradiel 67 5 Weststellingwerf Wûnseradiel 51 3 Wymbritseradiel 39 8 De Waddeneilanden 30 0 Súdwest-Fryslân Bron: GGD Fryslân, Gezondheidsenquête De cijfers moeten met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd omdat de aantallen respondenten met kinderen onder de 20 relatief laag zijn. 9