en AS. Februari 2016 Versie 1.0

Transcriptie

1 Lokale invulling actieplan Huiselijk geweld en Kindermishandeling Ameland, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland ca. en Schiermonnikoog. en AS. Februari 2016 Versie 1.0 1

2 Inleiding In aansluiting op de regiovisie Huiselijk geweld en kindermishandeling d.d. oktober 2014 en het Actieplan versie 20 oktober 2015 van Sociaal Domein Fryslân, is een uitwerking gemaakt voor de lokale actiepunten in de DDFK & AS gemeenten. Invulling geven aan het lokale actieplan Huiselijk geweld en kindermishandeling is een samenspel van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, Jeugdbeleid en Integrale Veiligheid. Met de komst van de uitvoering van de Jeugdzorg naar gemeenten en de implementatie van Jeugd binnen het Sociaal Domein is ook de noodzaak van samenwerking op dit terreinen evident geworden. De verwachting en de hoop is dan ook dat het onderwerp de aandacht krijgt die het nodig heeft om het geweld te stoppen. Om de cyclus van geweld in gezinnen/huishoudens te doorbreken, moeten de (hoog) risicogezinnen er snel uitgepikt worden. Het lokale actieplan richt zich op de vier sporen uit het Actieplan van de regio: preventie signaleren en implementatie Meldcode effectieve hulp organiseren ketensamenwerking. Met deze korte notitie geven we invulling aan de te onderscheiden acties. Dit document is te lezen in combinatie met het regionale Actieplan huiselijk geweld en kindermishandeling. De toelichting en de noodzaak van de interventies wordt daarom in dit document niet herhaald. In de bijlage is een schema opgenomen waarbij onderscheid is gemaakt per gemeente en een tijdsplanning is opgenomen. Indien voor de uitvoering van de acties extra financiële middelen nodig zijn, zullen deze apart ter besluitvorming aan het college worden voorgelegd. Spoor 1 Preventie Doel Het doel van spoor 1 (preventie) is dat de risicofactoren voor huiselijk geweld en kindermishandeling afnemen. Professionals kennen de risicofactoren en zijn alert op signalen. Burgers weten waar zij geweld kunnen aankaarten en hulp kunnen inroepen. Resultaten We onderscheiden een aantal groepen die elk een eigen aanpak verdienen in het spoor van preventie. Gebiedsteams, de professionals die behoren tot het gebiedsteam moeten bekend zijn met de Meldcode. De moederorganisaties hebben een eigen Meldcode ingevoerd, welke gekoppeld is aan de eigen geldende beroepscode. Aandacht verdienen de medewerkers die specifiek in dienst van de gemeentelijke organisatie zijn, zoals Wmo-consulenten en leerplichtambtenaren. In 2016 moeten zij geschoold worden in het gebruik van de Meldcode en de vier gemeenten moeten de Meldcode voor de gemeentelijke organisatie hebben vastgesteld. 2

3 Burgers/Vrijwilligers, worden via een publiekscampagne geïnformeerd over waar zij terechtkunnen met vragen en-of meldingen over vermoedens van geweld. Jeugdgezondheidszorg is bekend met huiselijk geweld en de Meldcode en vraagt geen verdere inspanning vanuit de gemeenten. Onderwijs en kinderopvang hebben in het verleden de Raak- trainingen gevolgd. In DDFK & AS verband is hier ruim aandacht aan besteed. De invoering van de nieuwe Verwijsindex risico kinderen vraagt dat in netwerkbijeenkomsten met deze partijen overlegd wordt. De Meldcode kan hierbij als specifiek onderdeel meegenomen worden. Het vergroten van de handelingsbekwaamheid, c.q. het terugdringen van de handelingsverlegenheid geweld bespreekbaar te maken met ouders is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van het onderwijs zelf. Gemeenten houden een vinger aan de pols om te kijken of extra stimulering nodig is. Huisartsen en verloskundigen zijn partijen die in het kader van de samenwerking met de gebiedsteams benaderd worden. In deze overleggen zullen de beleidszaken vanuit gemeenten die een directe relatie hebben met hun werkveld besproken worden en maken deel uit van de agenda. DDFK & AS gemeenten wordt in overweging gegeven een Programmaraad te ontwikkelen met bestuurders, huisartsen, verloskundigen en een vertegenwoordiging van zorginstellingen. Thuiszorgorganisaties en wijkverpleging, voor beide instellingen geldt hetzelfde als voor het onderwijs: zij moeten alert zijn op mishandeling van ouderen in de diverse vormen zoals dat voor komt, maar is een eigen verantwoordelijkheid van de instelling. Als er een Programmaraad zorg ontwikkeld is, zie punt hier boven, kan dit een punt voor agendasetting zijn. Zie ook de opmerkingen bij onderwijs en voorschool. Woningbouwverenigingen. Nu gemeenten niet langer een specifiek sociaal team hebben is het sluiten van een (nieuw) convenant met woningbouwbedrijven, nutsvoorzieningen en Zorgverzekeraars een optie. Hierin kan worden vastgelegd wanneer en hoe de nutsbedrijven het gebiedsteam informeren over signalen van schulden, inkomensval, maar ook huiselijk geweld. Gemeenten nemen hiertoe het initiatief. Versterken preventie (o.a. armoede beleid) Armoede en werkloosheid is een risicofactor voor huiselijk geweld. Zoek naar mogelijkheden om voor DDFK & AS gemeenten in het kader van harmonisatie van beleid in DDFK het kindpakket tegen armoede uit te breiden en zorg dat dit in DDFK & AS gelijkluidend is. Immers kinderen bezoeken scholen die een regionaal karakter hebben, verschillen als gevolg van armoede (beleid) kan voor kinderen een negatief effect hebben op het recht op een ontwikkeling zonder belemmeringen. Gemeenten stimuleren dat kinderen voorlichting krijgen op basis- en voortgezet onderwijs over mishandeling (en weerbaarheid) en het inschakelen van zorg. Doelgroepen in beeld Gemeenten trachten de risicogebieden van huiselijk geweld en kindermishandeling in beeld te krijgen. De combinatie van sociaal team in/met gebiedsteam maakt het mogelijk de potentiele doelgroepen en risicowijken in beeld te krijgen. Een juiste koppeling van gegevens maakt gerichte preventie mogelijk. Het geheel draagt bij aan het terugdringen van huiselijk geweld en kindermishandeling. 3

4 Ambitie handelingsverlegenheid Daar waar nodig zal scholing plaatsvinden binnen bestaande opleidingscriteria van de medewerkers van het gebiedsteam. 4

5 Spoor 2 Signaleren en implementatie Meldcode Doel Professionals weten signalen te herkennen en er adequaat op te reageren. De Meldcode (waaronder de Kindcheck) is structureel ingebed in de organisatie en de werkpraktijk van professionals. Zorgsignalen over kinderen worden afgegeven in de Verwijsindex. De vijf verplichte stappen van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling: 1. In kaart brengen van signalen 2. Overleggen met een collega en eventueel raadplegen van Veilig Thuis 3. Gesprek met de cliënt 4. Wegen van het geweld of de kindermishandeling 5. Beslissen: hulp organiseren of melden bij Veilig Thuis Resultaten Gemeenten bevorderen het gebruik van de VIR en houden toezicht op de naleving van het convenant. Gemeenten zorgen dat leerplichtambtenaren en relevante gemeenteambtenaren, zoals consulenten geschoold worden in de Meldcode en het gebruik van de Verwijsindex. Een belangrijk lokaal onderdeel is de juiste implementatie van de Verwijsindex en de Meldcode (kinder)mishandeling bij signalerende partijen. Zoals aangegeven zal dit een vast onderdeel van de agendasetting moeten worden in netwerkoverleggen. Vervolgens moeten gemeenten vanuit de Verwijsindex risicokinderen een aandachtsfunctionaris aanstellen die het gebruik monitort, instellingen erop aanspreekt en het gebruik van de instrumenten binnen de eigen organisatie blijvend op de agenda zet. Deze functionaris wordt in DDFK toegevoegd aan het gebiedsteam. Gemeenten leggen contacten met onderstaande beroepsgroepen en /of creëren overlegvormen om toepassing van Meldcode continu onder de aandacht te houden: - onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen - huisartsen, verloskundigen, consultatiebureau Ten behoeve van vrijwilligersorganisaties in de gemeenten, verspreiden ze de factsheet Als vrijwilligers zich zorgen maken en brengen de kosteloze training van YMCA kinderen mij een zorg over het signaleren van kindermishandeling onder de aandacht. Gemeenten nemen in de subsidieverordening en inkoop bepalingen op dat het gebruik van de Meldcode en Verwijsindex verplicht is, in zoverre dat van toepassing is. Voor de Regionale inkoop van Jeugdzorg is dit reeds in 2016 meegenomen. Gemeenten toetsen actief als toezichthouder of wordt voldaan aan de voorwaarden van de invoering van de Meldcode bij hun ingekochte/gesubsidieerde hulp. Voor het onderdeel inspectie Kinderdagverblijven en peuterspeelzalen, wordt dit uitgevoerd door de GGD Fryslân. De AVE Aanpak Voorkoming Escalatie is ingevoerd door de gemeenten in samenspraak met de politie. 5

6 Spoor 3 Effectieve Hulp Doel Slachtoffers van kindermishandeling en huiselijk geweld krijgen effectieve hulp, die aansluit op de hulpvraag met als uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur. Gebiedsteams werken met een ondersteuningsplan, dat samen met betrokkenen wordt opgesteld. Resultaten De lokale uitvoeringspartijen kunnen gericht hulp bieden ter voorkoming van escalatie. Anderzijds moeten de professionals in de gebiedsteams de vaardigheden hebben om hun vermoedens bespreekbaar te maken. Punt van aandacht hierbij is dat men alert is op de kwadranten van zorg; vragen, spanning, nood en crises. Het juist inschatten van situaties is niet eenvoudig en vraagt specifieke vaardigheden. Een goede samenwerking van het gebiedsteam met Veilig thuis, hulpverlening en politie is daarom van groot belang. Deskundigheidsbevordering van het gebiedsteam in sturen op de kwadranten is noodzaak om tot resultaten te komen in de strijd tegen huiselijk geweld en kindermishandeling. Voorwaarde is dat gemeenten voldoende kwalitatieve goede hulp gecontracteerd hebben en/ of kunnen uitvoeren. Via gemeenten en Sociaal Domein Fryslân worden de prestaties van de aanbieders bijgehouden om de effecten/resultaten en kwaliteit van de hulp te beoordelen. Het gaat hierbij over het bereik/uitval, de tevredenheid/nut en de doelrealisatie. Immers herhaling dient voorkomen te worden. Belangrijk is de inzet van hulp aan kinderen die deelgenoot/getuige zijn van geweld. Hiervoor zijn speciale programma s ontwikkeld. Gebiedsteams moeten kennis hebben van de risicofactoren voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Zij zijn hierdoor extra alert op signalen en weten te handelen. 6

7 Spoor 4 Effectieve samenwerking Doel Optimale samenwerking tussen ketenpartners en betrokkenen op alle onderdelen van aanpak kindermishandeling en huiselijk geweld (preventie, hulp en veiligheid). De continuïteit van hulp is geborgd (ook na een crisisinterventie). Resultaten Lokale en regionale ketenpartners werken vanuit een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid in de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Zij weten elkaars expertise op waarde te schatten en elkaar in de schakelen waar nodig. Hiervoor is het nodig dat werkprocessen tussen organisaties op elkaar zijn afgestemd en er wordt gehandeld vanuit een eenduidige visie op veiligheid. Een goede samenwerking tussen organisaties is een voorwaarde voor een effectieve aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hiervoor moeten afspraken gemaakt zijn over rollen, verantwoordelijkheden, momenten van op- en afschaling, informatie-uitwisseling, waarbij het gezin centraal staat. Het betreft hier zowel de lokale partijen als gebiedsteams, onderwijs, jeugdgezondheidszorg als hen die (boven)regionaal niveau actief zijn, zoals Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming, Veiligheidshuis, Politie, OM en specialistische aanbieders. In de regio moeten goede samenwerkingsverbanden ontwikkeld en/of bestendigd worden. Gemeenten hebben een opdracht om de interne communicatie en organisatie te versterken op dit terrein. Voorop staat de visie om te werken vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid en van daaruit naar helderheid van rollen, regie en werkprocessen. 7

8 Bijlage 1 Tabellen Aanmeldingen 2014 Inwoneraantal % DHHG % Huisverbod Dantumadiel Dongeradeel Ferwerderadiel Kollumerland ca Totaal Bron: Actieplan Huiselijk geweld en Kindermishandeling Aantal meldingen per gemeente huiselijk geweld zaken 2013 Gemeente Aantal Ameland 9 Dantumadiel 43 Dongeradeel 62 Ferwerderadiel 31 Kollumerland 22 Schiermonnikoog 1 Eindtotaal 168 8

9 Aantal AMK meldingen per gemeente 2013 Gemeente Aantal meldingen % meldingen van het totaal Aantal jarigen % van de 0-18-jarigen Ameland 9 0,4% 781 1,2% Dantumadiel 48 2,3% ,2% Dongeradeel 101 4,7% ,9% Ferwerderadiel 34 1,6% ,6% Kollumerland c.a. 38 1,8% ,3% Schiermonnikoog 0 0,0% 182 0,0% Noordoost Fryslân ,8% ,5% Fryslân totaal ,0% ,6% Bron: Veilig thuis in Fryslân, regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling, oktober 2014, Friese gemeenten 9

10 Bijlage Overzicht acties Actie Planning Verantwoordelijke Samenwerkende partijen Spoor 1 Preventie 1 Meldcode invoeren + scholing consulenten en leerplichtambtenaren 1 ste kwartaal 2016 Gemeente als werkgever 2 Campagne Veilig thuis lokaal/ DDFK breed 2 de kwartaal Afdeling Communictie Integrale veiligheid, Jeugd en WMO 3 Agenda setting LEA en overige netwerk bijeenkomsten met aandacht voor huiselijk geweld, kindermishandeling en peilen handelingsverlegenheid. 4 Versterken contact huisartsen en verloskundigen om geweld op de agenda te zetten en ketensamenwerking te bevorderen. Programmaraad Zorg en ondersteuning. Idem als hierboven. 5 Convenant met woningbouw verenigingen en energiebedrijven om schulden, armoede en huiselijk geweld te signaleren en te melden aan GT 6 Ontwikkelen en harmoniseren van een kind pakket tegen armoede. Spoor 2 signaleren en implementatie Meldcode 7 Aanstelling aandachtsfunctionaris Meldcode en Verwijsindex 8 Aanpassen inkoop voorwaarden en subsidie beschikkingen Netwerkbijeenkomst IBers 4 de kwartaal 2016/ 1 ste ste kwartaal 2017 Reeds gerealiseerd Afdeling onderwijs en jeugd Sociaal Domein Gemeente, Sociaal Domein Gemeente, Sociaal Domein 1 ste kwartaal 2016, z.s.m. Aandachtsfunctionaris binnen DDFK 1 ste kwartaal 2016, z.s.m. Gemeentelijk inkoop Sociaal Domein Gemeente en onderwijs Gemeente, huisartsen en verloskundigen Gemeente en nutsbedrijven Interne organisatie m.h.v. stichtingen en fondsen 9 Voorlichting op scholen met toneel en/of schooljaar Onderwijs Gemeente en onderwijs 10

11 weerbaarheidsprogramma s 10 Faciliteren van trainingen en scholing medewerkers gebiedsteam 11 Verspreiden factsheet voor vrijwilligersorganisatie Spoor 3 Effectieve hulp 12 Deskundigheidsbevordering gebiedsteam/regie op kwadranten 2016 / 2017 e.v. Continue Gemeente als werkgever Begin 2017 Gemeente Afdeling communicatie met jeugd en WMO Begin 2017 Gemeente en Gebiedsteam 13 Invoering AVE Aanpak Voorkoming Escalatie 2 de kwartaal 2016 Integrale Veiligheid en gebiedsteam 14 Toeleiding naar ingekochte zorg door gebiedsteam Spoor 4 Effectieve samenwerking Gebiedsteam 15 Regie op de samenwerking 2d e kwartaal 2016 Gemeente GT Politie OM en jeugd 16 Uitdragen visie Na vaststelling DDFK & AS 11