Niets doen is geen optie

Transcriptie

1 Niets doen is geen optie Handelen volgens de meldcode, handreiking voor gemeenten en wijkteams

2 Handelen volgens de meldcode, handreiking voor gemeenten en wijkteams Alle soorten Sociale Wijkteams en Jeugd (- en Gezins)teams horen te handelen volgens de Wet meldcode. Voor het gemak noemen we ze hier allemaal wijkteams. Ook de organisaties waaruit de wijkteams zijn samengesteld (zorg- en hulpverlening en breed welzijnswerk) vallen onder die wet. De moederorganisaties dienen te zorgen voor scholing van hun medewerkers. De werkelijkheid van de moederorganisatie en het wijkteam kunnen nogal van elkaar verschillen. Al was het maar, omdat de collega s in een wijkteam afkomstig zijn van verschillende organisaties en dus ook een ander protocol horen te hanteren. De wijkteams in Hollands Midden wordt daarom geadviseerd een wijkteam-specifiek meldcodeprotocol op te stellen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de handhaving van de Wet meldcode. Om de wijkteams op weg te helpen bij het op schrift stellen van de teamafspraken die in de meldcode horen, hebben we een hulpschema gemaakt. Hierin is per stap van de meldcode weergegeven wat er geregeld moet worden, welke vragen je jezelf kunt stellen en aan welke oplossingsrichtingen je daarbij kunt denken. De handreiking is een samenwerkingsproduct van JSO en Veilig Thuis Hollands Midden. De uitgangspunten zijn: leden van het team hebben een eigen verantwoordelijkheid voor het zetten van de stappen van de meldcode en nemen daarin zelfstandig beslissingen; Het wijkteam bepaalt wie binnen het team verantwoordelijk is voor advies en ondersteuning (stap 2); Het wijkteam bepaalt wie er moet worden geraadpleegd voordat de beslissing van stap 5 wordt gezet; Er is aandacht voor de kindcheck en specifieke vormen van geweld. Stap 1 In kaart brengen van signalen: Observeer Ga in gesprek met cliënt/cliëntsysteem voor onderbouwing niet-pluisgevoelens Doe de Kindcheck Vastleggen van feiten/waarnemingen in dossier Vraag zo nodig anoniem advies bij het in kaart brengen van signalen aan teamgenoot of Veilig Thuis Acuut gevaar voor de veiligheid: bel 112 Zijn de diverse teamleden signaalgevoelig? Welke afspraken maken we over het objectief vastleggen van signalen in het wijkteamdossier? Zijn de medewerkers op de hoogte van de kindcheck? Welke teamleden zijn relatief ervaren en kunnen ingezet worden als coach bij het signaleren? Waar zijn er signaallijsten/ risicofactoren te vinden? Wanneer beoordelen teamleden iets als acuut gevaar? Is ieder teamlid zelf verantwoordelijk voor het doorlopen van de stappen van de meldcode Signalenlijsten (inclusief risicofactoren) selecteren op het gebied van partnergeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en loverboys en beschikbaar stellen aan het team. Basisdeskundigheid voor alle leden van het wijkteam over signaleren van de diverse vormen van huiselijk geweld en het registreren ervan Bepaal hoe en waar er geregistreerd wordt Maak voor het team een werkinstructie registreren van signalen, waar en hoe? Teamtraining signaleren organiseren Signalenlijsten van een van de moederorganisaties overnemen Signalenlijsten overnemen van Teamtraining/intervisie registreren Maak gebruik van de gratis E-learning over de kindcheck van de Nextpage Conform de Jeugdwet dient de gemeente te zorgen dat haar beleid mede is gericht op preventie en vroegsignalering. Er moet echter altijd een weging van belangen zijn tussen doeleinden van de gemeente om erger te voorkomen en de privacybelangen van de betrokken burgers. Movisie publiceert binnenkort een notitie over dossiervorming.

3 Stap 2 Onderbouw je zorgen door advies te vragen: Overleggen met een collega. Advies vragen bij Veilig Thuis Vastleggen van feiten in dossier Met wie kunnen we qua deskundigheid het beste overleggen binnen het team over welk soort geweld? Hoe pas ik dat overleggen met collega praktisch het beste in? Met welke privacyregels moet rekening gehouden worden? Wanneer schakelen we veilig Thuis hiervoor in? Hoe en waar leggen we vast met wie we overlegd hebben? Bepaal of en hoe gewerkt gaat worden met aandachtsfunctionarissen binnen het team voor elk type geweld, denk aan relatiegeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld, loverboys Als gekozen wordt voor (een) aandachtsfunctionaris(sen), leg dan de rolverdeling tussen signaleerder en aandachtsfunctionaris vast en zorg dat de aandachtsfunctionaris regelmatig bijgeschoold wordt. Maak kennis met de lokale contactpersonen van Veilig Thuis en zorg dat alle teamleden weten, hoe deze te bereiken zijn Stel vast hoe en waar geregistreerd wordt aan wie advies is gevraagd en wat dat advies was Stem stap 2 af op de werkprocessen van het wijkteam Stem met de gemeente af over de beperkte groep van gezinnen met meervoudige problemen waar gegevensuitwisseling zonder toestemming kan plaatsvinden (convenant bemoeizorg) Beschrijf de verantwoordelijkheden van het wijkteam versus de moederorganisaties bij de inzet van de meldcode Aan te raden is om te werken met een of meerdere aandachtsfunctionarissen in het team voor de terreinen relatie-geweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en loverboys. Dit is een collega die op zijn/haar terrein(en) benaderd kan worden voor advies bij alle stappen van de meldcode. Het is een medewerker die meer kennis in huis heeft en dit op peil houdt, waarmee overleg kan plaatsvinden en die bij zorgwekkende situaties de casus kan overnemen. Regel achtervang met een ander wijkteam Privacy Neem als uitgangspunt dat je vermoedens anoniem bespreekt of dat je toestemming vraagt voor gegevensuitwisseling. Openheid richting de burger bij het zetten van de stappen is uitgangspunt, de burger heeft daar recht op. Als er vooraf niet geïnformeerd is, informeer de cliënt/cliëntsysteem dan achteraf als dit redelijkerwijs haalbaar is en dit veilig is. Alleen informatie die professioneel bijdraagt, wordt uitgewisseld Let op: als openheid om redenen van veiligheid niet mogelijk is, heb je toch de mogelijkheid om privacygevoelige gegevens uit te wisselen. De informatie-uitwisseling moet uiteindelijk altijd wel in het belang van de burger zijn, weeg dit zorgvuldig af. De mogelijkheid tot uitwisseling is afhankelijk van de rechtspersoon van het wijkteam, en van het convenant en de privacyafspraken van de beroepsgroepen van de leden van het wijkteam. Bij een conflict van plichten (recht op privacy versus zorgplicht) kunnen op basis van argumenten de privacy- regels worden geschonden; registreer de argumenten zorgvuldig. Van de hand van meldcodespecialist Lydia Jansen is onlangs De kleine gids privacy en beroepsgeheim in het sociaal domein verschenen.

4 Stap 3 Gesprek met de betrokkene(n) Zorgen worden met de cliënt/cliëntsysteem. besproken aan de hand van de feiten die zijn vastgesteld en de waarnemingen die gedaan zijn. De cliënt/cliëntsysteem wordt uitgenodigd om hierop te reageren; zo mogelijk worden met de cliënt/ cliëntsysteem alle gezinsleden in kaart gebracht waarover zorgen zijn. De cliënt/cliëntsysteem wordt - zo nodig - gemotiveerd om hulp te accepteren. De uitkomsten van het gesprek worden geregistreerd in het dossier. Voor jeugdigen: overweeg een registratie in de Verwijsindex Hoe kan ik het gesprek aan gaan? Wie gaat het gesprek aan? Hoe bereid ik het voor en zo nodig met wie? Welke gesprekstips zijn er om het ijs te breken? Wat leg ik vast in het wijkteamdossier en wat in dat van mijn eigen organisatie? Hoe kan ik in dit stadium cliënt/cliëntsysteem motiveren tot hulp Zijn de zaken die in het gesprek aan de orde zijn gekomen reden tot registratie in Verwijsindex (bij jeugd)? Stel vast welke medewerkers van het team het gesprek aangaan en welke na stap 2 deze taak overdragen aan een andere medewerker. Maak een lijst van mogelijke geschikte locaties, denk daarbij ook aan veiligheidsaspecten Omschrijf op welke manier verslag gedaan wordt over het gesprek in het wijkteamdossier. Zorg dat alle wijkteamleden vaardig zijn in gespreksvoering over zorgwekkende situaties en taboeonderwerpen Stel vast in welke situaties het aan te raden is het gesprek samen met een collega te voeren Stel ook vast in welke omstandigheden stap 3 om veiligheidsredenen wordt overgeslagen. Net als de andere stappen van de meldcode, zal ook deze stap op een ander moment gedaan worden of meerdere malen worden herhaald. The Next Page heeft e-learningsaanbod communiceren over geweld Oefenen met een acteur in het praten over geweld is zeer leerzaam en kan handelingsverlegenheid tegengaan. Vraag bij een naar verwachting lastig gesprek Veilig Thuis om advies: bespreek het gesprek voor en/of vraag om gesprekstips In deze stap wordt de situatie van (on) veiligheid en risico op basis van het gesprek met de cliënt/cliëntsysteem duidelijker. Mogelijk is er ook iets anders aan de hand. Onderkennen van de zorgen, bereidheid tot het accepteren van hulp, ontkennen of bagatelliseren zijn mogelijke reacties. Stap 4 Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. Wegen van veiligheid en risico Bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen Leg de weging vast in het wijkteamdossier Zijn er in het teamleden die met een risicotaxatie-instrument werken en zo ja, is het zinvol die expertise in te zetten? Hoe zwaar wegen gespecificeerde risico s en is er dreiging van onveiligheid? Wanneer benutten we advies van Veilig Thuis bij het wegen? Zijn de risicofactoren in kaart? Weegt iedereen of laten we het over aan specialisten? Bepaal wie op welke manier weegt en leg dit vast. Het kan bijv. zijn dat dit een expertise wordt van enkele teamleden, maar ook kan ervoor gekozen worden om Veilig Thuis te vragen te adviseren over de weging. Maak gebruik van risico - taxatie-instrumenten. Schakel bij twijfel altijd de expertise van Veilig Thuis in. Signalen worden aan de hand van de risicofactoren vertaald naar zorgen, mede over onveiligheid. Als er voldoende informatie is, wordt gewogen of er sprake is van kindermishandeling en/of huiselijk geweld of niet. Schaal de onveiligheid in op basis van frequentie, ernst, duur, kwetsbaarheid slachtoffer, recidive

5 Stap 5 Beslissen over zelf hulp organiseren of melden Als uit stap vier de conclusie volgt dat er sprake is van vermoedens kindermishandeling of huiselijk geweld, zijn er twee mogelijkheden: 1) Zorg dat er passende hulp komt Maak een veiligheidsplan Maak een herstelplan Wijkteam doet dit zelf of draagt over aan specialistische hulpverlening) Registreer of 2) Doet een melding bij Veilig Thuis Informeer cliënt/cliëntsysteem over de melding. Registreer de beslissing en de uitwerking daarvan. Wat zijn de mogelijkheden binnen ons eigen team om passende hulp te bieden? Wie kunnen we inschakelen in de tweede lijn om de zorg op zich te nemen Welke casus kunnen we op voorhand niet aan en melden we bij Veilig Thuis? Hoe monitoren we het verloop van onze hulpverlening? Wanneer houdt onze verantwoordelijkheid op/kunnen we de casus afsluiten? Bepaal wie van het team verantwoordelijk is voor (het doorgeleiden naar) de hulpverlening. Beschrijf als werkproces hoe volgens het principe 1 G1P het veiligheidsplan en het herstelplan tot stand komen en hoe de voortgang en resultaten gemonitord worden. Bepaal wie van het team (indien van toepassing) de melding bij Veilig Thuis doet, is dit eenieders verantwoordelijkheid of is het bijv. een taak van de aandachtsfunctionaris? Omschrijf criteria die bepalend zijn voor het al dan niet doen van een melding In een gezamenlijke inspanning vormen het wijkteam en Veilig Thuis samen een sluitende keten die borg staat voor veiligheid en start van de hulpverlening met heldere bepaling/overdracht van verantwoordelijkheden (1G1P). De samenwerking met Veilig Thuis is aanvullend en ondersteunend.

6 Notities Voor advies of melding Postadres: postbus 121, 2300 AC Leiden Bezoekadres Leiden: Schuttersveld ZD Leiden werkdagen 8.30 tot uur Bezoekadres Gouda: Thorbeckelaan CA Gouda werkdagen 8.30 tot uur