omslag FORUM #06/
|
|
- Ferdinand Sasbrink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 10
2 Tik op de vingers of aai over de bol? Verstandig economisch beleid moet de norm worden. Voor álle euro-landen. Goeie voornemens zijn er genoeg, maar hoe hard gaat het spel gespeeld worden? Tekst: Jan Buevink Foto: Everett/hh Misschien nog net niet op de rand van de afgrond. Maar er wel gevaarlijk dichtbij. Met de instelling vorig jaar van een tijdelijk noodfonds werd de ineenstorting van de euro voorkomen. Het grootste lek leek gedicht. Maar er was nog geen manier om nieuwe overstromingen te voorkomen. De waterwerken die ervoor nodig zijn, heten economische convergentie: eurolanden mogen de boel nooit meer zo uit de hand laten lopen, maar moeten gedwongen worden om verstandig economisch beleid te voeren. Vandaar dat politici in Europa de afgelopen maanden op alle mogelijke niveaus spraken over manieren om dat te bereiken. Er moet in elk geval strenger worden kunnen opgetreden tegen landen die hun zaakjes niet op orde hebben. Deze maand lijkt het voorlopig hoogtepunt te worden. Op 11 maart sloten de leiders van de eurolanden hun Pact voor de euro. Dat pakket maatregelen moet ervoor zorgen dat landen hun economisch beleid meer op elkaar afstemmen zonder dat ze de bevoegdheid om inhoudelijke beslissingen te nemen overdragen aan Brussel. Daarvoor zullen ze jaarlijks doelen vastleggen die moeten zorgen voor een betere concurrentiepositie, meer werkgelegenheid en gezondere overheidsfinanciën. Eind maart kijken ze of ze hun tien overige eu-collega s 11
3 mee kunnen krijgen waarna ze het voorleggen aan hun nationale parlementen. Het lijkt bijna een wedstrijdje want vorig jaar september presenteerde ook de Europese Commissie al plannen op ditzelfde terrein. Het wordt allemaal wel een beetje onoverzichtelijk, zegt cda-europarlementslid Corine Wortmann-Kool. En dat baart me ook wel zorgen. Toch vindt ze het Europact wel een belangrijke stap voorwaarts omdat onderwerpen die jarenlang taboe waren nu opeens wel kunnen worden geregeld. Landen gaan meer letten op de houdbaarheid van hun pensioenstelsels, de invloed van de lonen op hun concurrentiepositie. Als ze dat bijvoorbeeld in Portugal eerder gedaan hadden, zouden ze daar nu niet zo in de problemen zitten. weggemoffeld Veel van wat de regeringsleiders in hun pact hebben afgesproken, is al eerder voorgesteld door de Europese Commissie, zegt Wortmann. Het Europarlementslid vreest dat de plannen van de regeringsleiders die van de commissie in de schaduw zullen stellen. En dat terwijl de commissie nou juist met een heel concrete maatregel komt die de regeringsleiders in hun pact lijken te hebben weggemoffeld: semiautomatische sancties. De Commissie wil dat regeringen die hun begroting uit de klauwen laten lopen of hun economie dreigen te verslonzen, een borg betalen of zelfs een boete. Die kan oplopen tot 2 promille van het bruto binnenlands product wat voor Nederland al snel zou neerkomen op zo n 1,5 miljard. Die boete kunnen ze alleen ontlopen als ze een meerderheid van de lidstaten achter zich krijgen. Het Europees parlement wil nog een stuk verder gaan, zegt Wortmann. Als het aan de volksvertegenwoordigers ligt, kunnen landen die een boete krijgen van de Commissie daar straks helemaal niet meer onderuit en dat is geen los dreigement. Sinds het Verdrag van Lissabon in werking is getreden, hebben de parlementariërs namelijk aanmerkelijk meer te zeggen gekregen op dit terrein waardoor Wortmann, die rapporteur over dit onderwerp is, straks met de ministers van Financiën mag onderhandelen om dit er door te krijgen. Wij willen dat zo n sanctie automatisch opgelegd wordt. Anders zul je toch zien dat grote landen als Duitsland en Frankrijk zoveel medestanders kunnen vinden dat ze er weer onderuit komen. Voor dat laatste lijkt ook de Tilburgse economiehoogleraar Sylvester Eijffinger te vrezen. Hij wijst erop dat de semiautomatische sancties die de Commissie vorig jaar voorstelde, eigenlijk al een gelopen race leken totdat bondskanselier Merkel en de Franse president Sarkozy daar een stokje voor staken tijdens een snel ingelaste topontmoeting in het Franse Deauville. Een slechte ingreep, volgens Eijffinger. Die sancties zijn echt nodig om het vertrouwen van de obligatiehouders te herwinnen. De ministers van Financiën in de Ecofin waren het er al over eens. Nieuwe steunpilaren voor de euro Wat is er al? het europees semester Al vanaf 1 januari kijkt de Europese Commissie mee bij de afzonderlijke eulanden als die hun begrotingen aan het maken zijn. Op die manier probeert de eu het financiële en economische beleid van lidstaten meer op elkaar af te stemmen en te voorkomen dat tekorten uit de hand lopen. Hiervoor is een stappenplan opgezet dat een dik half jaar duurt. Het begint in januari met de aankondiging van wat Europa verwacht aan groei en ontwikkeling van bijvoorbeeld de werkgelegenheid. Het eindigt in juli als de Europese Raad de nationale regeringen en parlementen een advies per land stuurt. Er zitten geen sancties aan vast. Wat komt er bij? nationale schuldremmers Alle landen moeten volgens het Europact de begrotingsafspraken die ze maakten bij de introductie van de euro vastleggen in hun eigen wetgeving. Daarbij houden ze nog wel redelijke vrijheid. Het mag in de grondwet maar ook in een kaderwet en het kan de vorm krijgen van een schuldbegrenzer of voorschriften over het begrotingstekort en beperking van de uitgaven. de staatsschuldinkrimper De eu-landen hebben in hun pact van 11 maart afgesproken eindelijk werk te maken van het wegwerken van de staatsschulden. In het Stabiliteitspact hadden ze al vastgelegd dat die niet boven de 60 procent van het bruto binnenlands product mocht uitkomen, maar daar werd niet de hand aan gehouden. Nu heeft elk euroland twintig jaar de tijd gekregen de schuld terug te brengen. De regeringsleiders volgen hiermee de Europese Commissie die dit eind vorig jaar ook al voorstelde. 12
4 everett/hh een structureel steunfonds Het fonds van de eu en het imf waar landen, die problemen hebben met geld lenen op de kapitaalmarkt, terecht kunnen voor goedkopere leningen wordt structureel. Aanvankelijk zou het slechts tot 2013 duren. Ook wordt het bedrag dat landen er daadwerkelijk uit kunnen lenen verhoogd van 440 naar 500 miljard. Of dat voldoende is? Als na Griekenland en Ierland, die inmiddels samen al ruim 200 miljard geclaimd hebben, ook Portugal aanklopt, zal er onvoldoende overblijven om op termijn ook Spanje te helpen, vreest directeur Karel Lannoo van de Brusselse denktank Ceps. Als daarna ook de Italianen nog aankloppen, zit er volgens hem zeker te weinig in kas. semiautomatische sancties In het Pact voor de euro lijkt het erop alsof de regeringsleiders ze een beetje hebben weggemoffeld, maar feitelijk liggen eerdere voorstellen hiervoor van de Europese Commissie nog steeds op tafel. Die betekenen een flinke verandering ten opzicht van de huidige situatie waarbij landen, die hun begrotingstekort te ver laten oplopen, alleen een boete kunnen krijgen als een meerderheid van de lidstaten een voorstel daarvoor van de Europese Commissie steunt. In de nieuwe situatie kunnen landen die in overtreding zijn zo n boete alleen nog maar ontlopen als ze zelf een meerderheid van de lidstaten achter zich weten te krijgen. Wat blijft in de kast? europese loonbegrenzers Lonen moeten niet langer omhoog gaan als de inflatie stijgt. Dat stond bovenaan een eerdere versie van het Europact dat door Frankrijk en Duitsland was opgesteld. De afschaffing van de automatische prijscompensatie zou moeten voorkomen dat Europa zich wereldwijd uit de markt prijst. Niet iedereen was ervan onder indruk. Het klinkt stoer, zegt Europarlementariër Corien Wortmann-Kool. Maar in de praktijk gaat het om een stuk of drie landen die dat nog hebben waaronder België en Luxemburg. Daar zitten echt niet de grootste problemen. 13
5 Op de vraag of de euro nu veilig is met de voorgestelde maatregelen, is Eijffinger even stil. Het is een eerste stap, waar hij vervolgens meteen aan toevoegt: Maar wel een substantiële. Hij is blij dat het noodfonds voor landen in problemen meer geld heeft gekregen en een steviger basis. Ook is goed dat landen elkaar meer gaan aanspreken op signalen die toekomstige economische problemen aankondigen. In een aantal van de huidige probleemlanden zag je tien jaar geleden ook al dat het uit de hand zou lopen. statistieken Toch wordt het basisprobleem niet aangepakt, zegt directeur Karel Lannoo van de Brussels denktank Ceps. Een echte tegenhanger van de Europese Centrale Bank in de vorm van een politieke unie is er nog steeds niet en die komt er ook niet met het Europact. Ondertussen groeit in veel lidstaten de politieke weerstand, wat de vraag opwerpt of al die mooie en noodzakelijke plannen uiteindelijk wel gerealiseerd gaan worden. Lannoo wijst op het gevaar van landen die hun statistieken vervalsen. Kijk maar naar wat Griekenland deed toen het aan de euro begon. Ook ziet hij problemen met afspraken die moeilijk gehandhaafd kunnen worden zoals het in twintig jaar terugbrengen van de staatsschuld naar 60 procent van het bruto binnenlands product. Dat wordt een enorme klus voor Italië dat nu op een schuld van 120 procent zit en waarschijnlijk zo goed als onmogelijk voor Griekenland dat kampt met een schuldpercentage van 150. Volgens Lannoo is het dan ook onvermijdelijk dat over een paar jaar de schuld van de Grieken geherstructureerd wordt, zoals dat zo mooi heet. Schuldeisers, waaronder dus ook Nederlandse banken en pensioenfondsen, zullen een deel van hun vorderingen moeten opgeven in ruil voor het vooruitzicht dat ze de rest wel echt terug zullen krijgen. Economiehoogleraar Eijffinger is nog niet zo ver: Herstructureren van schulden levert enorme risico s op, waarschuwt hij. De effecten daarvan mogen we niet onderschatten. Als de schuld van één eu-land geherstructureerd wordt, zal de rente die andere lidstaten moeten betalen toenemen. Beleggers zullen ook die leningen als onzekerder gaan zien en daarvoor een vergoeding eisen in de vorm van een hogere rente. Bovendien verwacht Eijffinger dat de Griekse maatregelen, die op korte termijn de groei terugbrengen, op lange termijn gunstig uitpakken. Dat gaat ook om zaken als het verhogen van de pensioenleeftijd en het zorgen voor een betere belastinginning. Dat zijn structurele hervormingen die Griekenland wel moet doorvoeren. Het kan niet anders. dossier Europese Unie Wat blijft in de kast? (vervolg) automatische sancties Of een land dat de begrotingsregels overtreedt gestraft wordt, blijft uiteindelijke een politieke afweging van de lidstaten. Een meerderheid kan een voorstel hiervoor van de Commissie nog altijd tegenhouden. Het Europees Parlement en ook president Trichet van de Europese Centrale Bank willen daar vanaf en pleiten voor automatische sancties waarbij de Europese Commissie het alleen voor het zeggen krijgt. De Tilburgse economiehoogleraar Eijffinger, die ook het Europees Parlement adviseert, voelt daar ook voor maar betwijfelt of het politiek haalbaar is. Daarom heeft hij een tussenvorm gepresenteerd waarbij de sancties niet automatisch van tafel gaan als een meerderheid van de lidstaten dat wil. Eerst kijkt een commissie van onafhankelijke deskundigen er nog naar die er in het openbaar over gaat adviseren. Vervolgens krijgt ook het parlement nog een stem waarna de uiteindelijke beslissing door de regeringsleiders genomen wordt. verplicht langer doorwerken In het aanvankelijke voorstel van Duitsland en Frankrijk stond ook dat alle landen binnen twaalf maanden hun pensioenleeftijd moeten aanpassen aan de demografische ontwikkelingen. Omhoog dus. In het Europact is dat afgezwakt tot een mogelijke stap die landen kunnen zetten om hun overheidsfinanciën op langere termijn houdbaar te houden. 14
Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering
Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit
Nadere informatieAEG deel 3 Naam:. Klas:.
AEG deel 3 Naam:. Klas:. 1-Video Grensverleggend Europa; Het moet van Brussel. a-in welke Europese stad staat Jan Jaap v.d. Wal? b-beschrijf in het kort waarom een betere Europese samenwerking nodig was.
Nadere informatieBelangen: Nederland en de Europese Unie
Belangen: Nederland en de Europese Unie Korte omschrijving werkvorm: De docent vertelt iets over de achtergrond van de Europese samenwerking. Door samen te werken in Europa konden we grote problemen oplossen.
Nadere informatieCentraal Planbureau 1 Europa in crisis
1 Europa in crisis Waarom dit boek? Vergelijkbaar met De Grote Recessie van 2 jaar geleden qua vorm en stijl qua beoogde doelgroep Euro-crisis ingrijpend voor ons dagelijkse leven / welvaart oplossing
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Economische Monetaire Unie
Praktische opdracht Economie Economische Monetaire Unie Praktische-opdracht door een scholier 3907 woorden 17 juni 2004 6,1 37 keer beoordeeld Vak Economie Samenvattingen: Deelvraag 1: De Economische en
Nadere informatieVerkiezingen Tweede Kamer 2012
Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Nederlandse politieke partijen langs de Europese meetlat Financiën dr. Edwin van Rooyen Update: 6-9-2012 Tussen de politieke partijen in Nederland bestaat aanzienlijke verdeeldheid
Nadere informatieMichiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Euro
Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en
Nadere informatieWaarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015
Waarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015 4 Onderwerpen: 1. De financiële crisis van 2008 2. Geldschepping 3. Hoe staan de landen er economisch voor? 4. De
Nadere informatieNaslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 9: Duitsland en de euro. 9.1 Overzicht
Naslagwerk Economie van Duitsland 9.1 Overzicht Eind jaren zestig werd in Europa hardop gesproken over een gezamenlijk economisch beleid met een gemeenschappelijke munt. In 1979 werd dit plan concreet
Nadere informatieIk ben de Hamer. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. HET BESTUUR VAN DE EUROPESE UNIE GROEP 7 8
Ik ben de Hamer Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Goedendag! Als
Nadere informatiemputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM
mputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM van 6 11-07-17 16:13 ftm.nl Amputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM Edin Mujagic 7-9 minuten Vorige week schreef ik waarom het grotendeels kwijtschelden
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Wat voor invloeden heeft de Europese gemeenschap gemaakt op EU.
Praktische opdracht Economie Wat voor invloeden heeft de Europese gemeenschap gemaakt op EU. Praktische-opdracht door een scholier 1949 woorden 8 maart 2003 5,3 19 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding
Nadere informatieEindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I
Opgave De eurocrisis Bij deze opgave horen de teksten 9 en. Inleiding De situatie rond de gemeenschappelijke munt, de euro, is tien jaar na de introductie verre van stabiel (mei 2012). In tekst 9 beschrijft
Nadere informatieWie bestuurt de Europese Unie?
Wie bestuurt de Europese Unie? De Europese Unie (EU) is een organisatie waarin 28 landen in Europa samenwerken. Eén ervan is Nederland. Een aantal landen werkt al meer dan vijftig jaar samen. Andere landen
Nadere informatieEen wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie.
Een wetenschappelijke poster verduidelijkt resultaat van een onderzoek. Het is een combinatie van schriftelijke en mondelinge presentatie. Stap-voor-stap een poster maken voor een presentatie 1. Maak eerst
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directie Buitenlandse Financiële Betrekkingen Korte Voorhout 7 2511 CW
Nadere informatieMODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!!
MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! De Europese Unie bestaat uit 27 lidstaten. Deze lidstaten hebben allemaal op dezelfde gebieden een aantal taken en macht overgedragen aan de Europese
Nadere informatieWie bestuurt de Europese Unie?
Wie bestuurt de Europese Unie? De Europese Unie (EU) is een organisatie waarin 28 landen in Europa samenwerken. Eén ervan is Nederland. Een aantal landen werkt al meer dan vijftig jaar samen. Andere landen
Nadere informatieReactie op het akkoord van de Eurolanden op 21 juli 2011
Reactie op het akkoord van de Eurolanden op 21 juli 2011 Op 21 juli is er een akkoord gekomen van de aanpak van de steun aan Griekenland en de wijze waarop een Europees steunfonds gaat opereren. Hoe reageert
Nadere informatie10889/10 VP/mg DG G I
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 24 juni 2010 (OR. en) 10889/10 Interinstitutioneel dossier: 2010/0135 (E) ECOFIN 360 UEM 209 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: BESLUIT VAN DE RAAD overeenkomstig
Nadere informatieWie bestuurt de Europese Unie?
Wie bestuurt de Europese Unie? 2 De Europese Unie (EU) is een organisatie waarin 28 landen in Europa samenwerken. Eén ervan is Nederland. Een aantal landen werkt al meer dan vijftig jaar samen. Andere
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 maatschappijleer 2 CSE GL en TL Tekstboekje GT-0323-a-11-2-b Analyse maatschappelijk vraagstuk: jeugdwerkloosheid tekst 1 FNV vreest enorme stijging werkloosheid jongeren
Nadere informatieVerdieping: Kan een land failliet gaan?
Verdieping: Kan een land failliet gaan? Korte omschrijving werkvorm De leerlingen lezen fragmenten uit artikelen over wat het betekent als Griekenland failliet gaat en maken daar verwerkingsvragen over.
Nadere informatieTimeo Danaos et referendum ferentes
Timeo Danaos et referendum ferentes Waarom de EU-nomenclatuur doodsbang is voor een Grieks bankroet. De Grieken eisen dat een groot deel van hun schulden wordt kwijtgescholden. De Troika ziet dat niet
Nadere informatieOntstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank
Ontstaan van de EU Opdrachtenblad Schooltv-beeldbank GROEP / KLAS.. Naam: Ga www.schooltv.ntr.nl Zoek op trefwoord: EU Bekijk de clip Het ontstaan van de EU en maak de volgende vragen. Gebruik de pauzeknop
Nadere informatie30 januari 2015. Onderzoek: Griekenland en de EU
30 januari 2015 Onderzoek: Griekenland en de EU Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.
Nadere informatieMODULE V. Ben jij nou Europees?
MODULE V Ben jij nou Europees? V.I Wat is Europees? Wat vind jij typisch Europees? En wie vind jij typisch Europees? Dat zijn moeilijke vragen, waarop de meeste mensen niet gelijk een antwoord hebben.
Nadere informatie16 juli 2015. Onderzoek: Akkoord Griekenland
16 juli 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen
Nadere informatieTwaalf grafieken over de ernst van de crisis
Twaalf grafieken over de ernst van de crisis 1 Frank Knopers 26-04-2012 1x aanbevolen Voeg toe aan leesplank We hebben een aantal grafieken verzameld die duidelijk maken hoe ernstig de huidige crisis is.
Nadere informatie5,6. Praktische-opdracht door een scholier 2583 woorden 20 december keer beoordeeld
Praktische-opdracht door een scholier 2583 woorden 20 december 2002 5,6 76 keer beoordeeld Vak Economie Iedereen heeft met geld te maken, jong en oud. Jongeren misschien wat minder dan oudere mensen, maar
Nadere informatie1 140 miljard euro bij
PRIVATE S.A. Page: 1+2 3 Circulation: 330835 92b4f4 1390 De Nieuwe Gazet No. of publications: 2 ECB drukt 1 140 miljard euro bij Met die som in 50 euro biljetten kan je de negen bollen van het Atomium
Nadere informatieDE EUROPESE UNIE EERSTE EN DE WERKVORM IN HET KORT
DE EUROPESE UNIE JANUARI 2016 - POLITIEK IN PRAKTIJK #1 EERSTE EN WAT HEB JE NODIG Grote letters A, B en C Aftelklok (op digibord) 50 sterren, uitgeprint op geel papier Circa 4 grote enveloppen Een prijsje
Nadere informatieKIJK VOOR MEER INFORMATIE EN LESTIPS OP WWW.EUROPAEDUCATIEF.NL HET STARTPUNT VOOR EUROPA IN HET ONDERWIJS. werkvel - 1. Tweede Fase Havo/vwo
werkvel - 1 De Europese Unie (EU). Je hebt er dagelijks mee te maken. Al is het alleen al omdat je niet alleen Nederlander bent, maar ook Europeaan. Of dat er bijvoorbeeld euro s in je portemonnee zitten.
Nadere informatieBeknopte gids over de euro
Beknopte gids over de euro Economische en Financiële Zaken Over de euro De euro bestaat sinds 1999. Hij verscheen aanvankelijk alleen op loonstrookjes, rekeningen en facturen. Op 1 januari 2002 kwamen
Nadere informatieGemiddelde hypotheekrentes in 2012 met NHG
rente rente Datum: 2 januari 2013 Terugblik renteontwikkeling 2012: de hypotheekmarkt is dood 2012 was een heel saai jaar. Er waren maar heel weinig wijzigingen in de hypotheekrentes. Je kunt wel zeggen
Nadere informatieDE BRIEVEN BRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE
DE BRIEVEN BRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE DE INSTELLINGEN: WIE DOET WAT? INTRO VOOR DE LEERKRACHT Op de volgende pagina s vindt u materiaal waarmee u de belangrijkste Europese instellingen op
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD. ter bepaling van de samenstelling van het Comité van de Regio's
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.6.2014 COM(2014) 226 final 2014/0128 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD ter bepaling van de samenstelling van het Comité van de Regio's NL NL TOELICHTING 1. ACHTERGROND
Nadere informatieTRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1994 Nr. 266
15 (1965) Nr. 5 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1994 Nr. 266 A. TITEL Verdrag tot instelling van één Raad en één Commissie welke de Europese Gemeenschappen gemeen hebben, met
Nadere informatieIn Beeld: Infographic de Europese schuldencrisis
In Beeld: Infographic de Europese schuldencrisis Korte omschrijving werkvorm: Leerlingen analyseren aan de hand van een stappenplan een infographic over de schuldencrisis. Leerdoel: De leerlingen leren
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA S'-GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA S'-GRAVENHAGE Directie Buitenlandse Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201
Nadere informatieDE BRIEVENBRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE
DE BRIEVENBRIGADE HET VERHAAL VAN DE EUROPESE UNIE DE INSTELLINGEN: WIE DOET WAT? INTRO VOOR DE LEERKRACHT Op de volgende pagina s vindt u materiaal waarmee u de belangrijkste Europese instellingen op
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 751 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieBRUSSEL Wat gebeurt daar? Peter N. Ruys
BRUSSEL Wat gebeurt daar? Peter N. Ruys INHOUD 1. Algemene kennis over de EU 2. Wat ging eraan vooraf 3. Structuur 4. Totstandkoming wetten De Europese Unie: 500 miljoen mensen 27 landen EU-landen Kandidaat-EU-landen
Nadere informatieBijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen
Bijlage: Technische invulling Stabiliteit en Groeipact verdrukt onbedoeld publieke investeringen In deze bijlage wordt uiteengezet waarom en op welke wijze de huidige methodiek uit het Stabiliteit en Groei
Nadere informatiePraktische opdracht Maatschappijleer De crisis in Griekenland
Praktische opdracht Maatschappijleer De crisis in Griekenland Praktische-opdracht door een scholier 2809 woorden 12 juni 2010 6,2 83 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inleiding Voor het vak maatschappijleer
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD. ter bepaling van de samenstelling van het Economisch en Sociaal Comité
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.6.2014 COM(2014) 227 final 2014/0129 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD ter bepaling van de samenstelling van het Economisch en Sociaal Comité NL NL TOELICHTING
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 1233 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieKrachtenveld Europese Unie
Krachtenveld Europese Unie Korte omschrijving De leerlingen plaatsen de begrippen op de juiste plek in de puzzel, waardoor ze een overzicht krijgen van de belangrijkste instellingen binnen de Europese
Nadere informatieKrachtenveld Europese Unie
Krachtenveld Europese Unie Korte omschrijving De leerlingen plaatsen de begrippen op de juiste plek in de puzzel, waardoor ze een overzicht krijgen van de belangrijkste instellingen binnen de Europese
Nadere informatieInternationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s
Internationale Economie Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Wim Boonstra, 27 november 2014 Basisscenario: Magere groei wereldeconomie, neerwaartse risico s De wereldeconomie
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag. 13 maart Datum
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag Inlichtingen
Nadere informatieDE EURO: EEN AANWINST VOOR DE TOEKOMST VAN EUROPA
ABN AMRO - INTERNATIONAAL EURO-BERICHT 3 MEI 1998 DE EURO: EEN AANWINST VOOR DE TOEKOMST VAN EUROPA De eurotop werd overschaduwd door de langdurige onderhandelingen over de benoeming van de eerste president
Nadere informatieRaad van de Europese Unie
Raad van de Europese Unie Raad van de Europese Unie Jullie zijn nu de Raad van de Europese Unie. De Raad van de Europese Unie stemt voor of tegen regels die de Europese Commissie heeft bedacht. Samen met
Nadere informatieTRACTATENBLAD VAN HET. JAARGANG 1993 Nr. 51. Verdrag betreffende de Europese Unie, met Protocollen; Maastricht, 7februari 1992
10 (1992) Nr. 2 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1993 Nr. 51 A. TITEL Verdrag betreffende de Europese Unie, met Protocollen; Maastricht, 7februari 1992 B. TEKST De Nederlandse
Nadere informatieStemmen Europese verkiezingen 2014
Stemmen Europese verkiezingen 2014 2 Voorwoord Dit boek gaat over de verkiezingen voor het Europees Parlement van 22 mei 2014. Het boek is gemaakt door de medewerkers van het Educatief Centrum voor Cliënten,
Nadere informatieMiljoenennota Helmer Vossers
Helmer Vossers Helaas niet helemaal waar 8 5 1/2 2010 2011 69,5 66,0 0 1 3/4 Groei Werkloosheid Saldo 2010 Saldo 2011 Schuld 2011 (% bbp) (% beroepsbevolking) (% bbp) (% bbp) (% bbp) -4,0-6,3-5,8-5,6
Nadere informatieWerkvel opdracht 9 (Onderhandelingsspel: hoe neem je samen moeilijke besluiten?)
Werkvel opdracht 9 (Onderhandelingsspel: hoe neem je samen moeilijke besluiten?) Toelichting op de opdracht Tijdens deze opdracht gaan jullie in kleine groepjes in onderhandeling met elkaar over een pakket
Nadere informatiede heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
Raad van de Europese Unie Brussel, 20 oktober 2015 (OR. en) 13159/15 FIN 699 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 20 oktober 2015 aan: Nr. Comdoc.: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal
Nadere informatieMODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG!
MODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG! I.I De geboorte van de Europese Unie Zoals jullie waarschijnlijk wel weten zijn er de vorige eeuwen veel oorlogen in Europa geweest. Vooral de Eerste en de Tweede Wereldoorlog
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 2 economie CSE GL en TL GT-0233-a-15-2-b Zelfstandig of niet informatiebron 1 Cijfers Kamer van Koophandel over 2013 Starters 113.823 Bedrijfsbeëindigingen 136.640 informatiebron
Nadere informatieEurogroep. 1. Economische situatie in de eurozone
Eurogroep 1. Economische situatie in de eurozone Toelichting: De Eurogroep zal van gedachten wisselen over de economische situatie in de eurozone. De groei van de economie lijkt verder aan te trekken terwijl
Nadere informatieDE EUROCRISIS. Marcel de Ruiter
DE EUROCRISIS Marcel de Ruiter Beste bezoeker van Haagsch College. Fijn dat u naar het college van Martin Visser over de eurocrisis bent gekomen. Als dank voor uw komst bieden wij u, in samenwerking met
Nadere informatieEuropa in de Tweede Kamer
Europa in de Tweede Kamer Europa krijgt steeds meer invloed op het dagelijks leven van haar burgers, ook in Nederland. Daardoor lijkt het soms alsof de nationale parlementen buiten spel staan. Dat is niet
Nadere informatieVragen en antwoorden over het burgerinitiatief
Vragen en antwoorden over het burgerinitiatief EU-burgers kunnen de EU binnenkort vragen nieuwe wetgeving in te voeren indien zij daarvoor een miljoen handtekeningen kunnen verzamelen. Dit nieuwe instrument
Nadere informatieAan het college van burgemeester en schepenen,
Ham, 19 september 2011 Aan het college van burgemeester en schepenen, Betreft: Schriftelijke vraag met schriftelijk antwoord over de Gemeentelijk Holding Geacht college, De Gemeentelijk Holding (verder:
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Datum 14 januari 2019 Betreft Beantwoording Kamervragen van Aukje de Vries
Nadere informatieDocentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)
Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet
Nadere informatieZorgtaken voor de gemeente
De Sociale Databank Nederland presenteert in samenwerking met de gemeente een verbreding van inzicht en kennis over structurele oorzaken van de crisis met het terugeisen van 50,9 miljard aan verdwenen
Nadere informatieCOMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESCHIKKING VAN DE RAAD
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 16.5.2007 COM(2007) 256 definitief 2007/0090 (CNS) Voorstel voor een BESCHIKKING VAN DE RAAD overeenkomstig artikel 122, lid 2, van het Verdrag betreffende
Nadere informatieVoorstel voor een ADVIES VAN DE RAAD. betreffende het economisch partnerschapsprogramma van SLOVENIË
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 15.11.2013 COM(2013) 911 final 2013/0396 (NLE) Voorstel voor een ADVIES VAN DE RAAD betreffende het economisch partnerschapsprogramma van SLOVENIË NL NL 2013/0396 (NLE) Voorstel
Nadere informatieDocentenvel Opdracht 10 (het paspoortenspel)
Docentenvel Opdracht 10 (het paspoortenspel) Als voorbereiding op de opdracht kunt u onderstaande tekst lezen. Wat heb jij aan Europa Europa een ver van je bed show? Nee hoor. Je eten, je kleding, de prijs
Nadere informatieVoorstel voor een ADVIES VAN DE RAAD. betreffende het economisch partnerschapsprogramma van Nederland
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 15.11.2013 COM(2013) 910 final 2013/0397 (NLE) Voorstel voor een ADVIES VAN DE RAAD betreffende het economisch partnerschapsprogramma van Nederland NL NL 2013/0397 (NLE) Voorstel
Nadere informatieEUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT PE-CONS 3659/1/01 REV 1
EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT DE RAAD Brussel, 27 mei 2002 2001/0138 (COD) LEX 311 PE-CONS 3659/1/01 REV 1 TRANS 181 PECOS 199 CODEC 1126 VERORDENING (EG) Nr. /2002 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN
Nadere informatieFactsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?
Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde
Nadere informatieHoofdstuk 7 Samenwerking in Europa
Hoofdstuk 7 Samenwerking in Europa Vroeger voerden Europese landen vaak oorlog met elkaar. De laatste keer was dat met de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Er zijn in die oorlog veel mensen gedood en er
Nadere informatieMEDEDELING VAN DE COMMISSIE
EUROPESE COMMISSIE Brussel, XXX [ ](2013) XXX draft MEDEDELING VAN DE COMMISSIE Uitvoering van artikel 260 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie Aanpassing van de gegevens die worden
Nadere informatieEuropese Raad WERKBLAD
Europese Raad Jullie vinden het belangrijk dat mensen sneller en goedkoper met de trein kunnen reizen tussen Europese hoofdsteden. Zo hoeft niet iedereen meer in het vliegtuig te stappen voor korte afstanden.
Nadere informatiePGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1
Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) Interinstitutionele dossiers: 2017/0900 (E) 2013/0900 (E) EUCO 7/1/18 REV 1 INST 92 POLGEN 23 CO EUR 8 RECHTSHANDELINGEN Betreft: BESLUIT VAN DE EUROPESE RAAD
Nadere informatie24 www.bankingreview.nl
24 www.bankingreview.nl www.bankingreview.nl 2012 februari/maart 25 Wim KoK: Het ontbrak aan een effectieve controle Wim kok (73), voormalig premier en minister van Financiën, is ervan overtuigd dat het
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 20 202 33 22 Goedkeuring van het op 2 februari 202 te Brussel tot stand gekomen Verdrag tot instelling van het Europees Stabiliteitsmechanisme tussen het
Nadere informatiede heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
Raad van de Europese Unie Brussel, 2 juni 2017 (OR. en) 9940/17 ADD 3 ECOFIN 491 UEM 185 INST 242 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 1 juni 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal
Nadere informatieOnderzoek verkiezingsthema Europa
Onderzoek verkiezingsthema Europa Over het onderzoek Aan het onderzoek deden 22.055 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek vond plaats van 5 tot en met 7 september 2012. Over het EenVandaag
Nadere informatieDeel 3. Wat doet de Europese Unie? 75
DEEL 3.4 DE EURO Deel 3. Wat doet de Europese Unie? 75 3.4. DE EURO DOEL - De leerlingen/cursisten ontdekken de voordelen van het gebruik van de eenheidsmunt: wisselen van geld is niet meer nodig, je spaart
Nadere informatieMODULE II. Wat heb jij aan de Europese Unie?
MODULE II Wat heb jij aan de Europese Unie? In de Europese Unie ben je als consument goed beschermd. Producten moeten aan allerlei veiligheidsvoorschriften voldoen, reclame mag niet misleidend zijn en
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 400 B Vaststelling van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2013 33 400 C Vaststelling van de begrotingsstaat van het provinciefonds
Nadere informatieDe tekst van dit document is identiek aan die van de voorgaande versie.
Raad van de Europese Unie Brussel, 8 januari 2016 (OR. en) 8877/95 DCL 1 UEM 37 DERUBRICERING van document: d.d.: 14 juli 1995 nieuwe status: Betreft: ST 8877/95 RESTREINT Publiek Aanneming in de talen
Nadere informatieHoe is de EU tot stand gekomen?
Verslag door? 2035 woorden 4 februari 2018 10 2 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoe is de EU tot stand gekomen? de geschiedenis de EU is tegenwoordig niet meer weg te denken van politieke tot economische
Nadere informatieMag ik dan nooit meer stoppen met werken?
Mag ik dan nooit meer stoppen met werken? 67 vragen over aow-vragen en uw pensioen (Uit AD van 1-11-2016) De AOW-leeftijd gaat in 2022 met drie maanden omhoog voor iedereen die na 1954 geboren is. Reden
Nadere informatieBIJLAGE. bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 31.5.2017 COM(2017) 291 final ANNEX 3 BIJLAGE bij de DISCUSSIENOTA OVER DE VERDIEPING VAN DE ECONOMISCHE EN MONETAIRE UNIE NL NL Bijlage 3. Voornaamste economische tendensen
Nadere informatie6,6. Werkstuk door een scholier 2095 woorden 29 december keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 2095 woorden 29 december 2005 6,6 25 keer beoordeeld Vak Economie De Europese grondwet lijkt een splinternieuw idee maar in het begin van de jaren vijftig werd het ook al eens
Nadere informatieToespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal
Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal Dames en heren, Allereerst dank ik het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis
Nadere informatiepdf09 EUROPEES MONETAIR BELEID (een verkorte versie)
pdf09 EUROPEES MONETAIR BELEID (een verkorte versie) Het monetair beleid binnen de EMU (Economische en Monetaire Unie) wordt bepaald door de ECB (Europese Centrale Bank). De centrale banken, waaronder
Nadere informatiePERSMEDEDELING. 2595e zitting van de Raad STAATSHOOFDEN EN REGERINGSLEIDERS. Brussel, 29 juni 2004
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE 10995/04 (Presse 214) (OR. en) PERSMEDEDELING 2595e zitting van de Raad STAATSHOOFDEN EN REGERINGSLEIDERS Brussel, 29 juni 2004 Voorzitter de heer Bertie AHERN, T.D. Eerste Minister
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018.
Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I Uitgave in de Nederlandse taal Wetgeving 61e jaargang 2 juli 2018 Inhoud II Niet-wetgevingshandelingen BESLUITEN Besluit (EU) 2018/937 van de Europese Raad van
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 21 501-20 Europese Raad Nr. 641 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN BUITEN- LANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieInternationale Spectator 5 2015 (jrg. 69) Item 5 van 5 ARTIKEL
ARTIKEL De Griekse tragedie: wie zonder zonde is Kees van Paridon Soms hoor je de uitspraak dat elke vorm van media-aandacht voor een bedrijf (of artiest) goed is, zelfs als er sprake is van negatieve
Nadere informatie