Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal"

Ferdinand de Groot
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal Dames en heren, Allereerst dank ik het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis voor dit mooie jaarboek. Het onderwerp, Europa, lag voor de hand staat er in uw inleiding. En dat kan ik als Voorzitter van de Tweede Kamer alleen maar beamen. Hoe anders was het toen ik 10 jaar geleden Kamerlid werd. Slechts een select groepje collega s hield zich met Europa bezig. Tegenwoordig zijn alle Kamerleden doordrongen van het grote belang van de Europese dossiers. Na het verwerpen door de kiezer van het referendum over de Europese Grondwet en onder druk van de eurocrisis wordt de Kameragenda steeds meer bepaald door de agenda van Europa. De werkwijze, en de organisatie, van de Kamer om alle Europese dossiers te volgen zijn de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Dat was ook noodzakelijk. In toenemende mate heeft Europese besluitvorming rechtstreeks invloed op het leven van inwoners van Europa, ook op de inwoners van Nederland. En dus willen die mensen invloed op de besluitvorming kunnen uitoefenen. 1

2 Duidelijker dan dat Emile Roemer het in een van de interviews in dit Parlementair Jaarboek zegt, kan ik het niet. Mensen moeten het gevoel hebben dat ze over hun eigen omgeving gaan. Vertaald naar Europa moeten mensen het gevoel hebben dat ze beslissingen die hun raken ook kunnen beïnvloeden; op z n minst moeten ze kunnen begrijpen waarom iets is gebeurd en wie dat zo nodig wilde. Het gevoel dat Brussel dictaten oplegt aan de lidstaten is bij veel mensen nadrukkelijk aanwezig. En er zijn genoeg voorbeelden waarbij ook nationale politici, door alle partijen heen, dat sentiment ventileren. Europa is een bestuurslaag die niet genegeerd kan worden, maar ook een bestuurslaag waarop we, in weerwil van het heersende sentiment, wel degelijk invloed kunnen hebben. Geen enkele minister of staatssecretaris gaat meer naar een Europese ministerraad in Brussel voordat er een openbaar overleg met de Kamer is geweest over de Nederlandse inzet. Daarin is de Tweede Kamer binnen Europa echt uniek. Als het nodig is onderbreken we een recesperiode voor zo n vooroverleg. Bij belangrijke vergaderingen zie je in toenemende mate dat de Kamer niet alleen vooraf de regering ondervraagt over haar inzet bij vergaderingen, maar haar ook achteraf stevig de maat neemt over het behaalde resultaat. Kamerleden zijn voortdurend op de hoogte van de Nederlandse afwegingen die er bij ministerraden worden gemaakt. Zij hoeven niet langer te zeggen dat beslissingen een dictaat vanuit Brussel zijn, zij kunnen mee beslissen over en commentaar geven, positief of negatief, op de gekozen strategie van de Nederlandse regering bij die besluitvorming. Net zoals zij dat kunnen doen bij zuiver nationale besluiten. Daarmee is Europese besluitvorming veel meer een volwaardig politiek proces geworden. 2

3 In de besluitvorming, maar ook in de controle daarop. Naast de directe invloed die ons parlement heeft op de inzet van de regering bij ministerraden, is er de invloed die ons parlement heeft op de besluitvorming van de Europese commissie. Met het Verdrag van Lissabon hebben de nationale parlementen meer bevoegdheden gekregen, maar het effect daarvan valt of staat met nieuwe vormen van optreden en samenwerking. De beide Kamers van de Nederlandse Staten-Generaal worden hierbij actief ondersteund door de eigen permanente vertegenwoordiger in Brussel. Daarmee heeft het parlement zich verzekerd van een onafhankelijke informatiebron, naast die van de regering. Zoals ik al zei: de bestuurslaag Europa is niet te negeren. Al zou ik graag zien dat Europa ook de burgers niet negeert. Dus is het noodzakelijk dat de werkwijze van nationale parlementen ook uitdrukking geeft aan hun verantwoordelijkheid om legitimiteit te geven aan de Brusselse besluitvorming. Alle richtlijnen en verordeningen komen immers ook bij de nationale parlementen langs. Ik ben er trots op dat er een duidelijk Nederlandse inbreng in het Verdrag van Lissabon is opgenomen die precies dat probeert te doen: onze eigen verantwoordelijkheid om Brusselse besluiten mee- te nemen mogelijk maken. Hoe mooi is het dat het ook nog eens onze nationale kleur heeft gekregen. Ik heb het over de oranje kaart. Als de helft van de nationale parlementen een voorstel niet ziet zitten, moet Europa het heroverwegen. Dit is een sterkere variant van de gele kaart. 3

4 Die wordt getrokken als een derde van de nationale parlementen het niet eens is met wat de Europese Commissie voorstelt. De gronden waarop parlementen iets kunnen verwerpen; de zogenaamde subsidiariteitstoets wordt steeds serieuzer gehanteerd. Kortom: het stellen van de vraag: moet Europa hier wel over gaan of niet? Menigeen dacht dat het zover nooit zou komen, maar dit voorjaar werd voor de eerste keer de gele kaart getrokken tegen een voorstel van de Europese Commissie over stakingsrecht. Afgelopen september heeft de Commissie het voorstel ingetrokken. Nationale parlementen hebben hun tanden laten zien en de commissie was duidelijk onder de indruk. Jaarlijks publiceert de Europese commissie haar werkplan. De Kamer geeft via een selectieprocedure een prioriteitenlijst op. Daarmee geeft zij alvast aan voor welke Europese voorstellen zij op het moment van publicatie een behandelvoorbehoud overweegt. Dit is een signaal naar onze eigen regering, maar ook naar Brussel en naar de kiezer, dat de Kamer bovenop die onderwerpen zit. De Kamer wil met name op deze dossiers extra vroeg met de Nederlandse regering over de nieuwe Europese voorstellen spreken, zelfs nog voordat de onderhandelingen op regeringsniveau in Europa van start gaan. Wij sturen onze lijst van EU-prioriteiten ook naar de andere nationale parlementen en proberen zo coalities te vormen voor of tegen bepaalde voorstellen. Voorwaarde om het beleid op Europees niveau te beïnvloeden is samenwerking met andere nationale parlementen. 4

5 Ik zie het als een belangrijke opgave voor de Voorzitter van de Tweede Kamer om ervoor te zorgen dat de contacten met andere Europese parlementen goed zijn. Meer Europese oriëntatie van nationale parlementen zal niet ten koste gaan van het Europees parlement. Dat heeft immers eigen specifieke bevoegdheden als het om besluitvorming op Europees niveau gaat. Er is dus geen sprake van tegenstellingen, zoals wel eens is gesuggereerd. Ieder parlement heeft en speelt zijn eigen rol. Dames en heren! Thom de Graaf zei het al voor mij in zijn speech: We zitten nog midden in de wordingsgeschiedenis van Europa. Hoe het Europa verder gaat, wordt in belangrijke mate beslist door gekozen nationale parlementariërs. Veel hangt af van de wijze waarop zij vat kunnen krijgen op de besluitvorming in Europa. En van de wijze waarmee zij hun kiezer inzicht kunnen geven in hoeverre Brussel rekening heeft gehouden met de behoefte en wensen van Nederland bij die besluitvorming. Het kan niet anders dan dat dit besef de werkwijze van de Kamer als geheel de komende jaren zal blijven veranderen. Een kritische en actieve rol van de parlementen in de lidstaten ten opzichte van Europa past bij de veranderde betrokkenheid van burgers bij politieke besluitvorming die ook op nationaal niveau zichtbaar is. En de nationale parlementen zijn de vertegenwoordigers van die burgers. Daarom is het Nationale parlement naar mijn mening de schakel bij uitstek tussen de burgers en de Europese Unie! 5

Vergelijkbare documenten

Europa in de Tweede Kamer

Europa in de Tweede Kamer Europa krijgt steeds meer invloed op het dagelijks leven van haar burgers, ook in Nederland. Daardoor lijkt het soms alsof de nationale parlementen buiten spel staan. Dat is niet