geeft bedrijfszekerheid

Transcriptie

1 Brassica December 2011 Seeds&Services Met Mucsuma RZ een schone kool thuis Mooie vaste bloem met Stabilis RZ Storema RZ uitzonderlijk lang bewaarbaar

2 2 Seeds&Services Brassica December Inhoud 2 Uitgelicht, Koude oorlog of ontspanningspolitiek? 3 Gezonde Futurima RZ geeft bedrijfszekerheid 4 Meer mogelijkheden met Futurima RZ 5 We zijn een écht Rijk Zwaan-bedrijf 6 Resima RZ product voor de lange bewaring 7 Redma RZ is een vroeg ras dat neigt naar herfstrood Toughma RZ is aanwinst voor ons 8 Met Mucsuma RZ krijgen we een mooie, schone kool thuis Mucsuma RZ oogst makkelijk met de machine 9 Arbeidsgemak met Storema RZ 10 Alleen de beste bewaarrassen zijn goed genoeg 11 Romanesco voor het hele seizoen Triginta RZ geeft schitterende bak bloemkool 12 Stabilis RZ is zeer arbeidsvriendelijk Mooie vaste bloem met Stabilis RZ 13 Stabilis RZ is een vlot werkbaar ras 14 Cercy RZ is een schot in de roos 15 Witte Dexter RZ geeft strakke oogst 16 Invloed Duitse supermarkten steeds groter 17 Storema RZ is uitzonderlijk lang bewaarbaar 18 In de schijnwerper 19 Beursnieuws Adressen en telefoonnummers Uitgelicht Koude oorlog of ontspanningspolitiek? Wat een bewaarseizoen! Eindelijk stabiele prijzen, waar ook de telers van konden profiteren. In Oost-Europa waren vorig seizoen door matige opbrengsten of door veldverkoop in de herfst, veel koelhuizen leeg gebleven. De gespecialiseerde bewaarbedrijven in Noordwest-Europa konden hun producten hierdoor voor goede prijzen verkopen. In Centraal-Azië en Zuidoost-Europa reageerden telers dit seizoen onmiddellijk met ongeveer 15 procent uitbreiding van hun teeltoppervlak vroege kool. Hoelang gaat dat nog goed met de export richting Oost-Europa? In 2011 ging het nog, omdat het aanbod slechts geleidelijk groter werd en het vroege koolseizoen met enige vertraging begon. Het abrupte einde van dit bij-zondere bewaarseizoen kwam pas met de EHEC-crisis en de importstop vanuit Rusland. Niet alleen door het afgelopen seizoen, maar reeds vele jaren leiden schaarste en kwaliteitsproblemen door vorst tot grote investeringen in met name Rusland en Oekraïne. Gigantische koelhuizen ( ton) zijn met hulp van grote investeerders gerealiseerd. Bepalend zal zijn hoe snel de teelt en de verwerking gemoderniseerd kunnen worden. Gekwalificeerde arbeidskrachten en logistiek vormen nu de grootste uitdaging. Economische samenwerking met EU-bedrijven is tot nu toe een uitzondering. Een koude oorlog met gekoelde kool aan beide kanten kan op lange termijn niet succesvol zijn. Een ontspanningspolitiek met persoonlijke contacten, nieuwe partners en gezamenlijke marketing lijkt mij meer toekomstkansen hebben. Christian Spangenberg Crop coördinator sluitkool Rijk Zwaan Twan Houterman: Gezonde Futurima RZ geeft bedrijfszekerheid bedrijfszekerheid Eind oktober is 3 hectare rodekool van het land afgeleverd. Twan Houterman heeft dan nog 3,5 hectare te gaan. Daar zit precies de kracht van Futurima RZ, benadrukt de teler. Dit ras blijft gezond tot laat in het seizoen. Belangrijk, omdat ik nooit weet wanneer de industrie klaar is voor mijn product. Twan Houterman uit Bemmel verwacht dit seizoen een opbrengst van 100 ton per hectare te halen. Iets bescheidener dan de 130 ton die hij vorig jaar met Futurima sneed, maar zeker een mooie score. Dit ras heeft inderdaad een hoog oogstpercentage, vertelt de teler. De gezondheid op het veld was echter de belangrijkste reden om voor Futurima te kiezen. Soms kan ik in oktober al leveren en soms pas in december. Tussentijds moet ik erop kunnen vertrouwen dat de kool van goede kwaliteit blijft. Mocht de oogst uitgesteld worden, dan hoeft Twan zich niet te vervelen. Het bedrijf Betuwe Brassica heeft naast witte- en rodekool een akkerbouwmatige tak met aardappelen, uien, gerst, tarwe, maïs, bonen en koolzaad. Totaal zo n 80 hectare. Tot slot is hij ook nog werkzaam als adviseur voor de verkoop van zaaizaden, gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen voor een bedrijf in Wijnbergen. Snelle bodembedekker Houterman kiest voor zijn koolteelt het liefst de wat zwaardere kleigronden uit met wintertarwe als voorvrucht. Even- Twan Houterman vertrouwt op de kwaliteit van zijn kool. tueel wordt wat kalk op de graanstoppel uitgereden en doodgespoten als dit nodig is. Daarna ploegt hij. Zo kan de teelt op een schoon perceel beginnen. Twan: Futurima is een snelle bodembedekker. Handig, want dan krijgt onkruid niet veel kans. Dit voorjaar was de onkruiddruk wel hoger dan normaal. Door de droogte werkten de bodemherbiciden namelijk niet zo goed en moesten we zelfs handmatig gaan schoffelen. Dat was jaren geleden! Trouwens, misschien wel een goede tip voor bedrijven die voor het eerst Futurima telen: laat je niet verrassen. Het blad kan in twee tot drie dagen opkomen en de grond bijna volledig bedekken. Als je dan nog wilt schoffelen, richt je veel schade aan. Sterk gewas In mei plantte Twan 4 hectare Futurima. Tijdens de droogte heb ik twee keer beregend en toen het in augustus zo nat was, hoefden we gelukkig toch niet bij de kool te zijn. Nee, bij de graanoogst hebben we veel meer problemen gehad. Futurima groeide gewoon goed, het gewas stond sterk. Qua bemesting zitten we aan de bovenkant van het gangbare regime. Twee derde van de stikstofgift geven we bij het planten in de vorm van vloeibaar Urean en een derde volgt tijdens het schoffelen in de vorm van KAS. Aan bodemmonsters doe ik niet meer. De uitkomst was altijd hetzelfde, nu is mijn ervaring leidend. Aangezien Houterman nooit weet wanneer hij product kan afleveren, voert hij standaard drie fungicidebestrijdingen uit. Zo krijgen onze afnemers sowieso een gezond product. Ja, ze zijn tevreden. Futurima kleurt mooi rood door en heeft een hoog soortelijk gewicht. De bladeren hebben een dikke waslaag en de kolen barsten niet kapot. Futurima komt volgend jaar zeker weer terug. Futurima RZ Twan Houterman Bemmel Plantdatum: 3 mei 2011 Plantdichtheid: pl/ha Oogstperiode: 17 okt. tot half dec Oogstgewicht: 4 kg rivierklei (45-60% afslibbaar)

3 4 Seeds&Services Brassica December Wim Van Bedts: Meer mogelijkheden met Futurima RZ Jaap en Sylvia Zwier: We zijn een écht Rijk Zwaan-bedrijf De betrouwbaarheid en de sterkte tegen ziekten zijn voor Jaap en Sylvia Zwier de belangrijkste redenen om te kiezen voor kool van Rijk Zwaan. Neem nu zo n ras als Storema RZ. Begin mei starten we die te ruimen. Eén blaadje eraf en klaar. Ik gebruik niet eens de blazer, vertelt Jaap tevreden. Rexoma RZ Maatschap J. Zwier Opperdoes Samen met teeltadviseur Koen T Syen is Wim Van Bedts een ochtend kool gaan kijken op het Rijk Zwaan-demoveld in Fijnaart. Alles wat hij ziet, probeert de teler naar zijn thuissituatie te vertalen. Want de klei in Fijnaart geeft een heel ander beeld dan de zandgronden in Poederlee. Eén ding komt overeen: Futurima staat er prima bij. Al zeker drie jaar teelt Wim deze rodekool voor de verse markt. Telen op zandgrond Onze grond houdt geen warmte of vocht vast. En als ik bemest, begint de stikstof al een week later te werken of spoelt bij de eerste de beste bui helemaal uit. Daarom doen we rustig aan, zeker Met zes stuks in een veilingkist en intens rood van kleur. In de Antwerpse Kempen verbouwen Wim Van Bedts en zijn vader Jef groenten en aardappelen. De helft van het areaal rodekool bestaat uit Futurima RZ. Een zeer mooie kool waarmee je alle kanten uit kunt. Zijn de prijzen wat lager, dan laten we hem gerust nog een aantal dagen op het veld staan. Geen primeurteelt meer Voor de bemesting maken de telers uitsluitend gebruik van vaste meststoffen in de vorm van een NPK-blend. Er wordt zo n 300 kilo stikstof per hectare gestrooid op de wittekool en 280 kilo op de rode. Bij beide blends zit standaard 100 kilo magnesiumoxide en een kleine 50 kilo zwavel per hectare. In april hebben we de bemesting in één keer gein het begin van de teelt. We starten met een kleine dosis varkensdrijfmest. Gedurende het groeiseizoen nemen we grondmonsters en afhankelijk van de uitslag bemesten we dan nog drie à vier keer bij. Futurima reageert hier prima op en na 120 groeidagen snijden we de dikste kolen eruit. Als de veiling op dat moment wat minder betaalt, laten we de rest gewoon staan. Tot 160 dagen zie je geen kwaliteitsverlies. Dat is het fijne van dit ras, je kunt er alle kanten mee uit. We leveren het ganse jaar en ook na vier maanden in de koelcel blijft het een schone kool. Je haalt er wat blaadjes af en de presentatie is weer prima: zes stuks in een veilingkist en intens rood van kleur. En van de thuisverkoop Futurima RZ Wim Van Bedts Poederlee (B) Plantperiode: 14 april t/m 15 mei 2011 Plantdichtheid: pl/ha (35 x 75 cm) Oogstperiode: half aug. tot half nov Oogstgewicht: 2,5-3,0 kg zand weet ik dat ook de inwendige kwaliteit goed is. De mensen spreken van fijne bladeren en nerven. Stressbestendig De koolteelt is probleemloos verlopen. Al kreeg het bedrijf van Wim en zijn vader natuurlijk ook te maken met extreme droogte in het voorjaar en nadien overvloedige neerslag. Volgens de teler kon Futurima deze stress perfect verdragen. Wel vreest Wim voor de toekomst. Door die extreme seizoenen ligt Xanthomonas sterk op de loer. Eender welk ras, tegen Xanthomonas kan het niet. Het bedrijf zal daarom steeds meer aan risicospreiding gaan doen. Veel verschillende gewassen en per type ook diverse rassen. Futurima blijft. In ieder geval weer 5 hectare en misschien wel meer, want ook in Fijnaart zag de teler geen beter ras. De 8 hectare sluitkool van Maatschap J. Zwier uit Opperdoes bestaat voor 60 procent uit Rijk Zwaan-rassen. In de rodekool zijn dit Redma RZ, Resima RZ en al een paar jaar Rexoma RZ. Dit laatste ras zit qua oogst precies tussen Redma en Resima in, meestal in de tweede helft van september. Ondanks de vroege oogst wordt ook Rexoma nog tot begin april bewaard. Jaap: De reden dat Rexoma een vaste plaats in ons teeltplan heeft, is de goede bewaarbaarheid, het hoge soortelijk gewicht, de kool is rond en vast en de goede productie. Eigen arbeid Jaap en Sylvia doen het werk nog volledig zonder vreemd personeel. Sylvia staat haar mannetje en werkt volledig mee bij de kooloogst en het klaarmaken. We kunnen veel zelf, zegt Sylvia. Slechts een paar zaken besteden we uit, de opkweek van de planten bijvoorbeeld. En we gebruiken scholieren voor het planten van de kool in de eerste week van mei. Die helpen ons trouwens ook bij het oogsten van onze 4 hectare Opperdoezer Ronde-aardappelen. Het spitten en ploegen wordt door de loonwerker gedaan. Kopeggen en alle gewasbescherming doen we zelf. geven. Vervolgens hebben we alle kool in mei een keer beregend, 20 millimeter zodat het beter zou aanslaan. Het bedrijf hanteert een vaste plantafstand van 50 x 45 centimeter, dus planten per hectare. De eerste planten gingen rond 20 april de grond in, Redma bij de rodekool en Marcello RZ voor de wittekool. Jaap: Dat is onze vroegste kool. De echte primeurteelten doen we niet meer, want wij zitten nog tot half juli in de aardappelen. Vroeger toen de veilingklok nog draaide, werden primeurs extra betaald, maar vandaag de dag gaat dat niet meer op. We beginnen nu eind juli te oogsten met Marcello. Dat zijn dan al dikke 36-ers met vijf in een kist. Die kool is Sylvia en Jaap Zwier oogsten Storema RZ. Plantdatum: Vanaf eind april 2011 Plantafstand: 50 x 45 cm Oogstperiode: eind juli - eind okt Oogstgewicht: 2-2,5 kg zavel - lichte klei zó groen en vast en kan makkelijk ook nog langer blijven staan. Begin augustus gaan we dan verder met Redma. Dat ras hebben we dit jaar voor het eerst, nadat we van dorpsgenoot Klaas Vijn zijn ervaringen hadden gelezen in de Seeds & Services. Redma is ons ook prima bevallen. Voor een vroeg ras is het uitzonderlijk productief met bovendien een hele goede inwendige kwaliteit. De handel was zeer positief.

4 6 Seeds&Services Brassica December Jan Stoop: Resima RZ product voor de lange bewaring Ad Danenberg: Redma RZ is een vroeg ras dat neigt naar herfstrood Met 24 hectare Spunta s en 9 hectare kool is Ad Danenberg eigenlijk meer pootaardappel- dan koolteler. Maar beide activiteiten vullen elkaar mooi aan op zijn bedrijf in het Noord-Hollandse Waarland. Met 3 hectare is het areaal rodekool relatief groot op zijn bedrijf. Redma RZ is één van de rassen. Jan Stoop is nog dagelijks in het veld. Hij is één van de firmanten van de 120 hectare grote VOF C.J. Stoop en Zn. in Warmenhuizen. Het bedrijf bestaat verder uit zijn broers Kees en Peter. Samen telen ze ook 17 hectare pootaardappelen, 12 hectare maïs, 3 hectare uien en hebben ze 70 hectare grasland voor 130 melkkoeien en 140 stuks jongvee. Jan is van de kool. Sinds zijn tiende werkt hij al in het bedrijf. Toen ik nog een kleine jongen was, ging ik al langs de huizen om voor een duppie kool te verkopen. En nog steeds vind ik het werk leuk. Hoog K-getal Wij zitten op goede grond van procent afslibbaar, 2,2 procent humus en we hebben geen last van knolvoet. Vanwege de koeien is er op ons bedrijf voldoende organische mest voorhanden die in het voorjaar als drijfmest wordt toegediend. Hierdoor kan ik met minder kunstmest toe. Gemiddeld gebruiken we niet meer dan kilo KAS per hectare, en ook de fosfaat- en kaligiften zijn bijna nihil. Wél Vanaf zijn tiende werkt Jan Stoop al met plezier in de kool. Je ziet het niet vaak meer: de ondernemer zelf op knieën aan de oogstband en bezig om 18 hectare sluitkool te oogsten. Jan Stoop, inmiddels 63, is één van die uitzonderingen. Eind oktober sneed hij nog rodekool Resima RZ. Jan: We haalden ruim 90 ton van een hectare. En mooie kool ook! wordt er via de kunstmest aandacht besteed aan de zwavel- en magnesiumbemesting. Vooral door het hoge K-getal moeten we de magnesium goed in de gaten houden. Nauwelijks nieten In totaal teelt het bedrijf 4 hectare rodekool, waarvan een deel vroege die niet bewaard wordt. Na een eerdere proef met Resima, plantte Stoop dit jaar een hectare van dit nieuwe ras. Resima is begin mei geplant op 50 x 40 centimeter. Jan Stoop: Mijn andere rodekool staat op 50 x 50 centimeter. Vorig jaar las ik dat collegateler Edwin de Geus Resima erg nauw had geplant. Wij planten niet zo krap als hij, dus 50 x 40 is geen enkel probleem. Dat blijkt ook wel, want van die 1 hectare Resima komen nu 96 boxen, dus dat is bijna 90 ton. En dat ondanks een paar waterplekken in het veld. De kool heeft een hele mooie kleur, is op deze afstand goed uniform en er zitten nauwelijks nieten in. Resima is bij de firma Stoop bedoeld voor de lange bewaring. Een week na de oogst van Resima wordt nog een hectare Storema RZ geoogst. Ook die is bedoeld voor de lange bewaring. Opslag en afzet Op het bedrijf heeft de firma Stoop ruimte voor ton kool en er wordt in de buurt vaak nog wat koelruimte bijgehuurd. Als vanaf augustus de oogst begint, gaat er ook een deel vroege kool direct weg. De afzet van de kool verloopt geheel via Tuindersbelang. Omdat dat bijna Jan s buurman is, gaat hij s morgens altijd even om een koppie en hoort dan gelijk het laatste nieuws over de koolmarkt. Resima RZ VOF C.J. Stoop en Zn. Warmenhuizen Plantdatum: begin mei 2011 Plantafstand: 50 x 40 cm Oogstperiode: okt Oogstgewicht: 2 kg zware zavel Naar aanleiding van het interview met Klaas Vijn vorig jaar in de Seeds & Services over Redma, raakte Danenberg geïnteresseerd in deze vroege rodekool. Uiteindelijk plantte hij 9 april stuks op een afstand van 50 x 45 centimeter. De grondsoort is een zavelgrond van rond de 20 procent afslibbaar. Door de langdurige droogte moest er afgelopen voorjaar vier maal beregend worden. Dit om de planten te helpen bij het aanslaan, maar ook ter voorkoming van rand. Robert en Gert-Jan Kos: Toughma RZ is aanwinst voor ons Toen de Gebroeders Kos begin dit jaar de eerste Toughma RZ oogstten, waren ze aangenaam verrast. Toughma heeft al iets denigs in zich wat je vaak bij andere vroege rassen in die tijd nog niet hebt, vertelt Robert Kos. Het bedrijf uit Oudkarspel is één van de grotere sluitkoolbedrijven van Noord- Holland. De teelt en verwerking van biologische kilokool voor supermarkten vormt een deel van het bedrijf. Het andere gangbare deel bestaat uit de teelt van (vooral) kilowaar voor de verse markt en bewaring. De eerste vroege kool gaat standaard half maart de grond in. Tot en met 1 april gaat op deze manier zo n 15 Vierponders en 36-ers Uiteindelijk kwam alles nog goed en kon Danenberg ongeveer 100 dagen na het planten in week 29 met de oogst beginnen. En die viel niet tegen: in de derde week van juli al vierponders en 36-ers. Dat was meer dan hij gewend was met het ras dat hij tot vorig jaar teelde. Bovendien was de kwaliteit gemiddeld goed. Een enkele plant met een randje onder het eerste blad wijt de teler aan de weersomstandigheden van dit jaar: eerst gortdroog, gevolgd door een zeer sterke groei. hectare onder agryldoek. Het betreft dan zowel witte-, rode- als spitskool. Vroege kool met body Ten opzichte van het standaardras dat tot nu toe als vroegste ras wordt geteeld, is Toughma ongeveer één week vroeger. Maar er is meer, aldus Robert Kos: Het is voor ons een prima kool die snel vult en ook nog heel uniform is. Dit spul leveren wij aan supermarkten en dan is de maatvoering heel belangrijk. Herfstrood Het oogsten en verwerken verliepen gemakkelijk. Doordat Redma niet zo veel ombladeren heeft, ging het oogsten snel, vertelt Danenberg. De inwendige kwaliteit verbaasde me ook. Voor zo n vroeg ras zat er weinig wit in, terwijl de kool al helemaal klaar en vast was. Hij neigt al naar herfstrood! Ad Danenberg is zeer enthousiast: Volgend jaar ga ik door met dit ras en er komen er zeker niet minder van te staan. Gert-Jan (links) en Robert Kos. We mikken op kool van circa 1,2 kilo per stuk. Bij een plantafstand van 50 x 36 centimeter was de eerste oogst van de witte kooltjes dit jaar op 16 juni. Toughma daarentegen kon al op 8 juni geoogst worden. Veel hele vroege rassen hebben vaak nog geen body, vervolgt Kos. Je hebt dan gauw stootplekken op de kool en die worden geel. Dit ras is echt een aanwinst voor ons bedrijf en we gaan er komend seizoen mee uitbreiden.

5 8 Seeds&Services Brassica December Marco Schipper teelt al voor het vierde jaar Mucsuma RZ. Het 8 hectare grote koolbedrijf uit Warmenhuizen zit op het oude land, waar de grond vrij zwaar is en het humusgehalte laag. Het grote probleem is dan ook om voldoende grote maten te telen. Marco zoekt naar rassen die productief zijn onder soms moeilijke omstandigheden. Bovendien moet het ras weinig gevoelig zijn voor ziekten. Dat is één van de redenen waarom het standaardras dat tot vorig jaar nog geteeld werd, dit jaar definitief is afgevallen. Daar zat toen vrij veel meeldauw in, aldus Marco, en die meeldauw gaat zelfs in de koelcel nog door. Met Mucsuma krijgen we een mooie, schone kool in huis, die bovendien ook nog eens voldoende productief is op ons land. Goede opbrengst Vanwege het zware land plant Schipper bewust al wat ruimer, namelijk planten per hectare. De arbeidsproduc- Stefan Vandenbroucke: Mucsuma RZ oogst makkelijk met de machine tie bij de oogst ligt vrij hoog. Met twee Polen aan het snijden en Marco zelf aan het inpakken, konden 26 à 27 boxen per dag geoogst worden. De opbrengst van Mucsuma is dit jaar met gemiddeld 3 kilo per stuk goed te noemen. Hij komt daarmee in dit extreme jaar met z n droge lente en zeer natte zomer nog tot bijna 110 ton per hectare. Vorig jaar was dat zelfs 125 ton. Dat je tegenwoordig zo n hoge opbrengst haalt, is op zich niks bijzonders. Maar op dit land en met die bewaarkwaliteit zijn er volgens Schipper niet veel rassen. Marco: Mucsuma is sterk in de bewaring. Afgelopen seizoen hebben we hem tot half juli zonder Na een proef vorig jaar, schakelde Stefan Vandenbroucke uit het Belgische Langemark volledig over op Mucsuma RZ. Als reden noemt hij onder meer de gezondheid. Dit bewaarras kun je een tijdje op het veld laten staan. Er komt geen rottigheid bovenop. Stefan oogst al sinds 2004 machinaal. Sinds 2008 met een Vanhoucke die uitgerust is met een voorraadbunker in de fronthef. Stefan: We werken met een machine vanwege de arbeidsbesparing. Op deze manier oogsten we met 2 personen op 1 dag minstens evenveel kool als met 7 personen manueel. Om het oogsten zo vlot mogelijk te laten verlopen, heeft Stefan een paar bijzondere maatregelen getroffen, waaronder het aanaarden. Het planten gebeurt traditioneel, vlakvelds, rond 20 mei. Later in de teelt, net voordat de rijen elkaar raken, wordt de kool echt aangeaard met forse ruggen, zoals bij aardappelen. Vlotte teelt Mucsuma is een sterk ras dat makkelijk oogst met de machine. Dit komt grotendeels door de koolvorm. Mucsuma is een peervormige kool, zo kan ik hem Marco Schipper: Met Mucsuma RZ krijgen we een mooie, schone kool thuis probleem bewaard. Het schoonmaken gaat daarnaast ook nog eens bijzonder makkelijk. Volgend jaar ga ik zeker uitbreiden in Mucsuma. iets hoger pakken en snijd ik er onderaan een paar blaadjes af. Het ras maakt heel makkelijk schoon, dus die blaadjes vallen er zo af. De kool is direct proper. De teler beleefde een goed productiejaar. We kregen 10 millimeter regen na het planten, de kool was onmiddellijk goed vertrokken. De standaardbemesting hielp daar ook bij. Ik gebruik al vijf jaar Haspargit en vloeibare stikstof in rijenbemesting. Per hectare is het goedkoper en ik heb geen risico op een te hoog nitraatgehalte in de sperperiode. Mucsuma profiteerde hier optimaal van en gaf een absolute topopbrengst.voor mij volgend jaar weer Mucsuma! Jaap Wijdenes: Arbeidsgemak met Storema RZ In de winter van 2008 bezocht Jaap Wijdenes voor het eerst de koolbewaarshow in het Duitse Marne. Daar zag hij met eigen ogen Storema RZ uit de bewaring. Nu teelt hij deze wittekool zelf alweer voor het derde seizoen. Met name de kwaliteit na bewaring, de gezondheid en de goede kleur spreken hem aan. Jaap Wijdenes uit Opperdoes teelt 20 hectare bewaarkool. De rest van het 40 hectare grote bedrijf bestaat uit Opperdoezer Ronde en tarwe, voornamelijk voor de vruchtwisseling. Daarnaast is hij loonspuiter. Hij doet de gewasbescherming bij telers, maar ook de onkruidbestrijding op openbare verhardingen voor de gemeente met speciaal hiervoor aangepaste quads. Efficiënte bemesting De grond varieert in zwaarte van procent afslibbaar en bevat maar een paar procent humus. De lichtste grond gebruikt Wijdenes vooral voor de aardappelteelt. Conform de GlobalGapregels wordt eens per drie jaar een grondmonster genomen. Afhankelijk daarvan wordt een blend samengesteld die hij een paar weken voor het planten strooit. Met die blend wordt er zo n kilo stikstof per hectare in de basis meegegeven. Behalve fosfaat, kali, magnesium en zwavel zit er ook nog borium in. Dat wordt op verzoek van Jaap door zijn leverancier op de blend verneveld. Borium moet de struk sterker maken. In één werkgang worden met de bemesting ook de slakkenkorrels Jaap Wijdenes weet goed het maximale rendement uit Storema RZ te halen. gestrooid en Humifirst toegevoegd. Humifirst is een natuurproduct dat fosfaat in de grond beschikbaar houdt voor de plant en structuurverbeterend werkt. DDR-boxen De koelhuiscapaciteit is ruim boxen. Dat is in het geval van Jaap Wijdenes meer dan ton, want er zitten tussen de standaardboxen nog 500 exemplaren van een totaal afwijkende soort en maat. Dit zijn oude DDR-aardappelboxen met de vreemde maat 2,25 x 1,12 x 1,12 meter die na de val van de muur gekocht zijn. De oogstprestatie hangt erg af van de grootte van de kool en het ras. Bij Storema is dat ongeveer 36 normale boxen met vijf man en acht uur werken per dag. Gemakkelijk schonen Door het extreem droge voorjaar is Storema één keer met ongeveer 15 millimeter beregend, terwijl dit normaal nooit gebeurt. Ondanks de matige weggroei, als gevolg van het droge voorjaar en de vele regen die juli en augustus grotendeels beheerste, was de opbrengst op enkele slechte plekken na opvallend goed, met grotendeels 36-ers als doorsneemaat. Arbeidsgemak, zowel bij de oogst als bij het afleveren, worden steeds belangrijker, aldus Jaap. Zo staat Storema mooi rechtop en hij snijdt licht, waardoor het oogsten vlot verloopt. Ook het schonen met de blazer gaat erg makkelijk. Inmiddels heeft hij al zoveel ervaring met het ras dat hij goed het maximale rendement uit Storema weet te halen. Neem voor Storema een groeizaam stuk land en wees niet bang om eind juli of begin augustus nog eens 50 kilo stikstof te strooien. Het ras maakt er optimaal gebruik van. Als gewasbeschermingsman weet hij ook nog te vertellen dat Storema in vergelijking met andere lange bewaarrassen met een paar schimmelbestrijdingen minder toe kan. Ook dat is een voordeel. Storema RZ Jaap Wijdenes Opperdoes Plantdatum: begin mei 2011 Plantafstand: 50 x 50 cm Oogstperiode: eind okt Oogstgewicht: 2,5-3 kg zavel - lichte klei

6 10 Seeds&Services Brassica December Bio Brass: Alleen de beste bewaarrassen zijn goed genoeg Romanesco voor het hele seizoen Rijk Zwaan veredelt in samenwerking met Meo Voto al sinds begin jaren tachtig romanesco. Eerste resultaat was het zaadvaste ras Minaret voor de herfstteelt. Nu komt Rijk Zwaan met een reeks zeer gezonde groeikrachtige romanesco CMS-hybrides die het gehele Noord-Europese teeltseizoen bedekken. Gerjan Snippe zag een kans en greep deze. Met het 100 procent biologische teeltbedrijf Bio Brass voorziet hij de markt jaarrond van een goed biologisch product. Een opgave die vraagt om een efficiënte werkwijze, doordacht rotatieplan en gedegen gewaskennis. De contacten met zaadbedrijven als Rijk Zwaan zijn voor Gerjan dan ook zeer waardevol. Zowel teelttechnisch als in de keten. De teelttechnische vragen en raswensen van Bio Brass zijn soms vrij specifiek. Gerjan Snippe: Dan zijn gewasspecialisten van de zaadbedrijven een welkome vraagbaak. Ook in de keten zijn er vragen van klanten, bijvoorbeeld omtrent CMS in kool. De uitleg van zaadbedrijven stelt ons in staat een gedegen antwoord te geven en alert te reageren. Hierdoor nemen we de angst voor het onbekende weg. Ook zijn we gestart met de teelt van diverse slatypes. Met begeleiding vanuit Rijk Zwaan kijken we welke types en rassen het beste passen bij de biologische teelt op ons bedrijf. Wouter Dijkhuis van Bio Brass vindt dual purpose rassen belangrijk. Flexibiliteit in bloemkool Om Bio Brass teelt en oogst in goede banen te leiden, heeft Wouter Dijkhuis de leiding over oogstploegen in de diverse koolgewassen. Wouter: Voor de bloemkoolteelt hebben we in oktober dual purpose rassen nodig. Flexibele rassen die, als het zo uitkomt, een mooi product leveren voor de verse markt en als de vraag uit de versmarkt minder is of de vraag naar roosjes juist groot is, ook eenvoudig tot een mooi geroosd product kunnen groeien. Dexter RZ is zo n ras dat onder alle omstandigheden voldoende groei- en dekkracht geeft om beide markten te Groot in Bio Sinds 2005 heeft Gerjan de dagelijkse leiding over Bio Brass, opgezet met een tweetal compagnons. Al tien jaar teelt hij intensief biologische kool. Intensief biologisch klinkt tegenstrijdig maar is in Flevoland zeer goed mogelijk. Als onderdeel van een gewasrotatie met akkerbouwers kan Bio Brass kool telen in een rotatieplan van maximaal 1:6. Hoofdteelten zijn bloemkool, broccoli, rodekool en wittekool. Daarnaast telen ze ook spits- en savooiekool. Bio Brass presteert het om jaarrond een goed dagvers product te leveren naar vastgelegde programma s met internationale afnemers. bedienen. Ondertussen heeft Bio Brass enkele jaren ervaring en is Dexter een vaste waarde geworden voor de teelt in oktober. Zeer sterke bewaarkwaliteit Zoals gezegd levert Bio Brass het hele seizoen een dagvers product, ook met witte- en rodekool. Daarom kunnen onze cellen niet maandenlang gesloten blijven, vertelt Wouter. En dus zijn voor Bio Brass alleen de beste bewaarrassen goed genoeg. In wittekool is Storema RZ één van de rassen voor de lange bewaring. Hoewel Storema voor het doel van kilokool wat fors in het gewas is, geeft dit ras wel degelijkheid en zekerheid van een mooi vers, groen kiloproduct tot het eind van het bewaarseizoen. Voor rodekool past Resima RZ perfect in het plaatje. Resima heeft een zeer sterke bewaarkwaliteit en een mooi compact gewas, ideaal voor een kooltje van 1 tot 1,5 kilo. Ziektedruk is geen groot probleem, beide rassen komen mooi gezond van het veld en belangrijker nog uit de bewaring. Wouter: We leren al beter om te gaan met onze bewaarkool. We brengen de laatste bewaarkool onder optimale omstandigheden in de cel, we wachten niet meer op een topproductie. Puntoverde Dit unieke ras is het eerste commercieel beschikbare ras dat al in de weeuwenteelt gebruikt kan worden met prima resultaat. Puntoverde geeft een mooie hardgroene, vaste romanesco voor de oogst vanaf half juni tot eind oktober. Dus een kwalitatief goed product door de zomer heen, zonder dat er valse meeldauw in de kool voorkomt. Van Puntoverde is er komend seizoen beperkt commercieel zaad beschikbaar. Al voor het derde jaar op rij is Triginta RZ een vast onderdeel van de vroege bloemkoolteelt bij de firma J. Kors in Hoogkarspel. Het ras was gezaaid op 5, 6 en 8 cm-potten. Resultaat: een mooie uniforme kool die door het extreme voorjaar eerder dan anders geoogst kon worden. Jan Kors, Jos Entius en Ton Mol maken samen de dienst uit bij de firma J. Kors. Jan doet de afzet, Jos de gewasbescherming en Ton de administratie, bemesting en het plantwerk. Van de 40 hectare bloemkool is circa 2 hectare groene bloemkool Vitaverde en ook nog 5 hectare winterbloemkool. Alle bloemkool wordt via de White Pearl Groep afgezet. Probleemloze opkweek In het seizoen 2010/2011 is er Mazzaverde (26-851) Mazzaverde is een zeer groeikrachtige herfstromanesco, resistent tegen Mycosphaerella en witte roest en ook nog zeer sterk tegen Verticillium en valse meeldauw in de kool. De zachte stronk maakt dat holle stronken verleden tijd zijn en zorgt dat de kool zich makkelijk laat snijden. Van Mazzaverde is komend jaar proefzaad beschikbaar. Jan Kors: Triginta RZ geeft schitterende bak bloemkool Triginta gezaaid op een 8 cm-pot, op een 6 centimeter en nog eens op een 5 cm-pot. De 8 cm-potten zijn op 8 maart en de 6 cm-potten op 17 maart geplant onder doek. Door droogte en relatief hoge temperaturen dit voorjaar was de eerste oogst van bijna alle rassen vroeger dan anders. Zo kon de eerste Triginta al geoogst worden op 19 mei en op 26 mei was meer dan 50 procent weg. De 6 cm-potten kwamen er vrijwel direct achteraan, de eerste werden Formosa Hoewel Formosa meer bedoeld is voor het Zuid-Europese teeltseizoen, completeert het onze reeks van rassen in de Benelux voor een zeer late juliplanting. Geplant in juli zal het ras na 120 tot 140 dagen (vanaf begin november tot begin december) oogstbaar zijn. Ook dit ras is resistent tegen Mycosphaerella en witte roest en zal geen meeldauw in de kool krijgen. Van Formosa is ruim commercieel zaad beschikbaar. geoogst op 27 mei en op 6 juni was de helft gesneden. Omdat Triginta volgens advies al in oktober was gezaaid, verliep de opkweek zonder problemen. Ondanks de droogte was het gewas mooi uniform en had het mooi donkergroen blad. Jan Kors: Voor de 8 en 6 cmpotten is Triginta ideaal. De grens ligt bij de 5 cm-potten. Nog later betekent een lichter gewas en minder zware kool.

7 12 Seeds&Services Brassica December Maarten Bakker: Stabilis RZ is zeer arbeidsvriendelijk Maarten Bakker uit Wervershoof had Stabilis RZ al twee jaar beproefd. Het was dan ook geen grote verrassing dat het ras deze zomer zo goed presteerde. Inmiddels kijkt de teler alweer vooruit naar volgend jaar. Als het ras er geschikt voor blijkt, wil ik hem dan over een nóg langere periode inzetten! Eén van de belangrijkste voordelen van Stabilis is het arbeidsplaatje, vertelt Bakker. Hij snijdt heel licht en staat hoog op de struk, waardoor de kool voor mijn personeel makkelijk oogstbaar is. Bovendien is het gewas uniform en met drie of vier oogstbeurten is het veld leeg. Ook de zelfdekbaarheid van Stabilis is prima, vervolgt de teler. Jos Stevens: Mooie vaste bloem met Stabilis RZ De eerste drie plantingen Stabilis RZ pakten supergoed uit bij vollegrondsgroenteteler Jos Stevens uit het Belgische Oppuurs. Ondanks de droogte stond het gewas sterk en konden hagelwitte, vaste bloemkolen geoogst worden. Met zes stuks in een kist, vormde Stabilis een mooi plaatje. We hadden nauwelijks uitval en volgens mij hebben we 98 procent dubbele extra gesneden, vertelt Jos. Ja, de droogte deerde Stabilis absoluut niet. Vocht is een ander verhaal. Tijdens de natte perioden Omdat we gele kool absoluut willen voorkomen, leggen we voor de zekerheid nog een blad om, wat bij Stabilis dan ook echt ruim voldoende is. Stabiele kwaliteit Naast de mooie witte kleur, kenmerkt Stabilis zich ook door een mooie vorm, vertelt Bakker. Hij is zeker niet bonkig in juli en augustus liep de kwaliteit iets terug en vertoonde het blad wel wat ziekten. Toch twijfelt de teler niet. Volgend jaar ga ik zeker weer Stabilis terug bijzetten voor de ganse zomer. Makkelijke kostganger Jos plantte dit seizoen zes keer een ronde Stabilis. De eerste planting ging op 15 april de grond in. De tweede volgde op 29 april en daarna praktisch elke week tot 27 juni. Elke planting bedroeg stuks. Het is een ras dat geen bijzondere maar juist mooi rond en glad. Onze afnemer is er ook blij mee. Die krijgt een hoog percentage klasse I en altijd zessen. Stabilis is ten slotte niet alleen stabiel in maat en kwaliteit, maar zeker ook in zijn groei. Zoals alle bedrijven hadden we in het droge voorjaar wel wat last van ongelijkheid, maar bij Stabilis viel het nog best mee. Opvallend is vooral dat het ras zich zo goed aan zijn groeidagen houdt. Elke dag planten is elke dag oogsten; dat maakt Stabilis perfect planbaar. zorg behoeft. Het presteert bijvoorbeeld prima op een gangbare bemestingsgift. Voor de start van de teelt gaven de bodemmonsters 76 eenheden stikstof aan. We hebben toen tussen de 120 en 150 eenheden bijgegeven met een meststof. Dat was voldoende voor sterke bladeren en vaste, hagelwitte kolen. Tijdens de eerste oogst konden we zo 20 procent uitsnijden. Die hoefden we dus ook niet meer te dekken en dat scheelde weer in arbeid. Koos en Pé Slagter: Stabilis RZ is een vlot werkbaar ras Pé Slagter uit Andijk was erbij toen Stabilis RZ geoogst werd: Stabilis komt als een kleine acht tevoorschijn. Het gewas heeft goede, grote bladeren waardoor er met één klap te dekken is. Bij de eerste oogst hadden we gelijk 60 procent te pakken en in drie oogstbeurten was hij om. Misschien zijn ze wel de jongste bloemkooltelers van Nederland: Koos (20) en Pé Slagter (21). Ze zijn de zonen van Nico en Bas Slagter van het gelijknamige bedrijf P.N. Slagter en Zn. in Andijk. De firma Slagter teelt zelf zo n 100 hectare bloemkool, waarvan 11 hectare winterbloemkool. De verkoop wordt in eigen beheer gedaan. Koos en Pé zijn meestal op het veld te vinden. Ieder van de twee neven is aanwezig bij een oogstcombinatie, dan wel bij het plantwerk. Er zijn in totaal vier oogstwagens op het bedrijf, waarvan er vaak twee tegelijk bezig zijn. NP-granulaat Voor de stikstofbemesting maken de telers gebruik van KAS. Van vloeibare meststoffen worden geen wonderen verwacht. Wél van Vivifos, een NP-granulaat (4+30) waarvan 100 kilo per hectare tijdens het planten als rijenbemesting onder de plant wordt meegegeven. Van de 100 hectare bloemkool die geteeld wordt, is 60 hectare op eigen land. Het verste perceel ligt binnen 10 kilometer van het bedrijf. Voor de weeuwenteelt wordt gebruikgemaakt van de Pé (links) en Koos Slagter zijn zeer te spreken over de opgerichtheid van Stabilis RZ. percelen zo dicht mogelijk bij het bedrijf. Ondanks het intensieve teeltplan wordt wel degelijk gedacht aan vruchtwisseling, regelmatig worden percelen voor drie jaar in de luzerne gelegd. De bloemkooloogst begon dit jaar extreem vroeg met de oogst van de potplanten, namelijk al op 6 mei. De laatste bloemkool gaat begin december van het veld. Grondbewerking en beregening Voor het beregenen wordt een haspel met regenboom gebruikt. De boom geeft een fijnere druppel en beregent preciezer dan een kanon. Er kan 48 meter breed tegelijk worden beregend, per regenbeurt wordt 15 tot 20 millimeter water gegeven. Via de grondbewerking wordt de bodem in optimale conditie gebracht. Op veel percelen komt een verdichte laag voor op circa 40 centimeter. Met een woelpoot wordt deze laag tijdens droge periodes gebroken. Allemaal zessen Dit jaar teelde het Noord-Hollandse bedrijf voor het eerst Stabilis op grotere schaal. Vorig jaar waren alleen een paar kleine proeven gedaan, maar omdat er van een ander ras onvoldoende zaad beschikbaar was, is er dit jaar 5 x Stabilis geplant. De eerste planting was op 13 mei en de laatste op 27 mei. De oogst begon op 23 juli en de laatste Stabilis werd in de eerste week van augustus gesneden. Het oogstpercentage lag rond de 90 procent, allemaal zessen. Naast het mooie eindproduct en de goede dekbaarheid is het Koos en Pé ook opgevallen dat het snijden vlot gaat. Ze schrijven dit toe aan het opgerichte gewastype van Stabilis. De jonge telers zijn zo enthousiast dat voor komend jaar een uitbreiding van Stabilis wordt voorzien. Pé denkt daarbij met name aan de plantperiode van 16 tot 25 april, dus wat vroeger dan dit jaar. Stabilis RZ P.N. Slagter en Zn. Andijk Aantal planten/ha: Plantdatum: mei 2011 Plantafstand: 75 x 48 cm Oogstperiode: 23 juli - 6 aug humusrijke klei

8 14 Seeds&Services Brassica December Kris Van Steenkiste: Cercy RZ is een schot in de roos Joris en Rony Neyens: Witte Dexter RZ geeft strakke oogst Joris en Rony Neyens snijden Cercy RZ en Dexter RZ in twee keer weg. Het voorjaar van 2011 gaat de geschiedenisboeken in als een vroege hete periode met langdurige droogte. Kris Van Steenkiste uit het Belgische Vinkt had op dat moment bloemkool Cercy RZ op het veld staan: Cercy maakte zijn belofte als weinig hittegevoelig ras zeer zeker waar. Een absolute aanrader voor de eerste vrucht! Kris Van Steenkiste runt een gemengd bedrijf. Het bestaat uit melkvee met ruwvoedergewassen, aardappelen en diverse groenten voor de diepvriesindustrie. Kris teelt al 15 jaar bloemkool, zowel in eerste als in tweede vrucht. Via zijn Rijk Zwaan-teeltadviseur Filip Hermans kwam de teler in contact met nieuwkomer Cercy. Deze beloftevolle bloemkool voor de industrie leent zich uitstekend voor plantingen van begin april tot begin mei. We plantten Cercy dit voorjaar voor het eerst, zo n trayplanten in totaal, vertelt de teler. Als voorraadbemesting gebruikte ik 35 ton rundveedrijfmest. Later vulde ik het stikstofcijfer via de bodemanalyse aan tot 250 eenheden, meer heeft Cercy niet nodig. Hartblad draait rond de kool We oogstten 50 procent van de bloemkool op 24 juni. Wat ons opviel was dat het harde, witte kolen waren. We sneden ze in twee keer uit. Het ras is goed zelfdekkend, de hartbladeren draaien mooi rond de kool. Zo blijft de kool goed beschermd tegen zonlicht in de zomerse omstandigheden. Cercy heeft een vaste koolopbouw met harde, witte Kris Van Steenkiste (rechts) en teeltadviseur Filip Hermans. en ronde roosjes met een hoog soortelijk gewicht. We sneden 1,1 kilo gemiddeld. Aangezien we geen breker op de machine gebruiken, hebben we een goed beeld van de roossortering. Mijn vader die steeds aan de band staat, had in Cercy weinig werk om roosjes van elkaar te halen! Ook onze afnemer, Ardo, was heel tevreden met Cercy. Na de kwaliteitscontrole over de schudder hadden we 2,5 procent 0-15 millimeter sortering en 2 procent boven 60 millimeter. Dit wil zeggen dat we meer dan 90 procent mooie witte roosjes in de categorie millimeter hadden. Echt een aanrader voor volgend jaar. Cercy RZ Kris Van Steenkiste Vinkt (B) Dexter RZ al drie jaar betrouwbaar Voor de tweede vrucht gebruikt Kris een beperkt aantal rassen, waaronder Dexter RZ. Dexter is het op één na langst geteelde ras op mijn bedrijf, dat zegt genoeg, geeft de teler duidelijk aan. Het is heel simpel: dit ras geeft mooie witte roosjes en verzekert je van een vlotte, uniforme oogst. Zeker in het najaar wanneer alles wat trager groeit, heb je met zo n ras echt een voordeel. Anders blijf je er maar door lopen. Ook dit jaar heb ik hem weer in twee keer weggesneden. Zo heb ik het graag. Ook de kwaliteit is prima. Na controle op de schudder bewijst Dexter voldoende vast te zijn, want ik heb geen problemen met gruis. Mijn gemiddelde opbrengst zat rond de 1,1 kilo. Door de jaren heen heeft Dexter zijn degelijkheid op verschillende vlakken bewezen. Dexter RZ Aantal planten/ha: Aantal planten/ha: Plantdatum: 10 april 2011 Plantdatum: 10 juli 2011 Plantafstand: 70 x 46 cm Plantafstand: 70 x 46 cm Oogstperiode: 24 juni % Oogstperiode: 10 okt % zandleem zandleem Joris en Rony Neyens runnen een gemengd bedrijf in het Belgische Aartrijke. Ze hebben vleesvee en aardappelen en telen ook spinazie en bloemkool voor de diepvriesindustrie. Vader en zoon verbouwen al 13 jaar bloemkool en dat doen ze goed! Rijk Zwaan-rassen Dexter RZ en Cercy RZ helpen hen daarbij. Joris en Rony gebruiken al een paar jaar een vloeibare NPK in de rij als voorraadbemesting bij het planten (300 liter aan 22 procent N per hectare). Enkel in het voorjaar gooien we er ook 150 kilo ammoniumnitraat bij, ook in de rij bij het planten, vertelt Joris. We merken dat de planten met de stikstof in korrelvorm erbij, sneller vertrekken. In het voorjaar kan je dat wel goed gebruiken, dat ze snel blad maken. Als ze goed gestart zijn, zijn de kolen sowieso goed zelfdekkend. Als je achteraf moet bijbemesten, kom je er niet. De vloeibare stikstof zorgt ervoor dat in alle moeilijke omstandigheden de bloemkolen beter doorgroeien. Twee keer snijden Het is nu voor het derde jaar dat we Cercy hebben. Eerst was het via een proef en nu telen we hem er gewoon bij. Het ras is iets minder groeikrachtig dan ons standaardras, het blijft een vuist korter. Maar daar staat de goede zelfdekbaarheid tegenover. Het hartblad zit echt rond de kool gedraaid. De kolen zijn mooi wit, de roossortering is goed en de hardheid ook. En de oogst? In twee keer snijden we hem uit, daar telen we hem voor! Qua planning komt Cercy net na het vroegste en iets voor het latere ras. Ja, Cercy past daar mooi tussenin. Topproductie Wij gebruiken zowel voor de eerste als de tweede vrucht uitsluitend trayplanten. Voor de tweede vrucht passen we de plantafstanden wat aan. Eind juni/ begin juli zitten we nog op 72 x 45 centimeter, later op 72 x 49 centimeter en eind juli gaan we naar 72 x 55 centimeter. In het najaar blijven ze zo wat gezonder. Ook Dexter, die is van zichzelf al gezond en staat nog mooi rechtop. Eind september, ongeveer 14 dagen Cercy RZ Joris en Rony Neyens Aartrijke (B) voor de oogst, heb ik ze nog 20 millimeter water gegeven. Ik ben blij dat ik dat gedaan heb, zo hebben we een topproductie behaald met prima kwaliteit. Ook de Dexters sneden we in twee keer uit. De kool was heel wit en mooi uniform, ook de roossortering en de hardheid waren zoals het hoort! Ervaring Dexter moet je een beetje leren kennen: als hij klaar is, moet hij weg. Je kan dan geen twee dagen wachten. Een paar jaar terug was hij eens wat zacht en kruimig, maar dat zien we nu niet meer. Nu hebben we Dexter er gewoon weer volop bij. Het is een snel en heel uniform ras dat goed is in te plannen. Mijn advies? Ik plant Dexter waar ik kan beregenen, anders niet. Dan heb je een heel goede kool die snel wegsnijdt. Dexter RZ Aantal planten/ha: Aantal planten/ha: Plantdatum: 15 april 2011 Plantdatum: 10 en 15 juli 2011 Plantafstand: 72 x 45 cm Plantafstand: 72 x 49 cm en 72 x 55 cm Oogstdatum: 2 juli % Oogstperiode: half okt zand zand

9 Over de grens 16 Duitsland Seeds&Services Brassica December Invloed Duitse supermarkten steeds groter Onze Oosterburen telen zo n hectare aan brassica s, waarvan de helft sluitkool. Een populair product dus, dat vanuit de Duitse samenleving nauwlettend in de gaten wordt gehouden: wordt het wel duurzaam genoeg geproduceerd? Ook supermarkten bemoeien zich met het middelengebruik. Duitse telers, voornamelijk in het teeltgebied voor bewaarkool Dithmarschen, deden afgelopen seizoen proeven met een bladbemesting van 5 liter calciumchloride per hectare om inwendig zwart proberen te voorkomen. Thomas Meyer: Storema RZ is uitzonderlijk lang bewaarbaar Voor de Nederlandse telers lijkt Duitsland geen groot exportland, eerder een concurrent. Qua koolconsumptie is het land prima zelfvoorzienend. Er wordt in het seizoen meer kool geëxporteerd, dan geïmporteerd. De vroege oogst van bloemkool in de Rijn-vallei is interessant om te exporteren naar landen als Engeland, waar men niet zo vroeg aan de markt kan zijn. Voor sluitkool zijn Scandinavië en Zuidoost-Europa exportmarkten. Vreemd genoeg worden buurlanden Polen en Rusland met bewaarkool vooral bevoorraad vanuit Nederland. Blijkbaar zijn contacten en vertrouwen belangrijker dan transportkosten. De Duitse koolmarkt is nog het meest interessant voor de Nederlandse plantenkwekers, waarvan er meerdere dicht tegen de Duitse grens aan liggen. Invloed supermarkten Meer dan de Nederlander is de Duitse consument bezig met milieubewuste keuzes. Dat uit zich in een groter areaal aan biologisch geteelde kool. Bovenop de gebruiksregels, die per Bundesland Areaal Van de hectare brassica beslaat wittekool hectare, gevolgd door bloemkool met hectare. Daarna wedijveren koolrabi en broccoli om de derde plaats, op de voet gevolgd door rodekool. Broccoli en spitskool zijn net als in Nederland afgelopen jaren de stijgers geweest in areaal. Krimp is er voornamelijk in bloemkool. Na een goede start zijn de prijzen in bloemkool ook dit jaar matig geweest. bepaald worden, vragen de Duitse supermarkten naar verdere beperking van chemische middelen. Zowel het aantal middelen, als een MRL-reductie wordt geëist. Het lijkt een MRL-wedloop tussen de supermarkten te worden. Dat vergt van de Duitse teler een zeer alerte houding en actief beleid in gewasbescherming. Gewasbescherming betekent in dit geval niet alleen bestrijding, maar zeker ook voorkoming van schade door een goed groeiend gewas. Gewasversterkende bemesting met kali, chloor, calcium, magnesium, silicium en sulfaten kan een andere manier van gewasbescherming zijn. Inwendig zwart Voor de sluitkooltelers is er nóg een reden om aan bladbemesting te doen. Na jaren van onderzoek blijkt bij bewaarkool met inwendig zwart de hoeveelheid calcium in de kool lager te zijn dan in product zonder inwendig zwart. Ondanks dat inwendig zwart iets anders is als inwendig rand (tabaksblad), blijkt de oorsprong van eenzelfde aard. Vreemde arbeid De bedrijfsgrootte van de koolbedrijven is zeer verschillend. Er is wel een trend naar steeds grotere bedrijven, maar er zijn nog veel kleine, niet gespecialiseerde bedrijven. Uitzondering zijn enkele broccolitelers, die zich de laatste jaren ontwikkeld hebben tot over de 100 hectare. De oogst van dit product vergt veel vreemde arbeid. Ook worden nog veel zuurkoolrassen met de hand geoogst. Naast enkele vaste arbeidskrachten ook veelal door Poolse, Roemeense of Hongaarse arbeiders. De Polen en Hongaren met Duits paspoort mogen vrij werken in Europa, de Roemenen hebben nog een werkvergunning nodig. Telers zijn verplicht arbeiders onder goede omstandigheden te huisvesten op het bedrijf. Hierop wordt toegezien door de overheid. Maar ook hier komen de supermarkten om de hoek kijken. Zij willen niet in een negatief daglicht komen wanneer één van hun telers zijn zaakjes niet goed voor elkaar heeft. Thomas Meyer (links) met teeltadviseur Günter Kühn. Dithmarschen is met hectare het grootste aaneengesloten sluitkoolteeltgebied van Duitsland. Het gebied telt zo n 230 bedrijven die tussen de 8 en 12 hectare kool telen. Eén daarvan is van Thomas Meyer. De akkerbouwer heeft al 5 jaar ervaring met Storema RZ. Deze witte kool gebruikt hij voor de allerlangste bewaring. Thomas Meyer uit het Noord-Duitse Friedrichskoog nam het bedrijf vier jaar geleden van zijn vader over. Vader Bernd (65) verricht nog steeds de nodige hand- en spandiensten op het 70 hectare grote akkerbouwbedrijf, waar naast wintertarwe, 18 hectare sluitkool wordt geteeld (16 hectare wit en 2 hectare rood) en 4,5 hectare prei. De grondsoort bestaat uit lemige sloefgrond met 2-4 procent humus en een ph rond de 7. Meyer komt één keer in de drie jaar terug met kool. Arbeidsgemak Meyer plantte de eerste proeven Storema vijf jaar geleden op advies van Rijk Zwaan-teeltadviseur Günter Kühn. Inmiddels staat er 5 hectare op het bedrijf voor een eindproduct van 2 à 3 kilo per stuk. Storema werd dit jaar geplant op 10 mei en half oktober geoogst. Meyer: De sterke punten van Storema zijn voor mij de uitzonderlijk lange bewaarbaarheid en het arbeidsgemak, zowel bij de oogst als het schonen. Storema gebruik ik voor de allerlangste bewaring, dat is bij ons meestal tot half juni. Behalve Storema teelt Meyer nog twee Rijk Zwaan-rassen: 1,5 hectare Kalorama RZ en 1 hectare Resima RZ. Resima heb ik met name vanwege de goede bewaareigenschappen gekoppeld aan de mooie waslaag. Zijn eigen koelhuis heeft een capaciteit voor (houten) kisten van 800 kilo. Daarnaast is er nog capaciteit voor 500 ton normale bewaring tot uiterlijk eind januari. De gemiddelde opbrengst bij wittekool is ton per hectare en bij rodekool ton per hectare. Dit jaar verwacht Meyer door de natte tweede helft van de zomer een opbrengst die 5 tot 10 procent lager is dan normaal. Uitgekiende bemesting De stikstofbemesting wordt verdeeld in drieën: 150 kilo wordt vóór het planten gegeven, 100 kilo half juni en nog eens 100 kilo half juli. Alles in de vorm van KAS. Verder 320 kilo kali en 120 kilo fosfaat per hectare. Omdat Meyer QS (het Duitse equivalent van GlobalGap) gecertificeerd is, gebeurt alles op basis van grondonderzoek. Er kan op het bedrijf van Meyer niet beregend worden. Bekend is dat de opname van borium onder droge omstandigheden slecht verloopt. Daarom besteedt hij veel aandacht aan boriumbemesting. Dit gebeurt meerdere malen en tegelijk met de gewasbescherming in vloeibare vorm. Verder spoten we dit jaar voor het eerst drie à vier keer met een bladbemesting op basis van calciumchloride, ook tegelijk met de insectenbestrijding, vertelt de teler. Deze bespuiting, die op advies van de voorlichtingsdienst werd gegeven, zou mogelijk het optreden van inwendig zwart tijdens de bewaring beperken. Oogst Bij de oogst wordt geen gebruik gemaakt van een oogstband. De kool wordt vanuit stand gesneden, daarna opgegooid naar een pakker die de kool in de houten box legt. Gemiddeld zijn er dus wat meer mensen nodig bij de oogst, namelijk vier snijders, vier pakkers en twee trekkerchauffeurs. De capaciteit ligt op circa 60 boxen (van 800 kilo) per dag bij een bezetting van tien personen. Storema RZ Thomas Meyer: Friedrichskoog (D) Plantdatum: 10 mei 2011 Plantafstand: 48 x 50 cm Oogstperiode: half okt Oogstgewicht: 2-2,5 kg lemige sloef