Vraagstelling Wat zijn belangrijkste organisatietrends? Wat zijn daarbij de relevante bedrijfsvoeringsvraagstukken?

Transcriptie

1

2 Vraagstelling Wat zijn belangrijkste organisatietrends? Wat zijn daarbij de relevante bedrijfsvoeringsvraagstukken? Omgevingsfactoren: type organisatie bepaalt factoren van belang Publieke dienstverlening met afvalbeheer als aangrijpingspunt De analyse en het denkraam is toepasbaar voor alle typen organisaties Gemeentelijke dienst Overheidsbedrijf (NV of BV) Intergemeentelijk samenwerkingsverband (GR) Private / markt partijen Rolopvatting en rolneming (welke rol vervullen) wordt bepaald door organisatie zelf (inspelend op maatschappelijke behoeften), door betrokken gemeenten (als eigenaar, als opdrachtgever, etc.)

3 Publieke bedrijfsvoering kent diverse snijvlakken De richting van uw organisatie (strategie) en inrichting (mensen, processen en middelen) dient daarop afgestemd te worden. Dit kader wordt door ons gehanteerd om organisatie-ontwikkelopgaven of mogelijke knelpunten te analyseren en bespreekbaar te maken

4 Vandaag 4 invalshoeken (waarin u geïnteresseerd): VpB, markt en overheid, participatiewet/arbeidsparticipatie en sectorplan AMBOR Slechts 4 invalshoeken: organisatie publieke domein: veelheid omgevingsfactoren en ontwikkelingen Voldoende aanleiding voor NVRD-thema-bijeenkomst!! Bijdrage professionalisering branche 1. Social media: hoe communiceren met inwoners, invloed social media op imago, bijdrage aan kwaliteit en processen 2. Concurrentiedruk: doorlopende druk op tarief en kosten. Marktwerking laat zich gelden. 3. Toepassing social return: hoeveel en op welke wijze gaan partijen om met social return paragraaf bij inkoop/aanbesteding. 4. Lokale werkgelegenheid: toenemend belang. Hoe verhoudt zich dit tot de schaalgrootte en grotere organisaties? 5. Europese aanbesteding: scherpere eisen t.a.v. quasi-inbesteding en alleenrecht. Ook verandering in reguliere aanbesteding: percelen. 6. Belevingswaarde: verschuiving van frequentie, naar beeldkwaliteit naar belevingswaarde. Modieuze term of daadwerkelijk een verandering voor functioneren? En zo ja, hoe? 7. Governance en Wet Normering Topinkomens: andere semi-publieke sectoren hebben dit al ervaren. Is deze sector toe aan sectorbrede governancecodes en accepteren gemeenten en burgers nog bepaalde incidenten? 8. Prestatiegerichte inkoop: meer aandacht voor innovatie en andere criteria dan prijs

5 Alles overziend, de sector beweegt en verandert Verschillende reacties: 1. Sommige ontwikkelingen zijn onoverkomelijk en moet je pareren of verzilveren. 2. Maar bij een groot deel is een keuze mogelijk: Moet je er iets mee doen? Wil je er wel of niets mee? De relevantie en impact van deze ontwikkelingen verschilt? Wij houden daarom rekening met een sectorbrede verandering, en signalen duiden daar op. 1. De jarenlange trendmatige transitie in marktstructuur en schaalgrootte van ondernemingen stabiliseert 2. We zien nu met name een transitie in de rolopvatting van publieke organisaties in het afvalbeheer

6 Stabilisering in de marktstructuur Verhouding publieke - private bij publieke dienstverlening 80% - 20% De scheiding tussen werken in de markt en in het publieke domein wordt ook steeds scherper. Mede als gevolg van Wet Markt en Overheid: wat mag je wel en niet combineren? Terugkijkend krijgt commissie Cohen dan toch gelijk? Toewerken naar level playing field waaronder VPB fiscaal) Ook dit heeft gevolgen voor de rolopvatting van organisaties werkzaam in het publieke domein

7 Minder organisaties ook door gemeentelijke herindeling. In 10 jaar aantal gemeenten 20% afgenomen tot 390 (stand 20nov2014) Schaalvergroting om in te spelen op: ARBO-P90, bedrijfsvoeringefficiëntie, inkooppositie, et cetera De schaalgrootte van overheids-nv en GR van lijkt te stabiliseren Met name nog wel uitbesteding inruilen voor samenwerking Wij zien dit mede als gevolg van de transitie in de sector naar rolopvatting Organisaties spelen in op de behoefte bij hun belangrijke doelgroep/opdrachtgever: de gemeente

8 Van oudsher vooral uitvoeringsbedrijf. Inzamelen als publieke taak. Het liefst zo veel mogelijk, want dat is wel zo efficiënt. Inmiddels verschuiving naar andere rollen: 1. Kennis: met name om inwoners te verleiden tot gewenst afvalgedrag en goed gebruik van de openbare ruimt 2. Ketenregie: voor een nuttig en doelmatig gebruik van grondstoffen 3. Netwerkorganisatie: om verbindingen te maken met en tussen meerdere beleidsdomeinen. Doel: maatschappelijke meerwaarde Deze keuzes/rolopvattingen hebben gevolgen voor de bedrijfsvoering. En zoals gezegd: Rolopvatting en rolneming (welke rol vervullen) wordt bepaald door organisatie zelf (inspelend op maatschappelijke behoeften), door betrokken gemeenten (als eigenaar, als opdrachtgever, etc.)

9 De rolneming kan dus ook verschillen per organisatie of samenwerkingsverband. We zien wel een trend. Organisaties voor publieke bedrijfsvoering ontwikkelen zich steeds verder op deze niveaus. Verschuivingen: Focus: lage kosten -> duurzaam en kostenefficiente afvalbeheer -> maatschappelijke effecten Domein: publieke dienstverlening -> plus milieu en duurzaamheid -> plus sociaal domein en verbreding in de keten naar ook productie en ook consumptie patronen Deze verschuivingen als gevolg van de gewenste rolopvatting hebben gevolgen voor de vaardigheden en kwaliteiten voor de publieke bedrijfsvoering. Wellicht herkent u zich deze ontwikkelniveaus. Wellicht heeft u al ervaring met de doorontwikkeling? Of misschien herkent us deze doorontwikkling als uitdaging? Ik zal dit in de volgende sheets verder toelichten. Vanwege de breedte van het onderwerpen (zie analysemodel sheet 3) uiteraard wel toegspitst op enkele facetten.

10 Enkele high lights: Slimme inzet: eigen organisatie en uitbesteden Behouden van uitvoeringsdeskundigheid Het gaat steeds meer om prestatiesturing (output) Toepassing van ICT om bedrijfsprocessen te optimaliseren. Wat is daarvoor nodig: schaalgrootte, financieel draagvlak en uitvoeringsdeskundigheid (slim logistiek organiseren). Uitvoeringsefficiëntie een uitstapje: Met name gemeentelijke diensten (relatief kleine schaal) belemmering voor verdere ontwikkeling. B.v. 10 of huishoudens. Precies te bedienen met 2 of 3 inzamelvoertuigen (al dan niet afgeschreven, stevig management om alles zo efficiënt als mogelijk te doen). Lage kosten: iedereen tevreden? Ja, wel bij de beperkte rolopvatting. Maar is deze organisatie in staat om zich verder te ontwikkelen? Richting afvalbeheerbeleid, richting raakvlakken met het sociaal domein? Een dilemma dat wij regelmatig tegenkomen. Er moet geïnvesteerd (organisatiekwaliteit en vaardigheden). Vaak betaalt minder restafval zichzelf terug.

11 Min of meer de ondernemingsvaardigheden voor traditionele dienstverleningsorganisaties Interne optimalisatie/lean: bedrijfsvoeringsanalyses en procesoptimalisatie Marktanalyse: verkenning van mogelijkheden voor schaalvergroting (of afstoten activiteiten, zoals bedrijfsafval) Strategische HRM: doorkijk naar toekomstige personeelsbehoefte en beschikbaarheid hiervan Prestatiegerichte contracten: ontwikkelen van nieuwe contracten. Meer op output (en ruimte de onderneming in de bedrijfsvoering).

12 Enkele high lights: Van techniek naar sturen op gedragsverandering: mensenwerk, overtuigings- en verleidingsstrategieën. Intensievere rol bij politiek-bestuurlijke besluitvorming Hoe overtuigen raad? Overtuigen inwoners? Hoe participatie? Ondersteunende staf: van bedrijfsbureau naar kenniscentrum (verschuiving naar indirecte kosten) Van sturen op output (diensten) naar sturen op ketenprestaties: milieu, kosten, service/tevredenheid én schone straat. Nieuwe aansturingsmodellen en contractvormen Keten overzichtelijk: van ontdoener/inwoner tot verwerker. (geen rol/focus op productie en consumptie. Niveau 3) Schaalgrootte: intergemeentelijke samenwerking om VANG programmatisch op te pakken. Een regionale aanpak biedt voor inwoners voordelen: duidelijke visie, consequentie uitvoering Grote en kleine gemeenten kunnen juist heel goed samenwerken. Vaardigheden: ketenkennis, samenwerkingsvaardigheden, gedragskunde.

13 Een selectie van de uitdagingen Regionaal samenwerkingsonderzoek: beleidsamenwerking, zicht op regionale mogelijkheden in de keten (Het stimulerein hiervan is onderdeel van het Uitvoeringsprogramma VANG) Strategische investeringsanalyse: investeringen voor de transitie VANG (materieel, containers, ICT, marketing) PPS met ketenpartners: benutten van win-win in de keten door stromen te scheiden en te bundelen De marge in de keten is belangrijker dan de marge binnen de organisatie (als schakel). Ketenanalyse en ketenrisico s: verkenning van kansen en risico s in de keten

14 Horizontale én verticale verbreding (rolopvatting en rolneming) Horizontaal: relaties met aansluitende productie- en consumptieketens. Duurzame productie, kwaliteitsspecificaties voor (in te zamelen en te recylen) grondstoffen. Retoursystemen in de productieketen. Luiers/textiel/Mobieltjes (missen we een kans door opheffen statiegeldregelingen?) Verdere differentiatie naar specifieke grondstoffen. Van low-tech naar high tech. Speelt zich af op sectorniveau, maar kan grotendeels ook regionaal. Verticaal: nieuwe (beleids)domeinen verbindingen van afvalbeheer met beheer en onderhoud. Daar zijn natuurlijke raakvlakken. Nieuwe integrale organisatievormen (zie andere presentatie: >50% heeft rolopvatting verbreding taakveld.) Verbindingen in het sociaal domein. Werkgelegenheid, arbeidsparticipatie. Het werk verandert. Van kaptiaalsintensief naar arbeidsintensief Van belang: duidelijk regionaal profiel. Waarin jouw gemeente(n) zich herkent (herkennen)!!. Verbinden vergt regionale verankering. Men moet elkaar kennen in het netwerk!

15 De organisatie moet zijn vaardigheden en kwaliteiten verder uitbouwen. De focus is gericht op waardecreatie. Enkele high lights: Nieuwe vormen van leidinggeven: inrichten leerwerk-omgeving De eigen grenzen voorbij: samenwerking en waardecreatie met nieuwe spelers Spelers met eigen deskundigheid, cultuur/mores en context Product- en dienstverleningsconcept voor structurele analyse en organisatie van arbeidsparticipatie Arbeidskunde: jobcarving en jobcreation in het grondstoffenmanagement en het beheer van de openbare ruimte Technisch: inrichting openbare ruimte, beheerbeleid, beheerplanning, directievoering, et cetera Govenance: de publieke bedrijfsvoering komt feitelijk dichter bij de gemeente. Het belang en de maatschappelijke meewaarde nemen toe.

16 Meer grip bieden op organisatie en strategie In tijden waarin vraagstukken complexer, krachtenvelden dynamischer en ketens langer worden. De impact verschilt per organisatie. Ook door eigen keuzes en rolopvatting (of die van uw opdrachtgever/eigenaar) De sleutel voor de toekomst is een professionele bedrijfsvoering, waarbij de focus verschilt per niveau. De benodigde vaardigheden nemen per niveau juist toe. Dit is de investering voor het grotere en gewenste maatschappelijk rendement. Zoals gezegd: Wellicht herkent u zich deze ontwikkelniveaus. Wellicht heeft u al ervaring met de doorontwikkeling? Staat u waar uw opdrachtgeer dat wil? Of misschien herkent u deze doorontwikkling als uitdaging? Ik heb enkele high ights toegelicht, maar publieke bedrijfsvoering is nog veel meer. Zie het analysemodel in de eerdere sheets. Ik wens u daar succes mee, en dank u voor uw aandacht.

17