DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2013 DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2013

Transcriptie

1 DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2013 DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2013

2 VOORWOORD In De Brouwers van Morgen, de tweede editie van het duurzaamheidsmagazine van Nederlandse Brouwers, komen de leden van Nederlandse Brouwers, onze relaties en stakeholders zélf aan het woord. Ze doen dit op de thema s: verantwoorde bierconsumptie, duurzaamheid & ketenbeheer en bier & economie. En zoals dat hoort in een magazine worden interviews en achtergrondteksten afgewisseld met veel beeldmateriaal. Lezen wordt zo een waar lust voor het oog. Precies zoals het bij de mooie en inspirerende biersector hoort. Colofon De Brouwers van Morgen is het duurzaamheidsmagazine van Nederlandse Brouwers. In deze tweede editie doet het magazine verslag van de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid & ketenbeheer, verantwoorde bierconsumptie en bier & economie in de Nederlandse biersector. Een uitgave van: Nederlandse Brouwers Dagelijkse Groenmarkt 3-5 Postbus 179 / 2501 CD Den Haag T Realisatie en productie: Birdy Publishing BV, Daltonstraat 11 / 3335 LR Zwijndrecht. Telefoon Fax info@birdypublishing.nl Redactie: Henri Reuchlin, Fedor Vogel, Eveline Graus Met dank aan: Alle partijen die hun bijdrage aan dit magazine hebben geleverd. Fotografie: Bill de Kimpe, Rob Gras, Fedor Vogel e.a. Vormgeving/lay out: Rob Hofland Drukwerk: Deltahage Oplage: exemplaren Disclaimer: De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door onverhoopte foutieve vermelding in dit magazine. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoorde bierconsumptie De biersector is een prachtige en veerkrachtige sector die goed is voor de economie. Het aantal brouwerijen groeide in 2012 met 42 naar 165 in totaal. Ruim 85% van het geconsumeerde bier wordt hier in Nederland gebrouwen. Er is geen enkele andere sector die dat kan zeggen. In het buitenland zie je dat de biersector goed wordt beschermd door de overheid. In Nederland zien we helaas de trots en erkenning voor de toegevoegde economische waarde onvoldoende terug in het beleid van de overheid. Neem als voorbeeld de accijnsverhoging. De afgelopen tien jaar zijn de accijnzen bijna verdubbeld. Dat kan zo niet doorgaan. Belangrijke mijlpaal voor de sector was daarom de ondertekening van het Memorandum of Understanding met de Douane op 30 november Hierin hebben overheid en brouwers afspaken gemaakt de illegale import van bier te stoppen. Maar dat is niet voldoende. Zo hebben we dit jaar onderzoek gedaan naar de effecten van de 10% accijnsverhoging op bier per 1 januari De implementatie van de nieuwe Drank- en Horecawet heeft ertoe geleid dat de handhaving is verlegd naar lokale overheden. Alle betrokkenen zijn onwennig hiermee om te gaan. Op 1 januari 2014 gaat de leeftijdsverhoging van 16 naar 18 jaar in voor de consumptie van alcohol. Wat Nederlandse Brouwers betreft moeten we vooral blijven investeren in het contact met de ouders en gemeenten. Zij zullen de handhaving van deze nieuwe wetgeving moeten oppakken. Ook komen we vanuit Stiva met een variant op de succesvolle campagne Geen 16, geen druppel!. En we doen meer. Zoals onze commitments die we dit jaar hebben afgegeven op het gebied van verantwoorde bierconsumptie. Dat doen we niet in isolatie, maar hierover gaan we de dialoog aan met onze stakeholders. Ook deze commitments komen terug in de artikelen en best practices in dit magazine. Hieruit blijkt duidelijk dat de kosten van een accijnsverhoging hoger zijn dan de opbrengsten. Communicatie Met deze boodschap zijn we de campagne stopbierbelasting begonnen. De petitie op de website stopbierbelasting.nl is inmiddels door meer dan consumenten ondertekend en de campagne wordt breed ondersteund Cees-Jan Adema Directeur Nederlandse Brouwers De groei van het aantal brouwerijen en de toenemende interesse voor de diversiteit van het product bier, geven aan dat de biersector bloeit als nooit tevoren. Dat bier een mooi, door de grote en kleine Nederlandse brouwerijen, alsmede de Alliantie van Biertapperijen. Ook is er support vanuit de horeca, consumentenverenigingen, retail en andere partijen die betrokken zijn bij de verkoop van bier. Dat is een goed teken. natuurlijk en duurzaam product is hebben we in mei 2013 opnieuw laten zien tijdens de tweede Week van het Nederlandse Bier. Een gezamenlijk initiatief van de gelijknamige stichting, breed ondersteund door Nederlandse Brouwers als een van de actieve bestuursleden. In 2014 zal de derde week van het Nederlandse Duurzaamheid en ketenbeheer Bier plaatsvinden van 15 tot en met 25 mei. Een ander mooi moment waarop het product bier de volle aandacht krijgt is de Als biersector doen we het heel goed als het gaat om energie- en waterbesparing. We staan zowel nationaal als internationaal aan de top. Op dat gebied zoeken we ook verbreding in de keten. De duurzaamheidscommitments die we gezamenlijk als Nederlandse Brouwers neerleggen, geven een duidelijk beeld van waar we naartoe willen en welke doelen we gaan hálen. Ze komen voort uit onze benchmark en ketenanalyses. We delen deze commitments met onze stakeholders en relaties en zetten ze daarna ketenbreed jaarlijkse Bockbierlunch begin oktober. Hoe meer aandacht voor het product bier, hoe beter. Dat doen we niet alleen als leden van Nederlandse Brouwers, maar als sector in zijn geheel, gericht op iedereen die iets met bier te maken heeft. Al met al dus mooie thema s die vanuit verschillende invalshoeken in dit magazine De Brouwers van Morgen worden belicht. De verhalen en artikelen spreken voor zich. Rest mij nog een woord van dank uit te spreken aan een ieder die aan dit magazine heeft meegewerkt. uit. Onze duurzaamheidscommitments komen uitgebreid aan bod in de artikelen en best practices in dit magazine. Ik wens u, als lezer, veel leesplezier toe! 1

3 INHOUD DE BROUWERs VAN MORGEN 2013 BIERbeleving In deze uitgave ook een paar willekeurige voorbeelden van Bierbeleving. Een kijkje in de wereld van de bierconsument. Wat is zijn of haar biermoment? DE BROUWERS VAN MORGEN COMMITMENTS VERANTWOORD BIERCONSUMPTIE COMMITMENTS DUURZAAMHEID Bram Berkhout manager Regioplan NOG EEN RONDJE VAN DE BUREN Peter de Wolf directeur STIVA GOED GEDRAG ALS NORM NEERZETTEN Bavaria BOER, BIER EN WATER Bedrijfshistoricus Peter Zwaal 75 JAAR NEDERLANDSE BROUWERS IN HISTORISCH PERSPECTIEF Hans Glandorf, Alliantie van Bier Tapperijen (A.B.T.) GASTVRIJHEID KUN JE LEREN Alfa Brouwerij BIER VERDIENT EEN NIEUWE KANS Arno Rutte lid VVD-fractie Tweede Kamer DE SECTOR NEEMT HAAR VERANTWOORDELIJKHEID Wim van de Camp lid EVP-fractie Europarlement EUROPA NIET DICHTTIMMEREN MET REGELGEVING Marco Philipsen, MITRA slijterijen: LAAT DE CONSUMENT EXPERIMENTEREN EN COMBINEREN Lindeboom Bierbrouwerij NIEUWE BROUWZAAL DUURZAAM EN EFFECTIEF TERUGBLIK OP DE TWEEDE WEEK VAN HET NEDERLANDSE BIER Matthijs Gordijn Gemeente Den Haag HET BIERPROEFFESTIVAL IS GOED VOOR DEN HAAG Constant Keinemans Voorzitter Klein Brouwerij Collectief IK DRINK GEEN BIER, IK BELEEF HET HEINEKEN Nederland DUURZAAM ONDERNEMEN LEVERT OP! Gulpener Bierbrouwerij BIER IS OUDER DAN NEDERLAND ZÉLF IS! Pierre Olivier Bergeron Secretaris Generaal Brewers of Europe PIONIERS IN EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID Budelse Brouwerij UNIEK VOLLEDIG BIOLOGISCH ALCOHOLVRIJ BIER Vijf jaar Bier & Gastronomie Awards BIER AAN TAFEL IS BOOMING Jerrey Gontscharoff bockbierambassadeur 2012 UIENBOCKBIERSOEP IS VERRASSEND LEKKER Grolsch FESTIVALS EEN GOED PLATFORM VOOR ALCOHOLVRIJ BIER Ronde tafelgesprek over ketensamenwerking in biersector NEDERLAND IS EEN PROEFTUIN OP GEBIED VAN GERSTTEELT AB InBev Nederland BLIKJES DRINKWATER ALS NOODRANTSOEN COLUMN ALAIN SCHEPERS DE BROUWERS VAN MORGEN 2012

4 COMMITMENTS VERANTWOORDE BIERCONSUMPTIE Positieve tendens verantwoorde bierconsumptie Eén van de belangrijkste thema s op dit moment is verantwoorde bierconsumptie. Niet alleen voor de samenleving maar ook voor de brouwers. Bier is een prachtig natuurlijk product met een ruime variatie aan smaken en soorten, variërend van alcoholvrij bier tot speciaalbier. Meer dan 90% van de Nederlanders geniet al op een verantwoorde wijze van dit natuurlijke product. Er zijn ook zorgpunten. Gezondheidseffecten Verantwoorde bierconsumptie kan positieve gezondheidseffecten hebben. Ruim 30 jaar wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat bij matige en regelmatige alcoholconsumptie de gunstige effecten op met name hart- en vaatziekten en diabetes groter zijn dan de negatieve effecten op borstkanker en kanker in het mond- en halsgebied. Dit mag niet worden opgevat als een aanmoediging om te gaan drinken. Voor sommige mensen en in bepaalde omstandigheden is het beter om helemaal geen alcohol te drinken. Onder Europees gemiddelde Uit diverse statistieken blijkt dat er een stijgende trend is wat betreft verantwoorde alcoholconsumptie. Nederland is, in tegenstelling tot een aantal jaren geleden, een middenmoter in Europa als het gaat om onverantwoorde liter substantieel lager dan het Europese gemiddelde van 12,45 liter. Daarbij is er sprake van een dalende trend bij jongeren onder de 16 jaar. In de periode tussen 2003 en 2011 is het percentage 12-jarigen dat de afgelopen maand alcohol heeft gedronken gedaald van 31% naar 8%. BOB-campagne Ook bij alcohol en verkeer gaat het de goede kant op. De publiek-private samenwerking rond de BOB-campagne werpt zijn vruchten af en de combinatie van voorlichting en handhaving blijkt succesvol. Sinds de introductie van de campagne in 2001 is het aantal automobilisten dat met te veel drank op achter het stuur zit bijna gehalveerd. Maar we zijn er nog niet Ondanks deze duidelijke verbetering zijn we er nog niet. Alcoholconsumptie onder jongeren in de leeftijd jaar laat nauwelijks veranderingen zien ten opzichte van voorgaande jaren. Zo n 52% van de 16-jarigen drinkt in het weekeinde vijf of meer glazen alcohol en 19% van de jongens drinkt op die leeftijd meer dan 20 glazen in het weekeinde. Het aantal geregistreerde jongeren dat met alcoholvergiftiging in het ziekenhuis terecht komt, neemt helaas nog steeds toe. Het lijkt er op dat de groep waar alcoholmisbruik plaats vindt kleiner wordt, maar het misbruik wordt wel intenser. Een tendens die niet uniek is in Nederland en die ook in andere Europese landen zichtbaar is. Gebruikelijke beleidsinstrumenten (hoge accijnzen, moeilijke verkrijgbaarheid en reclamebeperkingen) hebben daar weinig tot geen vat op. Bijdrage Nederlandse Brouwers aan verantwoorde bierconsumptie Nederlandse Brouwers wil de positieve tendens die is ingezet op verantwoorde bierconsumptie vasthouden. Om dit te bereiken is het essentieel dat jongeren onder de wettelijke aankoopleeftijd (vanaf 1 januari 2014 gaat de leeftijd van 16 naar 18 jaar) en hun ouders inzien dat het beter is geen alcohol te drinken. Voor volwassenen geldt dat zij een afgewogen keuze maken volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad die voorschrijft: voor mannen niet meer dan twee glazen per dag en voor vrouwen één glas per dag. Nederlandse Brouwers ondersteunt dan ook van harte de gezamenlijke agenda van het Directeuren Overleg Alcohol die staatssecretaris Van Rijn (VWS) eind 2012 naar de Kamer heeft gestuurd. Onder het motto Samen naar een verantwoord alcoholgebruik voor een gezonder Nederland hebben stakeholders afkomstig uit de overheid, gezondheidsorganisaties, drankverstrekkers en producenten van alcoholhoudende dranken hierin hun ambitie neergelegd. Hierop aansluitend zet Nederlandse Brouwers de volgende acties in: haalbaarheid en wenselijkheid om symbolen (bijv. alcohol en verkeer, zwangerschap en/of drinken onder de leeftijdsgrens) op vrijwillige basis op het etiket te plaatsen. n Ontwikkelen en beschikbaar stellen van een breed portfolio, inclusief alcoholarm en vrij bier. Daarbij onderzoeken we hoe alcoholarm en vrij bier op evenementen nog meer onder de aandacht kan worden gebracht. n Verder werken aan het bewerkstelligen van de maatschappelijke norm verantwoorde bierconsumptie door publiek private campagnes te blijven ondersteunen en waar nodig aan te scherpen (zoals BOB-campagne voor sportverenigingen). In aanvulling hierop stellen we extra middelen beschikbaar om een aantal proefprojecten rondom verantwoorde bierconsumptie te steunen vanuit de doelgroep jongeren en hun ouders. n Aanscherpen van de afspraken rondom reclame voor alcoholhoudende dranken. We zijn ervoor om alcoholreclames consumptie. De gemiddelde alcoholconsumptie n Informatie over verantwoorde bierconsumptie via internet rond programma s die overduidelijk zijn gericht op overmatige 4 ligt in Nederland met 9,73 beter beschikbaar maken. Ook gaan we in gesprek over de alcoholconsumptie te stoppen. 5

5 COMMITMENTS DUURZAAMHEID Gezamenlijke doelstellingen voor 2020 Trots op bereikte resultaten hervulbare verpakkingen: zo n 75% van alle glazen flessen zijn hervulbare Elke brouwer werkt voortdurend aan verduurzaming van de eigen bedrijfsvoering en productieketen. Als Nederlandse statiegeldflessen. Doordat flessen wel Brouwers hebben we daarop aanvullend voor 2020, vier Nederlandse Brouwers is enthousiast over de vier nieuwe duurzame doelstellingen. Tegelijkertijd is ze trots op de prestaties die er in de afgelopen jaren zijn neergezet. De brouwers hebben reeds een jarenlange traditie van maal hergebruikt worden, hoeven er veel minder nieuwe flessen gemaakt te worden. Dit zorgt voor een aanzienlijke besparing van materiaal en energie. Van alle metalen verpakkingen wordt in gezamenlijke doelstellingen opgesteld. Deze zijn gericht op de meest impactvolle milieuthema s: water, klimaat, landbouw en verpakkingen. Vanaf nu maken we jaarlijks inzichtelijk welke vorderingen we maken en hoe die resultaten bereikt zijn. Aan de doelstellingen ligt een Life Cycle Analysis (LCA) ten grondslag. verduurzaming opgebouwd: binnen de brouwerij en in de keten. Een overzicht van de bereikte resultaten. Nederland ruim 90% gerecycled. Dit is één van de allerhoogste percentages in Europa. Hieruit blijkt dat ruim 50% van de totale milieu-impact in de keten ligt. Dit betekent dat in onze aanpak niet alleen de brouwerij maar juist de hele keten centraal staat. Te bereiken resultaat: In 2020 is wordt 85% van alle bedrijfs- en consumentenverpakkingen ingezameld en hergebruikt of wordt er gebruik gemaakt van duurzame materialen. 14% energiebesparing Elke vier jaar voert Nederlandse Brouwers een energiebenchmark uit om zich te kunnen vergelijken met andere brouwerijen in de wereld. Uit de meest recente energiebenchmark (2012) blijkt dat de leden van Nederlandse Brouwers tot de beste 10% van de wereld behoren. Daarnaast nemen de leden van Nederlandse Brouwers deel aan de Meerjarenafspraken Energie-Efficiëncy (MEE). Hieruit blijkt dat tussen 2005 en 2011 het energieverbruik van de brouwerijen is gedaald met maar liefst 14%. Daarmee scoren de brouwers ruimschoots boven de doelstelling (2% per jaar) en behoren ze tot de best presterende sectoren van alle deelnemende industrieën. 70% vermindering van watergebruik in 25 jaar Waterbesparing is al jarenlang één van de prioriteiten van Nederlandse Brouwers. De leden van Nederlandse Brouwers streven ernaar het watergebruik zo laag mogelijk te houden: in een periode van 25 bier. De reductie komt voort uit onder meer optimalisatie van de spoelprocessen, maar ook door productinnovatie van de afvullijnen. Hoge percentages hergebruik en recycling van verpakkingen Verpakkingen zijn belangrijk in de milieuimpact van de Nederlandse brouwerijen. Dit geldt voor bedrijfsverpakkingen, zoals tanks en fusten en voor consumentenverpakkingen, zoals flesjes en blikjes. De leden van Nederlandse Brouwers zijn uniek in het aandeel Actieve samenwerking met ketenpartners voor verduurzaming De leden van Nederlandse Brouwers werken al jaren nauw samen met ketenpartners zoals mouters en telers, maar ook met horecaondernemers en supermarkten. Op individuele basis heeft iedere brouwerij programma s opgesteld voor duurzame inkoop van grondstoffen. Sommige brouwers doen dit lokaal, andere werken internationaal samen om de ketens te verduurzamen. Gezamenlijk is de hele bierketen, van telers tot mouters en brouwers verenigd binnen Stichting NIBEM. Hier wordt inhoudelijke kennis over onder meer de teelt van gerstrassen gedeeld en zo bijgedragen aan het veiligstellen van de productie van lokale grondstoffen. Om internationale grondstoffenketens verder te verduurzamen, werken de leden van Nederlandse Brouwers volgens de uitgangspunten van het Sustainable Agriculture Initiative. Dit programma helpt boeren om hun bedrijf stap voor stap te verduurzamen. Dit kan door minder water te gebruiken, de uitstoot van jaar is dit teruggebracht van 20 liter naar broeikasgassen te beperken en pesticiden zaken als hergebruik van materialen, het gebruik van hervulbare we veel waarde hechten aan deze signalen, zijn we dit najaar al 6 gemiddeld 6 liter per liter geproduceerd te reduceren. verpakkingen en het gebruik van duurzame materialen belangrijk. begonnen met een project voor waterbeheer in de keten. 7 Water Bier bestaat voor bijna 95% uit water. Daarnaast is er water nodig voor het spoelen van de flessen, het reinigen van leidingen en het koelen tijdens het brouwproces. De leden van Nederlandse Brouwers zetten in op een vermindering van het waterverbruik in 2020 met zo n 50%. Te bereiken resultaat: in 2020 gebruiken de leden van Nederlandse Brouwers gemiddeld 3 liter water voor 1 liter verpakt bier. Klimaat Het transport van bier en de benodigde energie in het brouwproces bepalen voor een groot deel de CO 2 -uitstoot van de sector. Door het nemen van energiebesparingsmaatregelen, het inzetten van zuinig transport en de overgang naar hernieuwbare energiebronnen, willen de leden van Nederlandse Brouwers in 2020 significante verbeteringen hebben gerealiseerd. Te bereiken resultaat: In 2020 stoten de leden van Nederlandse Brouwers 25% minder CO2 per hl. bier uit dan in Verpakkingen Verpakkingen zijn een belangrijk onderdeel van de levenscyclus van bier. De verpakking zorgt ervoor dat consumenten het product op een veilige en gemakkelijke manier kunnen meenemen, bewaren en drinken. Bij het verduurzamen van verpakkingen zijn Landbouw Niet alleen binnen de brouwerij werken de leden van Nederlandse Brouwers aan verduurzaming, ook de keten van primaire grondstoffen is erg belangrijk. De teelt van gerst heeft namelijk impact op het waterverbruik, de CO2-uitstoot en biodiversiteit. De teelt van primaire grondstoffen kan volgens de leden van Nederlandse Brouwers nog duurzamer. Daarom committeren ze zich in 2020 aan harde doelstellingen, gebaseerd op de richtlijnen van het Sustainable Agriculture Initiative. Te bereiken resultaat: In 2020 is 40% van de primaire grondstoffen afkomstig van telers die werken volgens de principes van het Sustainable Agriculture Initiative, SKAL of SMK. Samenwerking om doelstellingen te realiseren De leden van Nederlandse Brouwers zijn trots op de doelstellingen voor 2020 en doen hun best ze te halen. Daarvoor zoeken we nadrukkelijk samenwerking met anderen. Vaak is dat binnen onze eigen keten. We kijken met mouters en telers naar verduurzaming van onze grondstoffen. Maar ook buiten de keten zoeken we partners. Overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties vragen we om feedback. Waar mogelijk zoeken we naar concrete samenwerking. Een goed voorbeeld is het ronde tafelgesprek met stakeholders eerder dit jaar. Organisaties van verschillende achtergronden spraken hier hun waardering uit voor de stappen de leden van Nederlandse Brouwers zetten. Tegelijk daagden ze ons uit onze doelstellingen in de keten specifieker en concreter te maken op deelonderwerpen. Omdat

6 Consumenten kopen namelijk vaak niet alleen het bier in het buitenland, maar ook direct hun andere boodschappen uitspraak te doen over de bevolking in bierbelasting kost de overheid geld. het algemeen. Wij gaan daar dan nog iets boven zitten, legt Bram uit. Het Bram rekent voor: Wij schatten in dat onderzoek dit jaar is een herhaling van de verhoging van de bierbelasting die het onderzoek in 2011, dus ruim voordat het kabinet in 2013 doorvoerde ongeveer de laatste accijnsverhoging van kracht 26 miljoen euro zal opleveren. Dat is werd. Daardoor kunnen we de uitkomsten overigens dertien miljoen minder, dan ook goed vergelijken. waar de regering rekening mee houdt. Bierbelasting kost geld Tegenover die opbrengst staan ook kosten. De belastingverhoging leidt tot het verlies van 311 banen bij brouwerijen en elders We zien dat de bierafzet in Nederland in de bierketen. Die banen kosten ruim daalt, en dat de daling nog sterker is in de 11 miljoen euro aan toegevoegde waarde grensstreek. In België is de bierbelasting aan het Bruto Binnenlands Product en bijna de helft van de accijns in Nederland, 4,2 miljoen euro aan belasting en sociale in Duitsland maar een kwart. Prijzen premies. Ten opzichte van 2011 zal ongeveer NOG EEN RONDJE VAN DE BUREN dat de onafhankelijke kwaliteit van ons onderzoek als eerste vereiste geldt. Het onderzoek naar de grenseffecten van accijnsverhoging is onder andere gebaseerd op een enquête met een in het buitenland zijn een stuk lager dan in Nederland vanwege accijns-en btw verschillen. In vergelijking met ons onderzoek in 2011 zien we dat het prijsargument in 2013 nog belangrijker is geworden in de discussie over 40 miljoen euro aan accijns en BTWinkomsten weglekken naar het buitenland. In de werkelijkheid zal het verlies aan BTW-inkomsten zelf nog groter zijn. Consumenten kopen namelijk vaak niet alleen bier in het buitenland, maar doen grote steekproef onder mensen die in boodschappen doen in het buitenland. daar ook direct hun andere boodschappen. Bram Berkhout is manager bij het gerenommeerde onderzoeks- en adviesbureau Regioplan. Zijn kantoor staat in het centrum van Amsterdam, schuin tegenover één van de bekendste biercafés van Nederland. Ik kom er minder dan vroeger, lacht hij, werk en familie stellen het grensgebied wonen. Je hebt allerlei statistische regels over hoeveel mensen je moet ondervragen om een betrouwbare Daardoor levert een accijnsverhoging veel minder op dan waar de overheid rekening mee houdt. Sterker nog, verhoging van de Bij het bovenstaande hebben we de kosten van eventuele werkloosheidsuitkeringen niet meegenomen. andere prioriteiten. Bram is eindverantwoordelijk voor het rapport Nog een rondje van de buren, dat de effecten van accijnsverhoging op bier in kaart brengt. Berkhout is duidelijk: Je ziet dat iedere accijnsverhoging een trendbreuk in de totale bierafzet tot gevolg heeft. De daling zet versneld door. Hoe dichter je bij de grens komt, des te sterker is het effect. Bij het onderzoek keek Regioplan vooral naar de effecten voor supermarkten en slijterijen. Het effect in de horeca is buitengewoon lastig te onderzoeken. volgeladen weer terug en dragen over hun inkopen geen accijns en BTW af. We hebben zelf niet genoeg informatie om onze publicatie op dit punt wetenschappelijk te onderbouwen. Die wetenschappelijke onderbouwing neemt Berkhout bijzonder serieus. Het is noodzakelijk voor de geloofwaardigheid van ons onderzoek. We willen volledig daarin een naam hoog te houden. Onze klanten komen uit de verschillende overheidsgeledingen en uit de private sector. Onder hen bevinden zich alle departementen, een aantal grote en kleinere gemeenten en verschillende provincies. Daarnaast besteden ondernemingen en maatschappelijke organisaties en instellingen regelmatig We hebben sterke vermoedens omdat open en transparant zijn over wat en onderzoek uit aan Regioplan. Dat 8 het daar goedkoper is. De busjes komen hoe we hebben onderzocht. We hebben willen we graag zo houden, vandaar 9

7 Peter de Wolf directeur STIVA GOED GEDRAG ALS NORM NEERZETTEN De overheid en alcoholbranche staan voor een boeiende uitdaging. Vanaf 1 januari 2014 wordt de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen drinken verhoogd van 16 naar 18 jaar. Aan dit besluit is jarenlang overleg voorafgegaan. Jarenlang heeft de branche het voortouw genomen in het communiceren over de leeftijd waarop mensen mogen drinken vertelt Peter de Wolf, directeur van STIVA. Via STIVA werkt de alcoholbranche samen aan verantwoorde alcoholconsumptie door het stellen van regels voor verantwoorde marketing, leveren van een platform voor overleg en het geven duidelijke informatie. Met pijn in het hart nemen we eind dit jaar afscheid van de druppel ons groene logo: geen 16, geen druppel. Het logo heeft ons goed gediend sinds 2010, maar met de nieuwe wet is het onbruikbaar geworden. We gebruiken het moment om de stevigheid van de boodschap te vervangen door een bejegening die wat meer ondersteunend is. De houding van ouders en jongeren ten aanzien van alcohol is gewijzigd. We zien verbetering op alle punten. De leeftijd waarop jongeren beginnen met drinken is omhoog gegaan, de consumptie daalt, de frequentie van het drinken daalt en ook het binge drinken neemt af. Het aantal zware drinkers in de leeftijdsgroep is met bijna 30% gedaald. Paradoxaal zagen we alleen het aantal alcoholintoxicaties een eind gekomen. Ik ben hoopvol dat een kleine groep jongeren die tegen de klippen op lijkt te drinken, nu vervangen wordt door een generatie die wel verantwoord met alcohol wil om gaan, vat Peter de successen van de afgelopen jaren samen. Kerntaak ministerie Onder dit positieve gesternte neemt de Rijksoverheid het stokje van alcoholvoorlichting nu over van de branche. Dat is een goede zaak, stelt Peter. Het is immers een kerntaak van het ministerie. Natuurlijk werken we constructief samen met de overheid en andere partners om onverantwoorde alcoholconsumptie terug te dringen. Het is eenvoudig om een wettelijke norm te stellen. De uitdaging is om van de wettelijke norm een sociale norm te maken die iedereen accepteert. Samen met partijen als NOC NSF, supermarkten, Trimbos, maar ook partijen als het Koningin Wilhelmina Fonds en het Longfonds kijken we hoe we ieder op onze eigen manier kunnen inhaken op de campagne die de overheid ontwikkelt. De campagne is niet alleen op alcohol, maar meer algemeen op leefstijl gericht. Het boeiende is dat de overheid zich in het proces kwetsbaar opstelt, en onze input vraagt bij de oplossing van knelpunten. Geen opgeheven vingertje De campagne kent een constructieve insteek, vertelt Peter. We willen aansprekend gedrag laten zien en goed gedrag als de norm neerzetten. We weten inmiddels dat het opgeheven vingertje zijn in de nieuwe campagne verwerkt. Meer dan alleen zeggen dit mag niet zal de nieuwe campagne ouders adviseren om de dialoog met hun kinderen aan te gaan. Ook komt er een nieuw logo, verklapt Peter. De campagne is gericht op ouders. Zij moeten immers de boodschap dragen. In de campagne nemen we vanzelfsprekend de jongeren mee. Om de nieuwe leeftijd algemeen geaccepteerd te krijgen is veel werk nodig. Handhaving en voorlichting zijn daarbij van belang. Natuurlijk passen we ook onze eigen Alcoholcode aan de nieuwe situatie aan. Daarbij letten we in het bijzonder op heldere richtlijnen wat toegestaan is met sociale media, en wat niet. Die alcoholcode is een bijzonder instrument. De branche legt zichzelf richtlijnen op, en is daarmee flexibeler en vooral sneller dan wetgeving. Het nut hiervan is vooral zichtbaar bij nieuwe ontwikkelingen zoals sociale media. Handhaving lokale overheid Waarom er gekozen is voor een leeftijd van 18 jaar, is tot op zekere hoogte arbitrair geeft Peter toe. Er is onderzoek dat de hersenen zich tot op latere leeftijd verder ontwikkelen. Aan de andere kant is er maar weinig bekend over het effect van verantwoorde alcoholconsumptie op de hersenen. Het meeste onderzoek richt zich op het effect van overmatig drinken. En dat is nooit goed, hoe oud je ook bent. Het belangrijkste is dat we de leeftijd van 18 jaar nu als algemeen geaccepteerde norm neerzetten, in lijn met veel Europese landen en die duidelijkheid geruime tijd volhouden. Juist vanwege het bouwen verzet STIVA zich ook tegen programma s waarbij overmatig zuipen centraal staat. Juist omdat het op televisie te zien is ontstaat de indruk dat dit soort gedrag normaal is. Reden genoeg om je ertegen te verzetten, verklaart Peter. Niet alleen verhoging van de leeftijds-grens is een grote verandering met betrekking tot de verkoop van alcohol. Vanaf 1 januari is de handhaving van de Drank- en Horecawet overgegaan van de Nederlandse Voedselen Warenautoriteit (NVWA) naar de lokale overheid. Die decentralisatie geeft Peter een dubbel gevoel. Met de nieuwe aanpak kan men enerzijds maatwerk leveren door kennis van de lokale situatie. Bovendien zijn er meer controleurs beschikbaar voor handhaving. Maar de nieuwe situatie is ook onduidelijk. Als verschillende gemeenten de wet anders uitleggen, schept dat verwarring. Zoals ik al aangaf is handhaving een belangrijke succesfactor in alcoholbeleid, vertelt Peter. Lokale overheden hebben in het verleden vaak aangegeven te lokaal niveau gericht aan te pakken. Nu ze de gevraagde verantwoordelijkheid voor handhaving hebben gekregen zien we een gemengd beeld. We zien een groot verschil van kwaliteit. Dat is een punt van zorg, geeft Peter aan. Sommige gemeenten hebben hun zaken prima voor elkaar, maar andere zijn echt nog zoekende. Gemeenten moeten eind dit jaar hun nieuwe dranken horecaverordening vastgesteld hebben. We zien dat in veel gevallen de consultatieronde met betrokkenen nog niet heeft plaatsgevonden. We moeten voorkomen dat dit leidt tot een haastklus waarbij de verordening nog net voor het kerstreces door de gemeenteraad gejaagd wordt. Maar de verschillen zitten niet alleen in beleid. Er zijn gemeenten die ruim op tijd begonnen zijn met het trainen van voldoende controleurs. Maar sommige gemeenten zijn te klein om permanent voldoende controleurs beschikbaar te hebben. Zij moeten de handhavingstaak combineren met andere Nederlanders matigste drinkers Door de overdracht van taken van Rijksoverheid naar lokale overheid is veel expertise verloren gegaan. Veel nieuwe controleurs beginnen van scratch. We merken dat de expertise die de NVWA met handhaving heeft opgedaan veelal niet wordt gebruikt. Het is zonde wanneer, door een gebrek aan kennis, handhaving terugvalt tot het niveau van stickertjes tellen, geeft Peter als voorbeeld aan. En niet handhaven geeft al helemaal een verkeerd signaal. Ondanks deze aandachtspunten is STIVA positief over de toekomst. Dankzij de aanpak van de afgelopen jaren behoren de Nederlanders tot de matigste drinkers in Europa. De alcoholconsumptie onder jongeren is inmiddels tot het gemiddelde in Europa gedaald. Nederlandse jongeren behoren ook tot de minst excessieve drinkers in Europa. Het is het beste bewijs dat de Nederlandse aanpak van samenwerking, nog steeds van jaar tot jaar stijgen. van verbod niet werkt. Nieuwe inzichten aan een sociaal geaccepteerde norm weinig mogelijkheid te hebben om wetgevingsgebieden, of bijvoorbeeld voorlichting en handhaving vruchten 10 Gelukkig is aan die stijging in 2012 ook die we met de druppel hebben opgedaan, van verantwoorde alcoholconsumptie onverantwoorde alcoholconsumptie op samenwerken met buurtgemeenten. afwerpt. 11

8 Jan-Renier Swinkels directeur Bavaria BOER, BIER EN WATER Eind 2011 is Bavaria gestart met een bijzonder initiatief: het project Boer, Bier en Water. Doel ervan is om samen met de boeren uit de omgeving te zoeken naar optimaal bodemgebruik. Dat heeft een goed effect op het grondwater. Bavaria heeft daar ook baat bij, want het grondwater uit de regio wordt gebruikt voor het brouwen van bier. Directeur Jan-Renier Swinkels licht de verschillende deelprojecten vol trots toe. Bavaria pompt het water dat nodig is Eind 2011 hebben we samen met de om te brouwen uit de grond op. Om die boeren en ZLTO (Zuidelijke Land- en reden maakt men zich zorgen over het Tuinbouworganisatie) de aftrap gegeven boerenland en of eenieder wel goed met hier op de brouwerij in Lieshout. Van de de grond omgaat. Swinkels: We hebben aanwezigen was iedereen geïnteresseerd het voor elkaar gekregen dat het hier, eraan mee te doen. Inmiddels zijn er zo n met een grote straal om de brouwerij 25 boeren betrokken bij uiteenlopende heen, een waterbeschermingsgebied is projecten. Als Bavaria hebben wij dan geworden. Dat betekent dat je ook een echt de duurzaamheidsbril op om hier in verantwoordelijkheid hebt om goed de omgeving het initiatief te nemen. Het om te gaan met de bodem. Daarom is daarnaast vooral ook erg leuk om met hebben we gekeken hoe we nu samen de boeren hierover in contact te zijn. Het met de agrariërs om ons heen deze zijn onze buren, klanten, dorpsbewoners. verantwoordelijkheid kunnen oppakken. Uiteindelijk is ook de Gemeente Laarbeek aangesloten, alsmede het Waterschap onze mouterij en in onze brouwerij Aa & Maas en de Rabobank. Bovendien brouwen we er ons Swinckels pilsener hebben we een subsidie van ,- mee. Een achttal boeren zijn weer gerst van de EU mogen ontvangen. Dat geeft gaan telen. Zelf hebben we op ons wel aan dat er iets goeds achter het eigen terrein ook gerst aangeplant. Een project Boer, Bier en Water zit, dat ander project is het weerstation. Het zichtbaar is en midden in de maatschappij weer is voor een boer heel belangrijk. staat. Zeker voor de grotere boeren is het Zeven deelprojecten Na de introductie op de brouwerij hebben we stalmeetings georganiseerd, zo vervolgt Swinkels. Want de boeren moeten het vooral ook echt zélf doen. Wij initiëren en volgen de projecten op afstand. Je ziet interactie ontstaan, ze leren van elkaar en gaan bij elkaar op bezoek. Uiteindelijk komen er resultaten. Op dit moment zijn er vijf deelprojecten die al heel succesvol zijn. Een van de meest in het oog springende is de herintroductie van de lokale gerstteelt. Biodiversiteit is belangrijk, wisselteelt is goed voor de bodem. Daarin past geen onkruid meer en wordt er minder bestrijdingsmiddel gebruikt. Het plastic is nu dus biologisch afbreekbaar, de planten zijn nog groener en de bodem blijft gezond. Allemaal mooie voorbeelden die voortkomen uit Boer, Bier en Water. Optimale waterhuishouding van belang de weersomstandigheden ter plekke te kennen. Daarom hebben Vol trots somt Jan-Renier Swinkels ze zelf geïnvesteerd in weerstations. nog enkele projecten op. Als Bavaria Een derde noemenswaardig project is hebben wij natuurlijk een belangrijke de Wingsprayer. Er is een loonwerker voorbeeldfunctie. Daarom hebben geweest die heeft geïnvesteerd in wij ervoor gekozen om ons eigen 55 een speciaal apparaat dat gebruikt ha grote terrein vrij te maken van wordt om gewasbestrijdingsmiddelen bestrijdingsmiddelen. Tegenwoordig toe te brengen. Door middel van een schoffelen we ons terrein en hebben we sensor wordt nu ieder plantje apart slim aangeplant door bijvoorbeeld meer besproeid. Door per plantje specifiek bodembedekkers te gebruiken. Samen beschermingsmiddelen toe te dienen zorg met de boeren en Rijkswaterstaat kijken je ervoor dat er niet onnodig te veel de we ook naar optimale irrigatie. Een goede bodem ingaat. Een ander mooi project is waterhuishouding is heel belangrijk. Zo een agrariër die tegenwoordig biologisch kijken we waar in ons gebied te weinig afbreekbaar landbouwplastic gebruikt. water in de grond zit en waar te veel. Het betreft een grote chrysantenteler Dat betekent dat er op sommige plekken gerst perfect. Voor ons is het ook hier in de buurt. Door het afdekken sloten worden verdiept of verlegd om dit 12 interessant want brouwgerst kan naar van de grond met plastic groeit er te optimaliseren. Provincie, Waterschap 13

9 Duurzaamheids-Thriller van Bavaria Al jaren geeft Bavaria een MVO-jaarverslag uit (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen). Dat gebeurde tot voor kort heel zorgvuldig met alle (duurzaamheids) aspecten erin. Alleen vroeg men zich binnen Bavaria wel eens af hoeveel mensen al die feitelijkheden nu echt lazen. Afgelopen jaar heeft men daarom geprobeerd om het duurzaamheidsverslag meer aansprekend te maken en er een hele andere draai aan te geven. Bavaria gaf schrijfster Renske de Greef de opdracht een verhaal te schrijven over verantwoordelijkheid nemen. De titel van de thriller is geworden 71. De gedachte hierachter is dat het niet duurzaam is als je niet langer leeft dan 70 jaar. Het is een spannend verhaal geworden over de keuzes die je zelf maakt. Aan het eind van het verhaal wordt de link naar Bavaria duidelijk en de verwijzing naar de speerpunten van het duurzaamheidsbeleid van Bavaria. De thriller 71 is online te lezen via de website en is inmiddels al keer gedownload. Dit is significant meer dan in het verleden. BIERbeleving en Rijkswaterstaat pakken zo samen de natte en droge plekken aan en helpen de boeren om verstandig met hun water om te gaan. Zelf kijken wij als brouwerij ook kritisch naar ons afvalwater. Wij zuiveren dat tot biologisch heel schoon water. Het water dat ons terrein verlaat is altijd gezuiverd en gaat bijvoorbeeld ook in de vijver voor ons kantoor. Bovendien koelen we er ons kantoor mee. We onderzoeken nu of we met dat water niet meer kunnen doen, bijvoorbeeld door het bij een boer te krijgen die het kan gebruiken in zijn bedrijfsvoering. Al met al is het project Als Bavaria hebben wij natuurlijk een belangrijke voorbeeldfunctie. Daarom hebben wij ervoor gekozen om ons eigen 55 ha grote terrein vrij te maken van bestrijdingsmiddelen Bier, Boer en Water nu al heel succesvol. Er moeten steeds meer nieuwe initiatieven uit voortkomen, waarvan er al een aantal gepland zijn tot Het project zelf kent overigens geen einddatum, want het is wat ons betreft een continuproces. Wij blijven initiëren en faciliteren en vinden het vooral ook erg gezellig om de boeren met enige regelmaat uit te nodigen bij ons op de brouwerij. Om elkaar op de hoogte te houden, te inspireren, de voortgang te bespreken en natuurlijk ook een lekker biertje te drinken. Dé plek waar je van oudsher kunt genieten van een goed glas bier is het café. Waar gezelligheid geen tijd kent. Waar ontspanning en afstand nemen van de dagelijkse sleur samen komen. Waar genoten wordt en met mate gedronken wordt. Met natuurlijk een goed bieradvies van de horecamedewerkers. In het café 14 15

10 Bedrijfshistoricus Peter Zwaal 75 JAAR NEDERLANDSE BROUWERS, CBK IN HISTORISCH PERSPECTIEF Komend jaar bestaat Nederlandse Brouwers 75 jaar. Een mooie gelegenheid om in aanloop naar dit lustrum samen met bedrijfshistoricus Peter Zwaal terug te kijken op de historie van deze brouwersvereniging. Zelf is Peter geen bierdrinker, maar gefascineerd door de drank is hij des te meer. Ik ben geïnteresseerd hoe het aanbod en de positionering van bier in de loop van de tijd varieert. Een variatie in breedte, dat wil zeggen het aantal verschillende producten, en in de diepte, het aantal merken. Als je de verschillende verpakkingsvormen daar nog aan toevoegt ontstaat een zeer interessant beeld. Overigens blijft Peter s expertise niet beperkt tot bier. Ook over frisdrank en jenever heeft hij verschillende boeken geschreven. Nederlandse Brouwers werd op 18 september 1939 als Centraal Brouwerij Kantoor (CBK) opgericht door alle 99 brouwerijen die Nederland op dat moment telde, steekt Peter van wal. Aanleiding is de dreiging van een nieuwe Wereldoorlog. Duitsland is net Polen binnengevallen. De Nederlandse overheid richtte crisisorganisaties op voor als er schaarste zou ontstaan. De Eerste Wereldoorlog had immers grote problemen veroorzaakt, ondanks dat Nederland in die oorlog neutraal was gebleven. Ook de brouwers hebben in de Eerste Wereldoorlog te lijden onder schaarste en distributieproblemen. Het brouwen van bier heeft echter geen prioriteit voor de overheid en er wordt geen organisatie voor voorzien. Dus besluiten de brouwers, op initiatief van de Bond van Nederlandse Brouwerijen (bestaande uit de grote brouwerijen van voornamelijk boven de grote rivieren) zelf het voortouw te nemen. De Bond besluit eerst de grote concurrenten uit het zuiden te benaderen en bij de derde vergadering zijn alle brouwerijen aangesloten. De toetredingsactes liggen nog in het archief van Nederlandse Brouwers, glundert historicus Peter enthousiast. De brouwerijen spreken af dat de oorlogshandelingen geen effect op de marktverdeling van voor de oorlog mogen hebben. Er wordt als het ware een stolp over de bestaande situatie gezet. Mocht er schaarste in grondstoffen ontstaan, dan wordt die gelijkelijk verdeeld over alle brouwerijen. Iedereen krijgt zo dezelfde ellende te verduren. Het CBK heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog fantastisch gefunctioneerd. In praktijk was het zo dat besluiten werden genomen door de grote brouwerijen en dat de kleintjes afgevaardigden stuurden. In 1943 werken er bij het CBK 80 mensen, het is immers een complexe administratieve organisatie om alle schaarse grondstoffen eerlijk te verdelen. Na de oorlog wordt het aantal werknemers snel afgebouwd. In het algemeen wordt aangenomen dat dit dieptepunt werd veroorzaakt door de slechte kwaliteit van het bier als gevolg van de oorlogschaarste. Zwaal gelooft daar niet in. In 1948 is alle schaarste al lang voorbij. Volgens mij wordt het dieptepunt veroorzaakt doordat jenever tijdelijk veel goedkoper is dan bier. In die tijd stelt het Ministerie van Economische Zaken prijzen centraal vast. De overheid reguleerde de bierprijs, waarbij er verschillen waren voor cafés en restaurants van de eerste, tweede en derde categorie. Maar in alle gevallen was jenever een goedkoper alternatief. Om de totale bierconsumptie te stimuleren besluit het CBK tot een collectieve reclamecampagne. Een eindeloos interessant verhaal noemt in de lift zit begint men na die eerste vijf jaar het budget wat af te knijpen. Ook willen de grote brouwers liever zelf reclame maken voor de eigen merken dan collectief. Als flankerend beleid richt men de Bierwacht en Biertapwedstrijden op om de kwaliteit van de bierverzorging op een hoger plan te brengen en dit te stimuleren. Naar de maatstaven van nu is de bierverzorging in die tijd waarschijnlijk slecht. Maar of het echt dramatisch slecht is betwijfel ik. Koeling bestond maar beperkt, spoelmiddelen waren nog niet zo ver uitontwikkeld en de kennis over hygiëne stond nog in de kinderschoenen. Vooral brouwers met veel horeca in de eigen regio hadden veel baat bij een betere bierverzorging. Daarover waren ze enthousiaster dan over Jenever goedkoper dan bier Als in 1948 de centrale distributie wordt afgeschaft, komen er andere taken bij voor het CBK. Bierconsumptie heeft in 1949 een dieptepunt van tien liter per hoofd van de bevolking bereikt. Er is werk aan de winkel om de bierconsumptie weer op een vooroorlogs peil te brengen. Zwaal het. Marktonderzoek is in die tijd nog een onbekend begrip. De hele campagne is opgezet op het gevoel. Het is een campagne die we tegenwoordig multimediaal zouden noemen, voor zover je in 1949 multimediaal kan zijn. Niet alleen zijn er advertenties in kranten en weekbladen, er worden ook grammofoonplaatjes, radioreclames en folders geproduceerd. Een belangrijke rol is weggelegd voor aparte evenementen waarmee de brouwers veel publiciteit genereerden. Ook haakt men in op andere evenementen en gebeurtenissen. We zouden dat tegenwoordig guerillamarketing noemen, enorm modern voor die tijd. Zeker de eerste vijf, zes jaar is het een geweldige campagne. Het thema blijft onveranderlijk Het bier is weer best. Ieder jaar heeft de campagne een ander accent: het ene jaar horeca, het jaar daarop vrouwen. Maar met enige collectieve reclame. Die werd al snel als grootstedelijk gezien. Belangenbehartiging In de jaren zestig en zeventig verschuift het werkterrein van het CBK. Traditionele taken worden afgestoten, en men gaat zich steeds meer op collectieve belangenbehartiging richten. Zwaal: Er ontstaat meer aandacht voor het milieu en voedselveiligheid. Het CBK wordt een steeds effectievere lobbyorganisatie. Terwijl de taken op het gebied van belangenbehartiging toenemen, krimpen de taken op het gebied van stimuleren van de afzet of de bierverzorging. De organisatie wordt smaller en beter opgeleid. Daar waar het CBK vroeger als werkgeversorganisatie ook een collectieve CAO afsloot, valt ook die taak langzaam weg. De steeds verdere concentratie van ervoor kiest om haar eigen collectieve arbeidsovereenkomst met haar werknemers af te sluiten. Daarmee komt de bier-cao onder druk te staan. Het CBK blijft wel een belangrijke rol spelen bij het optimaliseren van de distributie. In 1938 is de zogenaamde pulfles als NEN-norm vastgelegd. In de jaren zestig volgt de apo-fles en in 1985 introduceren Nederlandse brouwers de Bruine Nederlandse Retourfles (BNR-fles) die nog steeds een bekende verschijning is. In 1996 richten de brouwers de palletpool DBP op. Alcoholconsumptie De biermarkt kent tot eind jaren tachtig een enorme groei, zo weet Zwaal. Naast milieu, verpakkingsconvenanten en voedselveiligheid groeit ook de aandacht voor onverantwoorde alcoholconsumptie. Merkwaardig is dat de aandacht voor het alcoholmatigingsbeleid pas echt toeneemt als de groei in bierconsumptie eigenlijk alweer afvlakt. De toegenomen aandacht voor de negatieve aspecten van onverantwoorde alcoholconsumptie leidt tot zelfregulering in reclame en andere commerciële uitingen. De brouwerijen beseffen dat ze zelf een belangrijke rol te vervullen hebben. Zo zijn ze ook nauw betrokken bij de succesvolle BOBcampagne, waarmee het nuchter achter het stuur stappen bespreekbaar en later zelfs de norm wordt. Halverwege de jaren tachtig zie je daarnaast een opkomst van de microbrouwerijen. Dat is een trend die doorzet na Maar heel eerlijk gezegd, deze eeuw bekijk ik niet. Ik heb als historicus enige afstand nodig, besluit afstand is het een bijzonder homogene bedrijven, door fusies en overnames, leidt Peter de geschiedenis van Nederlandse 16 campagne. Omdat de consumptie weer ertoe dat de ene na andere brouwerij Brouwers in vogelvlucht. 17

11 Hans Glandorf Alliantie van Bier Tapperijen (A.B.T.) GASTVRIJHEID KUN JE LEREN Horeca is een toneelstuk: de uitbater is de regisseur, de personeelsleden zijn de spelers, de gasten zijn het publiek. De gasten willen een glimlach Als ervaren horecaman heeft hij er inmiddels een aardige loopbaan op zitten. Hans Glandorf begon ooit zelf als bevlogen cafébaas om vervolgens voorzitter te worden van de Alliantie van Bier Tapperijen (A.B.T.). Daarnaast brengt hij zijn visie en kennis over gastvrijheid tegenwoordig in praktijk door het geven van trainingen, lezingen en workshops. Er is een enorme inhaalslag gaande, en dat was ook nodig. taptechnieken. Een gast wil voorlichting een beetje begeleiding kun je een prima echt horecadier. In mijn tijd had je nog tegenwoordig geen alcoholvrij bier op veel mooiere schuimkraag opleveren. Zo n voor de kwaliteit van de horeca. Want 18 krijgen over de producten. Een horeca- bieradvies geven aan de gast. Nog te een Horeca Diploma Middenstand. voorraad of op de kaart hebt, dan ben bier geeft je een vette bierknipoog, zeker gastvrijheid begint daar. 19 Ik heb zelf jaren voor en achter de toog medewerker moet beginnen met vragen gestaan. Zelf wil ik als gast in een café stellen en daar een advies op laten of restaurant met alle egards ontvangen aansluiten. Stel als het om speciaalbier worden. Ik wil herkend worden als gast. gaat gewoon simpel de vraag Wilt u Veel te vaak is dat nog niet het geval in blond of donker, zoet of bitter?. Dat is de de hedendaagse horeca, maar we zijn meest simpele vraag en die kan iedereen wel met een inhaalslag bezig. Hierover beantwoorden. Donkere bieren hebben vertel ik in mijn trainingen die onder vaak een zoete smaak, blonde bieren andere gaan over productkennis en kunnen zowel zoetig of bitter zijn. Met Horeca is een toneelstuk Volgens Hans ontbreekt het in de horeca vaak aan goede opleiding. Ik ben een Horecatraining op locatie De pilsmarkt staat in Nederland al een tijdje onder druk, maar de markt voor speciaalbier groeit. Glandorf: De veel mensen in de horeca kunnen echter grote brouwerijen haken daar gelukkig dit simpele gesprekje niet eens voeren steeds beter op in, onder andere ook met een gast, aldus de altijd bevlogen met fruitbieren, zoetere bieren en trendy Glandorf. bieren. Ook het aanbod in alcoholvrije Tegenwoordig beginnen studenten je als horecaondernemer niet gastvrij. soms in drie dagen tijd een eigen bedrijf Sowieso moet iedere horecaondernemer want horeca is zo leuk en papa betaalt. een bierkaart hebben. Deel het heel Ze vergeten dat het daarbij gaat om simpel in naar pils, donker, blond, gastvrijheid. Dat mis ik tegenwoordig te bitter, zoet en alcoholvrij, dan heb je vaak. Gelukkig gaat het zeker ook vaak echt iets te bieden. Glandorf is blij met goed. Onlangs nog bestelde ik ergens de ontwikkeling en opkomst van het een mooi glas Orval trappistenbier. De aantal kleine brouwerijen in Nederland. serveerster vroeg me: Wilt u een droog Bezieling en passie zijn heel belangrijk. of een nat glas?. Ik wist niet wat me Dat vind je vaak terug bij de kleine overkwam! Zo n vraag was vroeger heel brouwerijtjes waar Bourgondische normaal in de betere cafés. Ik vind ook biertjes worden gebrouwen. Op die trend dat iedere horecamedewerker het verschil kunnen de grote brouwers meeliften. De tussen een abdij- en trappistenbier marketingmensen van de grote brouwers moet kunnen uitleggen. Je moet de gast moeten niet denken in termen van verblijden. Ik mis zo vaak de bezieling. concurrentie, maar juist meeliften op die Als Hans eenmaal op zijn praatstoel trend. Gelukkig zie ik hen dat steeds meer zit over de horeca en gastvrijheid, dan doen. Maar ik geef ze ook een advies: doe vliegen de vonken er bijna van af. Ik ben ook een training op locatie in de horeca. een biermafkees, dat was ik ook in mijn Een uitbater kan het nog zo goed doen, cafés. Ik begon gewoon met mijn gasten te het personeel wordt vaak vergeten. Het praten over bier. En als ze vier uur binnen personeel kan een zaak maken of breken. zitten, dan zijn ze vier uur je gast. Horeca is Steeds meer brouwerijen organiseren voor een toneelstuk: de uitbater is de regisseur, hun horecarelaties dit soort trainingen. de personeelsleden zijn de spelers, de Wat is je portfolio, wat verkopen we? gasten zijn het publiek. De gasten willen Kijk eerst naar je totaalpakket en ga dan een glimlach. Dat is toch niet zo moeilijk? trainingen geven over bierbehandeling, en arme bieren groeit sterk. Voor het horecabedrijf is ook dat een stuk gastvrijheid. Als je een van deze nieuwe producten kunt aanbieden aan de Bob, dan heb je echt iets te bieden. Als je taptechniek en productkennis. Dat is een must voor ieder goed horecabedrijf. Het is een goede stap dat steeds meer grotere brouwerijen dit ook beseffen. Bier Body Language Hans Glandorf s ogen twinkelen wanneer hij over zijn geliefde godendrank praat. Ik heb het in mijn trainingen en workshops altijd over Bier Body Language, de BBL. Je moet je afvragen wanneer een bier lekker in zijn vel zit. Dat is per bier verschillend. Een bepaald speciaalbier uitschenken in een droog glas kan een als ook het glas met het logo naar de gast wordt neergezet. Als je dat soort dingen snapt, dan maak je de gasten superblij. Deze aandacht is zo belangrijk. Ik merk helaas dat veel brouwerijen vergeten dat het brouwproces niet eindigt bij het afvullen in fusten, flessen of blikken. Ze vergeten een etappe, namelijk het personeel! Als het personeel een bier niet goed serveert, begin je al op -1 aan het bier. Dan kun je als brouwerij nog zo n mooi bier brouwen, maar als de presentatie slecht is kun je het niet meer goed maken. Dus steek wat geld in training en opleiding, je verdient het dubbel en dwars terug. Want je gast komt namelijk terug. Nederland bierland Over het algemeen is Hans Glandorf een tevreden mens over de ontwikkelingen op de Nederlandse biermarkt en horeca. In ben blij dat de bierbeleving bij producenten en consumenten steeds meer gewoonte aan het worden is. Als sector mogen we niet mopperen. Het bierassortiment wordt steeds meer uitgebreid, het aantal brouwerijen groeit en de wens van de consument om hiervan te genieten groeit ook. Wij winnen het misschien nooit van onze zuiderburen de Belgen, maar we zijn met een grote inhaalslag bezig. Zeker ook als je kijkt naar de inzet van seizoensbieren. Ik ben dus een blij mens. Het doet me goed om te zien hoe de grote brouwers meeliften op de successen van de kleintjes. Nederland is al sinds jaar en dag een bierland, maar we zijn meer dan ooit in beweging. De kunst is nu om elkaar scherp te houden en dat geldt zeker

12 Harry Meens directeur Alfa Brouwerij BIER VERDIENT EEN NIEUWE KANS Het wordt steeds interessanter voor Nederlanders om ritten te maken en boodschappen te doen in het buitenland. Dat gaat van benzine, tabak naar bier en de gewone boodschappen. Dat is desastreus voor de grensstreek Brouwerijen in de grensstreek, zoals Alfa Brouwerij, hebben last van de grote accijnsverschillen tussen Nederland en de omringende landen. Met als gevolg dat veel omzet wegvloeit naar het buitenland. Harry Meens, directeur/eigenaar van Alfa, maakt zich hier al jaren kwaad over. Hij legt uit waarom en geeft ook aan welke gevolgen dit heeft voor doelstellingen op duurzaamheidsgebied. Maar bovenal legt Meens uit waarom hij het nieuwe horecaconcept Beerkompanie heeft ontwikkeld. Sinds jaar en dag is het vijf generaties oude brouwerijbedrijf Alfa in het Limburgse Schinnen met duurzaamheid bezig. Harry Meens legt uit waarom. Iedere brouwerijgrootte heeft een optimale bezetting, ook wij. Wij streven altijd naar zo min mogelijk megajoules energiegebruik per hectoliter bier. Wij vergelijken onze resultaten met benchmarks uit de sector en ook volgens de laatste onderzoeken scoren we weer goed. Probleem is dat de hele sector het de laatste jaren zwaar heeft. Als je als sector hectoliters gaat verliezen, komen ook je milieudoelstellingen onder druk te staan. Wanneer ik als brouwerij - door omstandigheden buiten ons vermogen - minder hectoliters kan produceren, komt ook mijn optimale bezetting in gevaar. Dat is mijn grote punt van zorg: mijn bezettingsgraad overeind houden en verbeteren. Ik heb bij wijze van spreken pas een optimale bezetting, inclusief de beste prestaties op energiegebied, wanneer ik 7 dagen per van alcoholconsumptie en heffing van Vroeger had elk Limburgs dorp een accijnzen, vloeit steeds meer omzet weg brouwerij, Schinnen had er zelfs ooit naar het buitenland. Dat is een grote drie. Brouwerijen hadden en hebben een bedreiging voor ons type brouwerijen. functie in de samenleving. Er zijn er nog Accijns in Limburg Het is al jaren een heikel thema: accijnzen in de grensstreek. Meens: Er is geen Limburger die verder dan 10 kilometer van de grens woont. Het is onbegrijpelijk dat we in één EU, met één munt, zulke grote accijnsverschillen per land hebben. Als Nederland zijn we helemaal losgeslagen. Er is al een groot gat en de regering wil dat alleen nog maar groter maken. Voor de grote Limburgse brouwerijen speelt dit thema heel erg. De Gouverneur van Limburg heeft onlangs uitgerekend dat er nu al 60 miljoen aan koopkracht wegvloeit en dat wordt alleen maar meer. Het wordt steeds interessanter voor Nederlanders om ritten te maken en boodschappen te doen in het buitenland. Dat gaat van benzine, tabak maar een paar over in Limburg. Als dit overheidsbeleid zo verder gaat, dan vrees ik het ergste. Alcoholleeftijd Als Harry Meens eenmaal op zijn praatstoel zit over overheidsbemoeienis, dan maakt een mengeling van ingehouden kwaadheid en strijdbaarheid zich van hem meester. Zo ook over het verhogen van de alcoholleeftijd naar 18 jaar. Natuurlijk zijn ook wij tegen alcoholmisbruik en is verantwoorde alcoholconsumptie zeer belangrijk. Maar door de minimumleeftijd voor alcoholconsumptie te verhogen van 16 naar 18 jaar wordt er opnieuw scheef beleid gevoerd ten opzichte van onze buurlanden. Ik zie nu al dat er jongeren tussen de 16 en 18 jaar, week 24 uur kan draaien. Maar door de naar bier en de gewone boodschappen. busreizen organiseren naar Duitse en 20 wetgeving van de overheid op het gebied Dat is desastreus voor de grensstreek. Belgische discotheken. Van de retail 21

13 Het overheidsbeleid dat de gemeentes moeten uitvoeren is gestoeld op obesitas, diabetes, roken, depressies en alcoholconsumptie. Bij die speerpunten staan geen drugs! Dat vinden gemeentes blijkbaar niet belangrijk BIERbeleving schuift het grensprobleem door naar de horeca. België heeft al aangegeven dat ze de komende vijf jaar geen leeftijdsverhoging zullen doorvoeren. Pubers willen experimenteren, laat hen dat gecontroleerd doen. Bier is een uitstekend en geschikt natuurproduct om mee te beginnen. Het zogenaamde binge drinking komt zelden voor met bier, maar wel met zwaardere zoetalcoholische dranken. Het overheidsbeleid dat de gemeentes moeten uitvoeren is gestoeld op obesitas, diabetes, roken, depressies en alcoholconsumptie. Bij die speerpunten staan geen drugs! Dat vinden gemeentes blijkbaar niet belangrijk. Uit onderzoek blijkt juist dat drugs leiden tot criminaliteit, disfunctioneren, psychoses en meer van dat soort problemen. Iedere brouwer is tegen misbruik van alcohol en wil dat er op verantwoorde wijze met bier wordt omgegaan. Beerkompanie in Heerlen Harry Meens heeft niet alleen een groot bierhart.hij beschikt ook over een sterk sociaal hart en grote betrokkenheid bij de biercultuur. Dat blijkt uit zijn onlangs geopende Beerkompanie in Heerlen. Meens: Brouwers en bier zorgen voor sociale cohesie. Ons product zorgt voor verbroedering, in alle lagen van de bevolking. Bier maakt tongen los. De meeste brouwerijen hebben een grote historie, met mensen uit de omgeving die bij hen werken. Dat dreigt verloren te gaan. Daarom moeten we proberen om in elke grote Limburgse stad een brouwerij open te houden, een stadsbrouwerij. Met behulp van stadsbrouwerijen kunnen grotere brouwerijen de biercultuur laten herleven. Bier is met een revival bezig. Dat zie je ook terug in de gastronomie. Wat Franse wijnboeren al jaren doen wordt nu mogelijk met bier in Nederland. Enkele jaren geleden zijn we al gestart met een test met de Bierfabriek in Amsterdam. Daar wordt Alfa ongefilterd puur bier aan tafel getapt. Een halffabrikaat uit de lageringstanks hebben we opnieuw laten gisten en dat wordt daar vers getapt. Alle gist, vitamine B, polyfinolen zitten er nog in. Dat bier heeft nog meer smaak. De Bierfabriek is een succes. Daarom zijn we in Heerlen zo n concept gestart, volledig in eigen regie: de Beerkompanie. Dit is een café-restaurant inclusief stadsbrouwerij in een historisch pand aan het Pancratiusplein. Op de kaart staan heerlijke bier-spijscombinaties. Al onze Alfa-bieren zijn er verkrijgbaar. En een paar keer per maand mogen onze brouwers specialiteiten brouwen in de stadsbrouwerij, de voormalige brouwerij De Romein. Bier is weer helemaal in, bier verdient een nieuwe kans. Als het concept in Heerlen aanslaat, dan willen we dat doortrekken naar andere steden, in eerste instantie in Limburg. Genieten van het eerste voorjaarszonnetje. Of een kleurtje opdoen in de warme zomerzon. Het terras is de favoriete plek van de biergenieter. Waar de één goed getapte pilsener drinkt en de ander een heerlijk fruitbier of witbier. Of een alcoholvrij bier natuurlijk voor de Bob. Op het terras 22 23

14 Arno Rutte lid VVD-fractie Tweede Kamer DE SECTOR NEEMT HAAR VERANTWOORDELIJKHEID Wim van de Camp lid EVP-fractie Europarlement EUROPA NIET DICHTTIMMEREN MET REGELGEVING Arno Rutte is woordvoerder alcoholbeleid voor de Tweede-Kamerfractie VVD. Voordat we ingaan op de sociale verantwoordelijkheid van de brouwers in Nederland, zijn we benieuwd of de geboren Tukker zelf een bierdrinker is, en wat hij van bier in het algemeen vindt. Bier is een smakelijke dorstlesser, misschien wel mijn favoriete, zegt hij. Om er na een korte stilte op te laten volgen: Het hangt wel af van het moment van de dag. Aan het eind van het gesprek komt hij nog even op terug op zijn liefde voor bier: Het is een natuurlijk product om van te houden, een echt Nederlands product om trots op zijn. Bier is een stukje van mijn leven, steekt Wim van de Camp, CDA-voorman in het Europarlement, van wal. Ik zit nu 27 jaar in de politiek en elke dag drink ik om zes uur een glas bier om het stof van de dag af te spoelen. Als parlementariër ben je ieder moment in dienst van de gemeenschap: ja, meneer; nee, mevrouw; dat gaan we voor u uitzoeken. Dan is het heerlijk om eind van de dag even de tijd voor jezelf te nemen met een goed glas blond bier. Een glas wijn aan tafel kan ik laten staan. Mijn bier niet, het is onderdeel van mijn dagelijkse consumptiepatroon. kunt beïnvloeden om niet overmatig te drinken. Ze kunnen instellingen voor verslavingszorg helpen. Aan de andere kant moet je voorkomen dat er een heksenjacht tegen alcoholhoudende dranken ontstaat. Durf alsjeblieft te genieten van het leven en het product. Het milieubeleid van de brouwers in Nederland krijgt een dikke pluim van Van de Camp. Spanjaarden, Grieken en Cyprioten kunnen nog een puntje zuigen aan de manier waarop brouwers in Nederland bijvoorbeeld met hun emballage omgaan. De zoektocht naar steeds lichtere flessen, het statiegeldsysteem, dat is toch heel wat anders dan je vuil simpelweg in het ravijn te kieperen. Europese ontwikkelingen De uitkomst van het Nederlandse alcoholbeleid in het algemeen noemt Rutte bemoedigend. De alcoholconsumptie in Nederland is gematigd en het aantal probleemdrinkers in Nederland is laag, ook in vergelijking met een land als bijvoorbeeld Zweden. De Nederlandse aanpak, met een dialoog tussen stakeholders, werkt. Het is prettig als partijen er samen uit kunnen komen, dat zorgt voor breed draagvlak. Daar ben ik enthousiast over. Als het gaat om de sociale verantwoordelijkheid van de brouwers zijn er twee aspecten die zijn aandacht hebben. Dat is de leeftijd waarop jongeren beginnen met het drinken van alcohol en het moment waarop mensen alcohol drinken. Met dat laatste bedoel ik dat mensen niet in de auto moeten stappen niet samen. Gelukkig is het aantal mensen dat met alcohol op achter het stuur stapt spectaculair gedaald. De samenwerking tussen partijen loopt goed, voorlichtingscampagnes werpen hun vruchten af. Met alcoholvrij bier leveren brouwers ook een prachtig alternatief, een volwassen natuurproduct dat uitstekend smaakt. Tegelijkertijd, zolang er doden in het verkeer vallen, zal ik altijd het gevoel hebben dat we meer kunnen doen. een snellere introductie en daar heb je je bij neer te leggen. Bij het verankeren van die nieuwe sociale norm hebben overheid, producenten en verkopers een belangrijke taak. De manier waarop brouwers zich presenteren op festivals schuurt met hun sociale verantwoordelijkheid. Bij de keuze voor sponsoring zijn nog stappen te zetten, hoewel ik me realiseer dat er een grens ligt aan wat je als brouwer kunt doen. Maar ik vind het een goed signaal De manier waarop Nederlandse brouwers hun maatschappelijke verantwoordelijkheid invullen, wordt positief ontvangen in Europa, stelt Van de Camp. Onze brouwers zijn een voorbeeld, ook voor andere sectoren. Hoewel ik natuurlijk niet dagelijks met mijn collega s over de brouwers spreek, geeft Van de Camp toe. Twee thema s zijn daarbij van groot belang. Dat zijn jeugd en exorbitant drinken. Ik vraag me Wat betreft ontwikkelingen in Europa zie ik drie belangrijke aspecten. Om de interne markt te laten functioneren is een level playing field nodig. Dat is niet altijd eenvoudig. Het vaststellen van de hoogte van accijns is bijvoorbeeld een soeverein recht van de lidstaten. Ten tweede zie ik een beweging waarbij maatschappelijk verantwoord ondernemen geen belasting is, maar een uitdaging. Het wordt onderdeel van de corporate Overgangstermijn De verhoging van de leeftijd waarop bier gekocht mag worden juicht Rutte toe. De invoering had wat mij betreft wat langzamer gemogen. Een overgangstermijn van twee jaar was mooi geweest. Het duurt nu eenmaal even voor dat brouwers gezegd hebben dat ze Oh, oh Cherso achtige programma s willen weren door rond dit soort programma s niet te adverteren. Gepaste commerciële communicatie in supermarkten, op TV en bij festivals is een belangrijk aspect bij het verankeren van de sociale norm dat je tot je achttiende geen bier drinkt. Als de sector haar verantwoordelijkheid af of de verhoging van de leeftijd waarop je mag drinken verstandig is. Ik kom uit Brabant en heb negen neefjes en nichtjes in die leeftijdsgroep. Experimenteren past bij jeugd en jeugdcultuur. Je moet jongeren leren verantwoord met alcohol om te gaan en oppassen dat de wet niet te limiterend is. Maar goed, er was een duidelijke meerderheid om de drinken ben ik van mening dat de brouwers nog wel wat stappen kunnen zetten. STIVA speelt een goede rol bij zelfregulering. Maar er mag nog wel een tandje bij. Jaarverslagen van brouwers governance en biedt mogelijkheden tot innovatie. Hierin lopen we in Europa voorop en daar kunnen we ons voordeel mee doen. Ten derde zal duurzaamheid steeds belangrijker worden. De manier waarop we met water, energiebronnen en bijvoorbeeld CO 2 -uitstoot omgaan verdient alle aandacht. Vraag is alleen hoe we dat doen. Ik ben er niet voor om als ze gedronken hebben, legt Rutte uit. een wettelijke norm ook een sociale norm neemt kan de overheid op gepaste afstand leeftijdsgrens op 18 jaar te stellen. zijn nog te netjes. Brouwers kunnen meer Europa met regelgeving dicht te timmeren 24 Alcohol en verkeer gaan bijvoorbeeld is. De meerderheid in de Kamer was voor blijven. Dat spreekt me als liberaal aan. Wat betreft het tegengaan van exorbitant doen aan onderzoek hoe je de jeugd en geef de voorkeur aan zelfregulering. 25

15 Marco Philipsen MITRA slijterijen LAAT DE CONSUMENT EXPERIMENTEREN EN COMBINEREN Al sinds 1997 werkt Marco Philipsen bij MITRA. Tegenwoordig is hij Category Manager wijn, bier, non-food, fris en aperitief, maar hij begon zelf als slijter. Daar heb ik het vak geleerd en daar is ook de liefde voor speciaalbier ontstaan. Marco kan in Nederland gezien worden als één van de bierpioniers. Samen met Rick Kempen schreef hij het boek Minder tramelant in bierland dat met een oplage van exemplaren een van de best verkochte bierboeken in ons land is. Ook realiseerde hij de DVD Neerlandsch Hop in een oplage van stuks, een documentaire over acht Nederlandse brouwers in het kader van de eerste Week van het Nederlandse Bier in Marco legt uit wat zijn visie is op het schap en het bierassortiment in de winkel. Marco Philipsen is in het biervak gerold, zoals hij zelf zegt. Je kiest er niet direct voor om slijter te worden. Je loopt stage en wordt gepakt door de passie in dit vak. In mijn tijd was er nog geen opleiding om bierspecialist te worden. Het was vooral veel zelf ontdekken en leren in de praktijk. Tegenwoordig heb je StiBON en daar ben ik een van de docenten. Ik vertel de cursisten over schapvisie en het samenstellen van een bierassortiment. Maar hoe beheer je een bierassortiment? Marco: Het gaat er in eerste instantie om te bepalen wat voor een bedrijf je bent, wat je waardes zijn. Een supermarkt is anders dan een speciaalbierslijter. Bier is een productgroep waar diversiteit en proberen in het kopersprofiel zit van de consument. Vroeger was het vaker regiobepaald, nu willen mensen meer proberen en ontdekken. Ik heb de hele ontwikkeling van Belgisch bier naar Nederlands bier gezien. De laatste jaren zijn de Nederlandse bieren erg in opkomst. Je kunt in de wereld niets goed naar elkaar te luisteren en samen verschillende bieren gaan uitproberen. te investeren hebben we de focus steeds Het presenteren van bieren op biertype meer op Nederlands speciaalbier gelegd. geeft de consumenten de kans om Het is daarbij belangrijk dat de brouwers ook eens een ander vergelijkbaar bier een verhaal vertellen. Storytelling is te proberen. Zo durft de consument echt van belang voor onze slijters, zodat makkelijker te experimenteren en ze de klanten goed kunnen informeren. combineren. Na deze beslissingen hebben Daarom organiseren wij jaarlijks wij in dat jaar een groei doorgemaakt van masterclasses voor onze slijters om hen 19% in het speciaalbiersegment. Nu, na de achtergronden van de brouwerijen en vijf jaar, zie je dat ook andere slijterijen en hun bieren bij te brengen. winkelketens onze ideeën gaan volgen. Indelen naar biertypen Meerdere bierstijlen Behalve storytelling gaat het ook om Volgens Marco zijn ook de grotere het indelen van bieren naar biertype, in brouwers gaan inspelen op deze plaats van naar merk, aldus Marco. Ik ontwikkeling. Ze zijn ook anders naar heb twee keer een beslissing genomen hun merken gaan kijken. Op het moment die op veel weerstand stuitte van de dat je ziet dat er meerdere bierstijlen branche en de slijters. Het bleken achteraf zijn, dan kan een grote brouwerij ervoor toch goede ideeën. Als eerste heb ik zorgen dat een merk een bepaalde besloten om de bieren niet meer op merk bierstijl een boost geeft. Je zag dat maar op biertype te presenteren. Ten bijvoorbeeld met het biertype Weizen waar tweede heb ik de sixpacks uit de winkel bijvoorbeeld Grolsch, Brand en Hertog verbannen en flesjes los gepresenteerd Jan op hebben ingespeeld. Je ziet het verscheidenheid te bieden en het product proberen te krijgen in de benoeming van bier lekker te laten vinden. Als ze niet voor die biertypen, zodat we allen dezelfde taal het product komen, dan komen ze ook spreken. Marco gelooft in de toekomst niet aan het merk toe. Mitra geeft goede van het betere schappenplan. Je kunt productpresentaties en leidt de slijters producten nog zo mooi neerzetten, maar goed op. Voor een brouwer en consument je moet ook verhalen en achtergronden is er niets mooier dan een goed advies. vertellen. Dat kan door de slijter zelf, Daarin spelen wij een goede rol. maar ook door goede info op het De toekomst van het schap Het doel van de biertypenindeling is de verscheidenheid tonen. Door bier in hokjes te stoppen kun je smaken definiëren. Bijkomend voordeel is dat als je communiceert en presenteert op bierstijlen, het ook gemakkelijker te combineren is met foodpairing of speciale momenten. Zoals bijvoorbeeld een Weizen op het terras, of een quadrupel bij de open haard. Volgens bierkenners zijn er meer dan honderd biertypen, maar als je er teveel presenteert, maak je het voor de consument ook niet gemakkelijker. Daarom hebben wij rond de 35 biertypen schap. Ik zie een belangrijke rol voor de nieuwe media. Zo plaatsen wij al QRcodes waarmee consumenten met hun smartphone filmpjes kunnen downloaden met uitleg over het product. Ook in onze webshop geven wij veel informatie over de producten. Bier heeft overigens een groot aandeel in de omzet van onze webshop. Mensen kunnen ervoor kiezen om de bestelling thuis te laten bezorgen, of af te halen in de winkel bij hun in de buurt. Wij zien dat 80% wordt afgehaald en dat bier het daarin erg goed doet. Samen met de brouwers willen wij dat traject optimaliseren. Je ziet dat er steeds meer aandacht is voor het product bier zelf. Wij hebben een rol om uit te leggen wat de alleen. Wij hebben als bierspecialist met samen met achtvaks draagtasjes. Op deze nu ook met Amstel Radler. We hebben gedefinieerd. Ik zou ervoor willen pleiten diversiteit van bier is en ons te verdiepen 26 de brouwers een gezamenlijk doel. Door manier kunnen de consumenten meer een gezamenlijk doel om de consument dat we als sector meer uniformiteit in wat de klant wil. 27

16 Op het gebied van energiebesparing hebben we een enorme slag gemaakt. Binnen het brouwproces winnen we nu 50% van de energie terug Paul Joosten en Theo Sonnemans Lindeboom Bierbrouwerij NIEUWE BROUWZAAL DUURZAAM EN EFFECTIEF uit het jaar die aan vernieuwing toe was. Wijlen directeur/eigenaar Willem Geenen had al in het vorig decennium de ambitie om een brouwzaal te realiseren, aangepast aan de nieuwste ontwikkelingen. Joosten: De plannen waren er, maar vanwege procedures van een dwarsliggende buurtbewoner heeft het lang geduurd voordat we konden starten. De nieuwe brouwzaal is geheel onder eigen regie gebouwd. Theo Sonnemans licht toe: Eigen brouwers en technische medewerkers van Lindeboom hebben door eigen inbreng de zaken gestalte gegeven. Deze kans is bewust geboden, daar we zelf veel knowhow in huis hebben en er op deze manier nog meer ervaring wordt opgebouwd. Bij eventuele toekomstige storingen kunnen we dan snel analyseren en adequaat reageren. Uiteindelijk geeft deze directe betrokkenheid het beste resultaat. Wij zijn in september 2012 begonnen met bouwen en negen maanden later was de Lindeboom brouwzaal gerealiseerd. Daarna begon het praktische bierbrouwen met de nieuwe automatisering in de nieuwe ketels, waarbij de eerste resultaten veel belovend zijn. Op het gebied van energiebesparing hebben we een enorme ontwikkeling gemaakt. Binnen het brouwproces winnen we nu 50% van de gebruikte energie terug. Dit doen we door warmteterugwinning van energierijke damp en tevens door het verkorten van het kookproces. Waar het koken vroeger een uur en drie kwartier duurde, hebben we nu in de nieuwe brouwzaal minder dan een uur nodig. Uiteindelijk resulteert dit in een reductie van 10% verdamping naar 4%. Van die 4% halen we nog eens de energie terug door deze damp te condenseren en te koelen. Koud water wordt hierbij warm water dat vervolgens ingezet wordt voor een volgend brouwsel. De nieuwe brouwketels en de warme leidingen zijn geïsoleerd, wat een extra energiebesparend effect heeft ten opzichte van de oude koperen ketels in ons brouwhuis. Om de nieuwe ketels is een extra koperen haube geplaatst. Zo ontstaat de prachtige, warme authentieke uitstraling van de nieuwe brouwzaal. In de nieuwe brouwzaal kunnen we efficiënter werken, waardoor dit voor onze brouwers mogelijkheden geeft voor andere praktische invullingen en ervaringen op diverse werkgebieden. Waar we vroeger vier dagen nodig hadden om te brouwen, doen we dat nu in twee dagen. Daardoor is uitbreiding van afzet van bier mogelijk. In het Limburgse plaatsje Neer in de gemeente Leudal is de Lindeboom Bierbrouwerij gevestigd, één van de vier kleinere familiebrouwerijen van ons land. Lindeboom is volop in beweging. Afgelopen jaar werd de nieuwe brouwzaal geopend en in het kielzog van die activiteit Voordat werkelijk kon worden gestart met we een nieuwe stoomketel geïnstalleerd het bouwen van een nieuwe brouwzaal die niet alleen een grotere capaciteit heeft, moest eerst de straat waar de brouwerij maar ook efficiënt stoom produceert. aan ligt, open. Sonnemans: Tot vorig Al met al een enorme, doch belangrijke jaar stookten wij alleen op diesel. Onze duurzame investering welke past bij het wens was om in de toekomst gas te ingeslagen duurzaamheidsbeleid. werd ook een nieuwe stoomketel geplaatst. Om dat alles gaan gebruiken voor een duurzamer en efficiënter brouwproces. Daarom is in Onder eigen regie te vieren werd een goed doel gesteund. Algemeen Directeur januari 2013, op initiatief en rekening van Paul Joosten en brouwmeester Theo Sonnemans vertellen onze brouwerij, een hogedrukgasleiding In het oude brouwhuis uit 1970 staat een 28 er met veel passie over. aangelegd in Neer. Tezelfdertijd hebben oude koperen brouwketel - welke stamt 29

17 Terugblik op de Tweede Week van het Nederlandse Bier Van 23 mei tot en met 2 juni 2013 vond de tweede Week van het Nederlandse Bier plaats, waarbij heel Nederland in het teken stond van Nederlands bier! Na de opening door burgemeester van Aartsen startte het driedaagse Nederlandse Bierproeffestival op het Spuiplein in Den Haag. Bezoekers konden hier proeven bij 34 Nederlandse brouwerijen, een interessante masterclass volgen van echte bierkenners of genieten van een lekker hapje met sfeervolle muziek op de achtergrond. In totaal zijn er over de 100 activiteiten lid). Per deelactiviteit zijn er kleinere geweest tijdens de Week van het projectteams. Hieronder de mening van Nederlandse Bier: bierproeverijen, enkele bestuursleden: bierwandeltochten, bier & spijs menu s, bierfestivals, bierbrouwwedstrijden en Henri Reuchlin, voorzitter Stichting nog veel meer. Daarnaast openden 78 Week van het Nederlandse Bier: brouwerijen hun deuren voor bezoekers Ik ben vol lof: tijdens de Nederlandse Brouwerijdagen. wat een mooie Een mooi resultaat. Op 15 mei 2014 start diverse club de derde Week van het Nederlandse Bier! biermensen Initiatiefnemers hebben we bij elkaar en wat komt er een hoop Rick Kempen, exportmanager Bier&cO: Wij zijn altijd al promotors geweest van goed gebrouwen, hoogstaande Nederlandse bieren. Ik heb met plezier vastgesteld dat De Week weer een succes was. Ook de kleinschalige evenementen nemen in aantal en kwaliteit toe. Zo moeten wij trots zijn en blijven op de resultaten van onze Nederlandse pilsbrouwers. Constant Keinemans, voorzitter Klein Brouwerij Collectief (KBC): In de Week van het Nederlandse Bier kon je weer veel ontdekken. Vanuit het KBC is door de leden weer erg positief gereageerd op alle activiteiten en de druk bezochte open dagen. Het is nu de kunst om de organisatie van De Week nog breder te trekken. voor de Engelse horeca North Beer. volgens de emissienorm Euro5 en op In de Stichting Week van het Nederlandse moois voort uit Uniek Varioboil kooksysteem Het systeem van de nieuwe brouwzaal is uniek voor Nederland, zo weet Sonnemans. We maken gebruik van een logistiek gebied zijn we onze ritten efficiënter gaan inrichten. Ook dat levert een behoorlijk stuk energiebesparing op en het vermindert wederom de CO 2 -uitstoot van de brouwerij in haar totaliteit. Sonnemans is zeker ook trots op het bier: Lindeboom Speltbier is een ongefilterd pilsener van 5% alc.vol., ondergistend gebrouwen met spelt uit de regio. Het is eigenlijk een eenmalig brouwsel, maar gezien het enthousiasme over de smaak Bier zijn alle betrokken bierpartijen vertegenwoordigd: Nederlandse Brouwers (vertegenwoordiger van de acht grote brouwerijen in Nederland), het KBC (Klein Brouwerij Collectief en vertegenwoordiger van een groot deel van De Week. We spreken steeds meer dezelfde taal. Er heerst een goede samenwerking, er wordt met enorme bevlogenheid samengewerkt om het Nederlands bier in de breedste zin te promoten. 30 zogenaamd Varioboil kooksysteem. Dat wil zeggen dat we gevarieerd kunnen koken met onderdruk en overdruk. Het korter koken en de warmteterugwinning zijn daarmee gecombineerd in één systeem. Al bij de beoordeling van de allereerste plannen voor de nieuwe brouwzaal hebben we gekeken of deze toepassing ook voor Lindeboom geschikt zou zijn. De geuruitstoot tijdens het brouwproces is ook drastisch verminderd, naar ongeveer Iedere brouwerij is ermee vertrouwd, zo ook Lindeboom: er komen veel aanvragen, zeker vanuit de regio, voor het leveren van bijdragen aan het verenigingsleven en aan culturele evenementen. Joosten: Met de oplevering van de nieuwe brouwzaal wilden we naast die maatschappelijke activiteiten één mooi, extra groot gebaar maken. Zo zijn wij maatschappelijk partner geworden van KIKA (Stichting Kinder Kankervrij). We waren al in van het bier, is het niet ondenkbaar dat we het nogmaals gaan brouwen. Wij zullen sowieso door blijven gaan met het ondersteunen van maatschappelijke doelen. Dat is de vorm van duurzaamheid die ons erg past. Joosten sluit af: Het uitgangspunt van Lindeboom om zich sterk te verbinden met cultuur, sport en de maatschappij wordt met vernoemde investeringen en participaties bekrachtigd! de microbrouwerijen in Nederland), het ABT (Alliantie van Biertapperijen), PINT, de handel, slijterijen en mediapartijen/ vakpers. Het bestuur van de stichting bestaat uit vertegenwoordigers uit de bierbranche en initiatiefnemers van de Week van het Nederlandse Bier. Het dagelijks bestuur bestaat uit Henri Reuchlin (voorzitter), Cees-Jan Adema (penningmeester), Fedor Vogel (secretaris) en Constant Keinemans (algemeen Hans Glandorf, voorzitter Alliantie van Biertapperijen: Tijdens de Week van het Nederlandse Bier was het een feest. Gezamenlijk hebben onze leden ruim 275 tapkranen open gehad met Nederlandse bier erop! Waarschijnlijk gaan we in 2014 het hele jaar door bieren van Nederlandse brouwerijen schenken. Daar zijn we enorm trots op en dat dragen we met liefde uit!. Maurice Diks, brouwmeester Texelse bierbrouwerij, vertegenwoordiger onafhankelijke brouwers: Het openingsevenement stond op het Spuiplein in Den Haag op de perfecte locatie. De sfeer was perfect, het aantal bezoekers is groeiend. Bierliefhebbers konden genieten van van pils tot speciaalbier, in alle diversiteit. De Week is nu al een jaarlijks terugkerend en groeiend evenement!. 31 We kunnen nu doorgroeien naar een tiende van vroeger. Bijkomend hl op jaarbasis. Paul Joosten, die behalve gunstig effect is dat het ook qua als algemeen directeur ook commercieel arbeidsomstandigheden veel voordelen actief is, vult verheugd aan: De vergroting heeft. De medewerkers werken nu in een van de capaciteit biedt veel kansen. veel beter arbeidsklimaat en is er minder Onze speciaalbieren Gouverneur en de fysieke belasting. Venloosche bieren blijven zich progressief Naast de nieuwe brouwzaal heeft ontwikkelen en natuurlijk willen wij ook Lindeboom ook geïnvesteerd in nieuwe bieren blijven brouwen. Onze duurzamere transportmiddelen. Joosten: nieuwste trots op dit gebied is een bier 80% van onze vrachtwagens rijdt nu gesprek met de organisatie van het Limburgs Artiesten voor KIKA, waarvan de opbrengst voor Stichting KiKa was. Aan KiKa hebben we tijdens de opening van onze brouwzaal ,- gedoneerd. Directeur Gaius Voute van Bier&cO benaderde vervolgens Lindeboom, samen met ambassadeur Peter van den Arend, voor de landelijke Geniet & Geefactie. Elk jaar is er een andere brouwer die het Geniet & Geef bier brouwt. Wij hebben dit jaar 76 hl Lindeboom Speltbier gebrouwen. Die 76 komt voort uit het getal 76% van kinderen die het gevecht tegen kanker jaarlijks winnen. Wij hebben het Speltbier beschikbaar gesteld en Bier&cO heeft samen met Lindeboom Bierbrouwerij voor verkoop gezorgd aan de Nederlandse Horeca. Deze prachtige samenwerking en participatie van alle partijen heeft geresulteerd in een opbrengst van ruim ,- waar we allen bijzonder trots op zijn. Lindeboom Speltbier

18 Matthijs Gordijn Gemeente Den Haag HET BIERPROEFFESTIVAL IS GOED VOOR DEN HAAG De Week van het Nederlandse Bier opent met het Nederlands Bierproeffestival in Den Haag. De eerste keer (2012) gebeurde dit in de Grote Kerk, dit jaar (2013) in de open lucht op het Spuiplein, in de schaduw van het indrukwekkende witte stadhuis. Den Haag staat niet direct bekend als bierstad, maar zeker wel als festivalstad. Matthijs Gordijn, hoofd van de afdeling Economie van de gemeente legt uit wat festivals, bier en de combinatie daarvan voor de stad betekenen. Waarom profileert Den Haag zich eigenlijk als festivalstad? Nou, simpel, steekt Matthijs van wal. Omdat Den Haag een stad is van veel goede en leuke festivals! Of je nou van klassieke muziek houdt of van moderne visuele kunst, van vuurwerk of van boeken, er is voor iedereen wat. Ze zijn altijd goed georganiseerd en verlopen in een hele goede sfeer. Het Nederlands Bierproeffestival is hierop van het Nederlandse Bier is de combinatie van de gezelligheid waar bier voor staat met de bierproeverijen en masterclasses. Omdat bier behalve een volksdrank ook een verfijnd product is met veel varianten en toepassingsmogelijkheden. In die zin is het vergelijkbaar met het befaamde internationaal whiskyfestival dat we hier ook in de stad hebben. Dat ik zelf ook van een biertje houdt staat hier helemaal buiten, lacht Matthijs. Voor een divers publiek Met zoveel festivals is het onvermijdelijk dat er soms meerdere tegelijkertijd worden gehouden. Dat zou misschien concurrentie kunnen betekenen, maar het betekent ook dat festivals elkaar kunnen versterken. Dit jaar viel het Bierproeffestival deels samen met de Tong Tong fair op het Malieveld. Een uitgelezen kans om de combinatie tussen bier en Indisch eten verder te onderzoeken. De mogelijkheden zijn eindeloos. We hebben Chinese en Hindoestaande festivals. We hebben grote muziekfestivals en de relatie tussen bier en bepaalde liedjes en composities is gauw gelegd, associeert Matthijs verder. We hebben een ambassadefestival, daar kun je relaties leggen met bier in alle landen die vertegenwoordigd zijn. De relatie tussen bier en literatuur op Writers Unlimited, tussen bier en vis op Vlaggetjesdag. Zo kan ik nog wel even doorgaan. We zijn er echt blij mee dat we de opening van de Week van het Nederlands Bier binnen onze gemeentegrens hebben, het is een mooie aanvulling op het bestaande aanbod. Het festival vond dit jaar plaats Het kiezen van een favoriet biermoment voor Matthijs is lastig. Er is zoveel te doen in Den Haag. Uiteindelijk valt de keuze op de kust. Bij een strandtent, uitzicht op zee, warme dag achter de rug, strand begint leeg te lopen, nog wat spelende kinderen, verliefde stelletjes, meeuwen. En dan dat eerste koude biertje, mijmert Matthijs. een festival voor een divers publiek, van de fervente bierliefhebber tot de politicus en beleidsmaker. Hoewel, die groepen overlappen elkaar nogal denk ik, grapt Matthijs. Het festival heeft potentie en kan doorgroeien naar een groot evenement. Tijd om zich te bewijzen Vanuit zijn functie is Matthijs enthousiast. Het is een meerdaags festival en dat is voor een stad altijd aantrekkelijk. Het betekent ook dat je veel ruimte hebt voor uiteenlopende programmaonderdelen. En dat maakt het weer aantrekkelijk voor brede groepen. Er is zoveel te doen met bier als centraal thema, met een aantal creatieve mensen kun je daar denk ik een héél mooi en groot festival van maken. En die zijn natuurlijk blij met elk festival dat grote aantallen mensen trekt. Ze zijn ook vaak bereid om verbindingen te leggen. Kijk naar de betrokkenheid van de hotels bij de 48 uur van Den Haag, de betrokkenheid van de detailhandel bij de Residence de la Mode. Qua sponsoring zijn het helaas moeilijke tijden voor alle organisatoren. Een aantal festivals heeft En elk festival heeft tijd nodig om zich te bewijzen, je hoeft niet meteen voor de hoofdprijs te gaan. Ook regionaal Haags bier Ook buiten het festival is de biersector van economisch belang. We hebben in Den Haag een actief en goed georganiseerd lokaal bedrijfsleven. We hebben hele goede horecaondernemers in Den Haag met een breed aanbod, van buurtcafé tot de meest trendy club. Horecaondernemers die ook hun verantwoordelijkheid nemen als dat nodig is. Dan blijft het voor iedereen een feest, ook voor de mensen die niet drinken of nog niet mogen drinken. En zo wordt Den Haag elke dag nóg gezelliger. Over zijn verwachtingen ten aanzien van de brancheorganisatie Nederlandse Brouwers zowel op economisch als maatschappelijk vlak houdt Matthijs zich op de vlakte. Ik ga me niet mengen in discussies over de positie van de grote brouwers in de horecawereld, de kwestie van de accijnzen of de minimumleeftijd voor alcohol. Het is in elk geval denk ik voor iedereen goed dat er een belangenorganisatie is die zich richt op bier als belangrijk nationaal product. De trend dat er steeds meer regionale bierbrouwerijen ontstaan, is ook in Den Haag te zien. Matthijs juicht dat van harte toe. Die ontwikkeling past natuurlijk helemaal in de trend van kleinschaligheid en eigenheid waar veel mensen naar op zoek zijn. Het mooiste vind ik de passie en het vakmanschap waarmee een aantal van die kleine brouwers bezig is. En wat is er leuker, ook voor toeristen, om ook een mooie aanvulling. Het leuke van het op goede locatie midden in het Centrum, het dit jaar helaas ook niet gered. Maar er nog eens een regionaal biertje te kunnen 32 Bierproeffestival als opening van de Week ook al zat het weer niet zo mee. Het is schijnt licht aan de economische horizon. proeven. 33

19 Constant Keinemans Voorzitter Klein Brouwerij Collectief IK DRINK GEEN BIER, IK BELEEF HET De biermarkt is echt booming, die verrassende stelling komt uit de mond van Constant Keinemans, voorzitter van het Klein Brouwerij Collectief (KBC). Nederland kent namelijk naast Nederlandse Brouwers nog een tweede brouwersvereniging. Het KBC heeft meer dan negentig aangesloten brouwerijen, alle kleinere en relatief recent opgerichte bedrijven. Daarmee zijn we de grootste brouwerijenvereniging van Nederland, zegt voorzitter Constant Keinemans half serieus. De grootste in aantal bedrijven, want het marktaandeel van onze leden bedraagt hooguit een paar procent. een belangrijke rol bij spelen. Van veel van de kleinere brouwerijen is de afzet uitsluitend regionaal, hoewel sommige inmiddels een landelijke verspreiding kennen. Maar om bijvoorbeeld als Limburgse brouwerij je bier in Amsterdam op de markt te krijgen, dat is nog een hele logistieke uitdaging. Vandaar dat veel van onze leden kiezen voor die regionale benadering. Volwaardig gesprekspartner KBC is geen organisatie die zich richt op Sinds onze oprichting van het KBC in 2003, nu tien jaar geleden, is het aantal brouwerijen in Nederland gegroeid. De eerste jaren langzaam, nu is de toename explosief te noemen. Keinemans: We begonnen met 32 leden, vijf jaar later waren het er 51 en bij ons tweede lustrum staat de teller op 91. Het aantal brouwerijen dat lid is van KBC zal op het moment van publicatie van dit interview alweer verder zijn toegenomen. In het afgelopen jaar kwamen er in Nederland meer dan veertig brouwerijen bij. Die ontwikkeling juich ik toe. Maar kunnen al die brouwerijen het hoofd boven water houden? vraagt Constant zich af. Begrijp me goed, ik denk dat er plaats genoeg is in de biermarkt maar weten de brouwerijen hun bier ook aan de man te brengen. Brouwen is één, maar bier verkopen is een heel ander ding. uit elk bier proef je weer iets nieuws waardoor je het gaat waarderen. Een bier is zo complex, je kunt er steeds nieuwe dingen in ontdekken. Vandaar dat bier en gastronomie ook zo goed samengaan. Ook daarin staat het genieten centraal. De bierbeleving is groter dan we denken en groeit enorm. Daar waar mensen vroeger een wijntje dronken om te genieten en bier op een feestje, zien we tegenwoordig een enorme kentering. Ook bier wordt echt gedronken om van te genieten. Daarnaast zien we een enorme toename van aandacht voor producten uit de eigen regio. Biologisch is hot, maar regionaal is nog veel hotter. Daar kunnen brouwerijen het grote publiek. We willen echt onze leden informeren, helpen en bijscholing bieden, legt Constant uit. Dat het KBC door beleidsmakers inmiddels serieus wordt genomen, bewijst dat een groot aantal kleine brouwerijen het kinderstadium inmiddels voorbij is. Voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zijn we nu een volwaardige gesprekspartner, vertelt Constant. Nederlandse Brouwers heeft voor de voedselveiligheid in brouwerijen een kadercode opgesteld. Voor veel van onze leden zijn die kaders nog te algemeen. Vandaar dat wij de kadercode hebben uitgewerkt tot een Hygiënecode waarmee onze leden beter uit de voeten kunnen. De code is door de NVWA erkend, geeft Constant als voorbeeld. Het bestuur van KBC bestaat geheel uit vrijwilligers. Ook ik doe dit werk pro Uit eigen regio Constant is een gepassioneerd bierman. Ik drink geen bier, ik beleef het. Niet gieten, maar genieten is niet voor niets Deo. In het dagelijks leven is Constant directeur van Brouwtechniek Nederland. Daarmee helpen we mensen die in het biergebeuren verder willen. Denk daarbij aan nieuwbouw of verbouw. Maar het kan ook ondersteuning zijn in commerciële traject. Daar hebben we levensbelang. Maar op de gevel staat en bierverkopers. Die Week is bijzonder partnerbedrijven voor. bierbrouwerij niet schoonmaakbedrijf. succesvol. Een ander voorbeeld is de Brouwen en schoonmaken Zoals gezegd, de achterban van KBC is heel divers. In onze club zitten bedrijven die redelijk goed omzetten, maar ook brouwerijen die honderd liter in de maand brouwen. Ook die bedrijven willen we bedienen. De aanleiding om een nieuwe brouwerij te beginnen is heel verschillend. Je hebt mensen die hobbymatig bier brouwen en die door enthousiaste reacties van vrienden en familie willen doorgroeien. Maar er zijn ook horecaondernemingen die hun concept willen verbreden. Er zijn mensen met veel geld die zeggen ik wil een brouwerij. Vaak moet er ook nog een brouwer bij gezocht worden. En ook de stap naar professioneel brouwer is aanzienlijk. Veel mensen willen een brouwerij starten omdat het interessant lijkt. Maar let op: brouwen is maar een Dat laatste klinkt toch een stuk minder campagne tegen de bierbelasting. Die interessant. Opvallend is dat er in campagne is opgezet in samenwerking Nederland geen opleiding tot brouwer met de Alliantie van Biertapperijen (ABT). bestaat. De Stichting Bieropleidingen Het zit behoorlijk scheef wanneer de Nederland (StiBON), waar we goed mee belasting op bier in de ons omringende samenwerken, heeft wel opleidingen tot landen zoveel lager ligt en de overheid biersommelier maar nergens kun je een desondanks overweegt de accijns in brouwersopleiding volgen. Daar willen we Nederland nog verder te verhogen. als KBC wel aan gaan werken. Maar Constant laat zich door fiscale Samenwerking De samenwerking met Nederlandse Brouwers loopt uitstekend, vertelt Constant. Er is in de biermarkt ruimte voor grote en kleine brouwerijen. We vullen elkaar aan. Een voorbeeld van samenwerking is de eerder genoemde taakverdeling bij het opstellen van de hygiënecode. Een heel ander voorbeeld is de Week van het Nederlandse Bier waarin beide organisaties actief zijn. Het is prachtig dat we bier in Nederland met bedreigingen absoluut niet uit het veld slaan. Er gaat nog van alles gebeuren. In de afgelopen Week van het Nederlandse Bier hebben we een oude Nederlandse bierstijl nieuw leven ingeblazen. Kuitbier is een traditionele bierstijl die eigenlijk helemaal vergeten was. We hebben het recept afgestoft en brouwers uitgedaagd om het bier opnieuw te gaan brouwen. IPA (India Pale Ale) is voor ons een voorbeeld. Dat is een vergeten Engelse bierstijl, die door brouwerijen in Amerika is herontdekt en nu mateloos populair is. Wat zou er mooier zijn dan wanneer een oude het motto waar we als KBC voor staan. het vergunningentraject. Het enige wat klein deel van het werk. Veel belangrijker de hele branche samen op de kaart zetten: Nederlandse bierstijl hetzelfde succes zou 34 Ieder bier is opnieuw een ontdekking, we niet doen is ondersteuning in het is het schoonmaken. Reinheid is van grote en kleine brouwerijen, bierschenkers kennen? 35

20 Marie Monique van der Salm Marketing Manager specialties & Bas Stok Manager Duurzaamheid HEINEKEN Nederland DUURZAAM ONDERNEMEN LEVERT OP! In 2020 wil HEINEKEN de Op het gebied van watergebruik en groenste brouwerij zijn. Het duurzaamheidsbeleid van HEINEKEN is opgesplitst in vier energiebesparing kent Heineken een aantal langlopende projecten, zo somt Bas op. Op het terrein van de brouwerij in Zoeterwoude willen we vier windmolens plaatsen, die ca. 40% van de energie onderdelen: water, energie, inkoop en verantwoorde alcoholconsumptie. Bas Stok, Manager Duurzaamheid van HEINEKEN Nederland en Marie Monique van der Salm, Marketing Manager specialties geven samen een van de brouwerij gaan opwekken. Ook bij de brouwerij in Den Bosch zitten we in een vergunningentraject voor de plaatsing van windmolens. Daarnaast zijn we het project Groene Cirkels gestart, een samenwerkingsverband tussen de provincie Zuid-Holland, Alterra Wageningen University and Research Centre en HEINEKEN Nederland. Het doel is duurzame gebiedsontwikkeling te realiseren en dit als voorbeeld voor toelichting op de meest in het oog springende projecten van het afgelopen jaar, waaronder de zonne-energie de rest van Nederland te gebruiken. Een voorbeeld is de aanleg van een bloemenbed en bijenhotels in Zoeterwoude om de kwaliteit van de natuur op peil te houden. Heineken Tweede Maasvlakte een Euro 6-zone ingericht, waar we ook elektrisch vervoer kapstokken zijn heel passend om met je merk bij aan te haken. Het is mooi bij Wieckse. blijft allerhande initiatieven ontplooien om zoveel mogelijk over te schakelen willen gaan inzetten. HEINEKEN is ook steeds meer bezig met als we de consument kunnen bewegen en duurzaamheid kunnen borgen in van diesel naar elektriciteit. Zo zijn zonne-energie. Marie-Monique van der onze merken. De zon staat al heel lang we een pilot gestart met elektrische Salm is onder andere verantwoordelijk centraal in de communicatie rond het vrachtwagens in ons groothandelskanaal voor het merk Wieckse. Het unieke van merk Wieckse. De payoff is Op het zonnige die de horecabelevering verzorgen, met Wieckse is dat je het zonnige karakter leven!. Wieckse laat de zonnige kant onder andere als doel de hoeveelheid van dit bier kunt koppelen aan een van het leven zien en stimuleert haar fijnstof in de dichtstedelijke gebieden duurzaamheidsinitiatief als zonne- drinkers te genieten van het moment, terug te dringen. In Rotterdam is op de energie. Een hele logische fit. Sommige het leven en elkaar. Op het dak van de 36 37