De projectleiding Het onderzoeksteam bouwt voort op

Transcriptie

1 MemoQ staat voor Meten en monitoren van de pedagogische kwaliteit van kinderopvang van baby s en peuters. Het loopt van 01 november 2013 tot 31 oktober 2016 en wordt uitgevoerd door 2 onderzoeksteams die samenwerken. De projectleiding bestaat uit Prof. dr. Michel Vandenbroeck, Vakgroep Sociale Agogiek, Ugent en Prof. dr. Ferre Laevers, Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs, KU Leuven. Zij dragen gezamenlijk de eindverantwoordelijkheid over het hele project, superviseren het onderzoeksteam en zijn het aanspreekpunt voor de opdrachtgever. Het onderzoeksteam bestaat uit wetenschappelijk medewerkers: Charlotte Van Cleynenbreugel, Mieke Daems, Bart Declercq, Hester Hulpia en Jeroen Janssen. Dit team wordt vanaf augustus 2015 aangevuld met twee extra medewerkers. Het project MeMoQ bouwt voort op en houdt rekening met het Vooronderzoek in functie van de ontwikkeling van een instrument voor het meten van de pedagogische kwaliteit in de voorschoolse kinderopvang (Vandenbroeck, Laevers, Declercq, & De Droogh, 2011). Dit rapport kan geraadpleegd worden op 1

2 Het doel van dit onderzoeksproject is niet enkel om een wetenschappelijk verantwoorde studie te maken, maar ook om tegelijk en parallel daarmee een maatschappelijk en beleidsmatig draagvlak te creëren. Dat zal gebeuren via zeer regelmatig overleg met de klankbordgroep. Deze klankbordgroep bestaat uit vertegenwoordigers uit de sector. De klankbordgroep komt op geregelde basis (3 à 4 keer per jaar) samen. Op die manier neemt MemoQ de stem en de adviezen van het werkveld mee in heel het project. De klankbordgroep heeft met ander woorden een adviserende bevoegdheid. De klankbordgroep bevat vertegenwoordigers van Kind en Gezin, IVA Zorginspectie, PPJ, VVSG, VWV, Reddie Teddy, Femma, Landelijke Kinderopvang, Werkgroep Vlaamse DOG, Solidariteit voor het gezin, Unieko, Zelfstandige kinderdagverblijven, PCBO, Gezinsbond, Netwerk tegen armoede, Kinderrechtencomissariaat, Minderhedenforum, Hogescholen Pedagogiek Jonge Kind, Opleidingen VSPW, Opleidingen begeleider Stedelijk, Vrij en GO!, VCOK, VBJK, VoorZet, DIKO, PBD, VGC. Daarnaast is er ook een stuurgroep, met vertegenwoordigers van de verschillende afdelingen van Kind en gezin en het onderzoeksteam. Tot slot zijn er twee additionele gebruikersgroepen die samengesteld zullen worden en die tijdelijk geconsulteerd worden voor een deel van het project: - voor het inspectie-instrument een gebruikersgroep van inspectie-ambtenaren; 2

3 - voor het zelfevaluatie-instrument een gebruikersgroep van pedagogisch coaches en opleiders. 2

4 Wat zijn de MemoQ opdrachten en het tijdspad? Het hele project bestaat uit 4 fasen: Fase 1: Het ontwerpen van een pedagogisch raamwerk. Dit staat online sinds oktober 2014 (zie Fase 2: Het ontwerpen, uittesten en aanpassen van een wetenschappelijk instrument voor het meten van de pedagogische kwaliteit van de voorschoolse kinderopvang, bruikbaar zowel in gezins- als groepsopvang. Hiertoe behoort ook het ontwerpen van een vragenlijst voor ouders om hen een stem te geven in de beoordeling en bevordering van de kwaliteit van de voorziening. De uittestfase liep van november 2014 tot februari In die periode zijn 120 onthaalouders en leefgroepen bezocht (60 onthaalouders en 60 leefgroepen in groepsopvang), om de ontwikkelde instrumenten te testen. Momenteel worden de instrumenten op basis van deze testfase aangepast. Fase 3: Het uitvoeren van een nulmeting bij een wetenschappelijk en maatschappelijk verantwoorde steekproef. Dit is het wetenschappelijk onderzoek. 3

5 Deze fase loopt van augustus 2015 tot maart 2016 en het is hiervoor dat we rekenen op de vrijwillige medewerking van iedereen die aangeschreven wordt. Fase 4: Het ontwerpen van afgeleide instrumenten. Het gaat om: - een afgeleid instrument voor de kwaliteitsmonitoring, bruikbaar voor de inspectie (gestart in mei 2015). - een afgeleid zelfevaluatie-instrument, bruikbaar voor de (pedagogische begeleiding en ondersteuning van) voorzieningen (opstart voorzien in augustus 2015). 3

6 Samengevat en gekoppeld aan de vier fasen moet MemoQ leiden tot de volgende output : 1. Een pedagogische raamwerk Online op sinds oktober 2014 (zie Een artikel rond dit raamwerk is verschenen in KIDDO, januari 2015: Declercq, B. & Hulpia, H. (2015). Eindelijk een pedagogisch raamwerk: Kinderopvang voor baby's en peuters in Vlaanderen krijgt een kwaliteitskader. In Kiddo, Jg. 16 (1), (download via schraamwerk.pdf). Gebaseerd op dit raamwerk zullen drie afgeleide instrumenten ontwikkeld worden: 1. Een wetenschappelijk instrumentarium om de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang in Vlaanderen in kaart te brengen. 2. Een instrument voor zorginspectie (m.b.v. de gebruikersgroep). 3. Een instrument voor de zelfevaluatie door voorzieningen en de 4

7 pedagogische begeleiding (m.b.v. de gebruikersgroep). 4

8 Het wetenschappelijk onderzoek is opgevat als een startpunt of peiling om deze meting met een nog te bepalen frequentie te herhalen om evoluties in de kwaliteit van de voorschoolse kinderopvang in Vlaanderen in kaart te brengen. Het onderzoek zal tevens toelaten om verbanden te analyseren tussen input (bijv. bereikt doelpubliek), structurele kenmerken (kenmerken op niveau van de organisatie, kwalificaties, ) en proceskenmerken, zoals welbevinden, betrokkenheid, begeleidingsstijl,. Dit vraagt een wetenschappelijk en maatschappelijk verantwoorde steekproef. Om wetenschappelijk correcte uitspraken te kunnen doen, hebben we daarom minstens 200 observaties in gezinsopvang en 200 observaties in groepsopvang nodig. Die grote aantallen observaties bieden een grote garantie dat vastgestelde verschillen niet louter toevallig zijn. De analyses uit het onderzoek vormen de aanzet tot het bepalen van normen voor het monitoringinstrument voor de inspectie. Ook hier zal de klankbordgroep steeds betrokken worden bij de interpretatie van de resultaten. Deelname aan dit onderzoek wordt bepaald door het toeval. Dit is erg belangrijk, immers om tot een realistische pedagogische norm te komen is het belangrijk dat de onderzoekers van MeMoQ een realistische realiteit zien. 5

9 Met andere woorden, deelname aan het wetenschappelijk onderzoek is belangrijk om een realistische norm te kunnen bepalen, onderzoekers willen niet de perfecte opvang zien, maar willen vooral de dagelijkse realiteit registreren. Ze zullen ook dag in dag uit in heel verschillende opvangsituaties komen. Dit helpt de onderzoekers om een correct beeld te krijgen van de opvang zoals ze is en op basis daarvan een pedagogische norm te ontwikkelen. Als voorziening is deelname aan dit onderzoek een unieke kans om bij te dragen aan het ontwikkelen van deze norm. Het is belangrijk te onderstrepen dat de selectie van steekproef van voorzieningen of onthaalouders gebaseerd is op toeval. Alleen op die manier kunnen we ervoor zorgen dat we een realistisch beeld krijgen van de dagelijkse pedagogische realiteit. De onderzoekers zullen ook nooit uitspraken over individuele voorzieningen of onthaalouders doen. Het gaat uitsluitend over het zien van patronen, verbanden, op Vlaams niveau. 5

10 6

11 Hoe weet je of je geselecteerd bent als voorziening/onthaalouder? De voorzieningen en onthaalouders die per toeval geselecteerd zijn zullen een brief van de minister ontvangen. Er worden met andere woorden 400 brieven verstuurd: 200 naar de gezinsopvang en 200 naar de groepsopvang. Vervolgens zal een onderzoeker die voorziening of onthaalouder telefonisch contacteren om praktische afspraken te maken. Het gaat dan om afspraken over het aantal benodigde vragenlijsten, de datum wanneer er geobserveerd kan worden, De observatie zelf neemt een halve dag in beslag en vindt steeds in de voormiddag (van 8u30 tot 12U30) plaats. Wanneer je mogelijks een brief van de minister ontvangt en een telefoontje van de onderzoeker mag verwachten zal gespreid gebeuren. De eerste brieven zullen bij de voorzieningen en onthaalouders in de bus vallen in juli De laatste brieven rond januari De weken na ontvangst van de brief mogen de voorzieningen dan een telefoontje verwachten. De eerste telefoontjes zullen plaatsvinden in juli 2015, de laatste in januari

12 Wat mag je verwachten bij deelname aan het onderzoek? 1. Een onderzoeker komt een halve dag bij jou observeren. De onderzoekers hebben heel wat ervaring met observatie en stellen zich discreet op, zodat ze zo weinig mogelijk invloed uitoefenen op de dagelijkse werking. Ze willen zo sterk mogelijk de normale gang van zaken zien. Dit betekent dat je als voorziening of onthaalouder best doet of ze niet aanwezig zijn in de ruimte (bijv. je hoeft niet te verwachten dat de onderzoeker regelmatig een praatje met je zal slaan of voortdurend vragen zal stellen. Hij of zij stelt zich zwijgzaam op en zal ook geen spontaan contact met de kinderen zoeken). De onderzoeker komt om 8u30 naar je toe. Er volgt een kennismaking en toelichting bij het project en vervolgens gaat de onderzoeker aan de slag. Tussen 9 uur en 12 uur wordt er vooral veel geobserveerd en genoteerd. Rond 12 uur volgt dan een afsluitend gesprek waarbij de onderzoeker nog wat extra vragen kan stellen om juist in te schatten wat hij of zij gezien heeft en waarbij de voorziening of onthaalouder ook z n verhaal kan doen en feedback kan krijgen. 2. Vooraf zullen door de onderzoekers ook vragenlijsten voor ouders doorgestuurd worden. Op het moment van de observatie neemt de onderzoeker de ingevulde exemplaren terug mee. 3. Vooraf zal ook een vragenlijst voor de verantwoordelijke doorgestuurd worden. Die kan je schriftelijk of online invullen. Ook dit wordt de dag van de observatie terug 8

13 meegenomen. Mocht je over deze vragenlijst vragen hebben, kan je die altijd stellen voor of na de observatie. 8

14 Kortom, nooit zal er een uitspraak over een individuele voorziening of onthaalouder gebeuren. Die info wordt ook op geen enkele wijze gecommuniceerd naar Kind & Gezin of ZorgInspectie. We behandelen de verzamelde info anoniem. 9

15 Van bij de start van het project zijn de volgende vijf medewerkers betrokken. We geven u een foto, zodat u een gezicht kan plakken op de persoon die u eventueel opbelt en in een latere fase komt bezoeken. Voor het wetenschappelijk onderzoek zullen nog twee extra medewerkers aangeworven worden. Wie dat zal zijn, zal pas bekend zijn eind juni, omdat de aanwerving van deze medewerkers momenteel nog lopend is. 10

16 Mocht u nog vragen hebben kan u terecht via mail bij 2 onderzoekers. Zij zullen u via mail of telefonisch antwoorden op uw vraag. 11