Autonoom varen. Johan de Jong & Hans Hopman

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Autonoom varen. Johan de Jong & Hans Hopman"

Transcriptie

1 Autonoom varen Johan de Jong & Hans Hopman 1

2 Autonoom varen Inhoud Autonoom varen? Lopend projecten: EU, TO2. STWPerspectief voorstel. Wat & Hoe? Wat meer? 2

3 Autonoom varen? Autonoom is vooral geautomatiseerd, op termijn onbemand en blijvend gemonitord! Voordelen: Effectievere infrastructuur Vermindering emissies Grotere veiligheid Verlaging bemanningkosten 3

4 Veiligheid Aanvaring Flinterstar Al-Oraiq 4

5 Veiligheid 5

6 Market push - pull Technology ontwikkelt zich snel dankzij weg- en luchtvervoer De markt response is gradueel en selectief en gedreven door economie en veiligheid. Sensoren Communicatie Robotisering Lagere bemanningskosten Verschuiving naar de wal Initiële kapitaal kosten Geen bemanning geen risico 6

7 Economical incentives example* Manning costs : Shore facilities: - 25 % of operational cost + 5 % of operational cost Autonomous system investments: +10 % Reduced building cost: -5 % Required return on investment: approx. 3 years *source NMT 7

8 EU werk gedaan 8

9 TO2 Lopend Doel: Simuleren van een autonoom varend schip door een (bestaand/gesimuleerd) verkeersbeeld met daarbij een beoordeling van de veiligheid/risico. Twee hoofdonderdelen: 1. Verkeerssimulatie model Simulatie model Controller o Autonoom varend schip o Mens gestuurd schip 2. Scheepvaartveiligheid 9

10 TO2 lopend Source NLDA 10

11 TO2 lopend 11

12 TO2 lopend 12

13 TO2 lopend 13

14 TO2 lopend 14

15 Wat is nodig voor Autonoom varen? De condities van het schip, haar systemen en omgeving zijn volledig bekend. Daarvoor zijn aanvullende sensoren nodig. Een zelfstandige navigatie. Een foutloze interne data-communicatie tussen systemen is voorwaarde. De (big)data moet worden geanalyseerd en gereduceerd. Betrouwbare schip-wal communicatie. Een zelfstandige systeem reconfiguratie in geval van falen Mogelijkheid tot overname & remote control. Een aangepast scheepsontwerp. 15

16 STWPerspectief 16

17 STWPerspectief DESIGN 1. Hoe verandert het (regelgeving)raamwerk rond het scheepsontwerp als schepen ontworpen worden voor (gedeeltelijk) onbemande operatie? 2. Hoe beïnvloedt het verwijderen van de bemanning de kwaliteiten van het schip en de daaruit voortvloeiende technische eigenschappen en kosten? 3. Hoe kan de toekomstige health state van een schip accuraat worden voorspeld? 4. Wanneer roept een autonoom schip de hulp in van menselijke operators? 5. Hoe kunnen/moeten het operationele concept en de relevante soorten operaties van autonome schepen verschillen van bemande schepen? 17

18 STWPerspectief WERELDBEELD Data-driven health monitoring of vessels in action 1. Find a data-driven method (Machine Learning algorithm) for detecting unusual events inside the installations of a ship in its environment 2. Find a data-driven method (Machine Learning algorithm) for detecting unusual actions of a ship in its environment. 18

19 STWPerspectief VERKEERSAFWIKKELING 1. Which ship domain concept is most suitable for an automated conflict detection and resolution? 2. What ship domain parameters are required as a function of acceptable unmitigated risk? 3. What approach is needed to define the requirements for the operator interface as based upon the allocation of execution authority of the navigation-related functions? 19

20 STWPerspectief HUMAN Factors&Ergonomics 1. To what extent is the human operator able to monitor the behaviour of the autonomous ship (detection rate) and take the correct decisions (failure rate)? What are the factors influencing this ability? 2. What is the distribution of skill-, rule- and knowledge-based tasks for a human operator during normal and exceptional modes of operating? 3. To what extent can and needs the human operator understand the behaviour of an autonomous ship? 4. What is required for a human-computer interface perspective to allow the human operator to adequately diagnose the situation and to take action if required if an anomaly is detected? 20

21 STWPerspectief CERTIFICATION&Simulation Certificering van autonoom varen vereist simulaties van veel (failure) scenarios om de veiligheid aan te tonen. De studie vereist foutenanalyse (Failure analysis) en onderzoek naar representatieve verdelingen van omgevingscondities en het optreden van deze fouten. De simulaties vereisen validatie op basis van analyses van de huidige veiligheidssituatie en bekende verdelingen voor het optreden van fouten. 21

22 STWPerspectief Partners & omvang. Wie? Omvang -Minimaal drie universiteiten (initiatiefnemer) - TU Delft 3Me, UvA, NLDA & UvL -Relevante onderzoeksinstituten - TNO, MARIN, -Maritieme (maak) industrie. - NMT, KVNR, -Infrastructuur beheerders - PoR, RWS, miljoen Euro. 22

23 STWPerspectief Partners & omvang. Hoe? Perspectief-programma s kennen 4 karakteristieke eigenschappen: 1. Het ontwikkelen van nieuwe technologie via een multidisciplinaire aanpak; 2. Samenwerking met gebruikers; 3. Medefinanciering door private partijen (minimaal 15%/30%); 4. Specifieke activiteiten gericht op valorisatie en ondernemerschap. Wanneer? 3 november programma-initiatief. X 7 december outline programma-ontwerp met gebruikers! X 30 mei 2016 indienen definitief programma-voorstel. 23

24 JIP Vervolg//naast Small autonomous survey vessels (Aquabot) Autonomous container barge shuttle Autonomous small inland container vessel Tegenovergestelde van 24

25 Thank you!

autonoom varende schepen, op afstand bewaakte of bestuurde schepen, onbemand varende schepen

autonoom varende schepen, op afstand bewaakte of bestuurde schepen, onbemand varende schepen Visie KVNR op autonoom varende schepen, op afstand bewaakte of bestuurde schepen, onbemand varende schepen Introductie KVNR Collectieve belangenbehartiging van: meer dan 400 Nederlandse reders en scheepsbeheerders

Nadere informatie

Praktijkgericht Onderzoek Smart Shipping. Peter Verheijen Steve Ekel Hans van den Broek

Praktijkgericht Onderzoek Smart Shipping. Peter Verheijen Steve Ekel Hans van den Broek Praktijkgericht Onderzoek Smart Shipping Peter Verheijen Steve Ekel Hans van den Broek INTRODUCTIE HANS VAN DEN BROEK Applied Research Professor Human Factors in maritime automation @ the Rotterdam University

Nadere informatie

Visie op de toekomst: Wat gaan bedrijven doen binnen onze innovatie thema s? Welke kennisvragen hebben ze?

Visie op de toekomst: Wat gaan bedrijven doen binnen onze innovatie thema s? Welke kennisvragen hebben ze? Visie op de toekomst: Wat gaan bedrijven doen binnen onze innovatie thema s? Welke kennisvragen hebben ze? 1. Winnen op Zee: Getijdenenergie op zee Peter Scheijgrond 2. Schone schepen: Varen op lucht en

Nadere informatie

Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester

Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester Missie Veiligheid Vlotheid Milieu OESO rapport (13/5) R dam en A dam: de havens dienen het milieu en leefklimaat te verbeteren 2 SECA Noordzee en Baltic

Nadere informatie

Cursus GES Ontwerpsysteem in het Maritiem Onderwijs

Cursus GES Ontwerpsysteem in het Maritiem Onderwijs Cursus GES Ontwerpsysteem in het Maritiem Onderwijs TNO Bouw Centre for Mechanical and Maritime Structures (CMC) Leo de Vries, M.Sc. Hans van Vugt, M.Sc. Hr. Ms. Rotterdam L.deVries@bouw.tno.nl Stichting

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Rijk der Farao s. De Zonneboot van Choefoe The Solarboot of Khufu Modelbouw tekeningen Modelling plans

Rijk der Farao s. De Zonneboot van Choefoe The Solarboot of Khufu Modelbouw tekeningen Modelling plans Rijk der Farao s De Zonneboot van Choefoe The Solarboot of Khufu Modelbouw tekeningen Modelling plans 2017-05-25 De Zonneboot van Choefoe wordt u aangeboden door Rijk der Farao s en is gemaakt door Hans

Nadere informatie

Maritieme Innovatie Markt

Maritieme Innovatie Markt Maritieme Innovatie Markt Markt? Delta NML Innovation Council = TKI Maritiem Maritiem Watertech TKI: Topconsortium voor Kennis en Innovatie Maritiem Innovatiecontract 2016-2017 Fundamenteel Toegepast Innovatie

Nadere informatie

BCM en de Cloud. CSA-nl 10 april 2012 André Koot

BCM en de Cloud. CSA-nl 10 april 2012 André Koot BCM en de Cloud CSA-nl 10 april 2012 André Koot info@i3advies.nl Twitter: @meneer Agenda Cloud Risico's Maatregelen 1. Cloud Cloud omnipresent Wereldwijd alle grote aanbieders Volop management aandacht

Nadere informatie

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 5 juni 2018

KPMG PROVADA University 5 juni 2018 IFRS 16 voor de vastgoedsector Ben u er klaar voor? KPMG PROVADA University 5 juni 2018 The concept of IFRS 16 2 IFRS 16 Impact on a lessee s financial statements Balance Sheet IAS 17 (Current Standard)

Nadere informatie

Wilbert Prinssen. Draadloos sensornetwerk met LoRaWAN

Wilbert Prinssen. Draadloos sensornetwerk met LoRaWAN Tata Steel Slide Wilbert Prinssen Draadloos sensornetwerk met LoRaWAN IA&R Promodag bij Tata Steel 31 januari 2018 Slide 2 Inhoud van deze presentatie 1 Introductie bedrijf en toepassing 2 Situatie 3 Doelstelling

Nadere informatie

Human Factors & Smart Shipping. Dimitri van der Heiden Rijkswaterstaat Senior adviseur Nautische Veiligheid

Human Factors & Smart Shipping. Dimitri van der Heiden Rijkswaterstaat Senior adviseur Nautische Veiligheid Human Factors & Smart Shipping Dimitri van der Heiden Rijkswaterstaat Senior adviseur Nautische Veiligheid Een stukje theorie Definitie Human Factors Human Factors is het wetenschappelijke vakgebied dat

Nadere informatie

Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn

Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions Raymond Hoogendoorn. Primary thesis coordinator: Dr. W. Waterink Secondary thesis coordinator: Dr. P. Verboon April 2009 School

Nadere informatie

2017, WISER Consultancy. Duurzaamheid financieren

2017, WISER Consultancy. Duurzaamheid financieren Duurzaamheid financieren Nieuwe concepten Operationele voordelen Duurzaamheids-voordelen Effectievere inzet Nieuwe technologieën Nieuwe producten Nieuwe concepten Operationele voordelen Duurzaamheids-voordelen

Nadere informatie

VALUE ENGINEERING: THE H E G A G ME! E

VALUE ENGINEERING: THE H E G A G ME! E VALUE ENGINEERING: THE GAME! Involvement Process for Technical Projects Feedback/Learning/Knowledge Management Involvem ment Business Process Engineering Estimating Project Director Detailed Engineering

Nadere informatie

Satelliet communicatie voor onbemande vliegtuigen

Satelliet communicatie voor onbemande vliegtuigen Satelliet communicatie voor onbemande vliegtuigen Kooy Symposium 2010 14 April 2010 ESA Onbemande vliegtuigen gebruik Ondersteunende technologieën Frank.Zeppenfeldt@esa.int ESA s rol bij totstandkoming

Nadere informatie

Enterprise Portfolio Management

Enterprise Portfolio Management Enterprise Portfolio Management Strategische besluitvorming vanuit integraal overzicht op alle portfolio s 22 Mei 2014 Jan-Willem Boere Vind goud in uw organisatie met Enterprise Portfolio Management 2

Nadere informatie

ISGINTT. (International Safety Guide for Inland Navigation Tank-barges and Terminals) Ed Wijbrands. (ISGINTT steering committee)

ISGINTT. (International Safety Guide for Inland Navigation Tank-barges and Terminals) Ed Wijbrands. (ISGINTT steering committee) ISGINTT (International Safety Guide for Inland Navigation Tank-barges and Terminals) Ed Wijbrands (ISGINTT steering committee) Praktijkmiddag Binnentankvaart ISGINTT Projekt Oil Companies International

Nadere informatie

De evaluatie van multidisciplinaire crisis(oefeningen) in de Nederlandse praktijk

De evaluatie van multidisciplinaire crisis(oefeningen) in de Nederlandse praktijk De evaluatie van multidisciplinaire crisis(oefeningen) in de Nederlandse praktijk 24 Januari 2016 Ralf Beerens MSc. Onderzoeker / Hoofddocent MCPM Inhoud (Promotie-)Onderzoek naar evalueren Terugblik:

Nadere informatie

Landbouw Robots. farming innovators. Maart Jan Willem Rodenburg Manager Product Safety & Compliance

Landbouw Robots. farming innovators. Maart Jan Willem Rodenburg Manager Product Safety & Compliance Landbouw Robots Maart 2018 Jan Willem Rodenburg Manager Product Safety & Compliance farming innovators Landbouw robots - Voorbeelden Lely Robotics Robot definition ISO8373: Actuated mechanism programmable

Nadere informatie

Ontwikkeling van simulationbased serious games ten behoeve van logistieke besluitvorming

Ontwikkeling van simulationbased serious games ten behoeve van logistieke besluitvorming faculteit economie en bedrijfskunde center for operational excellence 18-05-2016 1 18-05-2016 1 Ontwikkeling van simulationbased serious games ten behoeve van logistieke besluitvorming Durk-Jouke van der

Nadere informatie

Monitoring Water Quality

Monitoring Water Quality Monitoring Water Quality Drs Gerrit Vossebelt Senior Advisor WVL EU Resident Twinning Advisor Turkey Delta of 4 international rivers Rhine Meuse Scheldt Ems North Sea Wadden Sea 2 INBO 2013 - Workshop

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw

HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw Inschatting van de potentie van efficiëntere productie van warmte en CO2 met het HOTCO2 systeem in de tuinbouwsector Erin Kimball (TNO), Ronald-Jan

Nadere informatie

Continuous testing in DevOps met Test Automation

Continuous testing in DevOps met Test Automation Continuous ing in met Continuous testing in met Marco Jansen van Doorn Tool Consultant 1 is a software development method that emphasizes communication, collaboration, integration, automation, and measurement

Nadere informatie

GEO-HR: OPPORTUNITIES FOR MARITIME SECURITY OPERATIONS

GEO-HR: OPPORTUNITIES FOR MARITIME SECURITY OPERATIONS GEO-HR: OPPORTUNITIES FOR MARITIME SECURITY OPERATIONS 2nd GEO-HR User Consultation Workshop 25 April 2013 Arthur Smith TNO Defence Research 1 Who is TNO Defence Research? TNO Defence Research: Part of

Nadere informatie

Hoe verder? (Bas Buchner)

Hoe verder? (Bas Buchner) Hoe verder? (Bas Buchner) 1 Het Maritiem Innovatiecontract Er wordt goed samengewerkt in projecten én er is ruimte/geld voor funderend (middel)lange termijn onderzoek. Zo ontwikkelen we de kennis en de

Nadere informatie

De laatste ontwikkelingen op het gebied van NEN-EN normering de nieuwe norm is compleet

De laatste ontwikkelingen op het gebied van NEN-EN normering de nieuwe norm is compleet De laatste ontwikkelingen op het gebied van NEN-EN 50600 normering de nieuwe norm is compleet Niek van der Pas Voorzitter NEN commissie: Computerruimten en datacenters Nederland NEN 'Computerruimtes en

Nadere informatie

Automated scoring in mathematics: tinning intelligence?

Automated scoring in mathematics: tinning intelligence? Automated scoring in mathematics: tinning intelligence? Paul Drijvers paul.drijvers@cito.nl Johanna Hofstee joke.hofstee@cito.nl 09-02-2017 Stichting Cito Instituut voor Toetsontwikkeling Arnhem (feb-17)

Nadere informatie

ROBOT EN MENS FEITEN EN FABELS. Maarten Braadbaart Product Manager SICK B.V. Maarten.braadbaart@sick.nl

ROBOT EN MENS FEITEN EN FABELS. Maarten Braadbaart Product Manager SICK B.V. Maarten.braadbaart@sick.nl ROBOT EN MENS FEITEN EN FABELS Maarten Braadbaart Product Manager SICK B.V. Maarten.braadbaart@sick.nl COLLABORATIVE ROBOT 2 COLLABORATIVE ROBOT? 3 COLLABORATIVE ROBOT? 4 HUMAN ROBOT COLLABORATION APPLICATIE

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

Slim, groen en geïntegreerd vervoer

Slim, groen en geïntegreerd vervoer Slim, groen en geïntegreerd vervoer Project: (Semi-) autonoom vervoer over land, over zee en door de lucht Trekker: MARIN. Opstellers 1. Inleiding In alle vervoermodaliteiten (land, zee en lucht) wordt

Nadere informatie

De brug tussen requirement engineer en gebruiker

De brug tussen requirement engineer en gebruiker De brug tussen requirement engineer en gebruiker Gerlof Hoekstra Even kennismaken Senior testconsultant / product manager In de ICT sinds 1985 Sinds 1993 testen/kwaliteitszorg Opdrachtgevers Postbank KPN

Nadere informatie

Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland. Den Haag, 17/12/2015

Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland. Den Haag, 17/12/2015 Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland Den Haag, 17/12/2015 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Copyright 2010 SAS Institute Inc. All rights reserved.

Copyright 2010 SAS Institute Inc. All rights reserved. Copyright 2010 SAS Institute Inc. All rights reserved. 2 3 4 5 6 REPORTING ANALYTICS DATA MANAGEMENT 7 Introductie Klantcases Finance & Risk integratie Vragen 8 Informatie waarde $! % & $ROI! %! " # $

Nadere informatie

UITDAGINGEN BINNENVAART

UITDAGINGEN BINNENVAART UITDAGINGEN BINNENVAART PROMOTIE BINNENVAART VLAANDEREN 2012 09 18 WATERWEGEN West Europa heeft het dichtste waterwegennetwerk van de EU 90 miljoen inwoners EUR 910 miljard BBP 320 miljoen ton via Rijn

Nadere informatie

Thesis AMC Msc. Improving the acuisition process of maritime assest within the frame of the DMP. Defensie Materieel Organisatie.

Thesis AMC Msc. Improving the acuisition process of maritime assest within the frame of the DMP. Defensie Materieel Organisatie. Improving the acuisition process of maritime assest within the frame of the DMP 1 Inleiding Onderzoeksvragen Onderzoeksmethode Bevindingen Conclusies en aanbevelingen Resume 2 WSM LPD/AOR Klik om de modelstijlen

Nadere informatie

URBAN SCIENCE. Professor Nanda Piersma Michael Hogenboom

URBAN SCIENCE. Professor Nanda Piersma Michael Hogenboom URBAN SCIENCE Professor Nanda Piersma Michael Hogenboom Nanda Piersma Hogeschool van Amsterdam (HvA) Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) URBAN TECHNOLOGY SOLUTIONS FOR SUSTAINABLE, LIVEABLE AND CONNECTED

Nadere informatie

Overtref uw maximale potentie. Kies uw My Fruit module

Overtref uw maximale potentie. Kies uw My Fruit module Overtref uw maximale potentie Kies uw My Fruit module Van Amerongen specializes in CA technology for storing fruit and vegetables. With over 40 years of experience in building & controlling CA stores,

Nadere informatie

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 1 Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 2 Structure of the presentation - What is intercultural mediation through the internet? - Why

Nadere informatie

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept 7 juni 2012 KNX Professionals bijeenkomst Nieuwegein Annemieke van Dorland KNX trainingscentrum ABB Ede (in collaboration with KNX Association) 12/06/12 Folie 1 ETS

Nadere informatie

Alcohol policy in Belgium: recent developments

Alcohol policy in Belgium: recent developments 1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November

Nadere informatie

Agenda: Rotary Industry Group

Agenda: Rotary Industry Group KiC MPI 21juni 2018 Rotary Industry Group Agenda: a) Korte introductie: wie zijn wij wat doen wij? b) Nieuwe ontwikkelingen binnen Rotary Industry Group c) Contactloze magnetische koppeling d) Business

Nadere informatie

Ontwikkelingen van de Tools voor het Modelleren én het Simuleren

Ontwikkelingen van de Tools voor het Modelleren én het Simuleren Ontwikkelingen van de Tools voor het Modelleren én het Simuleren Peter A. Vanrolleghem BIOMATH, Universiteit Gent, België De Modelorganisatie: De Toekomst van Modelleren en Procesautomatisering 1 van 10

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

ONDERHOUDSCONCEPTEN TOOL (IBC)

ONDERHOUDSCONCEPTEN TOOL (IBC) ONDERHOUDSCONCEPTEN TOOL (IBC) Hedendaagse onderhouds- en operationele ploegen moeten tot in detail begrijpen wat er fout zou kunnen gaan, hoe dat kan gebeuren, de waarschijnlijkheid, de operationele en

Nadere informatie

Cognitieve Radio & het tweede digitaal dividend. Peter Anker (EL&I) & Frank Bodewes (Agentschap Telecom)

Cognitieve Radio & het tweede digitaal dividend. Peter Anker (EL&I) & Frank Bodewes (Agentschap Telecom) Cognitieve Radio & het tweede digitaal dividend Peter Anker (EL&I) & Frank Bodewes (Agentschap Telecom) Inhoudsopgave Komt er een tweede digitaal dividend? Wat is een cognitieve radio? Wat moet er gebeuren

Nadere informatie

SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS

SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS SMART SUSTAINABLE BUILDINGS NEED SMART PLATFORMS IoT technology that transforms the market for building automation and enables As-a-Service concepts SOLID IN W IRELESS Smart Building Design Model Als IoT

Nadere informatie

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Frans Mofers Nederland cursusmateriaal & CAA's alle cursusmateriaal vrij downloadbaar als PDF betalen voor volgen cursus cursussite

Nadere informatie

ESCMID Online Lecture Library. by author

ESCMID Online Lecture Library. by author ESCMID, June 1, 2016 Ezoon: Game-based elearning Environment for Shared Decision Making Support & Risk Communication During Outbreaks Dr. Olga Kulyk Anne Woezik, MSc. Dr. Annemarie Braakman-Jansen Dr.

Nadere informatie

MCS Mixe Communiction Solutions Jan van Rossum. LoRa als basis voor IoT in gebouwbeheer

MCS Mixe Communiction Solutions Jan van Rossum. LoRa als basis voor IoT in gebouwbeheer LoRa als basis voor IoT In gebouwbeheer MCS Mixe Communiction Solutions Jan van Rossum IoT enabler Telecom Sector GSM/SMS gateways Private GSM Private LTE Private LoRa 1997, 16 medewerkers System integrators

Nadere informatie

Netherlands Space Office PRS in gebruikersperspectief. PRS user segment ontwikkeling

Netherlands Space Office PRS in gebruikersperspectief. PRS user segment ontwikkeling PRS in gebruikersperspectief PRS user segment ontwikkeling 1. PRS: Wat is het? 2. PRS: Veiligheidseisen gebruikers? 3. PRS: Gebruikerssegment? 4. PRS: NL in de Pilots? 5. PRS: Enquete na de workshops?

Nadere informatie

HOE KAN EEN BEDRIJF DE MEEST GESCHIKTE CONDITION MONITORING AANPAK KIEZEN?

HOE KAN EEN BEDRIJF DE MEEST GESCHIKTE CONDITION MONITORING AANPAK KIEZEN? HOE KAN EEN BEDRIJF DE MEEST GESCHIKTE CONDITION MONITORING AANPAK KIEZEN? Brainstorm sessie KIVI event Tiedo Tinga, Richard Loendersloot, Rahim Mouatamir 2-2-2017 KIVI Brainstormsessie 1 CONTEXT Condition

Nadere informatie

Nood aan een paradigmawissel

Nood aan een paradigmawissel Bestrijding van (kinder)armoede: Nood aan een paradigmawissel 31 mei 2012 ames - Hang it all Vitra Design Charles & Ray Ea Steven Groenez HIVA-KULEUVEN Promotor onderzoekslijn kinderarmoede Vlaams armoedesteunpunt

Nadere informatie

Zuiveren met verstand. RFID tags als verklikkers in de afvalwaterzuivering. S.A.C. (Saskia) Hanneman Innovatietechnoloog Waterschapsbedrijf Limburg

Zuiveren met verstand. RFID tags als verklikkers in de afvalwaterzuivering. S.A.C. (Saskia) Hanneman Innovatietechnoloog Waterschapsbedrijf Limburg Zuiveren met verstand RFID tags als verklikkers in de afvalwaterzuivering S.A.C. (Saskia) Hanneman Innovatietechnoloog Waterschapsbedrijf Limburg Zuiveren met verstand - inhoud WwTP Simpelveld Plant setup

Nadere informatie

Financiële basiskennis stelt in staat om de juiste vragen te stellen en betere beslissingen te nemen op vlak van o.a.:

Financiële basiskennis stelt in staat om de juiste vragen te stellen en betere beslissingen te nemen op vlak van o.a.: Prof. Luc Keuleneer Stelling: Financiële basiskennis stelt in staat om de juiste vragen te stellen en betere beslissingen te nemen op vlak van o.a.: Ontstaan en bestrijding bankencrisis Financieel risicomanagement

Nadere informatie

International Leiden Leadership Programme

International Leiden Leadership Programme International Leiden Leadership Programme Information Evening 1 November 2016 Universiteit Leiden.. LLP Programme team Menno Mennes Lucille Brakefield Janna van Helden Ratna Lachmansingh Programme Bij

Nadere informatie

Software Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces

Software Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces Software Processen Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1 Het software proces Een gestructureerd set van activiteiten nodig om een software systeem te ontwikkelen Specificatie;

Nadere informatie

Regelgeving en toezicht op het gebruik van GNSS in Nederland. Lelystad, 14 november 2015

Regelgeving en toezicht op het gebruik van GNSS in Nederland. Lelystad, 14 november 2015 Regelgeving en toezicht op het gebruik van GNSS in Nederland Lelystad, 14 november 2015 Inleidende begrippen PBN For Dummies RNAV : A method of navigation which permits aircraft operation on any desired

Nadere informatie

Concept of Feedback. P.S. Gandhi Mechanical Engineering IIT Bombay

Concept of Feedback. P.S. Gandhi Mechanical Engineering IIT Bombay Concept of Feedback P.S. Gandhi Mechanical Engineering IIT Bombay Recap Goal of the course: understanding and learning Assignments: optional to start with Contact hour with TAs: Monday AN: time? Meeting

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

Smart Factory: Voordelen communicatieve infrastructuur

Smart Factory: Voordelen communicatieve infrastructuur Smart Factory: Voordelen communicatieve infrastructuur Wereldwijde veranderingen vereisen nieuwe manieren van denken en doen op het gebied van wereldwijde megatrends Demografische veranderingen Globale

Nadere informatie

digitale transformatie Vijf keer mens David Suijkerbuijk

digitale transformatie Vijf keer mens David Suijkerbuijk digitale transformatie Vijf keer mens David Suijkerbuijk SERVICE Understand customers expectations and needs. Gain insights in your organisation s response. Stay ahead, create your service strategy based

Nadere informatie

SWOV Transition of Contol

SWOV Transition of Contol SWOV Transition of Contol Wat weten we al en wat weten we nog niet? Nicole van Nes en Willem Vlakveld Stappen in het automatisering van de rijtaak Bron: SAE International 2014 Ironies of Automation (Bainbridge,

Nadere informatie

Four-card problem. Input

Four-card problem. Input Four-card problem The four-card problem (also known as the Wason selection task) is a logic puzzle devised by Peter Cathcart Wason in 1966. It is one of the most famous tasks in the study of deductive

Nadere informatie

Controller waar gaat gij heen?

Controller waar gaat gij heen? Controller waar gaat gij heen? Business partner? Of ook politieagent? Concerncontrol binnen de Gemeente Seminar de Reehorst Ede 15 maart 2018 rob@schapink.nl Achtergrond / aanleiding seminar Seminar concern

Nadere informatie

College 1 inleiding ondernemerschap

College 1 inleiding ondernemerschap College 1 inleiding ondernemerschap Ondernemen is het uitvoeren van innovaties waarbij discontinuïteit wordt veroorzaakt - discontinuïteit is het creëren van waarde die voorheen nog niet beschikbaar was

Nadere informatie

CFD simulaties voor kostenbesparing in uw datacenter: Hoe werkt het, en wat levert het op? Eric Terry - Actiflow

CFD simulaties voor kostenbesparing in uw datacenter: Hoe werkt het, en wat levert het op? Eric Terry - Actiflow CFD simulaties voor kostenbesparing in uw datacenter: Hoe werkt het, en wat levert het op? Eric Terry - Actiflow Introductie Actiflow Advies- en ontwerpbureau gespecialiseerd in stromingsleer Spin-off

Nadere informatie

In de serie impactverhalen van SmartPort; aanjager van haveninnovatie

In de serie impactverhalen van SmartPort; aanjager van haveninnovatie Smart Shipping In de serie impactverhalen van SmartPort; aanjager van haveninnovatie SmartPort: de (kennis)hub voor Smart Shipping Technologische innovaties volgen elkaar in een rap tempo op. Dit geldt

Nadere informatie

Airport Security. Security scan

Airport Security. Security scan Airport Security Security scan Security scan Amsterdam Airport Schiphol besteedt veel aandacht aan de kwaliteit van het controleren van passagiers, personeel en bagage. Daarbij speelt behalve veiligheid

Nadere informatie

Biologie in het lab van de toekomst

Biologie in het lab van de toekomst Biologie in het lab van de toekomst Frank Schuren TNO Microbiologie Conventionele microbiologie met state of the art genomics technologie en viability assays Conventional Microbiology Genomics technologies

Nadere informatie

Gaat AI levens redden in het verkeer? Gerben Feddes

Gaat AI levens redden in het verkeer? Gerben Feddes Gaat AI levens redden in het verkeer? Gerben Feddes 02-07-2018 Agenda 1. De RDW in het kort 2. Huidige regelgeving 3. Verschuivende panelen 4. Voertuig rijbewijs 5. De rol van AI 1. De RDW in het kort

Nadere informatie

BIM Mythes. 'Broodje BIM' in het kader van Bouwlokalen 2012. Marcel van Bavel Léon van Berlo Hans Hendriks Dik Spekkink

BIM Mythes. 'Broodje BIM' in het kader van Bouwlokalen 2012. Marcel van Bavel Léon van Berlo Hans Hendriks Dik Spekkink 'Broodje BIM' in het kader van Bouwlokalen 2012 Marcel van Bavel Léon van Berlo Hans Hendriks Dik Spekkink ? Mythes Investeringen komen bij andere partijen terecht (kan zijn, dus doe er wat aan!) BIM is

Nadere informatie

Privacy & Data event Johan Rambi 18 Mei 2017

Privacy & Data event Johan Rambi 18 Mei 2017 Privacy & Data event 2017 Johan Rambi 18 Mei 2017 Alliander is een data gedreven netbeheerder (DSO) Wat is Privacy? Wat is Privacy? Eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer Ook wel: het recht

Nadere informatie

The British International School

The British International School The British International School Nord Anglia Education Secundaire school Year 6 year 9 Year 10 = IGCSE Year 11-12 = International Baccalaureate High Performance Learning Prof. Deborah Eyre What do high

Nadere informatie

Doctoraathouders op de Belgische arbeidsmarkt

Doctoraathouders op de Belgische arbeidsmarkt Doctoraathouders op de Belgische arbeidsmarkt Discussienamiddag Rathenau Instituut Utrecht, 15 juni 2012 Loopbaanperspectieven van onderzoekers in Nederland Karen Vandevelde Universiteit Gent & ECOOM Onderzoeksresultaten

Nadere informatie

Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036

Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036 Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036 NCP contactdag, 19 april 2016 Thamar Zijlstra, Dick Hortensius NEN Milieu en Maatschappij Agenda Achtergrond NPR 9036

Nadere informatie

Airport Security. Security Scan

Airport Security. Security Scan Airport Security Security Scan Security scan Amsterdam Airport Schiphol besteedt veel aandacht aan de kwaliteit van het controleren van passagiers, personeel en bagage. Daarbij speelt behalve veiligheid

Nadere informatie

Informatiebeveiliging & Privacy - by Design

Informatiebeveiliging & Privacy - by Design Informatiebeveiliging & Privacy - by Design Steven Debets Verdonck, Klooster & Associates Even voorstellen e steven.debets@vka.nl m 0651588927 Informatiebeveiliging Informatiebeveiliging houdt zich bezig

Nadere informatie

Het MaDeSi project: Maintenance Decision Support & Simulation. Wim Lammen (NLR) AMC Seminar, Amsterdam 8 november 2017

Het MaDeSi project: Maintenance Decision Support & Simulation. Wim Lammen (NLR) AMC Seminar, Amsterdam 8 november 2017 Het MaDeSi project: Maintenance Decision Support & Simulation Wim Lammen (NLR) AMC Seminar, Amsterdam 8 november 2017 MaDeSi: doelstelling Ontwikkeling van generieke methodiek (+ proof of concept) Simulatie

Nadere informatie

Internationale Ambities

Internationale Ambities Internationale Ambities Buiten de kaders denken en werken Peter van Westendorp Project Manager Oscar Koster Oscar Utrecht, Koster 17 juni 2013 Project Manager Arjan versie v/d 1 Pol Project Engineer Content

Nadere informatie

Products Solutions Services. High Level Alarms. Industrial Safety

Products Solutions Services. High Level Alarms. Industrial Safety Products Solutions Services High Level Alarms Industrial Safety Erwin Post Product Manager Level Tankgauging Praxis mit Gamma. ATEX SIL Endress+Hauser B.V. Nikkelstraat 6 1411 AJ Naarden The Netherlands

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

Safety Values in de context van Business Strategy.

Safety Values in de context van Business Strategy. Safety Values in de context van Business Strategy. Annick Starren en Gerard Zwetsloot (TNO) Papendal, 31 maart 2015. NVVK sessie Horen, Zien en Zwijgen. Safety Values in de context van Business strategy.

Nadere informatie

Hoe een verouderde installatie terug energieefficiënt

Hoe een verouderde installatie terug energieefficiënt Hoe een verouderde installatie terug energieefficiënt maken? Energiebesparend investeren en energiespaarcontracten Kurt Detavernier Copyright Siemens Ltd 2008 Building Technologies Our approach during

Nadere informatie

Nationaal verkeerskundecongres 2017

Nationaal verkeerskundecongres 2017 Nationaal verkeerskundecongres 2017 SimSmartMobility: inzicht in de effecten van Smart Mobility maatregelen door simulatie Isabel Wilmink TNO Thijs Muizelaar Connecting Mobility Hans van Lint Technische

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

VTS, een uitdagende toekomst

VTS, een uitdagende toekomst VTS, een uitdagende toekomst Opleiding & Training Arne Wolters 23 april 2010 VesselTrafficService (IMO/CCR/IALA) (Scheepvaartverkeerdienstverlening) Service implemented by a Competent Authority to improve

Nadere informatie

Welkom bij OSRAM! LED Expo Benelux RD 5209

Welkom bij OSRAM! LED Expo Benelux RD 5209 www.osram.nl Welkom bij OSRAM! LED Expo Benelux RD 5209 www.osram-benelux.com Licht management systemen LED Expo Benelux RD 5209 Licht Management Systemen zijn het in de op de op het juiste licht juiste

Nadere informatie

Presentatie TCO. SER Workshop. 28 mei Den Haag

Presentatie TCO. SER Workshop. 28 mei Den Haag Presentatie TCO SER Workshop 28 mei Den Haag Korte introductie 2 Marc van der Steen Project Manager Brabant, Stichting Zero Emissie Busvervoer Elisabeth van Opstall TCO Binnenvaart Principe TCO 3 Total

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

VAN LEREN NAAR PRESTEREN

VAN LEREN NAAR PRESTEREN VAN LEREN NAAR PRESTEREN DE WEG NAAR WERKPLEKGEORIENTEERDE E-LEARNING JANINE VAN ZOEST IN EEN NOTENDOP GROENE HART ZIEKENHUIS PROFPORTAAL ZORG NEXT LEARNING ELLIOTT MASIE S LEARNING BOB & CON WERKPLEKLEEROPLOSSING

Nadere informatie

2010 Integrated reporting

2010 Integrated reporting 2010 Integrated reporting Source: Discussion Paper, IIRC, September 2011 1 20/80 2 Source: The International framework, IIRC, December 2013 3 Integrated reporting in eight questions Organizational

Nadere informatie

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water

Nadere informatie

Business Boost International International business development partner for Small and Medium-sized companies. January 2019

Business Boost International International business development partner for Small and Medium-sized companies. January 2019 Business Boost International International business development partner for Small and Medium-sized companies January 2019 Samenwerking 2 WHO WE ARE BBI Group Business Boost International B.V. is a European

Nadere informatie

SECURE TECHNOLOGY SOLUTIONS G4S REMOTE SECURITY

SECURE TECHNOLOGY SOLUTIONS G4S REMOTE SECURITY SECURE TECHNOLOGY SOLUTIONS G4S REMOTE SECURITY SECURING YOUR WORLD. EVERY DAY. ALL DAY. De feiten Meer en meer verbale agressie, door: Drugs- of drankgebruik Invloed van medicatie Betalingsproblemen Discussie

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

Drs. Natasha Dodonova Psycholoog, specialist in kennismanagement en lerende organisaties.

Drs. Natasha Dodonova Psycholoog, specialist in kennismanagement en lerende organisaties. Symposium Resilience en Risicobeheer Persoonlijke eigenschapen en resilience. Drs. Natasha Dodonova Psycholoog, specialist in kennismanagement en lerende organisaties. Symposium Resilience 29 mrt 2018

Nadere informatie