Plan van aanpak Arbeidsparticipatie naar vermogen

Transcriptie

1 Plan van aanpak Arbeidsparticipatie naar vermogen Gemeente Barneveld Januari

2 Inleiding Voor u ligt het plan van aanpak Arbeidsparticipatie naar vermogen. Hierin wordt beschreven hoe de gemeente Barneveld de komende maanden toewerkt naar het invoeren van de Participatiewet per 1 januari Gaandeweg het proces wordt meer duidelijk en wordt ook het wetgevingstraject afgerond. Dit betekent dat de activiteiten die in dit plan van aanpak worden genoemd bij de verschillende projectfases onderweg steeds kritisch worden bezien en zo nodig worden bijgesteld of aangevuld. De plannen voor de uitvoering van de Wet Werken naar Vermogen (WWnV) in Barneveld waren in een vergevorderd stadium toen de val van het Kabinet Rutte I deze ambities verstoorde. De raad is geïnformeerd over het vervolg van de projectaanpak WWnV via een raadsinformatiebrief, waarmee het college op 8 juni 2012 heeft ingestemd. Met de Wet Werken naar Vermogen wilde het kabinet Rutte I één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, die de Wet Werk en Bijstand (Wwb), Wet Werk en Arbeidsondersteuning Jonggehandicapten (Wajong) en Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) zou hervormen en onder deze wet brengen. Voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, bleef de Wet Wajong bestaan. Na het controversieel verklaren van de WWnV zijn we doorgegaan op de ingeslagen weg. Daarbij werden we mede gedreven door onze opvatting dat de huidige organisatie van de dienstverlening aan de onderkant van de arbeidsmarkt op lange termijn niet houdbaar is. Ondertussen kennen we een nieuw regeerakkoord. De nieuwe wet voor de onderkant van de arbeidsmarkt heet Participatiewet. Deze wet komt op veel onderdelen overeen met de WWnV. Participatiewet Met de Participatiewet wordt het principe van één regeling voor de gehele doelgroep consequent doorgevoerd. Daarmee wordt gemeenten de gelegenheid geboden om maatwerk voor iedereen toe te passen. De instroom in de Wsw stopt met ingang van januari Voor mensen die niet in staat zijn om onder reguliere omstandigheden te werken kunnen gemeenten beschutte werkplekken organiseren. Zonder daarbij aan allerlei regels gebonden te zijn. Het kabinet wil dat alle mensen, ook mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, als volwaardige burgers mee kunnen doen aan de maatschappij. Meedoen gebeurt bij voorkeur via een reguliere baan. Voor een aantal mensen zal dat (nog) niet mogelijk zijn. Voor deze mensen is het belangrijk dat zij via vrijwilligerswerk, via het verrichten van een tegenprestatie of via activiteiten in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) aangesloten blijven op de maatschappij. Het kabinet heeft geen kwantitatieve doelstelling ten aanzien van de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidsbeperking. Het kabinet creëert immers de banen niet, dat doen de werkgevers. Het is wel de verantwoordelijkheid van het kabinet om de voorwaarden te scheppen waardoor mensen met arbeidsvermogen zoveel mogelijk aan het werk gaan. Werkgevers worden met de mobiliteitsbonus en de quotumregeling meer gestimuleerd om mensen met een arbeidsbeperking in te passen in hun organisatie. Gemeenten beschikken over een scala aan ondersteunende instrumenten. Er is nog geen Participatiewet. De planning is dat de wet het tweede kwartaal 2013 bij de Tweede Kamer wordt ingediend en het vierde kwartaal 2013 bij de Eerste Kamer. Op 1 januari 2014 zal de wet in werking treden. Hiermee is de Participatiewet de eerste decentralisatie die naar de gemeente komt. Daarna volgt de decentralisatie AWBZ en ten slotte de decentralisatie Jeugdzorg. Met de decentralisaties krijgen gemeenten de mogelijkheid om de ondersteuning op lokaal niveau te hervormen. De verwachting is dat gemeenten ondersteuning en zorg eenvoudiger en goedkoper kunnen organiseren. De gemeente Barneveld wil en moet de uitdaging om de effectiviteit en efficiency 2

3 in het sociaal domein te verhogen oppakken. Hierbij is het belangrijk de samenhang tussen de verschillende decentralisaties te versterken. Dit begint met een gedeelde visie en de daarbij behorende uitgangspunten. Deze zijn vanuit bestaande lokale visies en uitgangspunten geformuleerd en op 12 oktober 2012 door het college vastgesteld. Zij vormen het vertrekpunt van de implementatie. Visie Wij willen dat inwoners van de gemeente Barneveld optimale kansen krijgen op het ontwikkelen of bevorderen van de zelfstandigheid en daarmee op deelname aan de samenleving. Eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid vormen hierbij het uitgangspunt. Omzien naar elkaar en onderlinge zorgzaamheid zijn van groot belang. Zo nodig draagt de gemeente zorg voor een vangnet van ondersteunende voorzieningen. Dit kan vertaald worden in de volgende opgaven bij de drie decentralisaties: 1. Bijdragen aan versterking van de zelfredzaamheid van inwoners 2. Bijdragen aan versterking van de samenleving 3. Bieden van een gemeentelijk vangnet van ondersteunende voorzieningen. Hierin zit de drieslag Zelf - Samen Gemeente. Het motto voor beleid en uitvoering binnen het sociaal domein is: op eigen kracht waar mogelijk, ondersteuning en zorg indien nodig. Van inwoners wordt, meer dan voorheen, eigen verantwoordelijkheid en initiatief verwacht. Hierbij zijn gedeelde uitgangspunten geformuleerd. Voor het eerst krijg één partij, de gemeente, zeggenschap over praktisch het hele sociale domein. De decentralisaties maken het gemeenten mogelijk dwarsverbanden te leggen tussen de Wmo/Awbz, de jeugdzorg en het domein van werk en inkomen. Hoe de samenhang tussen de decentralisaties in de gemeente Barneveld versterkt wordt, is weergegeven in het volgende schema: Schema Samenhang 3 decentralisaties De inhoud is hierin meer leidend dan het wettelijk kader. Dit betekent dat onder arbeidsparticipatie naar vermogen niet alleen de invoering van de Participatiewet valt, maar ook de arbeidsmatige dagbesteding uit de decentralisatie AWBZ. De gedeelde visie op de 3 decentralisaties sluit naadloos aan bij de bestaande visie op re-integratie die is afgeleid van programma Zelfstandigheid uit de Programmabegroting. De visie luidt als volgt: 3

4 De gemeente Barneveld wil dat inwoners op een zo volwaardig mogelijke manier aan het maatschappelijk leven deelnemen. Werk boven uitkering, blijft de belangrijkste leidraad. Uitkeringsgerechtigden stellen zelf alles in het werk om betaalde arbeid te vinden. Zolang werk (nog) niet mogelijk is, verricht de uitkeringsgerechtigde maatschappelijk nuttige werkzaamheden. De eigen verantwoordelijkheid van de inwoner staat centraal en de concrete inzet van middelen wordt pas daarna afgestemd op de individuele behoeften en mogelijkheden. De gemeente Barneveld zorgt voor kwetsbare inwoners door een toegankelijk aanbod en een vangnet van passende ondersteunende voorzieningen. Deze visie is afgeleid uit het coalitieakkoord waarin onder andere beschreven is dat de gemeente Barneveld zich inzet voor een goede aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en een snelle uitstroom van uitkeringsgerechtigden. Bovendien wordt gestreefd naar een betere samenwerking en afstemming op uitvoeringsniveau tussen het UWV, re-integratiebedrijven en de gemeente. Dit zijn tevens belangrijke uitgangspunten in de Participatiewet. In de Participatiewet staan, net als in de Wmo, de kansen en mogelijkheden van mensen en hun omgeving centraal. Mensen zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk om werk te kunnen vinden en te behouden. Degenen die niet zelfstandig de arbeidsmarkt kunnen betreden, kunnen een beroep doen op ondersteuning van de gemeente. De gemeente beslist over de noodzaak, vorm en inhoud hiervan. Een verschil tussen de Wmo en de Participatiewet is dat de Wmo nu een aanspraak kent op een resultaat en de Participatiewet een aanspraak op ondersteuning en/of een voorziening. Gemeenten moeten op grond van de Participatiewet de arbeidsinschakeling faciliteren. De wet definieert niet het uiteindelijke resultaat arbeidsinschakeling - van de inzet van de voorziening. 4

5 Opdrachtbeschrijving Doel is dat iedereen, ook mensen met een arbeidshandicap, werkt naar vermogen en dat bij voorkeur bij reguliere werkgevers. Dit is gekoppeld aan het doel dat werk boven inkomen gaat, dat zich laat vertalen in beperken van de instroom in de uitkering en bevorderen van de uitstroom. Een ander doel is dat werkgevers geprikkeld worden mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt een baan te bieden. Beide doelen, gericht op werkzoekenden en werkgevers, moeten gerealiseerd worden in de context van afnemende budgetten. Daarom is het derde doel de beschikbare middelen zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten en voldoende financiële prikkels in te bouwen om van de Participatiewet een succes te maken. Deze drie doelen kunnen we vertalen naar de volgende resultaten: - Herijkt re-integratiebeleid waaronder een passend dienstverleningsconcept voor werkzoekenden en werkgevers. Daarbij hoort een toetsingskader voor de inzet van reintegratiemiddelen (gekoppeld aan het doel de beschikbare middelen zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten). - Een vraaggerichte en effectieve werkgeversdienstverlening; samenwerking met strategische partners en bieden van infrastructuur zodat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt optimaal matchen. - Een loonwaardesystematiek en de quotumregeling met voldoende prikkels voor werkzoekenden en werkgevers om naar vermogen te (laten) werken Projectorganisatie Noodzaak van integrale aanpak De invoering van de Participatiewet heeft grote consequenties voor de gemeente Barneveld, waaronder ook de Gemeenschappelijke Regeling Permar (voor uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening). De taken en speelruimte van de gemeente worden vergroot en daarmee ook de uitdaging: hoe kunnen we met minder geld meer mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt aan het werk helpen? Dit vraagt om samenhangende inzet van verschillende disciplines, onder andere op de gebieden financiën, wetgeving, beleid en uitvoering. De inrichting van de projectorganisatie voor de invoering van de Participatiewet speelt zich af op 2 niveaus: 1. Lokale projectorganisatie gemeente Barneveld; bereidt de invoering van de Participatiewet in de gemeente Barneveld voor en is schakelpunt voor de regionale aanpak. Bovendien vindt afstemming plaats met decentralisaties jeugdzorg en AWBZ. 2. Tijdelijk Portefeuillehoudersoverleg Participatiewet (PHO Participatiewet) van wethouders Sociale Zaken, bestaande uit de regiogemeenten die participeren in de GR van het SW-bedrijf Permar. Dit PHO beslist over de uitwerking van het voorkeursmodel regionaal werkbedrijf. Belangrijk in het proces is om continue te bekijken wat lokaal opgepakt kan worden. Wat niet lokaal kan, zal regionaal moeten worden opgepakt, waarbij zowel de mede GR-gemeenten als FoodValley gemeenten partij kunnen zijn. 5

6 Projectstructuur gemeente Barneveld De projectorganisatie voor de drie decentralisaties bestaat uit de stuurgroep, de regiegroep, drie projectgroepen met daaronder werkgroepen. Voor elke decentralisatie is een projectleider aangesteld. Stuurgroep Wethouders A. Troost en G. v.d. Hengel Directie (J. Booij) Afd. hfd. WZI en OCJS ( E. van Beem en R. Jongman) Projectleiders Regiegroep E. van Beem en R. Jongman (afd. hfd. WZI en OCJS) L. Mulder, G.J. Kraan, E. Rijssenbeek, vacature (projectleiders) Communicatieadviseur (op afroep) Projectgroep Arbeidsparticipatie naar vermogen L.Mulder coördinatoren, beleidsadviseurs adviseurs bedrijfsvoering en communicatie (op afroep ) Projectgroep Zelfstandig (blijven) wonen G.J. Kraan coördinatoren, beleidsadviseurs adviseurs bedrijfsvoering en communicatie (op afroep) Projectgroep Positief opgroeien & opvoeden E. Rijssenbeek/ vacature coördinatoren, beleidsadviseurs adviseurs bedrijfsvoering en communicatie (op afroep) 6

7 Lokale aanpak Het project kent in hoofdlijnen drie fasen: 1. Voorbereidingsfase 2. Uitvoeringsfase 3. Evaluatiefase Fase 1. Voorbereidingsfase a. Analyse huidige situatie b. Visievorming c. Beleidsvorming (geadviseerd door Wmoraad/klankbordgroep Werk & Inkomen) 2. Uitvoeringsfase a. Uitvoeringsplan: - uitvoeringsorganisatie (waaronder ook de juridische uitwerking) - werkgeversdienstverlening - re-integratie Planning Januari juni 2013 Mei juni 2013 Kaderstellende notitie vaststellen in raad van 9 juli 2013 Juli t/m december 2013 Eventuele verordeningen vaststellen in raad van november Allen in afstemming met communicatie, financiën en externe partijen 3. Evaluatiefase Monitoring van de uitvoering van de Participatiewet. Op basis van de bevindingen wordt een evaluatiedocument opgesteld. Eind eerste kwartaal 2015 N.B. 1: de Wmo-raad/klankbordgroep Werk & Inkomen heeft in de planning nu een duidelijke rol in fase 1, maar zal uiteraard ook in fase 2 en 3 een rol krijgen. Deze rol kan op dit moment nog niet specifiek omschreven worden. N.B. 2: In het schema is geen aparte planning opgenomen voor de arbeidsmatige dagbesteding vanuit de AWBZ. Dit heeft een ander tijdspad en zal nog verder uitgewerkt worden. Zie voor een toelichting op de fasen bijlage 1. Regionale activiteiten In regioverband wordt gewerkt aan - Opdracht uitwerking voorkeursmodel (in GR-verband) - Uitwerking werkgeversdienstverlening (in Food Valley verband) Dit vindt plaats vanuit de volgende structuren: Werkgroep GR-regio In de regio functioneert een portefeuillehoudersoverleg Participatiewet (PHO PW). Naast de bestuurlijke samenwerking, bestaat vanuit de 5 gemeenten samen met Permar een ambtelijke regiegroep Participatiewet, bestaande uit ambtenaren op directieniveau. Indien nodig schakelt de regiegroep de projectleiders in of capaciteit uit de eigen organisatie om de regionale werkzaamheden voor te bereiden (zowel op strategisch als uitvoerend niveau). De regiegroep werkt in opdracht van het PHO gefaseerd aan uitwerking van het voorkeursmodel regionaal werkbedrijf. 7

8 Werkgeversdienstverlening Food Valley Food Valley is in 2012 aangewezen als zelfstandige arbeidsmarktregio. Dit betekent onder andere dat UWV en gemeenten er gezamenlijk voor moeten zorgen dat er in iedere arbeidsmarktregio één aanspreekpunt of (digitaal) loket is waar werkgevers terecht kunnen voor informatie en advies. Gemeenten en UWV dienen vanuit de arbeidsmarktregio s gecoördineerd de dienstverlening aan werkgevers vorm te geven. Lokale en regionale werkgeversservicepunten dienen hierbij op elkaar aan te sluiten. Het jaar 2013 staat het in teken van het organiseren en uitwerken van de regionale en lokale structuur voor werkgeversdienstverlening. Het is voor de invoering van de Participatiewet van belang om zowel regionaal als lokaal een effectieve structuur voor werkgeversdienstverlening te realiseren. Zo moeten werkgevers voor de invulling van het quotum terecht kunnen bij het werkgeversservicepunt en daar op adequate wijze geholpen worden. De gemeente Barneveld heeft bij de uitwerking van dit thema, samen met enkele andere gemeenten in Food Valley, een trekkersrol. 8

9 Bijlage 1 Toelichting op de fasen uit de lokale aanpak 1. Voorbereidingsfase: Doelstelling: Het in kaart brengen van: - De vraag (werkgevers) en aanbod (de samenstelling van het klantenbestand) - Financiële kaders (wat zijn de financiële (on)mogelijkheden in de Participatiewet) - Huidige instrumentarium in kaart brengen (wat zetten we voor welke doelgroepen in?) Op basis van deze informatie wordt een kaderstellende notitie Arbeidsparticipatie naar vermogen opgesteld, zodat het gemeentebestuur kan besluiten over de invulling van de aanstaande invoering. Deze kaderstellende notitie vormt de basis voor de praktische implementatie van de Participatiewet. 2. Uitvoeringsfase Doelstelling: Het vertalen van de kaderstellende notitie naar de uitvoeringsorganisatie, zodat de Participatiewet per 1 januari 2014 volledig geïmplementeerd is. Dit gebeurt aan de hand van een uitvoeringsplan waarin beschreven staat welke onderdelen op welke momenten moeten zijn uitgewerkt/ingevoerd. Projectorganisatie: De projectleider coördineert de invoering van de Participatiewet. Hierbij wordt de projectleider ondersteund door de volgende werkgroepen (waarvoor afzonderlijke deelprojectleiders kunnen worden aangewezen): 1. Werkgroep uitvoeringsorganisatie a. Werkt het dienstverleningsconcept werkzoekende uit: - wat wordt ons aanbod voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, - welke instrumenten zetten we in, - hoe gaan we dit organiseren, - wat is de positie van Permar hierin, in hoeverre kan Permar hierin een bijdrage leveren, - hoe wordt de arbeidsmatige dagbesteding vormgegeven en wat is de overlap met beschut werk. b. Houdt zich bezig met de doorvertaling van het beleid naar de uitvoering: - het opstellen van verordeningen, beleidsregels en modelbeschikkingen, - het aanpassen van informatiesystemen en werkinstructies - de gevolgen van de Participatiewet voor de werkzaamheden van klantmanagers (volgen van opleidingen en cursussen en het vaststellen van de caseload per klantmanager) Samenstelling: beleidsmedewerker(s), klantmanager Inkomen, klantmanager BWA, jurist WZI, coördinator 9

10 2. Werkgroep werkgeversdienstverlening a. Werkt het dienstverleningsconcept werkgevers uit: - hoe gaan we de werkgeversdienstverlening organiseren, - met welke gemeenten en ketenpartners werken we daartoe samen, - hoe kunnen we de werkgevers verleiden om mensen uit de doelgroep in dienst te nemen, - wat is de rol van de klantmanagers, - wat doen we lokaal en hoe verhoudt zich dat tot de 31 e arbeidsmarktregio Food Valley - is verantwoordelijk voor het invoeren van het instrument loondispensatie en het organiseren van de toegangstoets en de periodieke loonwaardemeting - afsluiten van benodigde contracten hiervoor en het, waar nodig, beëindigen van de bestaande contracten - afspraken met organisaties als UWV, Permar en re-integratiebedrijven over o.a. de toeleiding van klanten. b. Draagt zorg voor de organisatie van de werkgeversdienstverlening: - het organiseren van een loketfunctie voor werkgevers - het maken van samenwerkingsafspraken met andere (regionale) partijen die eveneens contacten onderhouden met werkgevers. Samenstelling: beleidsmedewerker(s), bedrijfscontactfunctionaris economische zaken, coördinator, klantmanager BWA. De projectleider schakelt met financiën en communicatie en geeft aan wanneer aanwezigheid gewenst is in de werkgroepen. Te denken valt aan het maken van een (meerjaren)begroting voor de Participatiewet, het doorrekenen van de inzet van instrumenten (eventueel per doelgroep) en het organiseren van managementinformatie, communicatie over arbeidsparticipatie naar vermogen naar o.a. klanten, inwoners, interne afdelingen en externe partijen. 3. Evaluatiefase Doelstelling: Zicht krijgen op de uitvoering van de Participatiewet: geschiedt dit conform het vastgestelde beleid en randvoorwaarden? Monitoring aan de hand van management- en sturingsinformatie, gesprekken met klantmanagers, klanten, coördinatoren en betrokken externe partijen. Dit resulteert in een evaluatiedocument dat later wordt opgeleverd. Op basis daarvan vindt indien nodig bijsturing plaats. Projectorganisatie: De projectleider coördineert deze fase. Er is (vooralsnog) geen sprake meer van ondersteuning door de werkgroepen. 10