Een experimenteel onderzoek naar de effectiviteit van de MatriXmethode bij rijangst

Transcriptie

1 2011 Afstudeerscriptie van: Sebastiaan Lichtenberg Studentnummer: Openbaar document [RIJANGST & DE MATRIXMETHODE] Een experimenteel onderzoek naar de effectiviteit van de MatriXmethode bij rijangst Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van het MatriXmethode Instituut.

2 Rijangst & de MatriXmethode Een experimenteel onderzoek naar de effectiviteit van de MatriXmethode bij rijangst Naam afstudeerder: Sebastiaan Lichtenberg Studentnummer afstudeerder: Opdrachtgevende organisatie: MatriXmethode Instituut Onderzoeksbegeleiders: Walter Franssen en Ingrid Stoop Afstudeerdocenten: Katinka van Garderen en Jeske Nederstigt Opleidingsinstituut: Fontys Hogeschool HRM en Psychologie, te Eindhoven Opleiding: Toegepaste Psychologie Afstudeerdatum:

3 Voorwoord Voor u ligt een scriptie welke het resultaat is van het onderzoek dat ik heb uitgevoerd in opdracht van het MatriXmethode Instituut. Tijdens mijn opleiding Toegepaste Psychologie heb ik veel geleerd en mijzelf ontwikkeld als professional binnen dit domein. Niet alleen het uitvoeren van dit onderzoek was voor mij een uitdaging, maar ook de verdieping in de MatriXmethode en het worden van een MatriXcoach waren ontzettend interessant. Binnen dit onderzoek ben ik in contact gekomen met mensen die diverse problemen en angsten hebben. Om deze mensen van hun problemen of angsten af te helpen was voor mij een bijzonder prettige ervaring. Uiteindelijk doe je het hier allemaal voor. Vanaf deze plaats wil ik graag een aantal mensen bedanken die mij geholpen hebben om door deze laatste fase van de opleiding heen te komen. Allereerst mijn hartelijke dank aan mijn onderzoeksbegeleiders Walter Franssen en Ingrid Stoop voor de tijd die zij in het onderzoek gestoken hebben en het vertrouwen dat zij in mij hebben gehad. Dankzij hun betrokkenheid ben ik nooit met vragen blijven zitten of heb ik nooit hoeven twijfelen aan het verloop van dit onderzoek. Daarnaast wil ik mijn afstudeerdocent Katinka van Garderen en mijn methodologiedocent Jeske Nederstigt bedanken voor alle hulp. Dankzij hun aanwijzingen en tips ben ik altijd op het juiste spoor gebleven. Als laatste wil ik mijn groepsgenoten, vriend(inn)en, en in het bijzonder mijn familie bedanken. Hun steun in dit proces is voor mij van groot belang geweest. Van hen kreeg ik altijd de support om te allen tijde door te knallen in dit onderzoek. Bedankt! Sebastiaan Lichtenberg, Eindhoven

4 Samenvatting Het MatriXmethode Instituut de opdrachtgevende organisatie van dit onderzoek- gaat er van uit dat mensen een interne strategie ontwikkelen bij emoties en het leren. Wanneer er problemen ontstaan, blijkt dat deze strategie niet werkt of zelfs het tegendeel bewerkstelligt. Zo ook bij rijangst en de behandeling daarvan waarop dit onderzoek zich richt. De MatriXmethode gaat niet in op de oorzaken van de problemen maar werkt effectief en praktisch aan een oplossing door gebruik te maken van eigen potentieel, kracht en kwaliteiten. Dit gebeurt onder begeleiding van een MatriXcoach. Het doel van de behandeling is dat mensen het probleem zelf aanpakken en oplossen. Op deze manier kunnen zij hun eigen manier van informatieverwerking vinden die precies past bij hun eigen behoeften. Naar eigen zeggen is er al vanuit de praktijk bewezen dat de MatriXmethode de beleving van rijangst bij mensen vermindert, maar wil men graag een kwantitatief onderzoek laten uitvoeren. Dit om de resultaten hiervan te publiceren in vakbladen in binnen en buitenland- en om potentiële cliënten te overtuigen. Het onderzoek zal antwoord gaan geven op de volgende vraag: "Is de MatriXmethode een effectieve methode om de beleving van rijangst te verminderen?" Van den Berg, Boon & Van Bergen (2005) stellen dat rijangst zeer specifiek kan zijn. Verschillende situaties binnen het besturen van een voertuig kunnen leiden tot een specifieke soort angst. Zo kan er een verschil gemaakt worden tussen bijvoorbeeld het rijden in een file, over bruggen, door tunnels, op de linkerbaan van een snelweg of bij inparkeren. De definitie voor een specifieke fobische stoornis is: Een langdurige (minstens zes maanden) buitensporige vrees voor een specifieke situatie of specifiek object. Deze angst is zo sterk aanwezig dat het de manier van leven of functioneren significant beïnvloedt of significante klachten veroorzaakt. Dit kunnen bijvoorbeeld lichamelijke of cognitieve klachten zijn (Nevid, 2008). Rijangst is een fobische stoornis waarvoor mensen niet gediagnosticeerd worden. Voor dit onderzoek zal er daarom gekeken worden naar de in de DSM-IV (2000) gepresenteerde zeven kenmerken voor een specifieke fobie. Dit om proefpersonen voor dit onderzoek correct te kunnen selecteren en op een wetenschappelijk correcte wijze onderzoek te kunnen doen naar de beleving van angst voor en na het toepassen van de MatriXmethode. De effectiviteit van de MatriXmethode bij rijangst is onderzocht aan de hand van een experimenteel effectonderzoek waaraan dertig mensen deelnamen. Hiervan heeft de helft (vijftien deelnemers) een coachingsessie ondergaan op basis van de MatriXmethode (experimentele groep) en de andere helft (eveneens vijftien deelnemers) heeft geen coachingsessie ondergaan binnen de periode van het onderzoek (controlegroep). Aan de hand van een intakevragenlijst is bepaald of de mensen in aanmerking komen voor het onderzoek en voldoen aan de zeven kenmerken voor een specifieke fobie. Vervolgens zijn over een tijdspanne van zes weken een nulmeting en (na individuele coachingsessies bij de experimentele groep) drie nametingen uitgevoerd. Deze metingen zijn uitgevoerd met behulp van een eigen ontwikkelde vragenlijst. De onderzoeksvraag: "Is de MatriXmethode een effectieve methode om de beleving van rijangst te verminderen? kan positief worden beantwoord. Na zes weken kan worden vastgesteld dat de MatriXcoaching een significante daling in angstbeleving heeft bewerkstelligd. 4

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding van het onderzoek Relevantie Doelstelling en vraagstelling Onderzoeksvraag Opbouw rapport 7 2. Theoretisch kader Specifieke fobie Het ontstaan van (specifieke) angststoornissen Rijangst De MatriXmethode Huidige behandelingsmethoden op een specifieke angststoornis Methode van onderzoek Type onderzoek Onderzoekdesign Deelnemers Meetinstrumenten Operationalisatie Analyses Resultaten Deelnemers Meetinstrumenten Wat is het effect van de MatriXmethode op de beleving van rijangst? Schema meetmomenten en significantie Overzicht rangordescore, medianen gemiddelde Conclusie en discussie Conclusie Discussie 32 5

6 6. Algemene conclusie en aanbevingen Algemene conclusie Aanbevelingen Literatuurlijst 34 Bijlagen 36 Bijlage 1: Aanmeldingsformulier 36 Bijlage 2: Nulmeting 37 Bijlage 3: Nameting 39 Bijlage 4: Informed consent 41 Bijlage 5: SPSS Resultaten 42 Bijlage 6: Sollicitati 59 Bijlage 7: Curriculum Vitae 60 Bijlage 8: Authenticiteitverklaring 62 Bijlage 9: Analyseplan 63 6

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding van het onderzoek Het MatriXmethode Instituut is een commerciële organisatie opgezet om de ontwikkelde MatriXmethode (gedachtegoed van Ingrid Stoop) in de markt te kunnen toepassen. Het instituut wil graag meer bekendheid opbouwen, in binnen en buitenland. Het MatriXmethode Instituut wil aantonen dat het op meerdere vlakken effectief is en daarom is er besloten om onderzoek te laten doen naar verschillende onderwerpen waar de MatriXmethode mee werkt. Er zijn meerdere onderzoeken rondom verschillende angsten opgezet. Dit onderzoek is gefocust op het onderwerp rijangst. 1.2 Relevantie Mensen met rijangst worden belemmerd om een voertuig te kunnen besturen. Dit kan een belemmering zijn voor de persoon zelf, maar het kan ook een gevaar vormen voor andere weggebruikers. Het MatriXmethode Instituut stelt dat de MatriXmethode een effectieve manier is om van angsten af te komen. De reden om dit onderzoek uit te voeren is om vast te stellen of dit werkelijk zo is. Omdat het binnen dit onderzoek om een fobie gaat sluit dit onderzoek aan bij het domein van de Toegepaste Psychologie. 1.3 Doelstelling en vraagstelling De doelstelling voor dit onderzoek is het onderzoeken of er een causaal verband is tussen de toepassing van de MatriXmethode en vermindering van rijangst. De vraagstelling voor dit onderzoek luidt als volgt: Vermindert coaching met de MatriXmethode de beleving van rijangst bij mensen? Voor dit onderzoek is de volgende hypothese geformuleerd: Coaching met de MatriXmethode vermindert de beleving van rijangst. 1.4 Onderzoeksvraag Het onderzoek zal antwoord gaan geven op de volgende hoofdvraag: "Is de MatriXmethode een effectieve methode om de beleving van rijangst te verminderen?" 7

8 1.5 Opbouw rapport Dit onderzoeksrapport zal antwoord geven op bovenstaande hoofdvraag. Het rapport kent een logische opbouw. Er zal gestart worden met het theoretische kader. Dit deel is het resultaat van een literatuurstudie. Diverse voor het onderzoek relevante onderwerpen en begrippen zullen hier worden uitgelegd en toegelicht (hoofdstuk 2). Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 ingegaan op de methode van onderzoek. Hierin staat een beschrijving van het onderzoektype, een uitwerking van het onderzoekdesign en voorts een beschrijving van de deelnemers, de meetinstrumenten en de wijze van data-analyse. Daarnaast zullen de gemeten onderzoekseenheden geoperationaliseerd worden. Hierna zullen in hoofdstuk 4 de resultaten besproken worden die voortkomen uit statistische analyses van de gecollecteerde data. Aan de hand van de verkregen resultaten zullen in hoofdstuk 5 de conclusies besproken worden. In datzelfde hoofdstuk wordt tevens discussie gevoerd. Ter afsluiting volgen in hoofdstuk 6 de algemene conclusie en aanbevelingen aan de opdrachtgever. In de bijlagen zijn verschillende documenten en tabellen te vinden die het onderzoek en het onderzoeksrapport ondersteunen. 8

9 2. Theoretisch kader In dit hoofdstuk zal de theoretische achtergrond van het onderzoek aan bod komen. Er zullen theorieën, onderzoeken en literatuur worden behandeld die samen het theoretisch kader vormen voor dit onderzoek en tevens de nodige achtergrond informatie verschaffen. Allereerst zal toegelicht worden wat een specifieke fobie inhoudt, daarna zal het onderwerp rijangst aan bod komen en als laatste wordt de MatriXmethode besproken, dit in combinatie met de verschillende bestaande methodes waaruit de MatriXmethode inspiratie heeft opgedaan. 2.1 Specifieke fobie De definitie voor een specifieke fobische stoornis is: Een langdurige (minstens 6 maanden) buitensporige vrees voor een specifieke situatie of specifiek object. Deze angst is zo sterk aanwezig dat het de manier van leven of functioneren significant beïnvloedt of als de fobie significante klachten veroorzaakt DSM-IV, 2000). Dit kunnen bijvoorbeeld lichamelijke of cognitieve klachten zijn (Nevid, 2008). De gecertificeerde MatriXcoach coacht iemand op één specifieke angst. In het geval van dit onderzoek gaat het om een vorm van rijangst. Deze vorm van angst is in de onderstaande lijst uit de DSM-IV (2000) te plaatsen onder de specifieke fobie. Angststoornis is een term voor diverse angststoornissen bij elkaar. Het domein angststoornis bestaat volgens de DSM-IV (2000) uit de volgende stoornissen: paniekaanval, agorafobie, paniekstoornis zonder agorafobie, paniekstoornis met agorafobie, agorafobie zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis, specifieke fobie, sociale fobie, obsessieve-compulsieve stoornis, posttraumatische stressstoornis, acute stressstoornis, gegeneraliseerde angststoornis, angststoornis door...(specifieke somatische aandoening), angststoornis door een middel en angststoornis niet anders omschreven. In het DSM-IV (2000) staan zeven verschillende criteria voor specifieke fobische stoornissen, te weten: Een duidelijke en aanhoudende angst die overdreven of onredelijk is en wordt veroorzaakt door de aanwezigheid of verwachting van een specifiek object of een specifieke situatie. Blootstelling aan een fobische prikkel veroorzaakt bijna altijd een directe angstreactie. De persoon ziet in dat de angst overdreven of onredelijk is. (Bij kinderen kan dit criterium echter ontbreken). De fobische situaties worden vermeden of ondergaan met intense angst of spanning. De vermijding, de angstige verwachting of de spanningen voor de gevreesde situatie belemmeren in ernstige mate de dagelijkse handelingen, het beroepsmatig functioneren (kan ook school/studie omvatten), sociale activiteiten of relaties met anderen of er bestaat een duidelijk lijden door de fobie. Als de persoon jonger is dan achttien jaar, is de duur minimaal zes maanden. De angst, paniekaanvallen of vermijding zijn niet het gevolg van een andere psychische aandoening, zoals de obsessieve-compulsieve stoornis (bv. smetvrees), posttraumatische stressstoornis (bijvoorbeeld vermijding van prikkels die gekoppeld zijn aan een sterke stressfactor), verlatingsangst (bv. vermijden van school), sociale fobie (bv. angst voor een mogelijke vernedering), paniekstoornis met agorafobie of agorafobie zonder historie van de paniekstoornis. 9

10 In de DSM-IV (2000) worden daarnaast vijf verschillende typen van specifieke fobieën onderscheiden: Diertype: angstbeleving die veroorzaakt wordt door dieren of insecten. Natuurtype: angstbeleving die veroorzaakt wordt door een natuurverschijnsel (bv. stormen) of objecten uit de natuur (bv. bomen). Bloed-injectie-verwonding type: angstbeleving die veroorzaakt wordt door het zien van bloed of een wond, het krijgen van een injectie of de toepassing van andere medische instrumenten die in een lichaam worden gebracht. Situationeel type: angstbeleving die veroorzaakt wordt door een specifieke situatie zoals het rijden door tunnels of het rijden op bruggen, of de angstbeleving die veroorzaakt wordt door een specifieke activiteit zoals het autorijden of vliegen. Overige typen: angstbeleving die veroorzaakt wordt door andere prikkels, zoals situaties die leiden (of zouden kunnen leiden) tot overgeven of benauwdheid. Voor dit specifieke onderzoek wordt het type situationeel type toegepast. 2.2 Het ontstaan van (specifieke) angststoornissen Volgens Marks (1987) is normale angst een adaptief proces dat in bedreigende situaties een belangrijke waarde heeft. Het organisme wordt op deze manier geactiveerd en fysiologische voorbereid op vluchten of vechten. Volgens onderzoek van de Universiteit van Gent (UGent) kan een angst ontstaan door de geest. Hierbij wordt ook wel gesproken over 'het zit maar tussen de oren'. Personen met een specifieke angst zijn hyperbewust van zijn of haar omgeving waardoor ze plots lichamelijke sensaties kunnen opmerken (bijvoorbeeld kortademigheid of zelfs hartkloppingen). Hun lichaam ervaart deze gebeurtenissen als 'nieuw' terwijl dit in de meeste gevallen niet zo is. Door de angst ervaren deze personen deze sensaties anders en zullen ze als bedreigend ervaren worden. Op deze manier denken deze mensen de sensaties niet te kunnen controleren en daarmee het gevoel te hebben dat deze nooit over zullen gaan. Dit zal uiteindelijk leiden tot een specifieke angst, zoals rijangst. Bovenstaand onderzoek laat zien dat deze angst aangeleerd kan worden. Martin Seligman (1971) meent echter dat mensen een biologische aanleg kunnen hebben waardoor sommige angsten gemakkelijker aangeleerd kunnen worden dan andere soorten angsten. Deze hypothese wordt ook wel de 'preparedness hypothesis' genoemd. Dit zou betekenen dat we een aangeboren neiging hebben om sneller en automatisch te reageren op bepaalde situaties die voor onze voorouders levensbedreigend waren (Seligman, 1971). Vanuit het biologisch perspectief zijn er bewijzen dat genetische factoren een rol spelen in de gevoeligheid voor bepaalde vormen van angststoornissen, inclusief de fobische stoornissen (Gelemter et al., 2004; Hamilton et al., 2004; Hettema et al., 2003; Hook & Valentiner, 2002; Kendler et al., 2001). In een onderzoek van Hariri et al. (2002) is aangetoond dat er verbanden zijn tussen variaties op een specifiek gen en verschillende vormen van patronen in de hersenactiviteit wanneer mensen worden blootgesteld aan stimuli die als angstig beschouwd worden. Mensen met de specifieke vorm van dit gen vertoonden een grotere activiteit in de amygdala na reactie op verschillende angstige stimuli. In het menselijk brein bepaalt de amygdala of stimuli een gevaar of bedreiging vormen voor het individu. Beck (1976) had opgemerkt dat individuen met angstproblemen de gevaren die inherent zijn aan een specifieke situatie op een stelselmatige manier overschatten. 10

11 2.3 Rijangst Van den Berg, Boon & Van Bergen (2005) stellen dat rijangst zeer specifiek kan zijn. Verschillende situaties binnen het besturen van een voertuig kunnen leiden tot een specifieke soort angst. Zo kan er een verschil gemaakt worden tussen bijvoorbeeld het rijden in een file, over bruggen, in tunnels, op de linkerbaan van een snelweg of bij het inparkeren. Volgens Johnson, Weber & Zimbardo (2007) kan snelwegangst een vorm van rijangst zijn die een paniekstoornis betreft. De meeste gevallen van snelwegangst komen voor bij mensen van middelbare leeftijd en voornamelijk bij vrouwen. In Nederland zijn er tussen de achthonderdduizend en één miljoen mensen die lijden aan een vorm van rijangst. Naar schatting vermijden een half miljoen Nederlanders het autorijden helemaal (Kerncijfers Personen Vervoer, 2004). In 95% van de gevallen gaat het om het vrouwelijke geslacht dat last heeft van rijangst. Dit gegeven kan zijn vertekend omdat het voor mannen lastiger is om toe te geven dat zij hier last van hebben. Dit komt bijvoorbeeld doordat zij vaker zakelijk rijden en daarom niet toe willen geven aan deze angst (Van den Berg, Boon & Van Bergen, 2005). Uit deze cijfers kan in ieder geval worden geconcludeerd dat rijangst veelvuldig voorkomt. Momenteel zijn er diverse behandelingen mogelijk. De duur en intensiteit verschillen echter per situatie. Er zijn rijinstructeurs die gespecialiseerd zijn in het begeleiden van mensen met rijangst. Psychologen kunnen hierin eveneens gespecialiseerd zijn. Ook bestaat er medicatie om rijangst te behandelen. Rijangst kan op diverse manieren ontstaan. Het kan ontstaan als gevolg van een trauma. Hierbij kan gedacht worden aan een ongeluk dat iemand zelf meegemaakt heeft, of bijvoorbeeld een familielid of iemand anders in de nabije omgeving. Een vorm van rijangst zoals tunnelvrees of snelwegangst kan bijvoorbeeld ontstaan doordat iemand een ongeluk heeft gehad tijdens het rijden in deze situaties. Mensen kunnen angstig (bewust) worden door het idee dat dit nogmaals voor kan komen (Van den Berg, Boon & Van Bergen, 2005). De MatriXmethode zou een goede behandelwijze zijn omdat ze snel en effectief afrekent met o.a. mentale, gedrags- of emotionele problemen. Mensen ontdekken met behulp van de MatriXmethode hun eigen, unieke manier van denken en beleven van hun probleem (Stoop, 2010). In dit geval is deze behoefte het verhelpen van de rijangst. 2.4 De MatriXmethode De MatriXmethode is een praktische behandelwijze die snel en effectief af dient te rekenen met problemen (Stoop, 2010). Deze door Ingrid Stoop ontwikkelde coachingtechniek kan worden ingezet bij leerproblemen, gedragsproblemen, mentale problemen of emotionele problemen. De persoon staat volgens haar altijd centraal, met of zonder diagnoses (Stoop, 2010). De methode gaat ervan uit dat het niet om de inhoud van de problemen gaat, maar om de beleving ervan. Er is volgens de MatriXmethode ooit een beeld, geluid, gevoel en/of gedachte ontwikkeld bij het moment waarbij het probeem ontstaan is. Onbewust slaan we deze beleving op en vormen daarmee een eigen strategie. Dit vormt het begin voor de belevingen van onze zintuigen (zien, horen, voelen en/of denken) (Stoop, 2010). 11

12 Een MatriXcoach gaat met een neutrale instelling in op de belevingswereld van de coachee. De strategie van de coachee wordt hiermee helder gemaakt en zo zal dit ook voor het individu duidelijk worden. Mensen zijn er zich vaak niet van bewust dat ze deze strategie onbewust hebben aangemaakt. Door deze strategie te veranderen kan een persoon gecoacht worden. Dit kan omdat het leren en emoties opgebouwd worden door plaatjes (zien), geluiden (horen), gevoelens (voelen) en/of gedachten (denken) (Stoop, 2010). Tijdens de coaching wordt er als eerste uitgelegd aan de coachee hoe de beleving van zijn of haar probleem in elkaar zit. In het nu van de beleving is er volgens Stoop (2010) altijd sprake van een zien, horen, voelen en/of een denken. Deze beleving kan voortkomen uit een situatie uit het verleden (een ongeluk bijvoorbeeld), of het gaat om een beleving van iets dat nog moet gaan gebeuren in de toekomst (angst voor een rit die nog moet gaan komen bijvoorbeeld). Of het nu in de toekomst is of iets uit het verleden, het gaat altijd om de beleving van het nu. Door deze strategie te vervangen zal deze nooit meer hetzelfde zijn. Afbeelding geeft weer hoe het 'voelen' opgelost wordt met de MatriXmethode. Het zien, horen en/of denken van deze ongewenste strategie zullen ook moeten worden vervangen als deze onderdeel zijn van de hulpvraag. Eerst gaat de coach na wat het gevoel precies is en waar het zit. Als dit gevoel gelocaliseerd is wordt er gevraagd of de coachee het lichaamsvreemde gevoel uit zijn of haar verbeelding kan halen. Daarna moet het gevoel vernietigd worden. De cliënt is daarbij vrij in de keuze van hoe ze dit willen doen, maar het is bij deze stap belangrijk dat het daadwerkelijk vernietigd moet zijn en niet zomaar weggegooid mag worden. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door het in een vulkaan te gooien. Hierna moet de coachee de plaats waar het gevoel vernietigd is schoonmaken en daarna ook van binnen, waar het gevoel ervaren werd. Hierna wordt er gevraagd of er nog ergens een gevoel zit dat vervelend is. Als dit het geval is dan wordt dit volgens dezelfde stappen vernietigd en opgeruimd. Als er verder niets meer zit dan mag de coachee er een leuk gevoel neerzetten. Daarbij is het van belang dat dit gevoel nog eens extra aangesterkt mag worden (Stoop, 2010). afbeelding (Stoop, 2010) Bovenstaande stappen omschrijven in het kort hoe het gevoel veranderd kan worden. Hierbij kunnen diverse obstakels voorkomen. Vaak bestaat de strategie ook uit een beeld, geluid, gevoel en/of een gedachte. In het kort kunnen de andere drie punten (het beeld, geluid en gedachte) als volgt behandeld worden. Het beeld kan verholpen worden door het naarste detail van het plaatje of het filmpje van de persoon te vervangen. Door het geluid uit te zetten in de verbeelding van de cliënt kan het geluid verholpen worden. De gedachte kan verholpen worden door deze nare gedachte te vervangen met een positieve gedachte. Al deze aspecten van een strategie moeten vervangen worden als dit nodig is. Dit verschilt per coachee en daarmee moet rekening gehouden worden. Met dat soort zaken leert een MatriXcoach om te gaan tijdens de training. 12

13 De resultaten die de MatriXcoaching oplevert zijn volgens Stoop (2010): betere prestaties, meer inzicht en begrip, rust in het hoofd en lichaam, op een handigere manier nieuwe dingen leren, met plezier naar school of je werk gaan, tijd hebben om leuke dingen te doen, toekomstplannen maken, jezelf zijn onder alle omstandigheden en ontdekken waar je kracht ligt. Naast het coachen van mensen geeft Ingrid Stoop trainingen door heel Nederland om mensen op te leiden tot MatriXcoach. Hierdoor zijn er inmiddels meer dan 230 MatriXcoaches in Nederland en kunnen cliënten ook bij deze coaches terecht (Stoop, 2010). De MatriXmethode is te vergelijken met verschillende bestaande theorieën. Deze theorieën zijn Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP), Neuro Emotionele Integratie (NEI), Byron Katie en Cognitieve Gedragstherapie. Deze theorieën worden uitgelegd in de volgende paragraven, daarnaast zal er ook gekeken worden naar de verschillen en overeenkomsten van deze theorieën met de MatriXmethode. 2.5 Huidige behandelingsmethoden op een specifieke angststoornis De MatriXmethode is een behandelwijze die te vergelijken is met sommige elementen uit andere methodes. In dit hoofdstuk worden deze uitgewerkt Cognitieve gedragstherapie Een bestaande behandeling voor een enkelvoudige angststoornis is cognitieve therapie. Bij cognitieve therapie wordt bij een enkelvoudige angststoornis meestal dezelfde behandeling gegevens als bij andere angststoornissen (Boer, den & Westenberg, 1995). Cognitieve therapie gaat ervan uit dat de angst berust op onjuiste ideeën over de gevaren van het fobische object en de eigen acties (Boer, den & Westenberg, 1995). Bijvoorbeeld: bij claustrofobie het idee hebben dat er in een kleine ruimte te weinig zuurstof is om te ademen. Beck (1993) stelt dat cognitieve therapie opgevat kan worden als het werken met een cognitief model van een stoornis, waarbij verschillende methoden toegepast worden, met als doel om verkeerde ideeën en verschillende wijzen van informatie verwerken, die kenmerkend zijn voor een bepaalde stoornis, te veranderen. Het Brugse model van keuzevrijheid (Isebaert, 2007) kijkt naar de samenhang tussen de realiteit en de waarneming hiervan, het toekennen van betekenissen en het handelen daarop. Hiertussen wordt het onderscheid duidelijk gemaakt tussen de betekenisverlening (de semantische keuze) en de handelingsbeslissing die uit de betekenisverlening komt (de pragmatische keuze). Tijdens het waarnemen van de realiteit geeft een individu daar zelf een betekenis aan. De betekenis van deze waarnemingen kan erg divers zijn. Dit is de semantische keuze. Een persoon kan bijvoorbeeld aan de realiteit auto de betekenis nuttig vervoersmiddel geven, maar een ander individu kan er de betekenis gevaarlijk vervoersmiddel aan geven. Deze betekenis vormt de basis van de pragmatische keuze; de handelingsbeslissing. Met het voorbeeld van de auto kan dit betekenen dat een individu het als een plezierig of gevaarlijk vervoersmiddel beschouwt. Als de keuze in de waarnemingsfase beperkt is, ligt de handeling voor de hand. Iemand die bijvoorbeeld niet in een auto durft te stappen denkt bij het aanschouwen van een auto niet alleen aan de betekenis gevaarlijk vervoersmiddel, maar hierbij is er ook de angst voor het verongelukken en in extreme gevallen de doodsangst. Hierbij speelt de handelingswijze een rol. Diverse mensen zullen deze gedachtes delen, maar iemand die er angstig voor is zal zijn handelingswijze beperken door het rijden op een motor te vermijden. 13

14 Cognitieve behandeling richt zich als eerste op het boven tafel krijgen van het denkbeeld van de angstovertuiging. Daarna is het voor de therapeut mogelijk om de persoon uit te dagen op zijn ideeën en kan er corrigerende informatie worden gegeven en waar nodig een specifiek gedragsexperiment worden ontworpen (Boer, den & Westenberg, 1995). Bij het behandelen van angststoornissen met behulp van cognitieve therapie wordt er gebruik gemaakt van diverse specifieke interventies. Hierbij worden ontspannings- en meditatietechnieken gebruikt zoals afleidingstechnieken, confrontatietherapie en onderbrekingstechnieken. Effectiviteit Simons (2004) geeft aan dat uit een groot aantal effectstudies blijkt dat cognitieve therapie een effectieve vorm is van psychotherapie. Cognitieve therapie richtte zich aanvankelijk op depressies en angsten, maar uit de meest recente gecontroleerde effectstudies blijkt dat het ook een effectieve vorm van therapie is voor zwaardere stoornissen, zoals de bipolaire stoornis en schizofrenie. Cognitieve therapie en de MatriXmethode In de literatuur is te lezen dat cognitieve therapie en de MatriXmethode overeenkomsten hebben. Bij beide wordt er gekeken naar hoe een individu stimuli verwerkt en hoe men daar vervolgens mee omgaat. Bij het (onbewust) foutief verwerken van informatie kunnen deze gegevens veranderd worden. Deze informatie kan bestaan uit irrationele gedachten, gevoelens, beelden of geluiden. Daarnaast komt het ABC-schema van de cognitieve gedragstherapie overeen met de eigen ideeën van belemmerende strategieën. De MatriXmethode gaat ervan uit dat wanneer iets heeft plaatsgevonden of nog gaat plaatsvinden (A) mensen daar eigen details aan koppelen uit hun eigen beleving (de beelden, geluiden, gevoelens en/of gedachtes) die fijn of minder fijn waren of zullen zijn (B). Deze ervaringen koppelen mensen aan hun eigen ontwikkelde strategie en problemen zoals de angst voor tunnels en het daarbij horende gevoel en gedrag (bedreigend gevoel en vermijding (C)). Het verschil tussen cognitieve therapie en de MatriXmethode is dat er bij cognitieve therapie diverse vervolgopdrachten gecreëerd worden. Bij de MatriXmethode wordt dit niet gedaan omdat deze methode claimt haar resultaat reeds na de eerste sessie van één uur te behalen. 14

15 2.5.2 Byron Katie The Work van Byron Katie is een methode om de gedachten die al het lijden in de wereld veroorzaken op te sporen en te onderzoeken. Het is een manier om vrede in jezelf en met de wereld te vinden (Katie, 2008). In The Work geeft Byron Katie aan dat je alleen lijdt in het leven door gedachten te hebben over hoe de werkelijkheid zou moeten zijn. Je kunt de werkelijkheid immers niet veranderen en deze gedachten zijn dus zinloos. Je lijdt onder deze gedachten, terwijl je er niets aan kunt doen. In plaats van hopeloos te proberen de wereld aan te passen aan onze gedachten over hoe het zou moeten zijn kunnen we deze gedachte ook onderzoeken en aanpassen. Door de realiteit te ervaren zoals deze is, kan een onvoorstelbare vrijheid en vrede ervaren worden (Katie, 2008). The Work is volledig gebaseerd op de directe ervaring van Byron Katie zelf over hoe lijden wordt gecreëerd en beëindigd. De methode is eenvoudig en toegankelijk voor mensen van elke leeftijd en achtergrond en vraagt niets meer dan een pen en papier en een open geest. Alle stress die we voelen wordt veroorzaakt door te strijden tegen wat is (Katie, 2008). Een gedachte doet ons niets tenzij we haar geloven. Het zijn niet onze gedachten, maar het hechten aan onze gedachten dat lijden veroorzaakt. Hechten aan een gedachte betekent geloven dat ze waar is zonder haar te onderzoeken. Een overtuiging is een gedachte waar we ons vaak jarenlang aan hebben gehecht (Katie, 2008) De eerste stap van The Work is je oordelen opschrijven over een stressvolle situatie in je leven, uit het verleden, heden of toekomst. Over een persoon die je niet aardig vindt of over een situatie met iemand die je boos, bang of verdrietig maakt (Katie, 2008) Vervolgens onderzoek je deze oordelen door middel van de volgende vier vragen; 1. Is het waar? 2. Kun je absoluut weten dat het waar is? 3. Hoe reageer je, wat gebeurt er wanneer je die gedachte gelooft? 4. Wie zou je zijn zonder de gedachte? En keer deze gedachte om. Door deze vier stappen te doorlopen, onderzoek je een gedachte die je niet helpt in je leven, of waar je misschien zelfs last van hebt. Door deze gedachte te onderzoeken en om te keren, je past je gedachte aan, kun je deze gedachte loslaten en kun je je vrijer voelen in je leven. Byron Katie en de MatriXmethode De MatriXmethode maakt vergelijkbaar gebruik van het vervangen van een gedachte of gevoel dat je zelf gecreëerd hebt. Dit is de overeenkomst tussen beide methoden. Ook de MatriXmethode gaat op een gevoel of gedachte in door deze te vervangen met een fijn plaatje of geluid, een fijner gevoel of positievere gedachte, enzovoorts. Het verschil tussen beide aanpakken is dat bij The Work van Byron Katie gewerkt wordt met vier vragen en onderzocht wordt of de gedachte daadwerkelijk waar is. De MatriXmethode van Ingrid Stoop werkt aan de hand van stappen om een plaatje/geluid/gevoel en/of gedachte waar iemand last van heeft aan te passen. Deze theorie laat de coachee zelf zijn strategie vervangen door het aanpassen van het plaatje/geluid/gevoel en/of gedachte. Hiermee verandert ook de beangstigende gedachte, de gedachte waar deze persoon last van heeft. Dit gebeurt bij de MatriXmethode in tegenstelling tot The Work niet aan de hand van het toetsen van de gedachten. 15

16 2.5.3 NLP (Neurolinguistisch Programmeren) NLP (Neurolinguistisch Programmeren) is het systematische, effectieve gebruik van de aangeboren mogelijkheden die ieder mens heeft. Deze mogelijkheden zijn het herinneren, vergeten, informatie evalueren, weergeven, waarnemen en het reageren op alle vlakken van het menselijke bestaan. Daarnaast is NLP bezig met het subjectief en objectief welbevinden, de flexibiliteit en andere manieren voor een bevredigende levensinvulling belangrijke vermogens in een zo groot mogelijke mate te bevorderen (Lubeck, 1995). In de theorie van NLP wordt gewerkt met modaliteiten. Modaliteiten betekent het bewust worden van ervaringen met behulp van zintuiglijke voorstellingen zoals beeld, geluid, en gevoel (Bandler, 2001). Daarnaast werkt NLP met submodaliteiten, de kleinere eenheden binnen een modaliteit (Bandler, 2001). Een paar van deze submodaliteiten zijn: Helderheid, kleur, grootte, afstand, plaats en scherpte. Door deze modaliteiten is NLP in staat om snel, eenvoudig en meer specifiek veranderingen aan te brengen (Bandler, 2001). Theorie en effectiviteit van NLP hebben geen wetenschappelijke ondersteuning. Volgens vele wetenschappers en psychologen (Davies,2009) ontbreekt een wetenschappelijke onderbouwing voor de claims van NLP, zowel voor de effectiviteit als voor de onderliggende theorie (Heap,1988). NLP kan geclassificeerd worden als een pseudowetenschap, aangezien vaak beweerd wordt dat het op wetenschappelijke gronden is gebaseerd, terwijl het niet voldoet aan de gebruikelijke eisen van wetenschappelijke onderbouwing, reproduceerbaarheid en falsifieerbaarheid (Lilienfeld et al., 2004). NLP en de MatriXmethode NLP komt op een aantal belangrijke vlakken overeen met de MatriXmethode. Bij NLP is het ook essentieel dat een cliënt gebruik maakt van zijn of haar eigen probleemoplossend vermogen. Een MatriXcoach brengt samen met een cliënt zijn of haar representatiesysteem (zien, horen, voelen en/of denken) in beeld. Dit is ook wel de bestaande strategie van het probleem (Stoop, 2010). In het geval van NLP wordt er gesproken over innerlijke codeermechanismen van visie, geluid, smaak en geur die iemands representatieprocessen vormen: visueel (externe visuele indrukken en interne beelden), auditief (externe geluidsindrukken en intern gesprek), kinesthetisch (aanraking en interne gevoelens), smaakbeleving (proeven), en reuk(geuren) (Kerr, 2005). Een andere overeenkomst is de nadruk op het loslaten van belemmerende emoties door een nieuwe strategie te creëren die niet belemmerend werkt. In het geval van NLP worden dit metaprogramma s genoemd. Metaprogramma s worden binnen NLP gebruikt om voorkeuren aan te geven. Veelal is dit onbewust. Dit zijn programma s (strategieën) die iemand hanteert om te bepalen welke soort informatie uit de werkelijkheid gefilterd wordt en hoe die informatie verwerkt en gewaardeerd wordt. Deze voorkeuren kunnen betrekking hebben op bijvoorbeeld de manier waarop iemand informatie opneemt, beoordeelt en verwerkt, (motieven van) het gedrag, de belangstelling, de manier waarop iemand besluiten neemt, de werkstijl en de wijze waarop je dingen plant. Metaprogramma's kunnen op die manier ook als patronen worden gezien die gebruikt worden bij het hanteren van criteria en strategieën (Kerr, 2005). Een NLP coach gaat net als een MatriXcoach op zoek naar deze strategie, gaat na of deze belemmerend werkt en creëert een nieuwe strategie. 16

17 2.5.4 NEI (Neuro-Emotionele Integratie) Neuro staat voor het neurologische systeem in ons lichaam. Hier worden alle impulsen die we binnen krijgen ontvangen. Emotie staat voor de emotionele reacties die ontstaan door de impulsen die wij krijgen. Integratie staat voor het verwerken van oude geblokkeerde emoties. Daarbij komt de geblokkeerde energiestroom weer op gang. Door terug te gaan naar de situatie wordt duidelijk waar het is misgegaan, dus waar de emotie werd geblokkeerd. Je herbeleeft de situatie maar op dit moment wordt de situatie begrepen. De geblokkeerde emotie zit in het rechterbrein (gevoel) en wordt tijdens de integratie overgebracht naar het linkerbrein (denken) om uiteindelijk daar begrepen te worden. NEI staat voor neuro emotionele integratie. NEI is ontwikkeld door een arts genaamd Roy Martina. De methode maakt gebruik van een simpele spiertest en lichte oormassage om tot het onderbewuste door te dringen (Mooijman, 2005). Je onderbewustzijn wordt geprogrammeerd, zo is dat vroeger ook gebeurd. De programmering van je onderbewuste gebeurt door ervaringen, met name door je eigen gedachte over dingen die je hebt meegemaakt (Mooijman, 2005). Vanuit deze ervaringen kan iemand conclusies trekken en iedere ervaring heeft de neiging zichzelf waar te maken (Mooijman, 2005). Hier naar gekeken kun je concluderen dat je aangestuurd wordt door je onderbewuste zowel positief als negatief (Mooijman, 2005). Het onderbewuste denkt in plaatjes en kent daarom het woord niet, niet (Mooijman, 2005). De informatie die in ons onderbewuste komt heet ook wel psycho energetisch geheugen of kortweg PEG (Mooijman, 2005). Het PEG is een geest/lichaams patroon waarbij negatieve ervaringen worden opgeslagen in cellen of organen van het lichaam (Mooijman, 2005). Hoe langer er niets met deze emoties wordt gedaan hoe groter de kans dat er daadwerkelijk fysieke problemen optreden (Mooijman, 2005). Omdat het bewuste maar 10% is van ons complete bewustzijn is het handig om te weten wat je onderbewuste doet. NEI is een therapie die gebruikt wordt bij het ontrafelen van onderbewuste strategieën. M.a.w. NEI maakt het onderbewuste zichtbaar. NEI doet dit door gebruik te maken van het oosterse denken. Namelijk dat alles met elkaar in verband staat. Volgens de oosterse denkwijze verloopt communicatie via energiebanen ofwel meridianen. Accupunctuur werkt door middel van drukpunten. Door op bepaalde punten te drukken wordt er energie toegevoerd of verminderd in de meridianen. NEI maakt gebruik van het uitgangspunt van accupunctuur. Namelijk onderdrukte emoties die nog niet zijn verwerkt beïnvloeden de energetische toestand van de acupunctuurpunten. Op deze manier brengt NEI onderbewuste informatie naar boven. Daarnaast maakt NEI gebruik van Integra. Integra is een systeem dat zoekt naar wat het lichaam uit balans brengt. Een manier waarop dat gebeurt, is de spiertest. Deze spiertest wordt gebruikt bij NEI om emotionele blokkades op te sporen. De spiertest is gebaseerd op het vlucht- en vechtreactie mechanisme. Een bekende coachingstherapie waar NEI op gebaseerd is, is Neuro linguïstisch programmeren. Technieken die NEI heeft overgenomen van NLP zijn: het coachmodel, het communicatiemodel, doelvormvoorwaarden, tijdslijn en communicatie met persoonlijkheidsdelen. Ook maakt NEI veel gebruik van congruentie. Congruentie is als ratio en gevoel op een lijn zitten. Om congruentie op te sporen maakt NEI gebruik van affirmatie ofwel bevestiging. Bij affirmatie is het belangrijk dat deze zinnen positief zijn. Het onderbewuste kent het woord niet, niet. Bijvoorbeeld: wanneer ik zeg dat je niet aan een roze olifant moet denken, denk je aan een roze olifant. 17

18 Visualisaties worden bij NEI gebruikt om gedetailleerde beelden te krijgen. Zowel van de huidige situatie als de toekomstige situatie. Voor datgene waar je naartoe wil. Daarnaast wordt er veel tijd besteed aan ademhaling bij het verwerken van emoties. Naast ademhaling, visualisatie, integra, accupunctuur en NLP maakt NEI gebruikt van het werkmodel. Mensen kunnen moeilijk aangeven waar ze werkelijk voor willen gaan. Het gevolg is dat ze een gedragsstrategie ontwikkelen die is gebaseerd op vermijden in plaats van bereiken. In het kort A staat voor de huidige situatie en B staat voor de gewenste situatie of de droom. In NEI worden twaalf basisbehoeften gehanteerd namelijk: zorg en verzorging, vertrouwen, begrip, acceptatie, respect, bewondering, bevestiging, waardering, erkenning, goedkeuring, geruststelling en aanmoediging. Het invullen van deze behoeften zijn nodig om vaardigheden te ontwikkelen waardoor iemand uiteindelijk weer in zijn /haar kracht komt. NEI is in het kort te omschrijven aan de hand van de volgende zeven punten: 1. Emoties nauwkeurig waarnemen, beoordelen en uiten. 2. Emoties en de kennis die daaruit voortkomt beter begrijpen. 3. Inzicht verkrijgen in belemmerende patronen en sabotage. 4. Durven vertrouwen op jezelf. 5. Daadwerkelijk tot intrinsieke verdragsverandering komen. 6. Inzicht krijgen in je hoogste doelstellingen en waarden. Ook de verborgen doelstellingen en waarden. 7. Inzicht verkrijgen in het doel in je leven. En hoe je succes en je levensvervulling kan definiëren. NEI en de MatriXmethode De MatriXmethode en NEI hebben veel raakvlakken met elkaar. Zo zijn het beide therapieën die ingaan op de emoties van de mens. Echter is er ook een groot verschil tussen de MatriXmethode en NEI, namelijk NEI gaat uit van acupunctuurpunten die verzwakken waarmee de emoties worden opgespoord. De MatriXmethode richt zich ook op emoties maar doet dit niet lichamelijk door middel van drukpunten. Dit is een zeer belangrijk verschil omdat bij NEI de coaching wordt gedaan op basis van de gevonden zwakkere energiebronnen. De MatriXmethode coacht op een beeld, geluid, gevoel en/of een gedachte. Daarom is een aanzienlijk deel van NEI niet te vergelijken met de MatriXmethode. Er kan geconcludeerd worden dat het grote verschil tussen NEI en MatriXmethode is dat NEI uitgaat van het lichaam (of fysieke) terwijl de MatriXmethode uitgaat van de geest (Huisman, z.j.). 18

19 3 Methode van onderzoek In dit hoofdstuk zal de opzet van het onderzoek verhelderd worden. Zo zullen het type onderzoek en het design van het onderzoek besproken worden. Ook worden de deelnemers, de gebruikte meetinstrumenten en de operationalisatie van de gegevens besproken. Begrippen als nulmeting, nameting, controlegroep en experimentele groep zullen in dit deel van de scriptie eveneens aan bod komen. 3.1 Type onderzoek Het onderzoek is een toetsend onderzoek. Dit type onderzoek wordt uitgevoerd wanneer de onderzoeker een verwachting, hypothese of theorie wil gaan toetsen. De onderzoeker kijkt of de uitgevoerde interventie het gewenste effect heeft gehad. Aan het einde van het onderzoek geeft de onderzoeker een oordeel dat gebaseerd is op de gevonden resultaten (Grit & Julsing, 2009). Binnen dit onderzoek is de verwachting dat de MatriXmethode een verminderend effect heeft op de angstbeleving bij rijangst. Dit wordt getoetst door een experiment en aan het einde van het onderzoek zal een oordeel gegeven worden waaruit tevens een advies zal voortkomen. Er is kwantitatief onderzoek uitgevoerd aan de hand van vragenlijsten die ingevuld zijn tijdens interviews die afgenomen zijn bij de deelnemers en tijdens het coachen is een experimenteel effectonderzoek uitgevoerd. Volgens Dijk & Verweel (1997) moet er gelet worden op het feit dat er bewijs wordt verzameld om een causaal verband aan te kunnen tonen. Men gaat er hierbij vanuit dat er voor de interventie (hier de MatriXmethode) een nulmeting wordt gedaan en na de interventie een nameting wordt afgenomen. Een ander kenmerk van experimenteel onderzoek is dat de metingen op meerdere momenten plaatsvinden. Met een causaal verband wordt bedoeld dat er gekeken wordt of een bepaalde variabele een effect heeft op een andere variabele en hoe sterk dit verband is (Maris, 2003). In dit onderzoek wordt er gekeken of de MatriXmethode effect heeft op rijangst (het causale verband). Om dit vast te kunnen stellen wordt in het onderzoek gebruik gemaakt van een groep die wordt behandeld (experimentele groep) en een groep die niet wordt behandeld (controle groep). Van belang is om de verschillen tussen deze twee groepen te meten. Gezien het feit dat er voor het onderzoek een nulmeting zal worden uitgevoerd, en voorts direct na de MatriXcoaching, twee weken en zes weken na de coaching (bij zowel de experimentele als de controlegroep) een vragenlijst wordt ingevuld, valt dit onder het experimentele onderzoek. 3.2 Onderzoek design In het effectonderzoek stelt de onderzoeker de proefpersonen bloot aan een experimentele interventie of stimulus (Boeije, Hart, & Hox, 2009). De MatriXmethode wordt hierbij gebruikt als onafhankelijke variabele en wordt gemanipuleerd om te kijken wat het effect is op de rijangst (de afhankelijke variabele). Het onderzoek wordt uitgevoerd op twee groepen mensen; de eerste groep (de experimentele groep) ondergaat het experiment en daarnaast is er nog de controlegroep die binnen de tijdspanne van het onderzoek geen experiment ondergaat. 19

20 Het effectonderzoek start met een nulmeting. Dit gebeurt voordat de coaching plaats heeft gevonden. Na deze nulmeting ondergaat de experimentele groep het experiment. Deze MatriXcoaching wordt uitgevoerd door verschillende studenten die de opleiding tot MatriXcoach hebben gevolgd. Na dit experiment wordt direct weer een meting gedaan, ook wel de nameting genoemd (Boeije, Hart & Hox, 2009). Voor de controlegroep is deze meting niet van toepassing omdat het in de praktijk zou betekenen dat men twee keer achter elkaar dezelfde vragenlijst in zou moeten vullen. In het geval van dit onderzoek wordt er naast deze nameting ook nog een tweede en derde nameting gedaan. Deze metingen vinden respectievelijk in de tweede en zesde week na de coaching plaats. In een experimenteel onderzoek wordt geprobeerd om een causaal verband aan te tonen, maar dit wil niet eenduidig zeggen dat het effect alleen aan de onafhankelijke variabele ligt. Met een causaal verband wordt bedoeld dat er gekeken wordt of een bepaalde variabele een effect heeft op een andere variabele en hoe sterk dit verband is (Maris, 2003). In dit onderzoek gaat het om te bepalen of de MatriXmethode effect heeft op rijangst (het causale verband). In het geval van dit onderzoek kan het zijn dat de coach zelf een beinvloedende factor vormt. Om deze reden wordt er door diverse coaches gecoacht. Daarnaast worden de metingen door de onderzoeker gedaan en de coaching altijd door een andere coach dan de onderzoeker zelf. Dit om sociaal wenselijke antwoorden zoveel mogelijk te voorkomen. Tijdens dit onderzoek wordt er een a-selecte toewijzing gedaan nadat de deelnemers zichzelf aangemeld hebben. Dit houdt in dat elke eenheid uit een gekozen populatie een gelijke kans heeft om in de steekproef te komen (Baarda, 2009). Binnen dit onderzoek wordt niet door de onderzoeker bepaald of een eenheid in de experimentele- of controlegroep terecht komt. Het schema van metingen is voor beide groepen hetzelfde. De meetmomenten van beide groepen worden op dezelfde momenten afgenomen. Het verschil tussen de groepen is alleen dat bij de experimentele groep coaching wordt toegepast en bij de controlegroep niet. De schema s zien er als volgt uit: Werving Dag van Twee weken na Zes weken na coachen coachen coachen Experimentele Intakevragenlijst Coaching en Tweede Derde nameting groep (nulmeting) eerste nameting nameting Controlegroep Intakevragenlijst Eerste nameting Tweede Derde nameting (nulmeting) (= nulmeting) nameting Nadat de metingen afgerond zijn zullen de deelnemers in de controlegroep ook een coachingsessie krijgen. Dit heeft echter geen betekenis voor het onderzoek. 20

21 3.3 Deelnemers De deelnemers voor dit onderzoek komen uit diverse steden en dorpen in Nederland. Zij moeten voldoen aan de doelgroepbeschrijving en de DSM-IV criteria voor een enkelvoudige fobie. De werving van deelnemers gebeurt op diverse manieren. Hieronder worden de manieren genoemd: Via Hier is een pagina aangemaakt om zo het onderzoek onder de aandacht te brengen. Via deze pagina kunnen mensen zich aanmelden; Werving via verschillende vormen van sociale media (LinkedIn, Facebook en Hyves); Contact met diverse rijscholen; Advertenties op fora en websites; Contact met eigen netwerk. Voordat iemand mee kon doen aan het onderzoek moest deze persoon zich aanmelden via een van de bovenstaande mogelijkheden. Na deze aanmelding is er een intakevragenlijst toegestuurd om te bepalen of de mensen konden deelnemen aan het onderzoek. Dit is gedaan om na te gaan of men aan de DSM-IV criteria van specifieke fobische stoornissen voldeed. De deelnemers zijn vooraf niet op de hoogte gebracht van het feit of ze in de controlegroep ofwel de experimentele groep zitten. Dit is gedaan om mogelijke sociaal wenselijke antwoorden te voorkomen. 3.4 Meetinstrumenten Het eerste meetmoment van het onderzoek wordt gedaan met behulp van een (online) aanmeldingsformulier (zie bijlage 0). Dit is het eerste meetinstrument voor dit onderzoek. Dit om te kijken of iemand voldoet aan de criteria voor deelname aan het onderzoek (zie DSM-IV criteria in paragraaf 2.1). Door middel van een enqûete (zie bijlage 2) wordt er een nulmeting gehouden voordat de MatriXcoaching heeft plaatsgevonden Daarnaast wordt er een vragenlijst ingezet waarmee de nameting afgenomen zal worden (zie bijlage 3). Deze lijsten zullen ingezet worden op de volgende momenten: meteen na de coaching, twee weken na de coaching en zes weken na de coaching. De enquêtes die gebruikt worden bestaan uit stellingen die gebaseerd zijn op de criteria voor een specifieke fobie uit de DSM-IV. De vragenlijsten bestaan uit zes vragen. Hiervan is de derde vraag onderverdeeld in twaalf onderdelen, allen gebaseerd op de criteria uit de DSM-IV voor een specifieke fobie. Naast het invullen van de vragenlijsten moet er door de deelnemers een verklaring van deelname getekend worden (zie bijlage 4). Op deze manier is het duidelijk dat zij als deelnemer bepaalde rechten en plichten hebben. Hierbij speelt ethiek ook een rol. Voordat het onderzoek plaatsvindt, wordt men door middel van diverse mails op de hoogte gesteld van de deelnemersinformatie. Hierin staan bijvoorbeeld de locatiegegevens, tijden en verwachtingen. 21