GEMEENTE MARUM SPORTNOTA Marum in beweging door sport

Transcriptie

1 GEMEENTE MARUM SPORTNOTA Marum in beweging door sport

2 Voorwoord Met twee kinderen van 8 en 11 jaar prijs ik me gelukkig dat ze niet alleen aan hun I-pad gehecht zijn, maar ook actief zijn op de sportvereniging, de een op voetbal en de ander op gymnastiek. Ik heb begrepen, dat er een Nederlandse Norm is voor gezond bewegen. Als volwassene moet je volgens die norm een half uur per dag bewegen en dat minimaal 5 dagen per week. Voor kinderen zal ook zo n norm zijn, maar die ken ik niet precies. Maar de grote uitdaging is, hoe we mensen, oud en jong, aan het bewegen kunnen krijgen. Toen ik wethouder in Marum werd, verbaasde ik me oprecht over het uitgebreide sportaanbod. We hebben maar liefst 48 verenigingen, variërend van sjoel- en biljartvereniging tot voetbalverenigingen, maar ook is er een survivalvereniging. Hoe kleiner de gemeenschap, hoe groter de gemeenschapszin? Je zou het denken. Als veel gemeenten hebben wij een buurtsportcoach. Onvermoeibaar krijgt zij jong en oud in beweging. Zo is er uiteraard peutergym, maar ook motorische remedial teaching voor kinderen van 4-8 jaar. Daarnaast worden diverse binnenschoolse en naschoolse activiteiten aangeboden. En sinds een jaar wordt in Boerakker niet alleen een survivalwedstrijd voor senioren georganiseerd, maar ook een scholieren survivalrun voor de oudste kinderen van de basisschool. Vooraf dacht ik, de belangstelling zal wel beperkt zijn, maar op de betreffende donderdag net voor de herfstvakantie stonden al honderden scholieren klaar om zich over hindernissen te worstelen en door de onvermijdelijke modder te kruipen. Maar ook de ouderen komen letterlijk in beweging. Samen met welzijnsstichting t Marheem wordt een Fittest voor ouderen verzorgd en wordt samen met verenigingen en Zonnehuis De Hoorn een sportaanbod voor ouderen georganiseerd. Iets waar vele ouderen voor open blijken te staan. Marum, lekker centraal en altijd in beweging! Hans de Graaf Wethouder Marum 1

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Proces Leeswijzer Sportnota Beleid, trends en ontwikkelingen Landelijk beleid Provinciaal beleid Gemeentelijk beleid Trends en ontwikkelingen Relatie met andere beleidsterreinen Huidige situatie gemeente Marum Sportstimulering Sportverenigingen & samenwerking Sportaccommodaties /3 regeling Commerciële sportvoorzieningen Financien Visie & speerpunten Speerpunt 1: sportstimulering Jeugd/jongeren Ouderen Aangepast sporten Subsidies Speerpunt 2: sportverenigingen & samenwerking andere organisaties Sportverenigingen Sport en onderwijs Sport en maatschappelijke organisaties Speerpunt 3: sportaccommodaties Binnensport Buitensport Scenario s privatisering Voorstellen, acties en uitvoering Financiën Bijlage 1 t/m Marum in beweging door sport

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Sport is beweging en zet in beweging maar tegelijkertijd is de sport zelf ook in beweging. Het gaat niet meer alleen om het sporten en het bewegen zelf. Sport is steeds meer een middel om doelstellingen op andere beleidsterreinen te verwezenlijken, o.a. op het gebied van jeugd, gezondheid en onderwijs. Door het leggen van dwarsverbanden tussen sport en andere beleidsterreinen kunnen maatschappelijke doelstellingen behaald worden. Dit vraagt een investering van zowel de sport als de overige beleidsterreinen. Het nieuwe sport- en beweegbeleid geeft opvolging aan de Sportnota en de vastgestelde Kadernota Sport (februari 2015). Hoewel de visie uit de Sportnota nog in grote mate onderschreven wordt, vragen de huidige ontwikkelingen om actualisatie van de nota met een aangescherpte visie. In de dit jaar vastgestelde Kadernota is de gemeentelijke visie op sport en bewegen opnieuw beschreven. Daarnaast is er een aantal speerpunten benoemd: sportstimulering, sportverenigingen & samenwerking en sportaccommodaties. Deze speerpunten zijn in de voorliggende sportnota verder uitgewerkt en gekoppeld aan concrete voorstellen en actiepunten. De speerpunten bieden sport- en beweegaanbieders en maatschappelijke organisaties de mogelijkheid om gezamenlijk op te trekken, aan te haken, te versterken en initiatieven bij elkaar te brengen. Dit met het doel om sport en bewegen als middel in te zetten om de gezondheid van alle inwoners te bevorderen en/of te behouden, zowel psychisch als lichamelijk. Maar ook als middel om leefbaarheid in de dorpskernen te borgen en de sociale participatie van alle inwoners te stimuleren. 1.2 Proces Het ontwikkelen van de nieuwe sportnota wil de gemeente niet alleen doen. Heel nadrukkelijk zijn de verschillende sportverenigingen- en aanbieders en andere maatschappelijke organisaties betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe beleid. In juni 2015 is er daarom een interactieve bijeenkomst georganiseerd voor zowel de buitensport- als de binnensportverenigingen. Tijdens de bijeenkomst hebben de verenigingen de mogelijkheid gehad om mee te denken, te praten en input te leveren voor de nieuwe nota. Daarnaast is de gemeenteraad uitgenodigd om in september tijdens een thema-avond op een interactieve manier in gesprek te gaan over de te ontwikkelen sportnota. Verder zijn in oktober maatschappelijke organisaties uitgenodigd om mee te praten tijdens het sportcafé in sporthal De Holten. In november is er een terugkoppeling geweest voor zowel de sportverenigingen als de maatschappelijke organisaties om op hoofdlijnen te laten zien op welke manier de ontvangen input tijdens de verschillende bijeenkomsten is verwerkt in de nota. De uitkomsten van de bijeenkomst met sportverenigingen en andere sportaanbieders en van het sportcafé met maatschappelijke organisaties is opgenomen in respectievelijk bijlage 1 en bijlage Leeswijzer De sportnota bestaat uit 9 hoofdstukken. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het beleid (landelijk, provinciaal, gemeentelijk) en de verschillende trends en ontwikkelingen. In hoofdstuk 3 wordt de huidige situatie van de gemeente Marum in beeld gebracht als het gaat om de geformuleerde speerpunten: sportstimulering, sportverenigingen & samenwerking en sportaccommodaties. Hoofdstuk 4 beschrijft de gemeentelijke visie op sport en bewegen en hoofdstuk 5 laat zien hoe de gemeente de komende jaren invulling geeft aan het eerste speerpunt sportstimulering. In hoofdstuk 6 volgt de uitwerking van het tweede speerpunt sportverenigingen en samenwerking en in hoofdstuk 3

5 7 komt het laatste speerpunt aan de orde, sportaccommodaties. Hoofdstuk 8 gaat in op de financiën en in hoofdstuk 9 worden de verschillende voorstellen en actiepunten vertaald in een uitvoeringsprogramma. 1.4 Sportnota In de Sportnota zijn verschillende uitgangspunten en speerpunten benoemd voor de periode Onderstaand wordt weergegeven wat de status van de verschillende uitgangspunten/speerpunten is (gerealiseerd of gestart/in ontwikkeling, niet meer van toepassing) Uitgangspunten/speerpunten sportnota Voorgesteld besluit tot verkoop van een veld van het korfbalcomplex te Noordwijk (besluit voorgaande jaren) is tot op heden niet geschied. Status Toelichting Het veld wordt niet meer als korfbalveld gebruikt en onderhouden. Verkoop is niet meer aan de orde. De gemeente blijft ontwikkelingen volgen met betrekking tot het eventueel realiseren van kunstgrasvelden Er vinden gesprekken plaats met betreffende verenigingen over de realisatie van een kunstgrasveld in Marum. Jaarlijks budget beschikbaar stellen voor speelruimtebeleid voor vervanging en renovatie Wordt meegenomen in de notitie speelruimtebeleid Renovatie van hoofdveld sportcomplex De Wilp en het tweede veld van sportcomplex "De Holten" te Marum is noodzakelijk. Voor nadere financiële onderbouwing is er opdracht gegeven voor het opstellen van een meerjaren onderhouds/renovatieplan voor de sportvelden. De gemeente heeft bij sportstimulering speciale aandacht voor jeugd en senioren Is de afgelopen jaren op ingezet en is opnieuw meegenomen in de sportnota Impuls brede scholen, sport en cultuur (de combinatiefunctionaris). Onderzoeken of er mogelijkheden zijn tot co-financiering. Is meegenomen in de nieuwe sportnota Ondersteunen ontwikkelingen voorzieningen sport- en beweegactiviteiten in de vrije ruimte zoals wandel-, fiets-, ruiterpaden. Maar ook het stimuleren van deze activiteiten op zich De gemeente is aangesloten bij het routebureau van de provincie Groningen. Er zijn verschillende routes (fiets, wandel, mountainbike) binnen de gemeente. Marum in beweging door sport

6 Voorstel om jaarlijks budget te reserveren voor de 1/3 regeling Is meegenomen in de nieuwe sportnota In gesprek blijven met onder andere onderwijsinstellingen, peuterspeelzalen, kinderdagopvang over het effectieve sportbeleid voor de jeugd 5

7 2 Beleid, trends en ontwikkelingen 2.1 Landelijk beleid Aan het sportbeleid van de rijksoverheid ligt vooral de maatschappelijke betekenis van sport ten grondslag. Sport en bewegen dragen in belangrijke mate bij aan een betere gezondheid, aan het verbeteren van leefbaarheid, sociale samenhang en integratie, aan het verbeteren van schoolprestaties en het verminderen van schooluitval. De afgelopen jaren zijn sport- en gezondheidsbeleid meer naar elkaar toegegroeid. Het kabinet van Rutte II heeft bewust gekozen om het sport- en beweegbeleid te combineren met gezondheidsbeleid en preventie. Sporten en bewegen is niet alleen leuk om te doen, maar het heeft ook positieve effecten op bijvoorbeeld de gezondheid Sport en bewegen in de buurt Tijdens het vorige kabinet (Rutte I) is het programma Sport en Bewegen in de Buurt opgezet door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit programma wordt ook tijdens Rutte II verder uitgevoerd door het kabinet. Met dit programma wil zij samen met gemeenten, sport- en beweegaanbieders en het bedrijfsleven het sporten en bewegen in de buurt stimuleren. Het programma heeft in 2012 geresulteerd in de uitbreiding en bredere inzet van combinatiefuncties met extra buurtsportcoaches. Ook is in 2012 de Sportimpuls van start gegaan om het sport- en beweegaanbod op lokaal niveau te stimuleren Actieplan naar een veiliger sportklimaat Het actieplan naar een veiliger sportklimaat (VSK) van de minister van VWS (in samenwerking met het ministerie van Veiligheid en Justitie) is gericht op het creëren van een veiliger sportklimaat, waarbij iedereen met plezier kan sporten zonder last te hebben van intimidatie of geweld. Het programma is eind 2011 van start gegaan en loopt tot en met Het actieplan bestaat op hoofdlijnen uit maatregelen gericht op: excessen, lokaal veiligheidsbeleid, tuchtrecht, gedragsregels, spelregels, vrijwilligers (scheidsrechters, sportbestuurders, trainers en coaches). Een voorbeeld van een interventie voortvloeiend uit dit actieplan is de Open Club, waar verder in de nota bij de uitwerking van speerpunt 2: sportvereniging en samenwerking (H 6.1) verder op ingegaan wordt Sport en beweegbeleid in onderwijs Voor de jaren is de Onderwijsagenda Sport, bewegen en een gezonde leefstijl in en rondom de school opgesteld. Doel van deze agenda is het stimuleren van scholen om te komen tot schoolbeleid voor sport, bewegen en een gezonde leefstijl. Dit moet leiden tot een toename van sport, bewegen en een gezonde leefstijl en daardoor tot betere schoolprestaties en minder uitval. 2.2 Provinciaal beleid In het collegeprogramma van de provincie Groningen Vol vertrouwen ( ) is ook een paragraaf opgenomen over sport. De provincie ziet kansen voor sport als middel om jongeren en kwetsbare groepen mee te laten doen in de maatschappij. Maar sport is ook belangrijk in de strijd tegen armoede en het verbeteren van de gezondheid en leefbaarheid. De provincie wil met name inzetten op breedtesport. Huis voor de Sport Groningen is benoemd als organisatie die hierin een belangrijke rol krijgt. Daarnaast moet sport voor iedereen toegankelijk zijn. Via goede bereikbaarheid en spreiding dragen we zorg voor deze toegankelijkheid. Via een provinciaal accommodatiefonds Marum in beweging door sport

8 stelt de provincie (tijdelijk) geld beschikbaar om accommodaties te behouden en te verbeteren (duurzame aanpassingen). Naast het accommodatiefonds wil de provincie een leefbaarheidsfonds opzetten. Gemeenten kunnen daarmee vrijwilligersorganisaties, die gericht zijn op het verbeteren van de leefbaarheid, ondersteunen. 2.3 Gemeentelijk beleid Sport en bewegen is met name een lokale verantwoordelijkheid waarbij de gemeente een regierol vervult. De gemeente heeft goed zicht op wat er gebeurt binnen de gemeente en waar behoefte aan is als het gaat om sport en bewegen. Sport wordt, ook binnen de gemeente, steeds meer ingezet om maatschappelijke doelen na te streven. De gemeente kan hierbij faciliteren en zoekt nadrukkelijk samenwerking met andere partijen en legt relatie met relevante beleidsterreinen zoals gezondheid, welzijn, zorg, onderwijs, economie en ruimtelijke ordening. In de Kadernota Sport is opgenomen met welke beleidsterreinen sport raakvlakken heeft en op welke manier er samenhang is. Dit overzicht is opgenomen in bijlage 3. In het coalitieakkoord samen naar één Westerkwartier ( ) wordt op hoofdlijnen beschreven wat de gemeente nastreeft met sport en bewegen: De gemeente kiest voor een goede spreiding van sportvoorzieningen Instandhouding van zoveel mogelijk voorzieningen in alle dorpen en behoud van het zwembad In het kader van kostenoverwegingen kijken naar efficiënt en multifunctioneel gebruik van accommodaties Realisatie van een kunstgrasveld in Marum met een belangrijke rol voor betrokken verenigingen (initiatief en financieel) Sport en bewegen toegankelijk voor jong en oud Sportief en beschaafd gedrag op en rond het speelveld is vanzelfsprekend 2.4 Trends en ontwikkelingen De wereld van sport en bewegen is dynamisch. Demografische ontwikkelingen, maar ook sociaal maatschappelijke ontwikkelingen zorgen ervoor dat sport en bewegen steeds een nieuwe invulling krijgt. In deze paragraaf volgt een korte uitwerking van wat er allemaal speelt op het gebied van sport en bewegen en daardoor invloed heeft op sport en bewegen Demografische ontwikkelingen De bevolkingssamenstelling verandert als gevolg van ontgroening (aandeel jongeren neemt af) en vergrijzing (aandeel ouderen neemt toe). In de gemeente Marum verloopt deze ontwikkeling vrij geleidelijk in vergelijking met andere gemeenten in Groningen. Het aantal jongeren (0-19 jaar) daalt met 8,0 % in 2015 ten opzichte van De middengroep (20-64 jaar) neemt licht af met 2,8%. Het aantal ouderen (65+) is in 2015 toegenomen met 14,8 % ten opzichte van Deze verandering in bevolkingssamenstelling heeft invloed op de manier waarop sport wordt ingezet als stimulerings- en preventiemiddel, maar ook op de wens en behoefte van de doelgroep. In bijlage 4 is de bevolkingsontwikkeling de gemeente Marum in de periode opgenomen. 7

9 2.4.2 De dynamiek van de sport en de sporter verandert Steeds meer verandert de dynamiek van de sport. De toenemende concurrentie voor vrijetijdsbesteding zorgt ervoor dat er keuzes worden gemaakt, dit gaat soms ten koste van de sport. Ongeorganiseerd sporten is dan ook steeds meer in opkomst (o.a. hardlopen, nordic-walking, fitness, golf), men bepaalt zelf waar en wanneer een sportieve activiteit wordt ondernomen. Waar voorheen de georganiseerde en traditionele sporten populair waren, kiest de sportconsument nu voor de vrijblijvendheid van het ongeorganiseerde sporten. Positieve trend is dat steeds meer ouderen (65+) gaan sporten. Vaak doen zij dit in ongeorganiseerd verband, vanwege de vrijblijvendheid maar vooral ook omdat het sportaanbod niet aansluit bij hun wens en behoeften 1. Ook de komst van social media (o.a. Facebook, Twitter) heeft de sport beïnvloed. Steeds vaker wordt via deze media afgesproken om gezamenlijk een sportieve activiteit te ondernemen of wordt een beoordeling gegeven over een bestaande sportactiviteit. Daarnaast vormt internet vaak het uithangbord voor sportverenigingen en commerciële sportaanbieders. Communicatie over het sportaanbod, uitslagen, foto s en een discussieforum maken dat, ook naast het daadwerkelijke sporten, er een sportbeleving is. De veranderende dynamiek van de sport vraagt om een herbezinning van verenigingen o.a. ten aanzien van het veelal traditionele sportaanbod, willen zij marktaandeel houden in de sport. Ook de sporter zelf verandert. Steeds meer gedraagt de sporter zich als consument en stelt zich daarbij kritisch op. Kwaliteit en flexibiliteit zijn vereisten van deze nieuwe sportconsument als het gaat om sportaanbod en daarvoor is deze bereid om (meer) te betalen. De sportconsument wordt niet alleen steeds ouder, maar is ook mobieler. Hierdoor is afstand steeds minder een probleem om te sporten en te bewegen De sportvereniging verandert De positie van sportverenigingen verandert. Als gevolg van demografische ontwikkelingen, de veranderende dynamiek van de sport en de kritische sportconsument hebben sportverenigingen meer en meer te maken met teruglopende ledenaantallen, vrijwilligerstekorten, afnemende betrokkenheid van leden en een afnemend marktaandeel. 45% van de sporters is lid van een sportvereniging of andere, meestal commerciële, sportaanbieder 2. Steeds vaker kiezen sporters ervoor om alleen te sporten of om zelf een groepje om zich heen te organiseren. Als gevolg hiervan zal de positie van sportverenigingen veranderen; de traditionele sportvereniging maakt plaats voor de maatschappelijk betrokken sportvereniging. Een sportvereniging die extern gericht is, een vernieuwend aanbod heeft, samenwerkt met maatschappelijke partners (bijv. onderwijs) en een professionele organisatie kent, heeft de toekomst De ruimte voor sport verandert Onder invloed van verschillende omstandigheden wordt door overheden steeds sterker ingezet op een zorgvuldige ruimtelijke ordening. In de sport wordt hierop geanticipeerd door het stimuleren van het multifunctioneel gebruik van voorzieningen. Dit heeft zowel ruimtelijke voordelen, maar ook voordelen ten aanzien van de inhoudelijke samenwerking tussen verenigingen en de bekostiging van accommodaties. Uit diverse onderzoeken blijkt dat er een ontwikkeling gaande is waarbij inwoners steeds meer bereid zijn om verder te reizen voor kwalitatief goede sportvoorzieningen. 1 Rapportage sport 2014, Mulier Instituut 2 Rapportage sport 2014, Mulier Instituut Marum in beweging door sport

10 2.4.5 De rol van de lokale overheid verandert De rol van de lokale overheid op het gebied van sport verandert. Het belang van sport wordt onderkend evenals de kracht van sport als middel, echter zorgen diverse factoren ervoor, zoals bijvoorbeeld beperkte financiële middelen, dat de lokale overheid keuzes moet maken over de inzet op sport en bewegen. Vaak wordt ingezet op regionale en integrale samenwerking. Bovendien stimuleert en faciliteert de lokale overheid de ontwikkeling gericht op zelfredzaamheid van inwoners. Er wordt steeds meer verwacht van inwoners en maatschappelijke organisaties, ook als het gaat om sport en bewegen. Het privatiseren van sportaccommodaties en/of het overdragen het (dagelijks) onderhoud van deze accommodaties zijn hier voorbeelden van. 2.5 Relatie met andere beleidsterreinen Het toekomstige sportbeleid staat niet op zichzelf, maar moet in samenhang worden gezien met ander maatschappelijk beleid. Sport en bewegen heeft vele raakvlakken met andere beleidsterreinen, zoals gezondheid, onderwijs, jeugd, ouderen, vrijwilligers en voorzieningen. Sport en bewegen is een middel om andere maatschappelijke doelen te bereiken. In onderstaande figuur wordt een overzicht weergegeven van alle relevante beleidsterreinen rondom sport en bewegen. Figuur 1 relatie sport en andere beleidsterreinen Sport en bewegen binnen het sociaal domein De gemeente Marum is volop aan de slag met de decentralisaties binnen het sociaal domein. Vanaf 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen en is de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdwet, participatiewet en de overgang van een deel van de AWBZ naar de WMO. De decentralisaties gaan uit van eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van inwoners. Het is de bedoeling dat inwoners mee blijven doen in de maatschappij en zo lang mogelijk veilig en zelfstandig kunnen blijven wonen in de eigen omgeving. Daarnaast is de insteek om zorg en ondersteuning zo dicht mogelijk bij inwoners te organiseren. De gemeente gaat ervan uit dat sport en bewegen een preventieve rol kan spelen binnen alle veranderingen in het sociale domein en de decentralisaties. 9

11 3 Huidige situatie gemeente Marum In dit hoofdstuk wordt beschreven wat de huidige stand van zaken is in de gemeente Marum als het gaat om sportstimulering, sportverenigingen en samenwerking en sportaccommodaties. In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op welke manier de gemeente de komende jaren op deze speerpunten in wil zetten. 3.1 Sportstimulering De afgelopen jaren is sportstimulering een steeds belangrijker onderwerp geworden binnen het sportbeleid in de gemeente Marum. Dit is mede het gevolg van de verschillende landelijke programma s die opgezet zijn om sport en bewegen te stimuleren. De gemeente Marum heeft de afgelopen jaren deelgenomen aan een aantal landelijke programma s en heeft hiervoor ook middelen ter beschikking gekregen. Marum heeft in de periode meegedaan aan de BOS-impuls (buurt-onderwijs sport). Dit betrof een tijdelijke subsidieregeling bedoeld voor initiatieven in de driehoek Buurt -Onderwijs en Sport. Dit betrof de doelgroep jongeren met een achterstand in sport en bewegen. Vanaf 2008 heeft de gemeente Marum ook deelgenomen aan het Nationaal Actieplan Sport & Bewegen en vanaf 2011 aan de Impuls brede scholen, sport en cultuur (nu Brede Impuls combinatiefuncties). In de Kadernota van de gemeente Marum krijgt sportstimulering een nadrukkelijke rol, ook als het gaat om het bevorderen van de gezondheid van verschillende doelgroepen Gezondheid jeugd en jongeren Voldoende beweging draagt bij aan een goede gezondheid. Voor jongeren wordt dagelijks ten minste 60 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit aanbevolen. Dit is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor jongeren. Van de jongeren in Groningen is 69% voldoende actief. Naarmate de leeftijd vordert, neemt de activiteit af. Van de 12 jarigen voldoet vier op de vijf jongeren aan de norm gezond bewegen. Vijf jaar later geldt dat nog maar voor de helft. Die trend zet zich ook door onder volwassenen. Figuur 2 Mate van bewegen naar afzonderlijke leeftijdscategorieën (%), VO/MBO, jeugdgezondheidsonderzoek 2012 GGD Groningen In het Westerkwartier is het aandeel jongeren dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor jongeren met 70% vergelijkbaar met het gemiddelde in de provincie Groningen (69%). Vanuit de gezondheidsonderzoeken van de GGD op het consultatiebureau en het basisonderwijs is in Marum in beweging door sport

12 2012 naar voren gekomen dat van de 2/3 jarigen in de gemeente Marum 2,6% overgewicht heeft (provincie 5,5%). Bij de 5/6 jarigen heeft 11,3% overgewicht (provincie 8,1%) en bij de 10/11 jarigen is er bij 13,5% sprake van overgewicht (provincie 17,1%) Gezondheid volwassenen In 2012 is door de GGD Groningen op gemeentelijk en regionaal niveau in beeld gebracht welk percentage volwassenen (19 jaar en ouder) aan de beweegnorm voldoet. De beweegnorm definieert een minimaal niveau van bewegen dat nodig is om gezondheidswinst te behalen. De norm is verschillend per doelgroep: Leeftijdscategorie Jeugd (< 18 jaar) Volwassenen (18-55 jaar) Ouderen (55-plussers) Tabel 1 Nederlandse Norm Gezond Bewegen Norm dagelijks 60 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit 30 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit, minimaal 5 dagen per week 30 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal 5 dagen per week maar het liefst op 7 dagen per week. Gemiddeld gezien voldoet 61% van de Nederlandse bevolking van 19 jaar en ouder aan de beweegnorm. In de provincie Groningen ligt dit gemiddelde hoger, op 66%. iin het Westerkwartier ligt het percentage van de bevolking van 19 jaar en ouder dat voldoet aan de beweegnorm op 64,2%. Daarnaast doet in Nederland gemiddeld 53% van de bevolking van 19 jaar en ouder minstens een keer per week aan sport. In de provincie Groningen ligt het gemiddelde hier net iets onder met 52,5%. In het Westerkwartier doet 50,5% van de bevolking van 19 jaar en ouder wekelijks aan sport. Overgewichtscijfers zijn alleen bekend op Westerkwartierniveau. Bij volwassenen (vanaf 19 jaar) is er bij 51,8% sprake van overgewicht en 12,2% heeft obesitas. Het percentage volwassenen in de provincie Groningen met overgewicht ligt iets lager, 49,8%, en het percentage obesitas ligt iets hoger, 14,0%. Westerkwartier GGD regio (Groningen) Nederland Voldoet aan 64,2% 66,0% 61,0% beweegnorm Wekelijkse sporters 50,5% 52,5% 53,0% Overgewicht 51,8% 49,8% 48,3% Obesitas 12,2% 14,0% 12,7% Tabel 2 gezondheidsmonitor volwassenen GGD-en, CBS en RIVM Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) Het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) is gestart in 2008 en is in 2014 geëindigd. Dit programma richtte zich op het wegwerken van achterstanden op het gebied van sport en bewegen specifiek voor de doelgroepen die nog te weinig bewogen. Vanuit het NASB zijn allerlei activiteiten uitgevoerd om sport en bewegen te stimuleren en daarmee achterstanden aan te pakken. Er zijn activiteiten georganiseerd voor zowel jeugd als ouderen. Voorbeeld van een activiteit die specifiek gericht is op het aanpakken van bewegingsachterstanden is Motorisch Remedial Teaching (MRT). 11

13 Kinderen met achterstand in de motorische ontwikkeling wordt extra ondersteuning geboden. De combinatiefunctionaris heeft een belangrijke rol als het gaat om het organiseren, coördineren en uitvoeren van activiteiten. In bijlage 5 is een overzicht opgenomen met daarin alle activiteiten die uitgevoerd worden in het kader van sportstimulering. Hierbij is een grote rol weggelegd voor de combinatiefunctionaris Impuls brede scholen, sport en cultuur De gemeente Marum neemt vanaf 2011 deel aan de Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur (combinatiefuncties) 3. Het grote verschil met de eerder genoemde regeling NASB is dat het bij de Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur niet om een tijdelijke regeling gaat. De Impuls heeft een onbeperkte looptijd en kent een structurele financiering vanuit het Rijk. De gemeente draagt een deel van de kosten (60%) en een deel wordt gedekt door een subsidie van het Rijk (40%). Aangezien de twee regelingen in elkaars verlengde liggen en elkaar versterken, is ervoor gekozen om beide regelingen met elkaar te combineren. Op deze manier worden de regelingen en de daarbij horende financiën zo effectief en efficiënt mogelijk ingezet. Er wordt in de gemeente Marum 1,6 fte aan combinatiefunctie ingezet, 1,0 fte door de combinatiefunctionaris zelf en 0,6 fte aan beleidsmatige inzet ten behoeve van sportstimulering. De middelen die beschikbaar waren vanuit de regeling NASB zijn gebruikt als cofinanciering voor de regeling combinatiefuncties, ten behoeve van de loonkosten ( ,-) en de activiteiten ( ,-). Jaarlijks ontvangt de gemeente ,- vanuit de regeling combinatiefuncties (40%) en draagt zelf bij aan de benodigde cofinanciering, vanuit de middelen NASB en de reserve ,-. In 2014 bestond de mogelijkheid voor de gemeente om de inzet van de combinatiefunctionaris in fte uit te breiden van 100% (1,6 fte) naar 140% (2,3fte). De gemeente heeft gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Daarmee ontvangt de gemeente ,- extra subsidie bovenop de ,- die reeds ontvangen werd. Deze ophoging betekent echter ook dat er extra cofinanciering gerealiseerd moet worden. De gemeente heeft t/m 2016 de tijd om dit te organiseren. Zelf of met externe partners. Het doel van de inzet van de combinatiefunctionaris is om de inwoners van de gemeente Marum in beweging te krijgen en te houden. Daarnaast is de combinatiefunctionaris een bruggenbouwer en iemand die (nog meer) verbindingen moet gaan leggen tussen de verschillende organisaties die betrokken zijn bij sport, bewegen en gezondheid Subsidies en Jeugdsportfonds De subsidies die op dit moment jaarlijks door de gemeente worden verstrekt, zijn gebaseerd op een vast bedrag per vereniging ( 45,38) en daar bovenop een vast bedrag ( 0,45) per jeugdlid. Deze subsidies worden verstrekt om sporten betaalbaar en toegankelijk te houden voor de jeugd. Op dit moment kan niet worden herleid of het beoogde effect van de inzet van jeugdsportsubsidies ook wordt bereikt. Naast deze subsidie neemt de gemeente Marum sinds 2014 deel aan het Jeugdsportfonds. Vanuit dit fonds hebben kinderen die om financiële redenen niet kunnen sporten, toch de mogelijkheid om lid te worden van een sportvereniging. Uit onderzoek 4 blijkt namelijk dat kinderen die opgroeien in 3 Vanaf 2012 is de Impuls brede scholen, sport en cultuur voortgezet in de Brede impuls combinatiefuncties en maakt onderdeel uit van het programma Sport en Bewegen in de Buurt. Zie ook 4 Sportdeelname van kinderen in armoede, Mulier Instituut (februari 2014) 12 Marum in beweging door sport

14 arme gezinnen minder vaak lid zijn van een sportvereniging en ook minder vaak op zwemles zitten, dan kinderen die opgroeien in meer welvarende gezinnen. Vanuit het Jeugdsportfonds wordt de contributie en in sommige gevallen de benodigde attributen rechtstreeks betaald aan de sportvereniging. In 2014 heeft één kind gebruik gemaakt van het Jeugdsportfonds. Het budget voor het Jeugdsportfonds wordt beschikbaar gesteld vanuit het armoedebeleid en is niet opgenomen in de sportbegroting. 3.2 Sportverenigingen & samenwerking De gemeente Marum kent een rijk verenigingsleven met veel verschillende sportverenigingen. In alle dorpen, met uitzondering van Jonkersvaart, zijn sportverenigingen actief. Er is een grote diversiteit aan sportverenigingen met verschillend sportaanbod. De sportverenigingen zijn een belangrijke samenwerkingspartner voor de combinatiefunctionaris. Zowel bij de naschoolse als binnenschoolse sportactiviteiten worden de sportverenigingen zoveel mogelijk betrokken. Daarnaast worden sportverenigingen samen met het onderwijs ingezet bij grote evenementen zoals de Koningsspelen. In bijlage 6 is een compleet overzicht toegevoegd met daarin de aanwezige sportverenigingen in de gemeente Marum Lidmaatschap sportverenigingen In de gemeente Marum zijn 2708 sporters die zijn aangesloten bij een landelijke sportbond van NOC*NSF. Ten opzichte van het aantal inwoners is dit 26,7%. Aantal Aantal Verhouding lidmaatschappen inwoners Boerakker ,8% De Wilp ,6% Jonkersvaart ,9% Lucaswolde ,5% Marum ,7% Niebert ,9% Noordwijk ,0% Nuis ,4% Totaal ,7% Tabel 3 lidmaatschap sportvereniging per kern 2012 (NOC*NSF KISS-rapportage 2012) In 2014 was gemiddeld 25% van de Nederlandse bevolking lid van een of meerdere sportverenigingen (mensen met meerdere lidmaatschappen tellen maar 1 keer mee). In de gemeente Marum ligt de georganiseerde sportdeelname dus iets voor op de rest van Nederland. Als je kijkt naar de georganiseerde sporters per leeftijdscategorie in de gemeente Marum dan zie je veel leden in de leeftijd van jaar. Daarna neemt het aantal leden af. Na het 35e levensjaar stijgt het aantal leden weer en rond de 50 neemt het aantal leden weer af. Dit is ook het landelijke beeld. Er is uitval van leden bij verenigingen tijdens de middelbare schooltijd, bij de eerste baan en bij de komst van de eerste kinderen. Als kinderen wat ouder worden kunnen de ouders meer tijd besteden aan sport (de 2e piek). Na de 65 neemt de vitaliteit af en het aantal lichamelijke belemmeringen toe. 13

15 Figuur 3 aantal lidmaatschappen per leeftijdscategorie en geslacht (NOC*NSF KISS-rapportage 2012) 3.3 Sportaccommodaties In de gemeente Marum zijn in verschillende dorpen sportaccommodaties aanwezig, zowel binnensport- als buitensportaccommodaties Binnensport In de gemeente Marum zijn diverse binnensportaccommodaties aanwezig. Inwoners hebben de beschikking over 6 gymnastiekzalen/lokalen (Marum, De Wilp, Niebert, Nuis, Noordwijk en Boerakker), 1 sporthal (Marum) en diverse commerciële en particuliere binnensportaccommodaties (sportcentra, maneges). In bijlage 7 is een overzicht opgenomen van de diverse binnensportaccommodaties en vorm van eigendom en exploitatie. De binnensportaccommodaties die nog eigendom zijn van de gemeente worden niet meer door de gemeente zelf geëxploiteerd, maar door de Nederlandse Leisure Groep (NLG). Deze ontvangt daarvoor een exploitatiesubsidie en een bijdrage voor het groot onderhoud. Vanwege langlopende contracten met exploitant NLG (t/m 2019) en de mogelijke fusie met andere gemeenten in 2019 wordt vooralsnog geen aandacht besteed aan de binnensportaccommodaties in deze sportnota Buitensport De gemeente kent diverse buitensportaccommodaties die goed verspreid zijn over de gemeente. Er zijn 4 voetbalaccommodaties (Marum, De Wilp, Niebert en Boerakker), waarvan de accommodatie in Marum gedeeld wordt met de korfbalvereniging NKC. Daarnaast is er een korfbalaccommodatie in Nuis en in Noordwijk. Verder zijn er 2 tenniscomplexen (Marum, De Wilp) en is er een openluchtzwembad (Marum). In bijlage 8 is een overzicht opgenomen van de diverse buitensportaccommodaties Voetbal In december 2012 hebben de VNG, de VSG (Vereniging Sport en Gemeenten) en de KNVB nieuwe planningsrichtlijnen voor voetbal vastgesteld. Er is nadrukkelijk gekozen voor een richtlijn (en niet een norm). Lokaal maatwerk is het uitgangspunt en de intentie van de richtlijn is dat partijen gezamenlijk zoeken naar passende oplossingen, waarbij de richtlijn een basis kan zijn. Op basis van de nieuwe richtlijnen is de behoefte aan wedstrijdvelden berekend. Marum in beweging door sport

16 Wedstrijdvelden Benodigd Aanwezig Overcapaciteit SV Marum De Wilperboys SVMH VV Boerakker Tabel 4 beschikbare velden en normbehoefte o.b.v. competitie SV Marum is een grote voetbalvereniging met 415 spelende leden verdeeld over 7 senioren teams,8 junioren teams en 16 pupillenteams. 5 SV Marum maakt, samen met korfbalvereniging NKC en de muziekvereniging, gebruik van sportpark De Holten. In totaal zijn er 4 wedstrijdvelden aanwezig en 1 trainingsveld en 2 trainingshoeken. In 2012 is er op het sportpark een nieuwe trainingshoek met verlichting aangelegd. Ten aanzien van de velden is wedstrijdveld B dringend aan renovatie toe. De 2 kleedaccommodaties en de kantine zijn eigendom van SV Marum zelf. SV Marum heeft de wens geuit om een kunstgrasveld aan te leggen op sportpark De Holten. Hierover zijn de gemeente en de vereniging met elkaar in gesprek. De Wilperboys heeft 212 spelende leden verdeeld over 6 seniorenteams, 2 juniorenteams en 6 pupillenteams. De Wilperboys heeft de beschikking over 2 wedstrijdvelden en een trainingshoek. Wedstrijdveld A (hoofdveld) is in 2015 gerenoveerd. Daarnaast is in 2015 de toplaag van de trainingshoek aangepakt. Voorlopig hoeft er op het sportcomplex van de Wilperboys geen renovatief onderhoud gepleegd te worden. De vereniging wil verlichting aanbrengen rondom het wedstrijdveld zodat er ook avondwedstrijden gespeeld kunnen worden. De kantine en de kleedkamers zijn eigendom van de vereniging. SVMH heeft 118 spelende leden verdeeld over 3 seniorenteams en voor de junioren- en pupillenteams is er een samenwerking met vv Boerakker. Gezamenlijk zijn er 2 juniorenteams en 4 pupillenteams. SVMH heeft de beschikking over 2 wedstrijdvelden en een trainingshoek. Renovatie van de wedstrijdvelden staat gepland in 2018 en Voor het trainingsveld is, naast het reguliere jaarlijkse groot onderhoud, geen renovatie aan de orde de komende jaren. V.v. Boerakker heeft 95 spelende leden verdeeld over 3 seniorenteams. Gezamenlijk met SVMH zijn er 2 juniorenteams en 4 pupillenteams. Op het sportcomplex is een wedstrijdveld en een trainingshoek aanwezig. Het wedstrijdveld wordt niet intensief gebruikt. Renovatie van het wedstrijdveld is in 2021 aan de orde. Het trainingsveld zou in 2022 gerenoveerd moeten worden. 5 Aantal spelende leden KNVB-competitie, seizoen

17 Aantal leden Seniorenteams Juniorenteams Pupillenteams SV Marum De Wilperboys SVMH VV Boerakker 95 3 Tabel 5 aantal leden en teams voetbalverenigingen seizoen Korfbal In de gemeente zijn 2 korfbalverenigingen aanwezig. NKC Noordwijk/Marum en Wees Kwiek (Nuis). NKC Noordwijk/Marum heeft 100 leden, 36 senioren, 55 jeugdleden en 9 overige verdeeld over 4 seniorenteams (1 midweek) en 5 jeugdteams. De vereniging maakt gebruik van 2 locaties, in Noordwijk en Marum. In Noordwijk heeft de vereniging de beschikking over 1 wedstrijd/trainingsveld. In Noordwijk wordt gebruik gemaakt van dorpshuis De Weme als het gaat om de kleedkamers en de doucheruimtes. In Marum gebruikt de vereniging sportpark De Holten samen met de voetbalvereniging SV Marum. De vereniging kan gebruik maken van de wedstrijd- en trainingsvelden op het sportpark en heeft de beschikking over een gezamenlijke kleed- en doucheruimte en een eigen clubgebouw. Voor het zaalseizoen (winter) gebruikt de vereniging sporthal De Holten en een sportaccommodatie buiten de gemeente. De KNKV adviseert, indien mogelijk, een kunstgrasveld aan te leggen van 48 x 44 meter. De KNKV heeft namelijk de ambitie om alle korfbalverenigingen op kunstgras te laten spelen. Als er sprake blijft van natuurgras dan is de benodigde capaciteit 1 wedstrijdveld en 1 trainingsveld. Met zowel het veld in Noordwijk als de velden in Marum is er voor de vereniging NKC Noordwijk/Marum voldoende capaciteit aanwezig. Wees Kwiek (Nuis) heeft 70 leden, 19 senioren, 22 jeugdleden en 29 overige leden verdeeld over 2 seniorenteams en 3 jeugdteams. De vereniging heeft de beschikking over een wedstrijd/trainingsveld. Als er sprake blijft van natuurgras dan is de benodigde capaciteit volgens de KNKV 1 wedstrijdveld en 1 trainingsveld. Met het aantal leden volstaat een gecombineerd wedstrijd/trainingsveld zoals deze nu aanwezig is. Aantal leden Seniorenteams jeugdteams NKC Noordwijk/Marum Wees Kwiek (Nuis) Tabel 6 aantal leden en teams korfbalverenigingen Tennis De gemeente Marum heeft 2 tennisverenigingen TC Marum en TV De Wilp. Tennisclub Marum heeft de beschikking over 3 verlichte kunstgras banen en heeft een eigen clubhuis. TC Marum heeft 160 leden. Tennisvereniging De Wilp heeft 2 (verlichte) gravelbanen en heeft in totaal 73 leden (66 senioren en 7 junioren). Zowel het onderhoud als het beheer van beide tennisaccommodaties zijn volledig geprivatiseerd Marum in beweging door sport

18 waarbij de gemeente nog wel eigenaar is van de ondergrond. Banen Baansoort Aantal leden Aantal Leden/baan TC Marum 3 Kunstgras TV De Wilp 2 Gravel Tabel 7 situatie tennis gemeente Marum De planningsnorm voor tennis wordt uitgedrukt in het aantal spelers per baan. Op banen waar verlichting is aangebracht, hanteert de KNLTB een planningsnorm tot maximaal 90 spelers per baan. Deze norm is gebaseerd op een normaal verenigingsgebruik van de banen met tevens competitie- en toernooiactiviteiten. De planningsnorm geldt voor alle baantypen. Beide tennisverenigingen beschikken over een ruime capaciteit aan banen Zwembad Wotterwille Het openluchtzwembad Wotterwille in Marum wordt, net als de binnensportaccommodaties in de gemeente Marum, geëxploiteerd door de Nederlandse Leisure Groep (NLG). Het contract met de NLG loopt nog t/m IJsbanen In de gemeente ligt een aantal ijsbanen. In Marum liggen 2 natuurijsbanen. De ijsbanen zijn tot stand gekomen door particulier initiatief. De gemeente is nog eigenaar van de ijsbaan in Marum-West. In Boerakker ligt een natuurlijke ijsbaan (zandgat) die pas na langdurige vorst gebruikt kan worden. Verder is er een ijsbaan in De Wilp en in Nuis/Niebert /3 regeling Wanneer een buitensportvereniging een kleedaccommodatie of veldverlichting wil realiseren of wil renoveren is het mogelijk gebruik te maken van de zogenaamde 1/3 regeling van de gemeente. Voorheen konden buitensportverenigingen alleen subsidie ontvangen voor de investeringskosten van de kleedaccommodatie, maar onlangs heeft het college besloten (september 2015) dat ook veldverlichting in aanmerking komt voor een subsidie. De 1/3 regeling houdt in dat de vereniging voor de investeringskosten 2/3 zelf moet realiseren (bijv. door contributieverhoging, acties, zelfwerkzaamheid) of bijeen moet brengen door externe financiering (bijv. fondswerving). 1/3 van de investeringskosten kan als subsidie van de gemeente worden ontvangen. 3.5 Commerciële sportvoorzieningen Hippische sport In de gemeente Marum is een aantal maneges en een paardensportvereniging aanwezig. Het paardensportcentrum in Marum beschikt over 2 rijhallen (20 x 40 meter) en een buitenbak (20 x 60 meter). Paardensportvereniging Mazeppa maakt gebruik van deze locatie. Daarnaast is er een manege in Niebert (Fair Play Stables), in De Wilp en is er in de gemeente nog een manege en trainingsstal voor western riding ( Westernstable Westerkwartier) met een binnenbak op wedstrijdniveau Fitness en dans In Marum zijn 2 fitnesscentra: Fitness center LCM en Sport- en fitnesscentrum Elsomo. Verder biedt Sport- en dansschool SDM een groot aanbod aan allerlei dans- en bewegingslessen (streetdance, 17

19 hiphop, musicallessen, body pump, yoga). 3.6 Financien De gemeente Marum heeft in de begroting voor 2016 bijna ,- opgenomen voor sport. Dit bedrag is inclusief de reserve voor groot onderhoud. Het bedrag in de begroting voor sport is in 2016 iets lager met ,- dan in In 2015 is er ,- opgenomen voor sport (in euro s) 2016 (in euro s) Sportstimulering: combinatiefunctionaris Beleidsmatige inzet subsidies Totaal sportstimulering Sportvoorzieningen: binnensportaccommodaties buitensportaccommodaties zwemmen Totaal sportvoorzieningen Generaal totaal Per inwoner Tabel 8 begroting sport gemeente Marum 2015 en 2016 Per inwoner besteedt de gemeente Marum in ,-. In 2015 was dit 79,-. Dit bedrag, te besteden aan sport, ligt iets hoger dan de uitgaven van andere gemeenten in het Westerkwartier (2015: Leek 74,-, Grootegast 62,-, Zuidhorn 73,-). Tussen gemeenten bestaan vaak grote verschillen in gemeentelijke uitgaven aan sport. Gemiddeld gaven gemeenten in ,- per inwoner uit aan sport. 25% van de gemeenten geeft minder dan 48,- per inwoner uit aan sport, 25% geeft meer dan 82,- per inwoner uit. Grotere gemeenten geven per inwoner meer uit aan sport dan kleinere gemeenten (meer accommodaties) 6. Het vergelijken van gemeentelijke uitgaven blijft lastig omdat gemeenten verschillende kostensoorten wel of niet opnemen (kapitaalslasten, groot onderhoud etc.) in hun begroting. De vergelijking geeft slechts een indicatie Tarieven en kostendekkendheid Uit de eerdere sportnota s ( en ) is te herleiden dat de huidige tarieven voor de buitensportaccommodaties gebaseerd zijn op het gebruik van het aantal m² sportveld. In de sportnota is aangegeven de kostendekkendheid van de buitensportaccommodaties te vergroten van 6% naar 8%. De jaarlijkse kosten voor de buitensportaccommodaties kunnen behoorlijk fluctueren, met name vanwege de uren die aan het onderhoud van de velden wordt besteed. In 2012 (januari) heeft het college daarom besloten om het dekkingspercentage van 8% los te laten en de beoogde huuropbrengsten voor de buitensportvelden van in totaal 8.350,- per jaar evenredig over de buitensportverenigingen (4 voetbalverenigingen en 2 korfbalverenigingen) te verdelen. Op basis van wat er in 2014 in rekening is gebracht aan huur per vereniging, is berekend hoeveel de verschillende verenigingen ongeveer betalen aan huur per veld. Daarbij is rekening gehouden met het gebruik van zowel de wedstrijdvelden, trainingsvelden en trainingshoeken. 6 Gemeentelijke uitgaven aan sport: een overzicht van de ontwikkelingen, Mulier Instituut (2015) Marum in beweging door sport

20 Totaal aantal velden Huur 14 Huur/veld Voetbal: Sv Marum 4 ¾ 2.582,- 543,- Vv Wilperboys 2 ½ 1.758,- 703,- SVMH 2 ½ 1.668,- 667,- Vv Boerakker 1 ½ 1.016,- 677,- Korfbal: NKC 1 692,- 692,- Noordwijk/Marum Wees Kwiek 1 476,- 476,- Tabel 9 overzicht in rekening gebracht huur totaal, huur per veld 2014 De buitensporttarieven van andere gemeenten zijn moeilijk te vergelijken, omdat de berekeningssystematiek per gemeente verschilt. 19

21 4 Visie & speerpunten Op basis van de diverse maatschappelijke ontwikkelingen, de ontwikkelingen op het gebied van sport en bewegen en de huidige situatie in de gemeente Marum is in de eerder vastgestelde Kadernota Sport (feb. 2015) de volgende visie geformuleerd: De gemeente Marum richt zich met haar sport- en beweegbeleid, naast de basale sportstimulering, op het instrumenteel inzetten van sport voor doelstellingen van welzijnen volksgezondheidsbeleid. Hiermee is sport een middel om de gezondheid van alle inwoners te bevorderen en/of te behouden, zowel psychisch als lichamelijk. Maar ook als middel om leefbaarheid in de dorpskernen te borgen en de sociale participatie van alle inwoners te stimuleren. De gemeente Marum neemt een initiërende en faciliterende rol om deze inzet van sport en bewegen te realiseren In het coalitieakkoord Samen naar één Westerkwartier en het daaruit voortvloeiende collegeprogramma wordt heel nadrukkelijk de rol en waarde van sport en bewegen in de gemeente Marum benoemd. De geformuleerde visie op sport en bewegen onderschrijft de uitgangspunten in het coalitieakkoord en collegeprogramma als het gaat om sport en bewegen. In het collegeprogramma is opgenomen dat de gemeente blijft inzetten op sportstimulering voor jong en oud en dat initiatieven daartoe worden ondersteund door de gemeente. De sportverenigingen worden daarnaast gestimuleerd om aandacht te schenken aan de omgangsvormen op en rondom het sportveld Sport en bewegen Sport en bewegen wordt vaak in één adem genoemd. Mensen geven vaak aan niet te sporten maar wel genoeg te bewegen. Het sportbeleid van de gemeente Marum richt zich op zowel sport als bewegen; de gehele bandbreedte van matig intensieve tot intensieve lichamelijke activiteiten waarvan de uitoefening bijdraagt aan de fitheid en gezondheid: van stofzuigen, traplopen, klussen, tuinieren en wandelen tot dansen, fietsen, fitness en sport. Alle vormen van matig intensieve of intensieve lichamelijke activiteit kunnen bijdragen aan een betere gezondheid. Waar in deze nota sport wordt genoemd kan ook sport en bewegen worden gelezen. Om aan bewegen een bewezen gezondheidseffect te ontlenen moet er sprake zijn van een zekere dosering en frequentie. Daarbij gaat de gemeente Marum uit van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB), zie voor een nadere beschrijving hoofdstuk 5. Om de visie op sport en bewegen verder te concretiseren, zijn er 3 speerpunten benoemd waar de gemeente de komende jaren op in wil zetten. Deze speerpunten worden in de volgende hoofdstukken verder uitgewerkt. 1. Sportstimulering 2. Sportverenigingen en samenwerking 3. Sportaccommodaties Marum in beweging door sport

22 5 Speerpunt 1: sportstimulering Sportstimulering in de gemeente Marum heeft als doel de gezondheid van alle inwoners te bevorderen, de leefbaarheid in de dorpskernen te borgen en participatie onder inwoners te stimuleren. Bijzondere aandacht is er voor de doelgroepen jeugd/jongeren, ouderen en mensen met een beperking. De gemeente heeft de ambitie uitgesproken deze doelgroepen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) te laten voldoen. Onderstaand wordt per doelgroep aangegeven op welke manier de gemeente Marum dit wil bereiken. 5.1 Jeugd/jongeren Sporten en bewegen is belangrijk voor jeugd en jongeren. Het heeft positieve effecten op de lichamelijke en geestelijke gezondheid, evenals op de persoonlijke en sociale ontwikkeling van jeugd en jongeren. Deze doelgroep beweegt echter steeds vaker te weinig. Dit is niet omdat ze er geen behoefte aan hebben. De natuurlijke behoefte van kinderen en jongeren om te sporten en bewegen is er nog steeds alleen komt deze steeds meer onder druk te staan. Met de auto naar school, computerspelletjes, tablets en televisie zorgen voor steeds meer bewegingsarmoede. Uit de KISS-rapportage 2012 blijkt dat de sportverenigingen in de gemeente Marum relatief veel leden hebben in de leeftijd jaar. Waarbij er vanaf de middelbare schoolleeftijd een daling van het aantal leden waar te nemen is. Als het gaat om bewegen dan blijkt uit het jeugdgezondheidsonderzoek 2012 van de GGD Groningen dat in het Westerkwartier het aandeel jongeren (VO/MBO) dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen met 70% vergelijkbaar is met het gemiddelde in de provincie Groningen (69%). Op dit moment zijn er geen gegevens beschikbaar over de mate waarin de doelgroep jeugd (basisschool) voldoet aan de beweegnorm. Om de komende jaren hier gericht op in te kunnen zetten, wil de gemeente een onderzoek uit laten voeren onder deze doelgroep. De combinatiefunctionaris kan dit samen met het onderwijs en de vakleerkracht bewegingsonderwijs oppakken. Eventueel kunnen in dit onderzoek ook andere aspecten ten aanzien van sport en bewegen meegenomen worden (bijvoorbeeld het aantal kinderen dat in het bezit is van een zwemdiploma, vrije tijdsbesteding, behoefte activiteiten etc.). Jeugd/jongeren is een doelgroep waar de gemeente op in wil zetten de komende jaren. Naast deze doelgroep aan de beweegnorm te laten voldoen, wil de gemeente sportieve activiteiten gericht op gezondheid en vitaliteit waar mogelijk ondersteunen en stimuleren. De afgelopen jaren is er al veel gebeurd op dat gebied. In onderstaande sub paragrafen wordt hier verder op ingegaan. Voorstel 1: In 2016 onderzoek uit laten voeren naar de mate van bewegen onder de doelgroep jeugd (basisonderwijs) NASB en inzet combinatiefunctionaris De combinatiefunctionaris organiseert, samen met de sportverenigingen uit de gemeente Marum, dagelijks een groot aantal naschoolse en binnenschoolse activiteiten. Deze activiteiten hebben als doel sport en bewegen te stimuleren en achterstanden aan te pakken. Hiermee wil de gemeente Marum de doelgroep jeugd en jongeren de beweegnorm laten halen. Sportstimulering maakt een belangrijk onderdeel uit van de visie van de gemeente Marum op sport. De gemeente heeft de ambitie om jeugd en jongeren aan de beweegnorm te laten voldoen. Blijvende inzet, ook financieel, op sportsimulering is een belangrijke voorwaarde om ook de 21

23 komende jaren deze ambitie na te kunnen streven. Al eerder is aangegeven dat de gemeente Marum deel heeft genomen aan de tijdelijke regeling NASB en nog steeds deelneemt aan de Impuls Brede scholen, sport en cultuur (combinatiefuncties). Voor de laatste regeling geldt dat de looptijd in principe onbeperkt is en de bijdrage vanuit het Rijk structureel. De middelen die de gemeente in het verleden heeft ontvangen voor de impuls NASB worden op dit moment gebruikt als de benodigde 60% cofinanciering voor de Impuls brede scholen, sport en cultuur. Tot en met 2019 zijn er nog voldoende middelen beschikbaar vanuit de reserve NASB om de huidige inzet (1,0 fte) aan combinatiefunctionaris te continueren. Na 2019 valt deze cofinanciering vanuit het NASB weg. Als de gemeente het huidige sportstimuleringsprogramma met inzet van de combinatiefunctionaris wil voortzetten, is vanaf ,- benodigd. De totale kosten voor inzet van 1 fte aan combinatiefunctionaris is , ,- activiteitenbudget makt dar er in totaal ,- nodig is. De gemeente ontvangt ,- vanuit het Rijk en daarmee is er nog ,- aan cofinanciering vanuit de gemeente zelf benodigd. In 2019 is de gemeentelijke herindeling binnen het Westerkwartier aan de orde. Het voorstel is om in 2018 gezamenlijk met de gemeenten binnen het Westerkwartier te kijken welke inzet aan combinatiefunctionaris gewenst is voor de jaren erna. Continuering van de inzet van de combinatiefunctionaris is daarbij het uitgangspunt. Voorstel 2: tot en met 2018 met de huidige inzet aan combinatiefunctionaris (1,0 fte) in blijven zetten op sportstimulering. Voorstel 3: in 2018 in gezamenlijkheid met de andere gemeenten binnen het Westerkwartier (Grootegast, Leek en Zuidhorn) onderzoeken wat de gewenste inzet aan combinatiefunctionaris is met continuering van de inzet als uitgangspunt vanuit de gemeente Marum Rol combinatiefunctionaris Sinds 2011 is de combinatiefunctionaris actief in de gemeente Marum. Een combinatiefunctionaris heeft tijd nodig om kennis te maken met de verschillende organisaties op het gebied van sport en bewegen en overige maatschappelijke organisaties. Er is tijd nodig om inwoners te kunnen laten zien en te laten ervaren wat de combinatiefunctionaris kan betekenen. Over de meerwaarde van de inzet van de combinatiefunctionaris is iedereen het wel eens. Dit kwam in de bijeenkomst met de sportverenigingen in juni 2015 (zie bijlage 1) en ook in de bijeenkomst met maatschappelijke organisaties (zie bijlage 2) in oktober heel duidelijk naar voren. De afgelopen jaren heeft de combinatiefunctionaris zich vooral gericht op het organiseren en uitvoeren van activiteiten voor verschillende doelgroepen. Dit is belangrijk in het kader van sportstimulering en dit zal ook zo blijven. Echter, de komende periode zal de inzet (nog) meer gericht moeten zijn op het verbinden van verschillende partijen en het ondersteunen van deze partijen bij het organiseren en uitvoeren van activiteiten op het gebied van sport, bewegen en gezondheid. Hiermee zal de rol van de combinatiefunctionaris nog meer die zijn van bruggenbouwer, verbinder en ondersteuner. Een meer regisserende rol in plaats van uitvoerende rol. Dit houdt in dat er van de partijen waarmee samengewerkt wordt ook een andere (meer organiserende en uitvoerende) rol wordt verwacht. Marum in beweging door sport

24 Actiepunt 1: de komende jaren 2016 t/m 2018 de combinatiefunctionaris (nog) meer inzetten als verbinder van verschillende organisaties voor sport, bewegen en gezondheid en het ondersteunen van deze partijen bij het organiseren van activiteiten. De combinatiefunctionaris krijgt een meer regisserende rol in plaats van uitvoerende rol. 5.2 Ouderen Ook de gemeente Marum heeft, net als veel andere Groningse gemeenten, te maken met vergrijzing 7 en ontgroening 8. Daarbij wordt de groep oudere ouderen (75+) steeds groter. Omdat de gemeente aangegeven heeft specifiek aandacht te willen hebben voor deze doelgroep, betekent dit iets voor het sport- en beweegaanbod. Deze doelgroep vraagt een specifiek aanbod (tijd, plaats en vorm). We hebben belang bij het in beweging houden van deze groep om daarmee de sociale en fysieke zelfredzaamheid te stimuleren. Het sociale aspect, elkaar ontmoeten, is minstens zo belangrijk als het bewegen zelf. De groei van deze doelgroep kan ook kansen bieden voor de lokale sportaanbieders als de sportverenigingen. Er ligt een uitdaging voor de sportverenigingen in de gemeente om hierop in te spelen. De combinatiefunctionaris heeft de afgelopen jaren, naast de vele activiteiten voor jeugd en jongeren, activiteiten georganiseerd voor ouderen. De ervaring leert dat deze doelgroep lastiger te activeren is. De meest succesvolle activiteiten voor ouderen zijn die activiteiten geweest waarbij direct aansluiting is gezocht bij de vindplaats. In overleg met de verschillende maatschappelijke organisaties voor ouderen en ouderen zelf wordt samen met de combinatiefunctionaris (en eventueel de sportbonden) en de sportverenigingen een passend sport- en beweegaanbod ontwikkeld. Actiepunt 2: Het ontwikkelen van een passend sport- en beweegaanbod voor ouderen in overleg met de sportverenigingen, maatschappelijke organisaties voor ouderen en ouderen zelf. De combinatiefunctionaris brengt hierbij de verschillende organisaties samen, is verbinder en heeft hierbij een meer regisserende als uitvoerende rol. 5.3 Aangepast sporten Vanuit sportstimulering wordt beoogd om alle doelgroepen te stimuleren om te sporten en te bewegen, ook mensen met een beperking. Hier wordt onder verstaan een lichamelijke, verstandelijke, auditieve, visuele en/of chronische beperking. De gemeente Marum vindt het belangrijk dat sporten en bewegen ook voor deze doelgroep beschikbaar is. In vergelijking met grotere gemeenten is het aantal mensen met een beperking in een gemeente als Marum, met iets meer dan inwoners, relatief laag. Daarnaast maakt de diversiteit van de beperking het vaak lastig om een apart sportaanbod te organiseren voor deze doelgroep op gemeentelijk niveau. Provinciaal is in kaart gebracht wat het sport- en beweegaanbod is voor deze doelgroep en daar kan naar worden verwezen wanneer er vraag is. Op kan per gemeente en zelfs per plaats gezocht worden naar passend sportaanbod per doelgroep (lichamelijke beperking, chronische aandoening etc.). Onlangs is vanuit het ministerie van VWS een nieuw programma ontwikkeld om sporten en bewegen voor mensen met een beperking te bevorderen, grenzeloos actief. Het programma heeft de 7 Toename van het aantal ouderen op de totale bevolking 8 Afname van het aantal jongeren op de totale bevolking 23

25 ambitie om iedereen met een beperking die wil sporten ook aan het sporten te krijgen. Het liefst zo dicht mogelijk bij huis. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen met een beperking en organisaties die sportaanbod voor deze doelgroep aanbieden elkaar moeilijk weten te vinden. Sport- en beweegdeelname blijft bij deze groep achter, met name bij mensen met een motorische, visuele of auditieve beperking. Het programma Grenzeloos actief wil hier verandering in brengen. Het programma gaat uit van 4 pijlers: Regionale samenwerking Versterken en ondersteunen van sport- en beweegaanbieders Verenigingsondersteuningstrajecten binnen een regionale samenwerking Kennis Verzamelen van cijfers en ontwikkelen van 1 landelijke sportwijzer Sport en bewegen in de buurt Extra PR voor de inzet van buurtsportcoaches en aanvragen van de Sportimpuls ten behoeve van aangepast sporten Voor de diverse pijlers wordt ook budget beschikbaar gesteld om de doelstelling te behalen. Om hoeveel budget het gaat en welke voorwaarden hieraan verbonden zijn, is op dit moment nog niet bekend. De looptijd van het nieuwe programma Grenzeloos actief is 4 jaar (2015 t/m 2018). Huis voor de Sport Groningen heeft de gemeente inmiddels benaderd met de vraag of de gemeente geïnteresseerd is en aan wil sluiten bij een regionale samenwerking. Het programma biedt de gemeente Marum een mooie gelegenheid om provinciale samenwerking op meer lokaal niveau te organiseren en daarmee mensen met een beperking beter te kunnen bereiken en stimuleren tot sport en bewegen. Tijdens de verenigingsbijeenkomst in juni jl. werd benadrukt dat het organiseren van een apart sportaanbod voor mensen met een beperking in de gemeente moeilijk te realiseren is door sportverenigingen. Onbekendheid met de doelgroep en het vinden van de vaak kleine en diverse doelgroep is lastig. Het nieuwe programma Grenzeloos actief biedt een goede mogelijkheid om lokaal en regionaal sportverenigingen en andere organisaties te ondersteunen bij het organiseren van sportaanbod voor deze specifieke doelgroep. Welzijnstichting t Marheem heeft bij de gemeenten aangegeven hier ook mede het initiatief in te willen nemen en samen met de gemeente te kijken welke mogelijkheden er zijn om sporten en bewegen voor mensen met een beperking te bevorderen. Naast de sportverenigingen en welzijn zal samenwerking worden gezocht met overige maatschappelijke organisaties in de gemeente die zich bezighouden met deze doelgroep (gehandicaptenzorg, dagbesteding etc.). Voorstel 4: als gemeente deelnemen aan het nieuwe programma Grenzeloos actief samen met welzijnstichting t Marheem en daarmee, in samenwerking met overige maatschappelijke organisaties, mensen met een beperking die willen sporten ook te stimuleren tot sport. Het programma gaat uit van regionale samenwerking. Marum in beweging door sport

26 5.3.1 Sport en bewegen binnen het sociaal domein De gemeente gaat ervan uit dat sport en bewegen een preventieve rol kan hebben binnen alle veranderingen in het sociale domein en de decentralisaties. Het NISB heeft een piramidemodel ontwikkelt dat heel duidelijk weergeeft hoe sport zich verhoudt tot de decentralisaties. Het model onderscheidt de bevolking in vier groepen, variërend van geen (gezondheids)probleem tot en met de groep die gespecialiseerde zorg ontvangt. Het model laat voor elk niveau zien hoe sport als middel ingezet kan worden en welke interventies hierbij passend zijn. Figuur 4 Piramidemodel NISB (Nederlands Instituut Sport en Bewegen, maart 2015) De gemeente wil onderzoeken in overleg met het zorg/lokaal loket en betrokken maatschappelijke organisaties als welzijn hoe sport en bewegen een rol kan krijgen binnen het sociaal domein en hoe verbinding kan worden gelegd met zorg. Voorstel 5: onderzoeken welke mogelijkheden en interventies er zijn voor sport en bewegen binnen het sociale domein samen met het zorg/lokaal loket en maatschappelijke organisaties en de verbinding leggen met zorg. 5.4 Subsidies Subsidie is een middel om andere partijen te stimuleren om gemeentelijke doelstellingen te verwezenlijken. Met de inzet van de huidige subsidies kan niet worden nagegaan of doelstellingen die de gemeente heeft ten aanzien van sportstimulering, ook worden behaald. Aan het verstrekken van de subsidies zijn geen directe output doelstellingen gekoppeld. De gemeente wil daarom het budget voor de huidige subsidies voor jeugdleden anders inzetten. De laatste jaren wordt het belang van sport en de maatschappelijke waarde steeds meer erkend. Sport is een middel om andere maatschappelijke doelen te bereiken en kan bijvoorbeeld ingezet worden binnen de veranderingen in het sociaal domein. 25

27 Voorstel 6: het huidige budget voor subsidies voor jeugdleden ( 5640,-) anders inzetten, t.b.v. het leggen van verbinding met het sociaal domein Jeugdsportfonds In 2014 heeft 1 kind uit de gemeente gebruik gemaakt van het jeugdsportfonds (JSF). Onbekendheid met de regeling moet geen reden zijn dat kinderen geen gebruik maken van het JSF. De gemeente zal daarom de inwoners en verenigingen jaarlijks op de hoogte stellen van de mogelijkheden en de procedure rondom een aanvraag vanuit het Jeugdsportfonds. Daarin is zowel een nadrukkelijke rol weggelegd voor het zorg/lokaal loket als voor de combinatiefunctionaris. Bij het zorg/lokaal loket kunnen mensen terecht voor ondersteuning op het gebied van werk en inkomen, zorg en welzijn en is een goede plek om informatie te verstrekken over het jeugdsportfonds. De combinatiefunctionaris kan via de scholen, de naschoolse activiteiten, welzijn en andere organisaties het Jeugdsportfonds goed onder de aandacht brengen. Daarbij wordt gebruik gemaakt verschillende mediakanalen, waaronder social media. Actiepunt 3: jaarlijks meer bekendheid geven aan het jeugdsportfonds vanuit het zorg/lokaal loket en de combinatiefunctionaris Landelijke subsidie: sportimpuls De Sportimpuls is een subsidieregeling vanuit het Rijk die lokale sport- en beweegaanbieders (dus ook sportverenigingen) financieel ondersteunt bij de opzet van activiteiten die ze ondernemen om meer mensen langdurig te laten sporten en bewegen. Deze activiteiten bestaan uit het opstarten en aanbieden van sportactiviteiten voor mensen die (nu nog) niet of nauwelijks sporten en bewegen. Alleen sport- en beweegaanbieders kunnen een sportimpulsaanvraag doen, gemeenten niet. De wensen en behoeften van potentiële sporters vormen daarbij het uitgangspunt. Bij het ontwikkelen en aanbieden van sportactiviteiten is samenwerking essentieel. Samenwerking tussen sport- en beweegaanbieders onderling en tussen sportaanbieders en gemeenten, onderwijs-, welzijns-, zorginstellingen, GGD en en het bedrijfsleven. Verenigingen kunnen gebruik maken van de zogenaamde menukaart 9 waar een groot aantal bewezen, effectieve activiteiten om mensen in beweging te krijgen en te houden, is verzameld. Sport- en beweegaanbieders kunnen alleen een aanvraag doen wanneer een activiteit uit de menukaart wordt gekozen. De sportimpuls biedt sport- en beweegaanbieders (o.a. sportverenigingen) de mogelijkheid om in de gemeente Marum activiteiten te ontwikkelen om inwoners te stimuleren om te gaan sporten en bewegen. Daarom wil de gemeente de sportverenigingen wijzen op de mogelijkheden van de sportimpuls. Actiepunt 4: de verenigingen in de gemeente Marum op de hoogte stellen van de mogelijkheden van de sportimpuls en aanmoedigen een aanvraag te doen. 9 Zie voor meer informatie over de menukaart en sportimpuls Marum in beweging door sport

28 6 Speerpunt 2: sportverenigingen & samenwerking andere organisaties 6.1 Sportverenigingen Zoals eerder aangegeven kent de gemeente Marum een groot en divers aanbod aan verschillende sportverenigingen. De gemeente onderkent de waarde van de georganiseerde sport. Ze hebben een belangrijk rol in het bieden van diverse sport- en beweegactiviteiten. Daarnaast hebben ze ook een belangrijke maatschappelijke waarde; dragen bij aan een vitale samenleving waar mensen elkaar ontmoeten, vriendschappen ontstaan en waar mensen zich vrijwillig inzetten om allerlei klussen te klaren. Aan de andere kant zie je dat steeds meer mensen buiten een vereniging gaan sporten, bij een commerciële sportaanbieder, ongeorganiseerd in de vorm van loop- of fietsgroepjes. De landelijke trend is dat de ongebonden sport aan populariteit wint ten opzichte van de georganiseerde (verenigings)sport. De gemeente heeft in haar kadernota opgenomen dat zij een rol voor zichzelf ziet als het gaat om het faciliteren van de sportverenigingen. Dat doet de gemeente door het aanbieden van sterk gesubsidieerde sportaccommodaties. Dit wil de gemeente ook in de toekomst blijven doen. De toekomstgerichtheid van de sportverenigingen is echter een verantwoordelijkheid van de sportvereniging zelf. De gemeente wil als gesprekspartner van de sportverenigingen hier graag over meedenken. De komende periode komt er namelijk veel op verenigingsbesturen af. Krimp, vergrijzing, ontgroening, het vinden van nieuwe vrijwilligers. Het is voor de sportverenigingen belangrijk om tijdig in te spelen op de veranderende situatie en in te blijven spelen op de wensen van de (potentiële) leden. Tijdens de bijeenkomst met maatschappelijke organisaties kwam naar voren dat het vinden en behouden van vrijwillig kader steeds moeilijker wordt en dat verenigingen daar ondersteuning bij zouden kunnen gebruiken. Een goede manier voor verenigingen om over hun toekomst na te denken is door deel te nemen aan zogenaamde open club sessies. Tijdens deze sessies wordt o.a. ingegaan op welke manier de vereniging bestaande leden langer kan behouden, hoe meer binding te organiseren en hoe als sportvereniging samen te werken met andere organisaties. De centrale vraag tijdens de open club sessie is: hoe zorg je er als sportvereniging voor dat je over 10 jaar nog bestaat? Voorstel 7: onderzoek doen onder sportverenigingen of er behoefte is aan deelname aan open club sessies om verenigingen na te laten denken over de toekomst. 6.2 Sport en onderwijs De combinatiefunctionaris in de gemeente Marum heeft geen directe rol binnen het bewegingsonderwijs op de scholen. Zowel het aantal uren bewegingsonderwijs als het in dienst hebben van een vakleerkracht is in beginsel een verantwoordelijkheid van het onderwijs zelf. Aangetoond is dat de kwaliteit van het bewegingsonderwijs wordt verhoogd wanneer een vakleerkracht wordt ingezet 10. Een kwalitatief goede en inspirerende gymles motiveert kinderen om ook op latere leeftijd een leefstijl te ontwikkelen waarin regelmatig bewegen vanzelfsprekend is. En om daarnaast hun talenten te ontdekken op sportief gebied waardoor ze ook op latere leeftijd langer plezier aan sport beleven. Op de 7 basisscholen in de gemeente is 1 vakleerkracht bewegingsonderwijs aanwezig (ALO geschoold). Er wordt nauw samengewerkt met 10 Nulmeting bewegingsonderwijs, Mulier Instituut (mei 2013) 27

29 het onderwijs en de vakleerkracht bewegingsonderwijs. Er worden diverse binnenschoolse en buitenschoolse activiteiten (BSA) georganiseerd in samenwerking met de sportverenigingen. De combinatiefunctionaris verzorgt daarnaast lessen MRT (Motorisch Remedial Teaching), waarmee kinderen met achterstanden in de motorische ontwikkeling ondersteund worden. Tijdens de bijeenkomst met maatschappelijk organisaties in oktober jl. is door de fysiotherapiepraktijk uit Marum aangegeven hierover met de combinatiefunctionaris in gesprek te willen gaan om te onderzoeken op welke manier samenwerking mogelijk is. De komende periode (2016) wil de gemeente met het onderwijs en maatschappelijke organisaties als welzijn in gesprek om te verkennen welke mogelijkheden er zijn ten aanzien van de inzet en de financiering van de combinatiefunctionaris in het onderwijs en binnen maatschappelijke organisaties. Door de ophoging van de fte (van 1,6 fte naar 2,3 fte) aan combinatiefunctionaris zou er extra ingezet kunnen worden, ook binnen het onderwijs en overige maatschappelijke organisaties. Hiervoor dient echter nog wel cofinanciering gerealiseerd te worden. De vraag die voorligt is of er mogelijkheden binnen het onderwijs en/of welzijn zijn om ook een deel van de cofinanciering voor de inzet van de combinatiefunctionaris te organiseren? Op dit moment bestaat de (verplichte 60%) cofinanciering alleen nog uit gemeentelijke middelen. De gemeente heeft t/m 2016 om te onderzoeken of de extra inzet fte vanuit overige organisaties bijeen gebracht kan worden. Actiepunt 5: de combinatiefunctionaris gaat in 2016 in overleg met o.a. de fysiotherapiepraktijk uit Marum om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om samen te werken ten aanzien van de lessen en vervolgaanbod Motorisch Remedial Teaching (MRT). Voorstel 8: in 2016 in gesprek met het onderwijs om te onderzoeken welke mogelijkheden er liggen om de extra inzet aan combinatiefunctionaris (0,7 fte) in te zetten binnen het onderwijs en maatschappelijke organisaties als welzijn en te verkennen of er mogelijkheden zijn voor cofinanciering van de extra in te zetten fte. 6.3 Sport en maatschappelijke organisaties De gemeente Marum wil maatschappelijke organisaties stimuleren om sport en bewegen in te zetten om de gezondheid te bevorderen, maatschappelijke verbondenheid te creëren en participatie van verschillende doelgroepen te bevorderen. Dit wil de gemeente doen door maatschappelijke organisaties te verbinden en onderlinge samenwerking te stimuleren. Het is belangrijk om met de verschillende maatschappelijke organisaties hierover in gesprek te blijven. Tijdens het sportcafé van 8 oktober jl. gaven de aanwezige maatschappelijke organisaties aan gezamenlijk een sport- en gezondheidsfestival of leefstijlbeurs te willen organiseren waar inwoners kennis kunnen maken met verschillend aanbod (commercieel aanbod, verenigingsaanbod, aangepast sporten, voeding, gezondheid). Op die manier kan de onderlinge samenwerking en uitwisseling tussen de verschillende organisaties gestimuleerd worden. De combinatiefunctionaris kan in zijn rol als verbinder de verschillende partijen samenbrengen en ondersteunen bij de organisatie. Voorstel 9: de gemeente is gesprekspartner voor verschillende maatschappelijke organisaties en organiseert periodiek een ontmoeting tussen de verschillende organisaties om uitwisseling en samenwerking te stimuleren. Marum in beweging door sport

30 Voorstel 10: In overleg met verschillende maatschappelijke organisaties om te kijken welke mogelijkheden er zijn om gezamenlijk met verschillende partners een gezondheidsfestival of leefstijlbeurs te organiseren. 29

31 7 Speerpunt 3: sportaccommodaties Om meer inwoners uit de gemeente Marum te laten sporten en bewegen zijn goed ingerichte en makkelijk bereikbare sportaccommodaties een randvoorwaarde. Daarbij gaat het niet alleen om de gemeentelijke sportaccommodaties maar ook om particuliere accommodaties, verenigingsaccommodaties en overige sport- en beweegvoorzieningen. De gemeente denkt actief mee bij vernieuwing en verbetering van deze accommodaties. Het grootste deel van het jaarlijkse sportbudget (bijna 90%) wordt dan ook uitgegeven aan de sportaccommodaties. Het sportaccommodatiebeleid van de gemeente Marum kent een aantal uitgangspunten. Allereerst is van belang dat er voldoende sport- en beweegvoorzieningen met een goede spreiding over de gemeente zijn, zodat de inwoners sport- en beweeglocaties gemakkelijk kunnen bereiken. Dit is het geval in de gemeente Marum met uitzondering van Jonkersvaart. Dit wordt gecompenseerd door de activiteiten die de combinatiefunctionaris hier verricht. Vervolgens dient de kwaliteit van de sporten beweegvoorzieningen op dusdanig niveau te zijn dat men wordt uitgenodigd om in beweging te komen. 7.1 Binnensport De verschillende binnensportaccommodaties die eigendom zijn van de gemeente worden niet geëxploiteerd door de gemeente zelf. De binnensportaccommodaties worden door de Nederlandse Leisure Groep (NLG) geëxploiteerd en daarvoor ontvangt NLG een exploitatiesubsidie en een bijdrage voor het groot onderhoud. De contracten met exploitant NLG lopen t/m Vooruitlopende op de mogelijke fusie met andere gemeenten in 2019, wil de gemeente in 2017 in gesprek met NLG over de toekomst van de binnensportaccommodaties en de exploitatie ervan. Bij de gesprekken met NLG zijn de speerpunten zoals deze in de voorliggende sportnota zijn opgenomen leidend. Ook het gebruik van de voorzieningen speelt hierbij een belangrijke rol. In het kader van het versterken van sportdeelname van doelgroepen en versterking van bestaande sportvoorzieningen worden met NLG de mogelijkheden van een overdekt doelgroepen bad besproken. Ter indicatie worden onderstaand de gebruikscijfers van het zwembad weergegeven. Ter voorbereiding op de genoemde gesprekken met NLG zal ook een evaluatie van de huidige contracten plaats vinden. Het verder inzichtelijk maken van gebruikscijfers van het zwembad en de sporthal maakt hier onderdeel van uit. Jaar Bezoekersaantallen Aantal kinderen zwemles Actiepunt 6: in 2016 in gesprek met de Nederlandse Leisure groep over de toekomst, de exploitatie van de binnensportaccommodaties en de mogelijkheden van het realiseren van een doelgroepen bad in Marum. 7.2 Buitensport Er is sprake van een kwalitatief goed sportaccommodatieaanbod in de gemeente, een goede spreiding en bereikbaarheid. Daarnaast zet de gemeente zich in voor de aanleg van een Marum in beweging door sport

32 kunstgrasveld. In de sportnota is aangegeven dat het handhaven van het huidige voorzieningenniveau een hoofdtaak is voor de komende jaren. Het clusteren van voorzieningen is op dit moment dan ook niet aan de orde, maar blijft voor de toekomst wel een aandachtspunt. De gemeente behoudt het huidig aanbod aan sportaccommodaties. In de tussentijd wordt toegewerkt naar een optimaal, multifunctioneel en een verder kostendekkend gebruik, waarbij de gemeentelijke rol op het gebied van eigendom, beheer en onderhoud uiteindelijk beperkt is Onderhoudssituatie sportvelden Uit (kwaliteit)inspecties van alle sportvelden is naar voren gekomen dat er op vrijwel alle buitensportlocaties regulier groot onderhoud (renovatie) gepleegd moet worden. Er zijn gerenoveerde velden (Marum en De Wilp), maar bij het merendeel van de velden moet op termijn onderhoud worden gepleegd. In bijlage 9 is een overzicht opgenomen waarin de verschillende velden worden vermeld en de termijn waarop onderhoud gepleegd moet worden. Het voorstel is om voor de komende 10 jaar een bedrag te reserveren en te investeren van in totaal ,- om het onderhoud op gewenst niveau te houden. De gemiddelde benodigde kapitaalslasten per jaar zijn 9.700,-. In bijlage 9 wordt eveneens aangegeven welke investering in welk jaar benodigd is. Voorstel 11: Het onderhoud van de buitensportvelden op gewenst (basis)niveau houden en hiervoor de jaarlijkse kapitaal lasten van de benodigde investering ( ) conform bijgevoegd overzicht ( bijlage 9) in de begroting opnemen Bezuiniging In de Kadernota Sport (2015) is aangegeven dat de gemeente voor een structurele bezuinigingsopgave staat van in totaal ,-. Deze bezuinigingsopgave was ook al opgenomen in de begroting van In 2015 is hier in eerste instantie (incidenteel) invulling aan gegeven door te bezuinigen op het onderhoud van de sportvelden, op het specialistische onderhoud dat uitgevoerd wordt door derden en te bezuinigen op de inkoop van materiaal. Voor 2016 en verder wordt voorgesteld om de bezuinigingstaakstelling in te vullen door het onderhoudsbudget voor de sportvelden, het specialistisch onderhoud dat door derden uitgevoerd wordt, structureel met ,- naar beneden te brengen. Het structureel naar beneden brengen van het onderhoudsbudget voor de sportvelden, met name het budget voor het specialistisch onderhoud derden, heeft consequenties. Op de langere termijn heeft het gevolgen voor de kwaliteit van de velden. Sommige onderdelen van het onderhoud worden uitgesteld of kunnen minder goed uitgevoerd worden. Meer werkzaamheden zullen door de vereniging zelf uitgevoerd moeten worden. Hierover zal met de verenigingen overleg gevoerd worden. Voorstel 12: voor 2016 en verder (structureel) invulling geven aan de bezuinigingstaakstelling van ,- door het onderhoudsbudget voor de sportvelden, met name het specialistisch onderhoud door derden, structureel naar beneden te brengen Tarieven De tarieven die op dit moment gehanteerd worden voor de buitensportaccommodaties zijn gebaseerd op het gebruik van het aantal m² sportveld. Er is, op basis van de huur die in rekening is gebracht in 2014, een berekening gemaakt van de huur die per vereniging per veld betaald is (zie 3.6.1). Daaruit blijkt dat de in rekening gebrachte huur per vereniging verschilt. De gemeente wil de 31

33 komende jaren toewerken naar een meer transparant tariefstelsel, waarbij één tarief per veld in rekening gebracht wordt. Daarbij wordt gekeken naar het gebruik van de velden, soort veld (korfbal/voetbal) en de daarmee gepaard gaande onderhoudskosten. De gemeente wil eigen werkzaamheid van de verenigingen, als het gaat om onderhoud, belonen en daarmee kunnen de verenigingen een deel van de huur terugontvangen. Jaarlijks worden de huurtarieven geïndexeerd op basis van de consumentenprijsindex (CPI). Voorstel 13: in 2016 en 2017 toewerken naar een meer transparant tariefstelsel waarbij de huur per veld in rekening wordt gebracht. Eigen werkzaamheid wordt beloond en daarmee kunnen de verenigingen een deel van de huur terugontvangen. Verder worden de huurtarieven jaarlijks verhoogd conform CPI Capaciteit Er zijn voldoende buitensportaccommodaties in de gemeente Marum. Gelet op de bezettingsgraad is er voldoende capaciteit voor zowel de voetbalverenigingen (SV Marum, De Wilperboys, SVMH (Niebert) en VV Boerakker) als de korfbalverenigingen ( Wees Kwiek Nuis, NKC Noordwijk en NKC Marum). In sommige gevallen is er zelf sprake van een overcapaciteit aan velden. De gemeente heeft aangegeven toe te willen werken naar een optimaal gebruik van de sportaccommodaties. Overcapaciteit past niet bij een optimaal gebruik van een sportaccommodatie. De gemeente wil de omvang van sportaccommodaties aan laten sluiten bij de omvang van het gebruik. Daarnaast ziet de gemeente een steeds beperktere rol voor zichzelf als het gaat om eigendom, beheer en onderhoud van de buitensportaccommodaties. Daarom zal de gemeente de komende jaren onderzoeken welke mogelijkheden er liggen om het beheer en onderhoud van de bestaande overcapaciteit aan velden over te dragen aan de verenigingen. Eerst zal inzichtelijk gemaakt worden welke overcapaciteit er precies is, ook voor de trainingsvelden. Ook zal de te verwachten groei of afname van het aantal leden meegenomen worden in de overweging. De gemeente wil dit doen in nauwe samenwerking met de betreffende verenigingen, eventueel met ondersteuning van de KNVB en KNKV. Voorstel 14: In 2016 inzichtelijk maken welke overcapaciteit aan wedstrijd- en trainingsvelden er is, in overleg met de betreffende verenigingen het beheer en onderhoud van bestaande overcapaciteit aan sportvelden overdragen aan de betreffende verenigingen /3 regeling Buitensportvereniging hebben de mogelijkheid om gebruik te maken van de zogenaamde 1/3 regeling. Verenigingen kunnen voor investeringen van de kleedaccommodatie of verlichting in aanmerking komen voor een subsidie van de gemeente voor 1/3 van de investeringskosten. De bijdrage die verenigingen ontvingen werden incidenteel afgedekt binnen de begroting. De wens bestaat om structureel een bedrag voor de 1/3 regeling op te nemen in de begroting. De afgelopen jaren is gemiddeld 5.000,- per jaar uitgekeerd aan buitensportverenigingen ten behoeve van de 1/3 regeling. Voorstel 15: structureel 5.000,- opnemen in de begroting voor de uitvoering van de 1/3 regeling Kunstgras Gelet op de trend om accommodaties steeds meer multifunctioneel in te zetten en de ambities van Marum in beweging door sport

34 sportverenigingen op zowel sportief, als duurzaam en maatschappelijk vlak, kan het raadzaam zijn om in bepaalde gevallen te kiezen voor kunstgras. Voetbalvereniging Marum heeft bij de gemeente Marum aangegeven graag in aanmerking te willen komen voor een kunstgrasveld. Technische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de kwaliteit van kunstgras steeds beter wordt. Kunstgras is zeer intensief te gebruiken en daardoor wordt het mogelijk op hetzelfde veld te trainen en wedstrijden te spelen. Daarnaast kunnen onafhankelijk van de weersomstandigheden trainingen en wedstrijden nagenoeg altijd doorgaan. Een belangrijke voorwaarde voor de investering in kunstgras is dat een vereniging krachtig en groot genoeg moet zijn, zodat ook in de toekomst veelvuldig gebruik wordt gemaakt van de velden. Dit kan bijvoorbeeld worden aangetoond door het huidige ledenaantal, de huidige veldbezetting- en belasting en de verwachte groei in ledenaantallen in de komende 4 6 jaar. Andere criteria die door de gemeente worden gehanteerd zijn: bestuurlijke kracht en de financiële situatie. Een vereniging die over wil gaan op kunstgras moet een visie hebben, een meerjarenbeleid en dat ten uitvoer moeten kunnen brengen op een financieel verstandige manier. Uiteraard moet een vereniging de jaarlijkse lasten, die een kunstgrasveld met zich mee brengt, kunnen dragen. De kosten voor afschrijving van een kunstgrasveld zijn namelijk erg hoog, bovendien moet rekening gehouden worden met vervanging na ongeveer jaar. Om een veld multifunctioneel te kunnen inzetten moet er bereidheid zijn tot samenwerking met andere verenigingen, stichtingen en maatschappelijke organisaties etc. Samengevat worden door de gemeente de volgende afwegingen gemaakt voor de investering in kunstgras: Ledenaantal (huidig en verwacht) Bestuurlijke kracht Financiële situatie Vrijwilligersperspectief Bereidheid tot intensieve samenwerking (i.h.k.v. multifunctioneel gebruik) Er zijn reeds gesprekken gevoerd met SV Marum over de aanleg van een kunstgrasveld. Hierbij zijn verschillende varianten besproken die verder moeten worden uitgewerkt. Deze uitwerking zal plaatsvinden in samenwerking met SV Marum, de korfbalvereniging NKC, de muziekvereniging en het onderwijs. Er is in een eerder stadium al een aantal varianten besproken: Variant 1 De gemeente legt het kunstgrasveld aan en neemt de investering voor haar rekening. SV Marum betaalt aan de gemeente (in de vorm van huur) een gedeelte van de kosten van de investering, het onderhoud en de huur van het veld zelf. Het kunstgrasveld wordt aangelegd op een van de bestaande velden, die daardoor niet meer gebruikt kan worden. Het totaal aantal velden blijft gelijk. Door de aanleg van het kunstgrasveld hoeft de trainingshoek niet meer te worden gebruikt. Deze trainingshoek zal door de gemeente niet meer als een sportveld worden onderhouden. Nader moet worden bepaald, in overleg met de vereniging, wat met deze trainingshoek gaat gebeuren. Variant 2 De gemeente privatiseert de sportvelden inclusief kunstgrasveld, aan één organisatie (vereniging, 33

35 stichting, coöperatie, NV of BV). Het onderhoud en beheer van de velden wordt overgedragen aan de nog te bepalen (nieuwe) organisatie. Hierbij kan sprake zijn van fiscale voordelen op de investering voor het kunstgrasveld, het onderhoud en de exploitatie van de velden. De voor- en nadelen van beide varianten moeten nog verder besproken worden, ook met de overige betrokken partijen naast de voetbalvereniging. Een besluit hierover volgt in Actiepunt 7: de mogelijkheid tot aanleg kunstgrasveld en de verschillende beheersvarianten in 2016 verder bespreken met voetbalvereniging SV Marum en overige betrokken partijen Privatisering In een van de twee mogelijke beheersvarianten komt ook privatisering aan de orde. Met privatisering wordt bedoeld het gedeeltelijk of geheel overdragen van taken en verantwoordelijkheden van de gemeente aan een sportvereniging of een (private) organisatie die deze onderhoudstaken en verantwoordelijkheden op zich neemt. Privatisering kan zich in de praktijk voordoen in vele verschijningsvormen. Verenigingen voeren in de loop van de afgelopen steeds meer taken uit die voorheen de gemeente uitvoerde. Van oudsher is de gemeente verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van buitensportaccommodaties. De gemeente kan daarvoor zelf personeel in dienst hebben of het werk (deels) uitbesteden aan een derde. Er zijn in hoofdzaak drie vormen van privatisering zoals onderstaand beschreven. In de praktijk kunnen echter ook gecombineerde vormen van de drie hoofdvormen voorkomen. 1. de vereniging wordt verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud 2. een beheersorganisatie met alleen vrijwilligers wordt verantwoordelijk 3. een beheersorganisatie met beroepskrachten wordt verantwoordelijk Een beheersorganisatie kan optreden voor alle sportparken in de gemeente, voor een deel van de sportparken, of namens diverse gebruikers/ verenigingen van één sportpark. Als gemeente kan ook met iedere vereniging afzonderlijk afspraken gemaakt worden over de overdracht van verantwoordelijkheden en taken, de zogenaamde een-op-een privatisering (van gemeente naar een bepaalde vereniging). Figuur 2 vormen van privatisering (KNVB brochure privatisering 2014) Marum in beweging door sport

36 7.3 Scenario s privatisering Het antwoord op de vraag of het privatiseren van het beheer en onderhoud van sportvelden beter is dan het zelf blijven uitvoeren, is gelegen in de inhoudelijke afwegingen wat voor gemeente je wilt zijn en welke rol je wilt spelen. Vervolgens dient de vraag beantwoord te worden: bij wie passen de uitvoerende taken beter en wie kan de werkzaamheden effectiever en efficiënter uitvoeren? In het geval van overdracht van taken en verantwoordelijkheden aan verenigingen moeten zowel gemeente als verenigingen er ook daadwerkelijk aan toe zijn. Verenigingen moeten ertoe bereid zijn, zich niet gedwongen voelen, er voordelen in zien en bereid zijn om te investeren in tijd en menskracht. Door taken van een gemeente over te nemen, kunnen deze in sommige gevallen bijvoorbeeld goedkoper worden uitgevoerd. Met bovenstaande aandachtspunten is op hoofdlijnen benoemd wat bij privatisering van het beheer en onderhoud van sportvelden komt kijken en welke afwegingen gemaakt moeten worden. Onderstaand wordt in enkele scenario s geschetst welke mogelijkheden er zijn ten aanzien van het privatiseren van het beheer en onderhoud van sportvelden. Tevens wordt op hoofdlijnen aangegeven wat daarbij consequenties zijn en welke beheersvorm het best past bij een bepaald scenario. Let wel: onderstaande uiteenzetting heeft alleen betrekking op de buitensportvelden. De kleedkamers en de kantines zijn immers al geen eigendom meer van de gemeente. Scenario 1: Volledige privatisering ( één op één) Zowel het beheer als het onderhoud wordt overgedragen aan de vereniging. Verenigingen kunnen individueel of in (gedeeltelijke) samenwerking de werkzaamheden uitvoeren of uitbesteden aan derden. Ook toekomstige renovatie en overig specialistisch onderhoud wordt door resp. onder verantwoordelijkheid van de verenigingen uitgevoerd. De gemeente kan eventueel een vergoeding verstrekken aan de vereniging voor het (groot) onderhoud. De gemeente zal ook de kwaliteit van het onderhoud moeten blijven meten. Volledige eigendomsoverdracht is een aspect dat in dit scenario nog nader overwogen kan worden. De gevolgen van deze variant zijn: Sturing: In deze variant hebben de verenigingen het volledig voor het zeggen als het gaat om hun accommodatie. De gemeente houdt toezicht op de kwaliteit van het onderhoud. Vrijwilligers: De leden/vrijwilligers kunnen het volledige onderhoud zelf uitvoeren. Eventuele diensten die door derden moeten worden verricht regelen ze ook zelf. Financiën: Gemeente verstrekt eventueel een vergoeding voor het (groot) onderhoud en mogelijk voor de overdracht. Verenigingen regelen zelf alle overige zaken rondom beheer en onderhoud. Scenario 2: volledige privatisering ( beheerorganisatie) Het onderhoud en beheer van de velden wordt uitbesteed aan een (onafhankelijke) beheerorganisatie (stichting, coöperatie, NV of BV). De gemeente kan de beheerorganisatie een jaarlijkse subsidie verstrekken. Er kunnen meerdere soorten) verenigingen vertegenwoordigd zijn in een beheerorganisatie. In samenspraak moet tot werkbare afspraken gekomen worden. Dit betekent maatwerk afspraken, waarbij er voldoende kwaliteitswaarborgen ingebouwd dienen te worden. Met als resultaat een win/win situatie voor alle betrokkenen. De gemeente blijft ook in dit scenario de 35

37 kwaliteit van het onderhoud meten. Deze variant biedt schaalvoordelen voor bijvoorbeeld de inkoop en fiscale voordelen (BTW). De gevolgen voor deze variant zijn: Sturing: Beheer en onderhoud van de velden wordt uitgevoerd door een (onafhankelijke) beheerorganisatie. De organisatie is verantwoordelijk en zorgt ervoor dat het onderhoud en beheer geregeld wordt. De gemeente kan in dit scenario ook toezicht blijven houden op de kwaliteit van het onderhoud Vrijwilligers: Vrijwilligers werken in opdracht van de beheerorganisatie. Deze kan door middel van dienstverleningsovereenkomst (DVO) een beroep doen op de verenigingen om bepaalde onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Financiën: De gemeente kan ervoor kiezen de stichting een jaarlijkse subsidie te verstrekken Scenario 3: verdere uitbreiding van overdracht werkzaamheden De huidige verdeling van de werkzaamheden wordt (verder) uitgebreid. De verenigingen gaan nog wat meer werkzaamheden zelf uitvoeren, de gemeente wat minder. Toezicht, verantwoordelijkheden, huurtarieven etc. veranderen nauwelijks. Het overdragen van werkzaamheden wordt uitgebreid. Renovatie en groot onderhoud blijft bij de gemeente. Aandachtspunt: toezicht op het uitgevoerde onderhoud. De gevolgen voor deze variant zijn: Sturing: De sturing wat betreft beheer en onderhoud en de kwaliteit van het onderhoud wijzigt nauwelijks Vrijwilligers: Er zal nog meer een beroep worden gedaan op de inzet van vrijwilligers om deze werkzaamheden uit te voeren Financiën: er dienen afspraken te worden gemaakt over de uitbreiding van de werkzaamheden van de verenigingen en of hier een financiële vergoeding tegenover staat. Scenario 4: Het blijft zoals het is Het onderhoud van de velden blijft (zoals nu ook het geval is) grotendeels bij de gemeente. Het gaat met name om het groot, klein en specialistisch onderhoud. De verenigingen voeren enkele kleine onderhoudswerkzaamheden zelf uit. De gevolgen voor deze variant zijn: Sturing: Het beheer en onderhoud wordt grotendeels door de gemeente of onder toezicht van de gemeente uitgevoerd. De gemeente heeft daarom maximaal invloed op de staat van de velden en de wijze van uitvoering. Vrijwilligers: Vrijwilligers hebben in feite alleen te maken met kleine onderhoudswerkzaamheden. Verenigingen krijgen wel de mogelijkheid om zelf onderhoudswerkzaamheden op te pakken. Marum in beweging door sport

38 Financiën: Geen wijzigingen 37

39 In onderstaande matrix wordt een vergelijking gemaakt tussen de verschillende scenario s. De vergelijking laat voor de verschillende scenario s het verschil zien in de mate van sturing vanuit de gemeente, de mate van invloed op de vrijwilligers (en dan vooral meer of minder werk bij de verenigingen) en de mate van financiële consequenties voor de verenigingen. Mate van sturing gemeente Invloed op vrijwilligers Financiële consequenties Scenario 1: Volledige privatisering (1 op 1) Tabel 10 matrix scenario s privatisering Scenario 2: Volledige privatisering (beheerorganisatie) Scenario 3: Verdere uitbreiding overdracht Scenario 4: Blijft zoals het is ++ = Veel + = Relatief veel - = Relatief weinig --= Weinig Voorstel: De gemeente wil een faciliterende rol blijven spelen bij het onderhoud en beheer van de velden. Zij wil dus invloed blijven uitoefenen. De sportverenigingen hebben al aangegeven dat die rol behouden kan blijven. Tegelijkertijd wil de gemeente toewerken naar een meer beperktere rol op het gebied van beheer en onderhoud. Op basis van het bovenstaande is de conclusie dat volledige privatisering van het onderhoud en het eventueel in eigendom nemen van de velden op dit moment een brug te ver is. Het scenario waarbij gekozen wordt om meer werkzaamheden over te dragen aan de vereniging is op dit moment het meest passend. Daarbij kan gedacht worden aan het groenonderhoud en een aantal dagelijkse onderhoudswerkzaamheden, zie bijlage 10. Hierover wordt in 2016 een definitief besluit genomen, na verder overleg met de buitensportverenigingen. Op termijn kan eventueel een beheerorganisatie worden opgericht om het beheer en onderhoud te organiseren (scenario 2). De investering in een kunstgrasveld die multifunctioneel inzetbaar is, is een goed moment om te onderzoeken of en welke vorm van beheerorganisatie opgericht kan worden. Om te komen tot een beheerorganisatie moeten nog gesprekken plaatsvinden met de betrokken verenigingen. Samenwerking met andere (Westerkwartier)gemeenten behoort ook tot de mogelijkheden. Het toewerken naar een beheerorganisatie kan plaatsvinden wanneer verenigingen hier meerwaarde in zien als het gaat om schaalvoordelen, inkoopvoordelen, BTW voordelen, enzovoort. In alle scenario s kan worden onderzocht wat het aanbesteden van het onderhoud van de sportvelden op kan leveren. Nu wordt het onderhoud nog door verschillende partijen uitgevoerd (buitendienst van de gemeente en verschillende aannemers voor groenonderhoud). De verwachting is dat met het uitbesteden van het onderhoud aan één partij er efficiency en daarmee financiële voordelen behaald kunnen worden op de totale kosten voor het onderhoud. In de overweging moet meegenomen worden dat het uitbesteden van het totale onderhoud consequenties heeft voor de gemeentelijke buitendienst die deze werkzaamheden dan niet meer uit zal voeren. Marum in beweging door sport

40 Voorstel 16: onderhoudswerkzaamheden (conform overzicht in bijlage 10) overdragen aan de verenigingen en in 2017 onderzoek doen naar de haalbaarheid van een beheerorganisatie die verantwoordelijk wordt voor het beheer en onderhoud van de velden. Voorstel 17: in 2016 onderzoeken wat het aanbesteden van het totale onderhoud op de sportvelden op kan leveren. 39

41 8 Voorstellen, acties en uitvoering In dit hoofdstuk worden per speerpunt, zoals uitgewerkt in de hoofdstukken 5 (sportstimulering), 6 (sportverenigingen & samenwerking andere organisaties) en 7 (sportaccommodaties), de actiepunten en voorstellen samengevat. Het verschil tussen de geformuleerde voorstellen en actiepunten is dat het bij de voorstellen in deze sportnota vaak om nieuwe beleidsvoornemens gaat en bij de actiepunten gaat het met name om uitvoering van bestaand beleid. Speerpunt 1 sportstimulering Actiepunt Trekker Betrokken partijen Periode 1. De combinatiefunctionaris (nog) meer inzetten als verbinder van verschillende organisaties voor sport, bewegen en gezondheid en het ondersteunen van deze partijen bij het organiseren van activiteiten. De combinatiefunctionaris krijgt een meer regisserende rol in plaats van uitvoerende rol Combinatiefunctionaris Organisaties die zich bezighouden met sport, bewegen en gezondheid 2016, 2017 en Het ontwikkelen van een passend sport- en beweegaanbod voor ouderen. De combinatiefunctionaris brengt hierbij de verschillende organisaties samen, is verbinder en heeft hierbij een meer regisserende als uitvoerende rol Combinatiefunctionaris Sportverenigingen, maatschappelijke organisaties voor ouderen en ouderen zelf 2016, Jaarlijks meer bekendheid geven aan het Jeugdsportfonds Zorg/lokaal loket, combinatiefunctionaris Sportverenigingen, maatschappelijke organisaties, inwoners Jaarlijks 4. De verenigingen in de gemeente Marum op de hoogte stellen van de mogelijkheden van de sportimpuls en aanmoedigen een aanvraag te doen Sector samenleving, combinatiefunctionaris Sportverenigingen 2016 Marum in beweging door sport

42 Voorstel Trekker Betrokken partijen Periode 1. Onderzoek uit laten voeren naar de mate van bewegen onder de doelgroep jeugd (basisonderwijs) Combinatiefunctionaris Basisonderwijs, vakleerkracht bewegingsonderwijs De huidige inzet aan combinatiefunctionaris(1,0 fte) continueren en daarmee in blijven zetten op sportstimulering Gemeente Basisonderwijs, Maatschappelijke organisaties, sportverenigingen 2016, 2017 en In gezamenlijkheid met de andere gemeenten onderzoeken wat de gewenste inzet aan combinatiefunctionaris is; met continuering van de inzet als uitgangspunt vanuit de gemeente Marum Gemeente Marum Gemeenten binnen het Westerkwartier (Grootegast, Leek en Zuidhorn) Als gemeente deelnemen aan het nieuwe programma Grenzeloos actief en daarmee mensen met een beperking die willen sporten ook te stimuleren tot sport. Het programma gaat uit van regionale samenwerking. Sector Samenleving, welzijnstichting t Marheem Maatschappelijke organisaties, regionale samenwerking Onderzoeken welke mogelijkheden en interventies er zijn voor sport en bewegen binnen het sociale domein samen met het zorg/lokaal loket en maatschappelijke organisaties. Daarbij de verbinding leggen met zorg Sector Samenleving, zorg/lokaal loket Maatschappelijke organisaties, zorg 2016, Het huidige budget voor subsidies voor jeugdleden ( 5640,-) anders inzetten, t.b.v. het leggen van verbinding met het sociaal domein Sector Samenleving Sportverenigingen

43 Speerpunt 2 sportverenigingen & samenwerking andere organisaties Actiepunt Trekker Betrokken partijen Periode 5. Onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om samen te werken ten aanzien van de lessen en vervolgaanbod Motorisch Remedial Teaching (MRT) Combinatiefunctionaris Fysiotherapiepraktijk Marum en event. andere fysiotherapiepraktijken 2016 Voorstel Trekker Betrokken partijen Periode 7. Onderzoek doen onder sportverenigingen of er behoefte is aan deelname aan Open Club sessies om verenigingen na te laten denken over de toekomst Sector Samenleving Sportvereniging, provinciale sportraad, sportbonden 2016, Onderzoeken welke mogelijkheden er liggen om de extra inzet aan combinatiefunctionaris (0,7 fte) in te zetten binnen het onderwijs en maatschappelijke organisaties en te verkennen of er mogelijkheden zijn voor cofinanciering van de extra in te zetten fte. Sector Samenleving Onderwijs en maatschappelijke organisaties Periodiek organiseren van een ontmoeting tussen de gemeente en verschillende maatschappelijke organisaties om uitwisseling en samenwerking te stimuleren (sportcafé formule) Sector Samenleving Verschillende maatschappelijke organisaties 2016 t/m In overleg met verschillende maatschappelijke organisaties om te kijken welke mogelijkheden er zijn om gezamenlijk met verschillende partners, een gezondheidsfestival of leefstijlbeurs te organiseren Combinatiefunctionaris Verschillende maatschappelijke organisaties, commerciële sportaanbieders, sportverenigingen, overige partners op gebied van sport, bewegen en gezondheid 2017 Marum in beweging door sport

44 Speerpunt 3 sportaccommodaties Actiepunt Trekker Betrokken partijen Periode 6. In gesprek met de Nederlandse Leisure groep over de toekomst, de exploitatie van de binnensportaccommodaties en de mogelijkheden van het realiseren van een doelgroepen bad in Marum Sector Samenleving Nederlandse Leisure groep (NLG) De mogelijkheid tot aanleg kunstgrasveld en de verschillende beheersvarianten verder bespreken Sector Samenleving, bureau WWG SV Marum en overige betrokken partijen 2016 Voorstel Trekker Betrokken partijen Periode 11. Het onderhoud van de buitensportvelden op gewenst (basis)niveau houden en hiervoor de jaarlijkse kapitaal lasten van de benodigde investering ( ), conform bijgevoegd overzicht in bijlage 9 in de begroting opnemen Sector Samenleving, bureau WWG Aannemers onderhoud sportvelden 2016 t/m Invulling geven aan de bezuinigingstaakstelling van ,- door het onderhoudsbudget voor de sportvelden, met name het specialistisch onderhoud door derden, structureel naar beneden te brengen Sector Samenleving, bureau WWG Aannemers onderhoud sportvelden 2016 e.v. 13. Toewerken naar een meer transparant tariefstelsel, waarbij de huur per veld in rekening wordt gebracht. Eigen werkzaamheid wordt beloond en daarmee kunnen de verenigingen een deel van de huur terugontvangen. Verder worden de huurtarieven jaarlijks verhoogd conform CPI Sector Samenleving, bureau WWG Buitensportverenigingen 2016, Inzichtelijk maken welke overcapaciteit aan wedstrijd- en trainingsvelden er is, in overleg met de betreffende verenigingen het beheer en onderhoud van bestaande overcapaciteit aan sportvelden overdragen aan de betreffende verenigingen Sector Samenleving, bureau WWG Sportverenigingen (voetbal, korfbal), KNVB, KNKV Structureel 5.000,- opnemen in de begroting voor de 1/3 regeling Sector Samenleving Buitensportverenigingen

45 16. Onderhoudswerkzaamheden (conform overzicht in bijlage 10) overdragen aan de verenigingen en onderzoek doen naar de haalbaarheid van een beheerorganisatie die verantwoordelijk wordt voor het beheer en onderhoud van de velden Sector Samenleving, bureau WWG Sportverenigingen (voetbal, korfbal) Onderzoeken wat het aanbesteden van het totale onderhoud op de sportvelden op kan leveren Sector Samenleving, bureau WWG Aannemers onderhoud sportvelden 2016 Marum in beweging door sport

46 9 Financiën In dit hoofdstuk worden de financiële consequentie van het nieuwe sportbeleid inzichtelijk gemaakt. De financiële consequenties zijn ingedeeld per speerpunt. Speerpunt sportstimulering Inzet combinatiefunctionaris t/m 2018 Huidige subsidiebudget anders inzetten Speerpunt sportaccommodaties Onderhoud buitensportvelden op gewenst (basis)niveau houden; jaarlijkse kapitaalslasten van de benodigde investering structureel opnemen in de begroting Voor 2016 e.v. structureel invulling geven aan de bezuinigingstaakstelling door het onderhoudsbudget voor de sportvelden structureel naar beneden te brengen structureel middelen opnemen in de begroting voor de 1/3 regeling benodigd budget verschil , ,- 0,- cofinanciering reserve (NASB) 5640,- 5640,- 0,- benodigd budget verschil 9.700,- gemiddeld per jaar voor de periode 2016 t/m , ,- Onderhoudsbudget sportvelden 0, ,- 0, ,- 0, ,- Uit bovenstaande blijkt dat er op dit moment onvoldoende middelen in de begroting zijn opgenomen om de verschillende voorstellen uit te kunnen voeren. Binnen de bestaande sportbegroting is inmiddels ,- bezuinigd op het onderhoud van de sportvelden en daarmee wordt invulling gegeven aan de bezuinigingsopdracht van ,-. De wens is om structureel 9.700,- op te nemen voor de benodigde (gemiddelde) kapitaalslasten voor de investeringen in het onderhoud van de sportvelden en 5.000,- voor de 1/3 regeling. Binnen de huidige begroting zijn geen (directe) mogelijkheden of er zullen meer ingrijpende maatregelen genomen moeten worden als het afstoten van velden of accommodaties. Verwacht wordt dat het aanbesteden van het totale onderhoud van de sportvelden een besparing oplevert maar dit zal eerst nader onderzocht moeten worden (zie uitvoeringsplan). Het voorstel is om de benodigde ,- aan structurele middelen, vanaf 2016 op te nemen in de begroting. 45

47 Literatuur Voor het schrijven van deze sportnota en de onderbouwing ervan is gebruik gemaakt van de volgende websites en bronnen: Marum in beweging door sport

48 Bijlage 1 uitkomsten bijeenkomst sportverenigingen en sportaanbieders juni 15 Uitwerking stellingen verenigingsbijeenkomst binnen- en buitensport gemeente Marum Woensdag 17 juni Sportstimulering Specifiek gemeentelijk beleid voor mensen met een beperking is niet nodig. Daarvoor is de doelgroep te klein, dit zou provinciaal opgepakt moeten worden De doelgroep senioren wordt binnen de gemeente Marum steeds groter (vergrijzing) en verdient meer aandacht. Er moet meer geld naar seniorensport dan naar het reguliere sportaanbod Sportverenigingen zijn niet verantwoordelijk voor de gezondheid en vitaliteit van de inwoners van de gemeente Marum Gekeken naar onze dorpen is de doelgroep te klein Wat houdt beperking in? De groep met ADHD zou juist moeten sporten, kunnen dan hun energie kwijt, met name individuele sporten Het is afhankelijk van het niveau van de cliënten Compenseer extra tijd Niet specifiek gemeentelijk beleid, inpassen binnen bestaand sportaanbod In kaart brengen wat de mogelijkheden zijn t.a.v. sportaanbod vor mensen met een beperking G-teams Overlaten aan de clubs Stimuleren van concentratie van sporten Vrijwilligers Draagkracht/aandacht Eigenlijk burgerrecht Binnen de reguliere sport inspelen op de vergrijzing, zorgt ook voor groei van het aantal leden (bijv. 7 x 7 voetbal) Bij sommige sporten is het niet nodig, bijvoorbeeld tennis Senioren hebben vaak meer te besteden, niet nodig Maken vaak zelf de stap naar sport van vroeger Gemeente bijdragen aan trainersopleiding? Voor de jeugd is alles veel duurder, daarvoor moet het betaalbaar blijven Afhankelijk van het ledental Verder kijken dan traditionele sport? Senioren eerder naar individuele sporten Zoek het in een (sociaal) veilig sportklimaat i.p.v. geld Verantwoordelijk is een groot woord Wel stimulans zijn Bewegen stimuleren voor de jeugd en de minder draagkrachtigen Als vereniging omschrijven wat je daarmee wilt in je visie Vraag naar wie zoekt welke sport 2. Sportverenigingen en samenwerking 47

49 Om als sportvereniging toekomstbestendig te zijn, is het nodig om niet alleen regulier sportaanbod te organiseren maar breder maatschappelijk betrokken te zijn als vereniging De gemeente moet de sportverenigingen faciliteren en zich verder niet bemoeien met de verenigingen; dat is aan het bestuur van de vereniging De vereniging moet inspelen op de veranderende sportconsument en daarom het sportaanbod vernieuwen en innoveren Sportverenigingen moeten zelf actief op zoek gaan naar samenwerking met andere organisaties (scholen, gezondheidszorg, kinderopvang etc.) om de gezondheid van de inwoners in Marum te bevorderen; de gemeente speelt daar geen rol in Sommige verenigingen zijn nog niet ingericht op vernieuwend en innovatief sportaanbod i.v.m. ontoereikende sportaccommodatie (bijv. paard rijvereniging) Het is lastig voor een vereniging om bij extra activiteiten vrijwilligers/kader te organiseren De sportaccommodatie kan beschikbaar worden gesteld aan andere organisaties en verenigingen (bijv. voetbalaccommodatie) Organiseer een jaarlijkse activiteit als vereniging, hier ook niet-leden bij betrekken. Combinatiefunctionaris is hier een belangrijke schakel, kan verbindingen leggen, o.a. met het onderwijs. Wel als het gaat om accommodatie Graag ondersteuning bij evenementen en activiteiten (faciliteren van materiaal etc.) Er is groot verschil in facilitering vanuit de gemeente ten aanzien van de verschillende sporten (bijv. accommodatie) Eens met de stelling, alleen faciliteren Combinatiefunctionaris graag kennismaken met alle sporten, ook de minder bekenden sporten (en andersom). Nog niet iedereen kent de combinatiefunctionaris. Eens! Voorbeelden: zandbak organiseren voor beachvolleybal, 35+ en 45+ voetbal op een andere dag bijvoorbeeld de vrijdag, meisjesdagen organiseren, organiseren van een gemeentelijke competitie Onderzoek je ledenbestand, waar bestaat deze uit, wat zijn de wensen en daar dan met nieuw sportaanbod op inspelen Wij zetten als vereniging niet in op de sporthopper, wij willen een echte vereniging zijn waar mensen bij elkaar kunnen komen Organiseer een enquête, wat willen de leden? Samenwerken? Is nog een interne discussie. Eerst eigen accommodatie Sportaccommodatie beschikbaar voor andere organisaties. Belangrijke rol voor de combinatiefunctionaris: stimuleren en zetje in de goede richting geven. Verbindingen leggen. Er is al wel veel samenwerking tussen verenigingen en de jeugdafdeling (bijv. voetbal) Er is samenwerking met commerciële sportaanbieder bijvoorbeeld in de winterperiode als het veld niet beschikbaar is. Wij hebben nu geen eigen plek en dus geen samenhang binnen de vereniging Marum in beweging door sport

50 3. Sportaccommodaties de totale kosten van de sportaccommodaties moeten niet aan de gebruikers doorberekend worden om de sportaccommodaties in onze gemeente te kunnen behouden, moeten deze meer multifunctioneel worden ingezet Voor veel verenigingen zou anders het bestaan onmogelijk worden, maar er zijn ook die voor een grootste deel zichzelf redden. Met name sportverenigingen die grassportvelden gebruiken met intensief en specifiek onderhoud kunnen dit niet allemaal zelf betalen. Dit houdt sport betaalbaar. Sportaccommodaties zijn een basisbehoefte en daarom voor rekening van de gemeente. Kosten besparen door beter samenwerken van verenigingen (omniverenigingen). Maar ook meer samenwerking tussen gemeenten kan kosten besparen en de efficiency verhogen. Hier is iedereen het mee eens. Zoeken naar meer kansen voor gebruik van de accommodaties samen met andere verenigingen, bedrijven en scholen zoals; - BSO - Scholen betrekken bij sport (clinics) overdag - Ouderen sport overdag. Medegebruik van de faciliteiten waar dit mogelijk is. Dit kan zowel het veld als alleen de kantine en kleedkamers zijn. Soms zij er belemmeringen door de specifieke ondergrond zoals bij tennis. Omniverenigingen kan verenigingen die samen een complex gebruiken dichter bij elkaar brengen. het onderhouden en beheren van de buitensportaccommodaties is geen taak voor de gemeente maar kan prima overgelaten worden aan de verenigingen die er gebruik van maken Deels mee eens. Voor bepaalde werkzaamheden in het onderhoud is dit van toepassing, maar voor technisch moeilijker of specialistischer niet. Ook de inzet van specifieke machines of intensief beheer is voor een vereniging moeilijker. Samen met andere verenigingen met soortgelijk beheer zijn er wel kansen om meer te doen. Bijvoorbeeld een beheersstichting. Financiële ondersteuning vanuit de gemeente blijft nodig voor de inhuur van specialistische machines en kennis, anders wordt sport te duur. Samenwerken met de gemeente blijft noodzakelijk. Sommige verenigingen doen al heel veel zelf zoals de motorsportver. En de tennisver. De soort sportondergrond en het type sport bepaalt veel 4. Sport en subsidies 49

51 er moet meer fte aan combinatiefunctionaris ingezet worden in de gemeente om sport en bewegen te stimuleren en om de leefbaarheid te bevorderen Eens, mits dit gepaard gaat met een groter budget voor de combinatiefunctionaris De rol van de combinatie als verbindende factor tussen verenigingen en scholen wordt erg gewaardeerd. De combinatiefunctionaris is niet bij alle verenigingen in beeld. Sommige verenigingen hebben ook minder mee te maken. alleen inwoners die om financiële redenen niet deel kunnen nemen aan sport, moeten een subsidie ontvangen. Voor de rest moet de sport zijn eigen broek ophouden Eens met het eerste deel van de stelling, oneens met het tweede deel. Verenigingen hebben de gemeente nodig, bijvoorbeeld voor onderhoud van de velden, maar ook voor de kennis en expertise die bij de gemeente aanwezig is. Gemeente heeft de plicht om mensen die minder te besteden hebben financieel te ondersteunen bij sportactiviteiten. subsidies aan sportverenigingen worden niet verstrekt op basis van het aantal leden maar op basis van de activiteiten die georganiseerd worden De subsidie voor de jeugdleden is op de totale begroting van verenigingen verwaarloosbaar. Goed dat het er is, maar men zou ook zonder kunnen. Wellicht het geld op een andere manier inzetten? Eens met subsidie op basis van activiteiten, maar de procedures voor subsidieaanvragen zouden veel simpeler moeten. Nu nog te veel werk voor de verenigingen om een aanvraag te doen. Samenwerking tussen verenigingen bij sportactiviteiten wenselijk. Niet alle verenigingen zijn bekend met de verschillende subsidiemogelijkheden zoals bijvoorbeeld De Sportimpuls of het Jeugdsportfonds. Marum in beweging door sport

52 Bijlage 2 uitkomsten sportcafé maatschappelijke organisaties oktober 15 Uitwerking sheets Sportcafé 8 oktober 2015 Groep1: 1. Wat gaat goed (waar ben je trots op) in relatie tot sport en bewegen - Genoeg mogelijkheden voor ouderen om te sporten. - Erg tevreden met het werk van de combinatiefunctionaris in de gemeente. Een belangrijke schakel tussen scholen/onderwijs en sportverenigingen. 2. Wat zou beter kunnen - Sporten en bewegen onder ouderen stimuleren. Moeilijk om ouderen aan het sporten te krijgen. - Meer geld vrij maken voor sporten. Financiën is vaak een belemmering voor bepaalde doelgroepen. - Motivatie is een probleem 3. Hoe zorgen we ervoor dat iedereen gaat of blijft sporten & bewegen. - Meer vrijwilligers. Sportverenigingen hebben een tekort aan vrijwilligers. De gemeente zou de verenigingen moeten ondersteunen bij het werven van vrijwilligers. - Gemeente belangrijk bij sportstimulering, o.a. door inzet combinatiefunctionaris en subsidie - Enthousiaste mensen die sporten stimuleren. - Meer ( individueel) sportaanbod, aanbod is ook beperkt - Kinderen in aanraking brengen met verschillende sporten, verschillende sporten laten ervaren - Mond-op-mond reclame om meer mensen aan het sporten te krijgen. Meer bekendheid geven 3.a. Wat zou u vanuit uw organisatiekunnen bijdragen? Vita Marum: - (Gratis) laagdrempelige activiteiten aanbieden zoals wandelen bijvoorbeeld. Medische begeleiding is hierbij belangrijk. - MRT aanbieden Onderwijs: - Goed opgeleide, enthousiaste vakleerkrachten voor bewegingsonderwijs - Persoonlijk contact met ouders - Naschoolse activiteiten aanbieden - Clinics laten aanbieden door verenigingen om de kinderen bekend te maken met verschillende sporten. 51

53 Groep 2: Waar ben je trots op? - Het sportstimulering in het basisonderwijs (lerares Jonkertje) - Dat de aangepaste sporten worden betrokken bij gemeentelijke overleggen (de Zijlen) - De gymzaal in het dorpshuis in De Wilp steeds meer gebruikt wordt. (bestuur dorpshuis De Wilp) - Participatie Hermanshoeve bij verenigingen (Hermanshoeve) Wat zou beter kunnen? - Er valt met aangepaste sporten in de gemeente veel meer te halen. Eerst een behoeftepeiling. - Het zou geen probleem zijn als er meer grotere activiteiten in het onderwijs zijn. - Sportstimulering oudere jeugd + volwassenen, Hoe zorgen we ervoor dat iedereen blijft sporten en bewegen? - Financieel: jeugdsportfonds, activiteitenbudget bijvoorbeeld promoten in de dorpskrant. - Vervoer faciliteren? - Gezonde leefstijl promoten, bijvoorbeeld via social media? - Sportimpuls, de Zijlen voor aangepaste sporten. - Hoe krijg je inzichtelijk wie niet sport of beweegt. Enquête? - Vooral blijven promoten op de basisschool. - Marketing, via social media. Misschien is het leuk om een sportfestival te organiseren? (leefstijlbeurs, Gezondheidsbeurs) - Met commerciële partijen. - Aangepaste sporten - Voeding/gezonde leefstijl, met bijvoorbeeld middenstanders/ Marum in beweging door sport

54 Bijlage 3 Overzicht raakvlakken beleidsterreinen met sport 53

55 Marum in beweging door sport

56 Bijlage 4 Bevolkingsontwikkeling gemeente Marum Jaar Totaal 0-19 jaar jaar jaar of ouder in % van de totale bevolking , , , , ,2 55

57 Bijlage 5 projecten- en activiteitenoverzicht sportstimulering Doelgroep Project of activiteit Omschrijving Frequentie Rol combinatiefunctionaris Jeugd Peutergym Stimuleren grove motoriek peuters 10 weken achtereenvolgens per peuterspeelzaal (activiteit 1x per week) Organiseren en uitvoeren Motorische Remedial Teaching (MRT) Ondersteuning kinderen (4 t/m 8 jaar) met achterstand motorische ontwikkeling 10 weken per school (activiteit 1x per week) Organiseren en uitvoeren Binnenschoolse sportactiviteiten (BSA) In samenwerking met verenigingen sportaanbod doen op basisscholen Organiseren, verbinden, coördineren en uitvoeren Naschoolse activiteiten (NSA) Bieden van beweeg- en sportactiviteiten in de dorpen voor kinderen in de basisschool leeftijd 1x in de week Jonkersvaart (geen verenigingen) 1x in de 3 weken overige dorpen Organiseren, uitvoeren en mogelijk betrekken van verenigingen Schoolvoetbaltoernooi Jaarlijks toernooi voor kinderen in de basisschoolleeftijd Jaarlijks Organiseren, coördineren en uitvoeren Koningsspelen Jaarlijks sportief Oranjefeest (oudste kinderen basisschool), verzorgd door de combinatiefunctionaris i.s.m. verenigingen. Jaarlijks Organiseren, verbinden, coördineren en uitvoeren Scholieren survivalrun Outdoor beweegen sportactiviteit voor de oudste kinderen van de basisschool (voorafgaand vinden clinics survival plaats) Jaarlijks Organiseren, verbinden, coördineren en uitvoeren Sport, gamen en fun I.s.m. t Marheem wordt jaarlijks een Jaarlijks Organiseren, verbinden, Marum in beweging door sport

58 sportieve activiteit georganiseerd voor de jeugd (12+) Ouderen Fittest Het doel van het project is te laten ervaren hoe fit iemand is en wat gedaan kan worden om fit te blijven of fitheid te verbeteren. Eenmalig project in 2014 coördineren en uitvoeren Organiseren, coördineren en uitvoeren Activiteiten i.s.m. verengingen Samen met verenigingen aanbod doen aan leden. Wisselend, aantal keren per jaar Initiëren, uitvoeren. Nationale sportweek i.s.m. Zonnehuis De Hoorn en waar mogelijk verenigingen een sport-aanbod voor ouderen in Marum Jaarlijks Mede organiseren. verbinden, coördineren en uitvoeren Aangepaste sporten, Pietengym Maricja i.s.m. gymgroepen senioren. Zij begeleiden groepjes peuters en kleuters Clinics in samenwerking met verenigingen (tot nu toe judo en korfbal) Jaarlijks Jaarlijks Organiseren, verbinden, coördineren, uitvoeren Organiseren, verbinden, coördineren en uitvoeren 57

59 Bijlage 6 overzicht sportverenigingen gemeente Marum Tak van sport Badmintonvereniging Biljartclub Marum Biljartclub De Hoornse Kniep Bowlingvereniging Marum Bridgeclub Marum Gymnastiekverenging DOS Marum Handbalverenging Marum Futsal Marum Judoverenging Marum Motorclub Marum en omstreken ATB vereniging Marum Ruitervereniging PSV Mazeppa Schuttersvereniging De Voltreffer Marum Sjoelvereniging De Markt Marum Tennisclub Marum Voetbalvereniging SV Marum Volleybalvereniging JMC IJsvereniging Marum West IJsvereniging Samenwerking Marum Sport- en fitnesscentrum Elsomo Klaverjasclub t Marheem Solexclub t Plofke Marum Voetbalvereniging Boerakker Gymnastiekverenging Boerakker Sjoelclub Boerakker Survival 4 All Visclub Moby Dick Volleybalvereniging Boerakker IJsvereniging Boerakker Biljartclub Sportlust De Wilp Jeu de Boules De Wilp Kaartclub Opkomen De Wilp Klaverjasclub 87 Tennisvereniging De Wilp Voetbalvereniging De Wilper Boys IJsclub De Twa Wylpen Biljartclub De Vrijborg Nuis/Niebert Gymnastiekverenging Sportlust Nuis/Niebert Gymnastiekvereniging De Vrijborg Jeu de boules Nuis/Niebert Hengelsportvereniging Nuis Korfbalvereniging Wees Kwiek Trimgroep Niebert Voetbalvereniging SVMH Volleybalvereniging Fair Play Nuis/Niebert Ijsvereniging Nuis/Niebert Biljartclub DNPP Jeu de Boules t Mikpunt Noordwijk Korfbalvereniging NKC Noordwijk Dorp Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Marum Boerakker Boerakker Boerakker Boerakker Boerakker Boerakker Boerakker De Wilp De Wilp De Wilp De Wilp De Wilp De Wilp De Wilp Nuis/Niebert Nuis/Niebert Nuis Nuis Nuis Nuis/Niebert Niebert Niebert Nuis/Niebert Nuis/Niebert Noordwijk Noordwijk Noordwijk Marum in beweging door sport

60 Bijlage 7 overzicht binnensportaccommodaties Marum Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Sporthal De Holten Ja Verenigingen, NLG sportbonden en scholen Gymnastiekzaal Nee Verenigingen en scholen NLG Sportcentrum Nee Particulier Particulier (fitness/sportschool) Manege Nee Particulier en verenigingen Particulier Boerakker Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Gymnastieklokaal (in mfc. Oomkegast) Nee Verenigingen en scholen Stichting De Wilp Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Gymnastiekzaal (in Nee Verenigingen en Stichting dorpshuis) scholen Niebert Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Ontmoetingscentrum Nee Verenigingen Vereniging De Wieken Manege Nee Particulier Particulier Nuis Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Dorpshuis De Nee Verenigingen en Stichting Vrijborg clubjes Gymzaal Nee Verenigingen en scholen Stichting Noordwijk Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Dorpshuis De Nee Verenigingen en Vereniging Weme clubjes 59

61 Bijlage 8 overzicht buitensportaccommodaties Marum Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Openlucht zwembad Ja Regionaal NLG Wotterwille scholen Sportterrein De Holten : Ja Sv Marum Gemeente wedstrijdvelden 4 trainingsveld 1 trainingshoek 2 NKC Scholen Tennisbanen 3 Nee TC Marum TC Marum oefenkooi 1 Manege/paardensportcentra Nee Particulier en Particulier vereniging Natuurijsbaan Nee plaatselijk Ijsvereniging Natuurijsbaan Ja Plaatselijk Ijsvereniging Boerakker Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Wedstrijdvelden 2 Ja Vv Boerakker Gemeente Trainingshoek 1 Survivalclub Scholen Natuurijsbaan (zandgat) Nee Plaatselijk Ijsvereniging De Wilp Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Wedstrijdvelden 2 Ja Vv Wilperboys Gemeente Trainingshoek 1 Tennisbanen 2 Nee TV De Wilp TV De Wilp Natuurijsbaan Nee Plaatselijk Ijsvereniging Niebert/Nuis Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Wedstrijdvelden 2 Ja Vv SVMH Gemeente Trainingshoek 1 Natuurijsbaan Nee Plaatselijk Ijsvereniging Manege Nee Particulier Particulier Wedstrijd/trainingsveld 1 Nee Wees Kwiek Klobkeschieten Gemeente Noordwijk Voorziening Gemeentelijk Gebruiker(s) Exploitatie Wedstrijd/trainingsveld 1 Ja NKC Gemeente Marum in beweging door sport

62 Bijlage 9 Overzicht investeringen onderhoud sportvelden 61