Ondernemers zoeken nieuwe wegen in de hoogproductieve landbouwbouw

Transcriptie

1 Ondernemers zoeken nieuwe wegen in de hoogproductieve landbouwbouw Krachtenveldanalyse Landelijk Gebied: Energie in de landbouw 21 mei 2013, Alwin Gerritsen, Annemarie Groot, Wim Nieuwenhuizen en Herman Agricola

2 Krachtenveldanalyse landbouw Studie naar ontwikkelingen binnen de landbouw voor de komende 20 jaar Energie voor duurzaamheid / natuur en landschap? Actorbenadering Claims, concerns en issues van actoren (Guba & Lincoln, 1989) Houding; indicator voor gedrag (Ajzen, 2005) Interviews (13) en workshops (2) Zowel expert kennis als leken kennis

3 Ontwikkeling landbouw sinds 1950 Bron: CBS

4 Grootte bedrijven per sector (GIAB, 2010) Totaal < 3 duizend Combinaties Intensieve vhd Ov. graasdierh >500 duizend Melkveehouderij Blijvende teelt Tuinbouw Akkerbouw 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

5 Mogelijke ontwikkelingsrichtingen Industrialisering en schaalvergroting Hoogproductieve landbouw Ecologisch kapitaal Functionele natuur Repeasantization Multifunctionele landbouw Bron: CBS en LEI Deeltijdlandbouw en bedrijfsbeëindiging

6 Focus hoogproductieve landbouw Ook met duurzaamheid bezig - kringloopsluiting Dominante ontwikkelingsrichting, maar niet vanzelfsprekend Op peil houden bedrijfsresultaten door kostprijsverlaging Grote investeringen - schulden Nieuwe bedrijfsvormen

7 Voorbeelden Agrolanderij ZO Drenthe Gemengd bedrijf op regionale schaal Afbouw grondbezit Bron: ROM3D Koeien in vrijloopstallen Landschapspark: fietsroute, kinderboerderij Verbinding met burger EcoLaNa (Friesland); Akkerbouwers, melkvee- en schapenhouderij Realiseren ecologische verbindingszone en recreatie Geen beheervergoedingen Grondfinanciering via fonds

8 Klaver Koe/Geit/Kaas Grote melkveehouder Kaasproducent Grote delen keten in eigen handen niche Biologisch, streekproducten, beheer via vrijwilligers Vee op grotendeels stal en conflict rondom uitbreiding Stichting Veldleeuwerik (Roobaard Flevoland) Duurzaamheidstraject akkerbouw bodem Verwerkende industrie: Heineken, McCain, etc. Kansen op verwaarding met ketenpartijen Schaalvergroting veelal te duur

9 Nieuwe bedrijfsvormen in de hoogproductieve landbouw Horizontale samenwerking tussen gespecialiseerde bedrijven op het gebied van grondgebruik, materieel, arbeid, groenblauwe dooradering en financiering. Bedrijven die zich richten op maatschappelijke meerwaarde (beleving consument), diervriendelijkheid, open stallen, maatschappelijke diensten en duurzaamheid.

10 Schaalvergroting via kleinere vestigingen en deels met inzet van technologie. Verticale ketenintegratie (deels met niche producten). Hiermee schermen de bedrijven zich af van ontwikkelingen in de hoofdstroom en realiseren een beter bedrijfsresultaat.

11 Motivaties voor schaalvergroting 1. Toekomstbestendigheid van het bedrijf (reduceren productiekosten per eenheid product); Bedrijfsresultaat op peil houden 2. Trots op een goed lopend bedrijf; 3. Geboeid zijn door dynamiek in het bedrijf en nieuwe activiteiten ontplooien; 4. Technologische ontwikkelingen;

12 6. Voldoen aan kwaliteitseisen en vraag verwerkende bedrijven en handel; 7. Verkrijgen van zekerheid door streven naar een zo groot mogelijk handelsvolume waardoor spreiding in verkoop mogelijk is; 8. Het realiseren van groenblauwe dooradering en meerwaarde voor de sociale omgeving license to produce en intrinsieke behoefte; 9. Behoefte aan meer vrije tijd; 10. Behoud autonomie.

13 Bijdrage aan natuur en landschap Duurzaamheid biodiversiteit Soms zonder vergoeding als MVO License to produce Financiële meerwaarde Grotere bedrijven kunnen ook aan natuur- en landschapsbeheer doen en misschien zelfs beter Hangt sterk af van de ondernemer Schaalgrootte maakt het waarschijnlijk makkelijker

14 Schaalgrootte en verbreding In 2010 ruim 17 duizend melkveebedrijven; gemiddeld 46ha (GIAB 2010) <10 ha 10-25ha 25-50ha ha >100ha Totaal Aantal bedrijven biologisch 1.3% 1.1% 1.7% 2.2% 3.6% 1.8% productverwerking 0.5% 1.6% 1.9% 1.7% 3.6% 1.8% verkoop producten 1.1% 2.3% 2.7% 2.0% 4.3% 2.5% duurzame energie 1.3% 4.3% 14.4% 25.1% 37.3% 16.6% zorg 0.5% 1.6% 1.6% 1.6% 2.5% 1.6% agr.natuurbeheer 8.0% 11.7% 20.7% 31.2% 46.0% 23.1% kinderopvang 0.3% 0.2% 0.6% 0.5% 0.2% 0.5% educatie 0.3% 0.8% 1.5% 2.5% 3.3% 1.8% recreatie 1.1% 3.2% 3.9% 3.7% 4.0% 3.7%

15 Condities Draagvlak van de samenleving voor hoogwaardige landbouw Ontwikkelingsruimte - Overheid in beeld via RO Casco benadering NO Twente interessant voorbeeld Ketenpartijen vinden duurzaamheid belangrijk Willingness to pay voor duurzame producten en diensten Duurzaamheid levert direct voordelen op Dus geen subsidie en geen schulden Reductie grondkosten of markttoegang Duurzaamheidsprestaties concreet kunnen maken

16 Bedankt voor de aandacht!