Petra Berkhout. Onderzoeker, Onderzoeksinstituut LEI Wageningen UR GRONDONTWIKKELINGEN IN PERSPECTIEF

Transcriptie

1 Petra Berkhout Onderzoeker, Onderzoeksinstituut LEI Wageningen UR GRONDONTWIKKELINGEN IN PERSPECTIEF

2 Grondontwikkelingen in perspectief Grondgebonden Ondernemen, 17 november 2015 Petra Berkhout

3 Structuur

4 Ontwikkeling landbouw (1950=100) Areaal Arbeid Bedrijven

5 Ontwikkeling landbouw (1950=100) Dieren Areaal Arbeid Bedrijven

6 Gem.opp. melkvee- en akkerbouwbedrijf euro/ha ha/bedrijf agrarische grondprijs (euro/ha) akkerbouwbedrijven (ha/bedrijf) melkveebedrijven (ha/bedrijf)

7 Bedrijfsontwikkeling Hoe minder grondgebonden des te sterker de teruggang in het aantal bedrijven In veehouderij sneller dan in akkerbouw Daling het grootst in glastuinbouw Akkerbouw het minst afgenomen

8 Ontwikkeling aantal bedrijven Akkerbouwbedrijven Melkveebedrijven Intensieve veehouderijbedrijven Glastuinbouw- en champignonbedrijven

9 Benutting landbouwareaal (1.000 ha) 1.200, ,00 800,00 600,00 400,00 200,00 Grasland Snijmaïs Akkerbouw Tuinbouw 0,

10 Gebruikstitels van landbouwgrond Eigendom Erfpacht Pacht totaal Overige gebruikstitels a)

11 Handel en prijzen

12 Grondtransacties particulieren 80000, , , , , , , ,0 -

13 Grondtransacties niet-particulieren 25000, , , ,0 Provincies Gemeenten BBL Vennootschappen 5000,0 -

14 Prijs onverpacht gras- en bouwland (2e kwartaal) Gemiddelde per kwartaal Voortschrijdend gemiddelde vier kwartalen

15 Regionale verschillen grondprijs Gemiddelde prijs per landbouwgebied,

16 Grondprijs: internationale vergelijking Nederland Denemarken Duitsland Frankrijk

17 Ontwikkeling grondprijs Afgelopen decennia is grondprijs meer gestegen dan de inflatie Grondprijs is ook meer gestegen dan het gemiddelde inkomen per hectare Stijging sterk bepaald door de doorgaande bedrijfsvergroting Agrarische grondprijs bepaald door marginale grondinkomen, niet het gemiddelde inkomen Andere factor: de sterke verlaging van de rentevoet sinds eind jaren tachtig

18 Grondprijs versus toegevoegde waarde (1970=100) Prijs onverpacht gras- en bouwland Netto toegevoegde waarde melkveehouderij Netto toegevoegde waarde akkerbouw

19 Toekomst?

20 Grondmarkt: bijzondere kenmerken Geen homogene markt: ieder perceel is uniek Grond is niet maakbaar: schaarste leidt tot prijsstijging Externe effecten kunnen bepalend zijn voor de waarde Door specifiek grondgebruik ontstaan ook publieke goederen (open ruimte, landschap) Een en ander leidt tot overheidsbemoeienis: ruimtelijke ordening, infrastructuur, milieu, landbouw, natuur

21 Invloeden agrarische grondmarkt Algemeen-economische ontwikkelingen, waaronder werkgelegenheid buiten landbouw en rentevoet Vraag naar ruimte voor andere functies dan landbouw: bedrijven, infrastructuur, wonen, natuur en water Landbouwontwikkelingen, mede onder invloed van overheidsbeleid voor landbouw en milieu

22 Grondgebondenheid melkveehouderij Melkveewet => voorwaarden aan toename fosfaatproductie boven referentie (grond of verwerken) AMvB => om grondgebondenheid te bevorderen Verwachting tot 2 juli: vraag naar grond neemt toe, vooral in Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel

23

24 Grondgebondenheid melkveehouderij Sinds 2 juli: fosfaatrechten => productierechten Grote onduidelijkheid over effecten, per bedrijf anders Hebben de groeiers genoeg rechten? Kunnen ze groei opvangen met verlagen fosfaatexcretie? Gaat het geld in de grond of in de rechten?

25 Toekomstige ontwikkelingen Schaalvergroting zet door Perspectieven grondgebonden sectoren? Milieuwetgeving invloed, exacte effect zal per regio en bedrijf anders zijn Trend grondprijs is stijgend, maar dat sluit (tijdelijke) prijsdalingen niet uit Risicoanalyse!

26 Dank voor uw aandacht

27 Nieuwe Database Agrarische Grondmarkt Doel: Kadaster en LEI Wageningen UR publiceren in beknopte vorm en op regelmatige basis over de agrarische grondmarkt. En leveren maatwerk aan externe partijen (w.o. voor berichten ASR vastgoed). Basis: Overboekingsdatabase (OVB), aangevuld met geografische en administratieve gegevens Overige bronnen: Digitale Kadastrale Kaart (DKK), Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) (bebouwing), Landbouwtelling en de Basisregistratie Percelen (BRP)

28 Mestwetgeving Wet Verantwoorde groei Melkveehouderij ( ) toename fosfaatproductie boven de melkveefosfaatreferentie van 2013 op eigen grond plaatsen, voor 100% verwerken of een combinatie AMvB Begrenst mestverwerking voor bedrijven met melkvee die uitbreiden Fosfaatrechten Ref.jaar 2014 plus veranderingen tot 2 juli 2015

29 Prijs los land: onverpacht en verpacht Prijs onverpacht los land Prijs verpacht los land