*Z004F841DAB* Stadsregio Amsterdam t.a.v. Dagelijks Bestuur. Geachte leden van het Dagelijks Bestuur,

Transcriptie

1 Bezoekadres Amstel PN Amsterdam Postbus AE Amsterdam Telefoon amsterdam.nl Retouradres: Postbus 202, 1000 AE Amsterdam Stadsregio Amsterdam t.a.v. Dagelijks Bestuur *Z004F841DAB* Datum 6 december 2016 Uw kenmerk Behandeld door G. Bakker, V&OR\Kennis&Kaders, , G.Bakker@amsterdam.nl Kopie aan Bijlage Onderwerp Bestuurlijke reactie op concept-vervoerplan GVB 2018 Geachte leden van het Dagelijks Bestuur, De gemeenteraad heeft met waardering kennisgenomen van het concept-vervoerplan GVB Het vervoerplan bevat de beoogde nieuwe routes en frequenties voor bus- en tramlijnen vanaf de ingebruikname van de Noord/Zuidlijn in juli Met de opening van de Noord/Zuidlijn krijgt Amsterdam er een belangrijke verbinding in het OV-netwerk bij. Voor vele reizigers en bezoekers van onze stad betekent dit een flinke kwaliteitsimpuls van het openbaar vervoer, waarmee de economische ontwikkeling van- en de leefkwaliteit in de stad wordt verbeterd. Met de ingebruikname van de Noord/Zuidlijn wordt het OV-netwerk opnieuw (efficiënter) ingericht. Dit vergt een ingrijpende verandering van het huidige OV-lijnennet. GVB geeft hier in haar concept-vervoerplan invulling aan op basis van de in 2015 opgestelde OV Lijnennetvisie. Het resultaat is een vervoerplan waarin het metronetwerk de ruggengraat vormt voor het stedelijke en regionale OV. De tram- en (streek)buslijnen sluiten zoveel als mogelijk aan op het metronetwerk, waarbij de Noord/Zuidlijn een centrale functie gaat vervullen. Dit betekent onder andere dat de trams minder richting CS en Zuid en méér Oost-West zullen gaan rijden en dat er minder stad- en streekbussen tot in de binnenstad gaan rijden. Hieronder geven wij een algemene reactie op het concept-vervoerplan. Vervolgens benoemen wij algemene aandachtspunten en lichten we enkele specifieke aandachtspunten bij het vervoerplan toe. Dit alles leidt tot nader te maken vervolgafspraken. Een routebeschrijving vindt u op

2 Pagina 2 van 9 I Algemene reactie op het concept-vervoerplan 2018: Amsterdam onderschrijft het vervoerplan op hoofdlijnen Wij vinden dat GVB een duidelijk vervoerplan heeft ontwikkeld, dat goed aansluit op de ingebruikname van de Noord/Zuidlijn en waarin de voorgestelde keuzes helder worden toegelicht. Ook de onderbouwingen van de wijzigingen per stadsdeel zijn helder. Het vervoerplan moet voldoen aan het Programma van Eisen en aan de OV Lijnennetvisie van de Stadsregio Amsterdam (verder: SRA). Daar toetst SRA op. In de OV Lijnennetvisie is aangegeven dat de grote reizigersaantallen vooral van de metro gebruik gaan maken. Voor de ritten van- en naar de binnenstad zal dat straks minimaal 60% moeten zijn (nu 30%). GVB voorziet in het concept-vervoerplan tevens een aanpassing van het tramaanbod Oost-West van twee laagfrequente tramlijnen op de Binnenring (Weteringschans/Sarphartistraat) nu naar drie hoogfrequente tramlijnen straks, waarmee het aantal ritten op werkdagen daar verdubbelt. De infratoets Vanuit de verantwoordelijkheid van de gemeente als wegbeheerder en vanuit haar verantwoordelijkheid voor de integrale bereikbaarheid van de stad, is in het kader van de OV Lijnennetvisie afgesproken dat de gemeente een infratoets uitvoert op het Basisplan van GVB. Deze toets sluit aan op de opdracht van GVB conform artikel 73 f van de concessie dat er een beschikbaar netwerk is voor haar plan. In de infratoets is onderzocht of veranderingen in de tramlijnen en/of frequenties impact hebben op andere modaliteiten en op de bereikbaarheid van de stad als geheel. Omdat de doorstroming op kruispunten daarbij van groot belang is en sommige kruispunten nu al aan hun maximale capaciteit zitten, is hierbij gebruik gemaakt van een verkeersmodel dat specifiek geschikt is voor het monitoren van verkeersafwikkeling op kruispunten. De infratoets is uitgevoerd op de zes kruispunten met de grootste wijzigingen in de frequentie van de tram. Op basis van de analyse van deze kruispunten, verwachten wij dat het vervoerplan op een acceptabele manier kan worden afgewikkeld op het bestaande OV-netwerk in Amsterdam, met uitzondering van het kruispunt Stadhouderskade / Hobbemastraat. Daar heeft de toename van het aantal trams van 18 naar 28 per uur in de ochtendspits een grote impact op de doorstroming Stadhouderskade van met name het autoverkeer. Gezien de bereikbaarheid van de stad is dit aantal trams te hoog. Dit wordt nader toegelicht onder punt IIIA. Bij de uitgevoerde infratoets hoort de kanttekening dat er op basis van de voorgestelde lijnvoering afstemming van de verkeerslichten nodig is. Dat gebeurt op basis van (vervolg)onderzoeken op alle met verkeerslichten geregelde kruispunten. Hieruit kan straks blijken dat de prioriteit voor het openbaar vervoer wijzigt op het betreffende kruispunt, omwille van de regelbaarheid van het kruispunt. Hierover wil de gemeente graag een vervolgafspraak maken (zie IV Overige te maken vervolgafspraken). Daarnaast wijst de gemeente erop dat met name op drukke plekken en in smalle straten in de binnenstad niet altijd plaats is voor méér trams en/of bussen (zie pagina 13 van het conceptvervoerplan). De kwaliteit van de openbare ruimte of de keuze voor andere modaliteiten zoals de voetganger en de fiets kan daar in voorkomende gevallen prevaleren. Het uitgangspunt van GVB dat daar waar de meeste mensen zijn ook het meeste openbaar vervoer is (pagina 75), kan daarom

3 Pagina 3 van 9 niet het leidend principe zijn. Vandaar dat de gemeente onderstaand aandacht vraagt voor gebiedsontwikkeling en verblijfskwaliteit en specifieke aandachtspunten bij het conceptvervoerplan. Ook hier zijn nadere afspraken gewenst. Met in achtneming van bovenstaande, onderschrijft de gemeente het vervoerplan van het GVB op hoofdlijnen. Het plan draagt bij aan een efficiënter, betrouwbaar OV-netwerk met betere verbindingen en kortere reistijden voor de meeste reizigers. II Algemene aandachtspunten: goed openbaar vervoer is belangrijk bij de verdere groei van de stad De stad Amsterdam is in trek. Het aantal mensen en bedrijven dat zich in onze stad wil vestigen groeit en ook het aantal bezoekers en overnachtingen in de stad neemt toe. De stad groeit de komende decennia verder. Daarmee neemt ook de mobiliteit in het algemeen toe en in het bijzonder het gebruik van OV. In het concept-vervoerplan wordt de invloed van de recente en toekomstige groei van het aantal reizigers nader toegelicht. GVB verwacht na een groei van 6% in 2015 binnen enkele jaren toe te groeien naar 1 miljoen reizigers per werkdag (is nu: reizigers). Deze groei doet zich het sterkst voor van, naar en in de binnenstad. Uit het conceptvervoerplan valt niet op te maken welke trams waar (over)vol zijn of dreigen te worden. Zelf zien wij een aantal ontwikkelingen in de stad met betekenis voor het openbaar vervoer en daarmee aandachtspunten voor het vervoerplan. Deze worden hieronder geschetst. A Koers 2025 de Amsterdamse woningopgave Goed openbaar vervoer is belangrijk bij de verdere groei van de stad. In Koers 2025 heeft Amsterdam de ambitie geformuleerd om tot 2025 de bouw van woningen met bijbehorende voorzieningen binnen de stadsgrenzen mogelijk te maken. Voorbeelden hiervan zijn de ontwikkeling van het Westergasfabriekterrein/ de Spaarndammerbuurt, Amstel 3, Ringzone West, Cruquiusbuurt, Overhoeks en op langere termijn Haven/Stad. Een goede en tijdige OVontsluiting van de nieuwbouwlocaties is belangrijk voor de ontwikkeling en bereikbaarheid van deze gebieden. Het eventueel verlenen van een ontheffing van de ontsluitingsnormen conform het Programma van Eisen zien wij daarbij niet als een wenselijke oplossingsrichting voor de OVontsluiting. Wij stellen voor om op korte termijn nadere afspraken met u te maken over de wisselwerking van groei van de stad, gebiedsontwikkeling en de ontsluiting van OV. B Druk op het centrum De toename van bewoners en bezoekers in Amsterdam legt een druk op de openbare ruimte en de leefbaarheid van de stad. Vooral in de voetgangersgebieden in het centrum, zoals bijvoorbeeld de Leidsestraat, groeit het spanningsveld in het ruimtegebruik tussen voetgangers en de tram. Dat levert soms gevaarlijke situaties op. Hier is in de reactie op de OV Lijnennetvisie al aandacht voor gevraagd en dit is ook een belangrijk aandachtspunt in de Uitvoeringsagenda Mobiliteit (UAM) van de gemeente. In het verlengde van de UAM-maatregel Nieuwezijds als wandel- en fietsboulevard' is met u afgesproken om gezamenlijk te onderzoeken of de Leidsestraat tramvrij gemaakt kan worden ten

4 Pagina 4 van 9 faveure van de voetganger, waarbij de tramreiziger een volwaardig alternatief krijgt via andere routes. C Belang van wayfinding en reizigersinformatie voor ontlasting drukke gebieden Wij verwachten dat de metrohaltes Vijzelgracht en Ferdinand Bolstraat belangrijke haltes voor de bezoekers van het Museumplein worden, al dan niet in combinatie met de tram (bijvoorbeeld ook halte Spiegelgracht voor Rijksmuseum). Goede wayfinding en reizigersinformatie is van belang omdat veel reizigers een sneller reisalternatief via station Zuid naar gebieden als de Pijp en het Museumplein krijgen. Daarmee wordt de drukte in trams door het centrum verminderd. III. Specifieke aandachtspunten bij concept-vervoerplan GVB 2018 Naast de algemene aandachtspunten hebben we enkele specifieke aandachtspunten bij het concept-vervoerplan, zie figuur 1. Deze lichten we in hieronder nader toe. Wij geven daarbij aan of het aandachtspunt aanleiding geeft tot nadere afspraken met u en GVB. Figuur 1. Specifieke aandachtspunten bij concept-vervoerplan GVB 2018

5 Pagina 5 van 9 A Kruispunt Stadhouderskade/Hobbemastraat Op het kruispunt Stadhouderskade/Hobbemastraat is op basis van de Infratoets reden tot zorg. Op dit kruispunt met het drukste deel van de S100 neemt het aantal streekbussen weliswaar af, maar neemt met name in de ochtendspits het aantal trambewegingen sterk toe (van 18 naar 28 per richting). Dit doorkruist de ambitie van de gemeente om de doorstroming van de auto op de Stadhouderskade (i.c. S100) de komende jaren te verbeteren. Daarnaast neemt door de afsluiting van De Munt (voor autoverkeer vanaf de Vijzelgracht richting Rokin) het autoverkeer daar toe. Daarnaast heeft de Stadhouderskade ook de hoogste prioriteit in doorstroming vanuit het regionale netwerk en is bovendien een calamiteitenroute. De Stadhouderskade vormt een gezamenlijke opgave. De doorstroming van het autoverkeer voldoet niet aan de streefwaarde van 20 km/uur. Wanneer het aantal trams leidt tot extra doorstroomproblemen voor de auto op de Stadhouderskade, dan zal mogelijk de huidige prioriteit binnen de verkeersregelingen voor het openbaar vervoer moeten worden aangepast. Vanwege dit gegeven staat het college op het standpunt dat GVB de komende jaren het aantal trams moet afstemmen op de beschikbare ruimte van maximaal trams. Alleen dan kan de doorstroming worden geborgd, hetgeen overigens ook leidt tot een verbetering van de luchtkwaliteit. B Leidsestraat In het concept-vervoerplan staat dat er 24 trams/uur door de Leidsestraat blijven rijden. Dit is 4 trams meer dan aangegeven in de OV Lijnennetvisie. Wij begrijpen deze keuze van GVB in relatie tot de in de concessie voorgeschreven bezettingsgraad van 60% en de sterk gegroeide reizigersstromen rondom Leidsestraat / Museumkwartier. In het perspectief van het afgesproken gezamenlijke onderzoek in het kader van UAM naar een tramvrije Leidsestraat, stemmen wij er voor dit vervoerplan mee in. Verder willen wij hier een aantal afspraken aan koppelen: a. dat de gemeente wordt betrokken bij de keuze wanneer de ondersteuningslijn 3B wordt ingezet (alleen gedurende drukke momenten) om zo het aantal vaste tramlijnen door de Leidsestraat beperkt te houden; b. dat we, met het oog op de toenemende druk op de openbare ruimte, in gesprek blijven over de ontwikkeling van het reizigersgedrag en de mogelijkheden om dit te beïnvloeden (bijvoorbeeld via wayfinding naar de metro) en zo nodig de inzetnorm van materieel in relatie tot de bezettingsgraad bespreken; c. dat we het reizigersgedrag na ingebruikname van de Noord/Zuidlijn gezamenlijk monitoren. Daarnaast houdt de gemeente de leefbaarheid en de voetgangersveiligheid nadrukkelijk in het vizier. C De Lairessestraat De huidige tramlijn 16 keert in dit concept-vervoerplan niet terug in de De Lairessestraat. GVB en SRA geven aan dat zij de verwachting hebben dat een tramlijn over de De Lairessestraat in toekomstige vervoerplannen terugkeert. De gemeente handhaaft het tramprofiel in het nieuwe ontwerp voor de De Lairessestraat bij het geplande grootonderhoud van de straat in 2017.

6 Pagina 6 van 9 D Cruquiusgebied Op deze locatie in stadsdeel Oost vindt nieuwe gebiedsontwikkeling plaats, die ook leidt tot een nieuwe ontsluitingsvraag naar openbaar vervoer. GVB heeft in het concept-vervoerplan twee opties geschetst: het verleggen van het eindpunt van de huidige lijn 22 of het aanleggen van een nieuwe looproute, inclusief brug ter hoogte van het Voorboezem. Wij wijzen erop dat vanwege waterhuishoudkundige redenen de aanleg van de brug, die helemaal doorgetrokken wordt naar de Flevoparkweg, mogelijk niet wenselijk wordt geacht door het waterschap. Het niet kunnen aanleggen van de beoogde brug zal leiden tot te lange looproutes, als het eindpunt van de huidige lijn 22 niet wordt verlegd. Wij verwachten niet dat het realiseren van deze brug op korte termijn haalbaar is en vragen u, tot de brug een feit is, voorlopig te kiezen voor het verleggen van het eindpunt van buslijn 22 naar het voormalige eindpunt bij rotonde Van Lohuizenlaan-Cruquiusweg. E Witte de Withstraat/Hoofdweg In het concept-vervoerplan wordt voorgesteld om de route van de huidige lijn 7 te verleggen van de Witte de Withstraat naar de Hoofdweg. Wij attenderen u erop dat er nu nog geen adequate halte-voorzieningen zijn op de Hoofdweg. Hierover zijn afspraken nodig. Verder constateren wij dat het verwijderen van de tramlijn uit de Witte de Withstraat voor de bewoners erg lange loopafstanden oplevert, ook omdat de bestaande looproutes via bruggen beperkt is. F Stadsdeel Noord Amsterdam-Noord is een van de gebieden in de stad waar nieuwe woningen worden gerealiseerd als antwoord op de grote woningopgave van de stad. Zoals eerder opgemerkt willen we GVB wijzen op de snelle gebiedsontwikkeling in dit gebied en het belang van een goede ontsluiting van het OV, zowel overdag als in de avonduren, conform de ontsluitingsnormen van het Programma van Eisen van de concessie. Zo is de bereikbaarheid van het uitgaansgebied in de Overhoeksstrip s avonds een aandachtpunt. De ontwikkeling van nieuwe wijken kan daarnaast betekenen dat op relatief korte termijn de routes van sommige buslijnen moet worden heroverwogen. Een voorbeeld is Elzenhagen, waar in het voorliggende concept-vervoerplan een buslijn is geschrapt op de Elzenhagensingel, terwijl daar in de nabije toekomst een groot aantal nieuwe woningen wordt gerealiseerd. Wij willen GVB vragen daarom in de vervoerplannen na 2018 in overleg met de gemeente te anticiperen op de gebiedsontwikkeling. Een ander aandachtspunt in stadsdeel Noord is dat de OV-ontsluiting van de gebieden Oostzanerwerf en Kadoelen in het concept-vervoerplan uitsluitend nog door streekvervoer wordt bediend. Dit betekent dat stadspashouders die een GVB-kaart ontvangen niet langer toegang hebben tot GVB-OV in deze wijken. Wij willen graag met u, GVB, EBS en Connexxion in overleg om een oplossing te vinden voor deze stadpashouders.

7 Gemeente Amsterdam Datum 12 december 2016 Pagina 7 van 9 Figuur 2 Specifieke aandachtspunten in Amsterdam-Noord G Beheer en onderhoud bij uitbreiding lokale spoorinfrastructuur Amsterdam heeft eind 2013 met SRA (en GVB) afspraken gemaakt over de beschikbare financiën voor het beheer en onderhoud van de railinfrastructuur (voor de periode 2014 tot en met 2024). Benodigde investeringen (zoals aan haltes, wissels en energievoorziening) alsmede de kosten van toenemend gebruik van het tramnetwerk vallen buiten het financieel kader uit 2013 en zullen additioneel gedekt moeten worden. Zowel over omvang als wijze van financiering zijn nog nadere afspraken tussen gemeente en SRA nodig. Inmiddels is in ieder geval op drie punten duidelijk dat (mogelijk) aanpassing van de bestaande railinfrastructuur noodzakelijk is om het vervoerplan uit te kunnen voeren: a. op een drietal kruispunten moet de halteligging mogelijk worden aangepast; b. op één locatie zal een handbediende wissel elektrisch gemaakt moeten worden; c. de verwachting is dat aanpassing c.q. investeringen in de energievoorziening nodig zijn (onderzoek is nog niet afgerond).

8 Pagina 8 van 9 IV. Overige te maken vervolgafspraken In aanvulling op het voorgaande maken we graag nadere afspraken met u en GVB over de volgende onderwerpen: 1. Monitoring gevolgen NZL De Noord/Zuidlijn zelf levert nieuwe reizigers op. Op basis van de GVB-monitoring van het reizigersgedrag zijn aanpassingen van het vervoerplan mogelijk wenselijk. Wij worden graag betrokken bij de tussenevaluatie van deze monitoring. Vanwege de grote betekenis van de Noord/Zuidlijn voor de stad wordt gewerkt aan een opzet voor een breder evaluatieonderzoek naar de effecten ervan. Uiteraard zullen wij de resultaten hiervan met u en GVB bespreken. 2. Afstemming over aanpassingen aan kruisingen en haltevoorzieningen Wij verwachten dat GVB zoals gebruikelijk met de gemeente nadere afspraken maakt over noodzakelijke aanpassingen aan verkeerslichten op kruisingen en aan haltevoorzieningen. Dit kan pas plaats gaan vinden nadat de lijnvoering is uitgewerkt, met bijbehorende lijnnummers. Hierbij geldt de nog aan te leggen haltevoorziening op de Hoofdweg als specifiek aandachtspunt. Alle met verkeerslichten geregelde kruispunten waar volgens de nieuwe lijnvoering de frequentie hoger wordt en/of de rijrichting wijzigt, moeten getoetst worden op regelbaarheid. Gevolg van niet-regelbaarheid kan zijn dat de prioriteit voor het openbaar vervoer op een aantal kruispunten wijzigt. 3. Toekomstige investeringen in de OV-infrastructuur De OV-infrastructuur en het gebruik daarvan verandert de komende jaren nog flink door de maatregelen uit de Investeringsagenda OV, het toevoegen van nieuwe OVinfrastructuur en door de groei van de stad zelf. Daarvoor blijft monitoring en intensieve samenwerking wenselijk. Voor nog aan te leggen infrastructuur zijn afspraken nodig om te garanderen dat deze ook doelmatig wordt gebruikt. Voor bestaande infrastructuur die tijdelijk of structureel niet meer wordt gebruikt, zijn afspraken nodig over nut en noodzaak van instandhouding. In het concept-vervoerplan wordt bijvoorbeeld wel aangegeven dat de traminfrastructuur in de Witte de Withstraat mag verdwijnen, maar is dat bijvoorbeeld niet duidelijk over de G. Metsustraat. 4. Toets van de Beheerder en Bevoegd Gezag Lokaalspoor Per 1 december 2015 is Amsterdam wettelijk beheerder van de Tram- en Metro infrastructuur en Bevoegd Gezag voor de vergunningverlening ter zake. Vanuit die hoedanigheid beoordeelt de gemeente of de railinfrastructuur geschikt is voor het nieuwe vervoerplan en of bij wijzigingen in het gebruik van de infrastructuur nadere toetsing nodig is (met eventueel advies van de safetyboard). Nog niet alle onderzoeken zijn afgerond, maar vooralsnog zijn hierin geen onoverkomelijke issues naar voren gekomen.

9 Pagina 9 van 9 5. Doorontwikkeling van het vervoerplan Net zoals GVB in het concept-vervoerplan aangeeft (pagina 13) verwachten wij dat in de aanloop naar 2018 de ontwikkelingen niet stil zullen staan, ook niet met betrekking tot de bereikbaarheid van de stad, het gebruik van de infrastructuur en/of de openbare ruimte. Wij verwachten dat het nodig is wijzigingen in het vervoerplan (lijnvoering of frequenties) of in investeringen in OV-infrastructuur met elkaar te bespreken en verzoeken u regie te voeren om hierover met elkaar in gesprek te blijven. 6. Goede en tijdige informatievoorziening aan de reizigers Gezien de ingrijpende veranderingen in het OV-lijnennet, is het goed en tijdig informeren van bestaande en toekomstige reizigers een belangrijk aandachtspunt. Veel Amsterdammers zullen geraakt worden door de wijzigingen in het lijnennet, daarom worden wij graag actief betrokken bij (de planvorming voor) het informeren van reizigers. V. Tot slot: Meezending individuele reacties stadsdelen De stadsdelen hebben afzonderlijk gereageerd op het concept-vervoerplan. Bijgaand sturen wij u deze gebundelde reacties als bijlage mee. Gezien de gedetailleerde adviezen van de stadsdelen, voortkomend uit de ogen- en oren functie die de bestuurscommissies in de stadsdelen vervullen, verzoeken wij u zo veel mogelijk van deze adviezen over te nemen in de definitieve versie van het vervoersplan. Met instemming hebben wij kennis genomen van het concept-vervoerplan 2018 van GVB. Een vervoerplan waarin wij ons op hoofdlijnen kunnen vinden. Voor de generieke en specifieke aandachtspunten en voor de financiële consequenties zijn nog nadere afspraken met u en GVB nodig. Wij zien dit met vertrouwen tegemoet. Met vriendelijke groet, De gemeenteraad van Amsterdam, raadsgriffier voorzitter M. Pe E.E. van der Laan