Concordiacomplex Ede

Transcriptie

1 Concordiacomplex Ede

2 Even voorstellen Klaas Boeder, adviseur Instandhouding Monumenten Ruim 30 jaar werkzaam in de monumentenzorg o.a. Provincie Gelderland, Monumentenwacht Expertise historische dakbedekkingen Docent bij Opleiding restauratiemedewerker Secretaris van Monumentencommissie van de Gemeente Ede

3 Wat komt aan de orde? 1. Wet en regelgeving Monumentenzorg 2. Vergunningplicht, wat mag wel en niet? 3. Concordiamolen een complex complex 4. Aanpak van het Concordiacomplex

4 1. Wet en regelgeving Wie beschermt monumenten? Rijk op basis van Monumentenwet 1988 zgn. Rijksmonumenten ingeschreven in register, ca monumenten Gemeenten op basis van gemeentelijke monumentenverordening aanvullend Provincie op basis van provinciale monumentenverordening aanvullend

5 Wie doet wat? Gemeente verleend vergunningen voor: Rijksmonumenten Gemeentelijke monumenten Gemeente kan onderhoud en restauratie subsidiëren of financieren van gemeentelijke monumenten Rijk adviseert aan gemeenten over vergunningen van rijksmonumenten Rijk verleent subsidies voor onderhoudsplannen, restauraties en consolidatie van Rijksmonumenten Nationaal Restauratie Fonds (NRF) financiert d.m.v. laagrentende leningen en betaalt subsidies van het Rijk uit

6 Taken van de gemeente Gemeente heeft een sleutelrol! Stelt gemeentelijke structuurvisie en bestemmingsplannen vast. Zorgt (verplicht vlg Wro) voor de cultuurhistorische component in structuurvisie en bestemmingsplannen Adviseert het Rijk bij aanwijzing / bescherming van rijksmonumenten Functioneert als loket voor de eigenaren van monumenten Verleent vergunningen, inclusief stellen van voorwaarden Zorgt voor toezicht en handhaving op verleende vergunningen

7 Wat doet RCE (RACM)? RCE = Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Verzorgt aanwijzing en bescherming door het Rijk van rijksmonumenten Adviseert gemeenten bij vergunningverlening Stelt expertise beschikbaar bij specifieke problemen Verstrekt subsidies voor instandhoudingsplannen, consolidatie en restauraties

8 Taken Nationaal Restauratiefonds NRF bank voor restauratie en onderhoud Verstrekken van laagrentende leningen, financiering Uitbetaling van subsidies restauraties (Brrm) onderhoud (Brom) instandhouding (Brim) Bieden faciliteiten rekening courant Adviseren eigenaren aanpak restauratie, onderhoud en financiering Restauratiewijzer Participeren in gemeentelijke en provinciale cultuurfondsen voor gemeentelijke en provinciale monumenten

9 2. Vergunning wat mag wel of niet? Misverstand 1: er mag niks! er mag of kan veel op basis van een goed plan op basis van bouw en cultuurhistorisch onderzoek mogelijkheden etc. Misverstand 2: alleen de buitenkant is beschermd interieur / structuur is ook beschermd alles wat aard en nagelvast is, is ook beschermd Uitgangspunten bij toetsing van plannen: behoud van hoofdstructuur en verschijningsvorm behouden gaat voor vernieuwen afweging van alle monumentwaarden

10 Verlenen van vergunningen Gebaseerd op artikel in de Monumentenwet of verordening Lid 1 verbod à beschadigen of verminken Lid 2 zonder of in afwijking van vergunning a. afbreken, wijzigen of verstoren b. ontsieren of in gevaar brengen door herstel of gebruik

11 Hoever strekt de vergunningplicht? Voor restauratie, ingrepen en wijzigingen van uiterlijk is altijd een monumentenvergunning vereist Monumentenwet en verordeningen onderhoud van het monument is vergunningsvrij Onduidelijkheid over reikwijdte van vergunningplicht, volgens de letter van de wet bijna alles Vergunning is echter middel en geen doel op zich handelen naar geest van de wet! Beleid per gemeente is verschillend, hierdoor ontstaat helaas een zekere rechtsongelijkheid Pleeg altijd vooroverleg met gemeente over wat je wilt en hoe je het wilt doen planvorming

12 Modernisering Monumentenzorg Uitgangspunten MoMo Van objectgericht naar omgevingsgericht cultuurlandschap betrekken in ruimtelijke ordening Van conserverend naar ontwikkelend: behoud door ontwikkeling, zorg voor tijdige herbestemming Aandacht voor het verhaal dat het gebouw wil vertellen Aandacht voor kwaliteitsborging bij toetsing van plannen en uitvoering Medio 2011 komt er een nieuwe Monumentenwet (MoMo)

13 3. Concordiamolen Ede Terugblik geschiedenis Er is al sprake van een standerdmolen in de 17e eeuw op ongeveer dezelfde plaats Molen is gelegen aan de westzijde van het dorp Ede (gunstig voor de wind) op de overgang van laag (Gelderse Vallei) naar hoog (Veluwe) In 1865 wordt ter vervanging een stellingmolen gebouwd met een molenromp afkomstig uit de Zaanstreek achter een al aanwezige boerderij

14 Ontwikkeling van het complex In 1889 bij de molen een stoommachine (gesloopt voor uitbreiding maalderij Achter de molen wordt een maalschuur gebouwd (bewaard) In 1937 nieuwe maalderij en in 1955 uitgebreid Uitbreiding van 1995

15 Afronding van het complex 1960 Bouw van een loods (gesloopt voor nieuwbouw) In 1962 onttakeling molen door verwijderen van wiekenkruis In 1963 ophogen van maalderij uit 1937 In 1970 plaatsing silo op uitbreiding van 1955 In 1970 plaatsing molen op Rijksmonumentenlij st verzoek tot sloop geweigerd

16 Situatie Concordiamolen ca 1990 Een gecompliceerd complex: Verdere aftakeling molen, in e restauratieplannen Poging tot verplaatsing van molen naar Kootwijkerbroek, geweigerd door minister Boerderij + schuur worden gemeentelijk monument Problematische verhouding tussen V.d. Craats (eigenaar molencomplex en terrein) en gemeente Ede Problematische ligging van veevoederbedrijf in centrum Ede Verslechtering molenbiotoop door hogere nieuwbouw in omgeving

17 Situatie na 2000 Concordiamolen een gecompliceerd proces: Vertrek Veevoederbedrijf V.d. Craats en aankoop complex in 1999 door projectontwikkelaar Tekton Gemeente verwerft molen, vernieuwd plan voor molen in 2002, verhoging molenromp met 3.75 meter, reservering restauratie , Opstellen herontwikkelingsplan Concordia met sloop van maalderij, op terrein nieuwbouw etc. Na weigering plan onderzoek naar cultuurhistorische waarde, aanwijzing in 2003 van complete complex van molen met maalderij door het Rijk op verzoek van Stichting Industrieel Erfgoed Gelderland Flevoland Sloop in 2003 van de hoge plaatstalen silo en consolidatie van het complex

18 4. Aanpak complex na 2004 Concordiamolen een gecompliceerd project: In 2004 plaatsing maalderijcomplex 1937 op Rijkslijst Boerderij met schuur blijft gemeentelijk monument Reductie nieuwbouw appartementen van 79 naar 41 en 28 woningen Exploitatietekort van , wordt door Gemeente Ede gedragen Projectontwikkelaar Tekton laat door BOEI plan maken voor herbestemming maalderijcomplex In 2008 wordt molen gerestaureerd In 2008 wordt plan voor nieuwbouw op terrein en herbestemming maalderij voorgelegd aan monumentencommissie van Ede positief advies aan B & W

19 Stand van zaken in 2010 Molen verhoogd tot 5.40 meter gerestaureerd en maalvaardig Boerderij met schuur blijft gemeentelijk monument, herbestemd en gerestaureerd voor kantoor / bewoning Start nieuwbouw appartementen complex en woningen Herinrichting omliggende terrein

20 Herbestemming maalderij Ingrediënten voor een goed plan: Vasthoudendheid, zorgvuldigheid en creativiteit Bouwhistorisch onderzoek i.v.m. mogelijkheden tot aanpassing en/of transformatie Herbestemming past zich bij het monument aan, niet het monument past zich bij herbestemming aan en wordt overvraagd inventarisatie mogelijkheden Projectontwikkelaar, architect/adviseur met affiniteit voor cultuurhistorie en bewezen ervaring Goede presentatie en motivatie van herbestemming en aanpassingen

21 Problemen: Aanpassing bestemmingsplan op nieuwe functie Zeer gesloten karakter, te weinig daglicht Reductie bouwmassa i.v.m. molenbiotoop windvang Beschermde status als Rijksmonument Herbestemming maalderij

22 Herbestemming maalderij Herbestemming als kantoor met handhaving structuur en uitstraling Ingreep / transformatie op 1 plaats door sloop + plaatsing vliesgevel

23 Impressie van een complex Boven à na herbestemming: rechterzijde deel 1937, linkerzijde deel uit 1955 Rechts à complex vanaf Molenstraat

24 Impressie van een complex Boven: aanpassing maalderij 1937 met handhaving silo Rechts: complex vanuit nieuwbouw als landmark

25 Samenvatting Conclusies uit deze case? Herbestemming / transformatie moet passen in groter geheel gebiedsgerichte aanpak Gemeente moet bereid zijn in oplossingen te denken en niet in problemen aanpassing van bestemmingsplan Op basis van goed plan op de juiste manier gepresenteerd kan er veel! Behoud van cultuurhistorie leidt tot versterking identiteit Tijdig overleg met monumentencommissie over herbestemming zorgt voor positief advies aan B & W

26 Bedankt voor uw aandacht