Ontdek de topstukken van het Erasmushuis. Voor kinderen vanaf 8 jaar

Transcriptie

1 Ontdek de topstukken van het Erasmushuis Voor kinderen vanaf 8 jaar

2 1 OP HET SPOOR VAN ERASMUS Gebruiksaanwijzing Eerst en vooral, installeer jezelf comfortabel, bijvoorbeeld in het werkkabinet van Erasmus, en duik in de geschiedenis van het huis (Een museum als geen ander). Je mag aan iemand vragen het je voor te lezen, of het zelf lezen. Vervolgens, in actie! Ontcijfer één voor één de aanwijzingen in je zak, vind de werken terug waaruit ze afkomstig zijn en vervolledig het routeblad. Als je klaar bent, toon het dan aan de persoon aan het onthaal, ze zal je toegang verlenen tot de schatkist. Zo zal je een souvenirtje vinden om mee naar huis te nemen... Een museum als geen ander WelkominhetmuseumvanErasmus! Dit hier, is geen museum zoals alle andere. Wanneer je door de deuropening stapt, kom je binnen in een echt huis, waar grote persoonlijkheden, heel lang geleden hebben geleefd, geslapen, gestudeerd, gelachen, gehuild en liefgehad. Sindsdien is het alsof de tijd heeft stilgestaan. Kijk rondom : de meubels, de schilderijen, de standbeelden, alles of toch bijna- is getuige van de staat van het huis vijfhonderd jaar geleden. Vijfhonderd jaar! Beeld je in : het was in het jaar 1521, de achtergrootvader van je achtergrootvader was nog niet geboren. 2.

3 In die tijd was het huis gloednieuw. Het was een kanunnik die er leefde : Pieter, een religieuse bediende in dienst van de kerk van de heiligen sint Pieter en sint Guido, de grote collegiale kerk waarvan je de klokkentoren ziet wanneer je op de binnenplaats staat. Anderlecht was toen een klein dorpje net buiten Brussel. Het platteland! Maar waarom zegt men dat het het huis van Erasmus is? In werkelijkheid, was het niet echt zijn huis, maar hij is hier een tijdje komen wonen. Erasmus had zelf geen huis, omdat hij altijd op reis was. Hij logeerde bij vrienden die hij had overal in Europa. Hij zei : «Daar waar de vrienden zijn, daar is de rijkdom» en ook : «Het vaderland is daar waar men zich goed voelt». Hij was priester, hij is nooit getrouwd en heeft geen familie gehad. Heel zijn liefde is naar de boeken en het schrijven gegaan. Hij was zo gepassioneerd door het lezen van Griekse en Romeinse boeken, dat hij heel Europa doorkruiste op zoek naar de oudste versies van teksten. In die tijd waren boeken zeldzaam en zeer kostbaar. Zijn vriend Pieter bezat een uniek manuscript van het Nieuwe Testament, een essentiele tekst die deel uitmaakt van de Christelijke Bijbel : dit is wat Erasmus heeft aangetrokken in dit huis. 3.

4 2 AANWIJZING Aanwijzing 1 Het werkkabinet van Erasmus Hier, heeft Erasmus lange tijd besteed aan lezen, mediteren, aan schrijven. Kijk naar de ganzenveren op het bureau : waar dienden ze volgens jou voor? Goed gezien : het is de voorloper van de stylo en de pen. In inkt gedoopt, dienden ze om te schrijven. Neem AANWIJZING N 1. Herken je deze handen die met zorg de veer en inktpot vasthouden? Het zijn deze van de beroemde Erasmus! s Winters werkte hij vaak in de koude en moest de inktpot in zijn hand opwarmen opdat de inkt niet zou bevriezen. Deze gravure is het werk van een bekende schilder en graveerder, die in Duitsland heeft gewoond en Erasmus goed gekend heeft : Albrecht Dürer. Erasmus was niet heel tevreden over het portret. Toen hij het bekeek heeft hij uitgeroepen : «Gelijkenis : onbestaande»! Nochtans was Dürer zeer trots op zijn werk. Hij heeft het zelfs ondertekend. Kun je zijn handtekening herkennen? Herteken ze op je routeblad. 4.

5 Aanwijzing 2 De meeste boeken in het museum zijn gedrukte boeken... maar in die tijden, meer dan vandaag, schreef men aan vrienden brieven met de hand. Men bewaart ruim 1600 brieven van Erasmus : somige weken, schreef hij meer dan 6 brieven per dag! Nochtans stellen die brieven maar een klein gedeelte van zijn briefwisseling voor : veel brieven zijn in de loop der eeuwen verloren geraakt. Dankzij die documenten, kan men een idee hebben van het alledagse leven van deze grote schrijver : zijn reactie op de actualiteit, zijn kleine gezondheidsproblemen... AANWIJZING N 2 toont een uittreksel van een zeldzaam document: een door zijn hand geschreven brief. Vind ze terug in het werkkƒabinet. Kan je de handtekening van Erasmus imiteren op je routeblad? Dit document is heel waardevol, omdat het merendeel van de oorspronkelijke brieven vernield zijn of verloren, men bewaart er slechts de gedrukte kopieën van. Erasmus zelf heeft zijn brieven verzameld en ze laten afprinten in een groot boek. Om dat bundel te zien, begeef je je naar de grote Renaissance-zaal! (laatste vitrine) 5.

6 Aanwijzing 3 De Renaissancezaal Kijk aandachtig naar AANWIJZING N 3. Kun je deze ingewikkelde tekens lezen? Het is Grieks! Het betreft een bladzijde van een zeer belangrijk boek. Erasmus heeft heel zijn leven gewerkt aan het reconstrueren van dit boek. Maak gebruik van de bladwijzer naast het boek, om erachter te komen over welke tekst het gaat, en noteer vervolgens de titel op je routeblad. Een aanwijzing? Herinner je : het is de reden waarom Erasmus een tijdje in dit huis is komen wonen! Aanwijzing 4 φ ε ρ π λ β ψ Erasmus heeft lange avonden besteed aan het interpreteren en uitleggen van religieuze teksten. Maar hij was niet altijd een heel ernstige schrijver. Ken je de titel van zijn werk dat het bekendst is geworden? Om je te helpen, neem AANWIJZING N 4. Het is de zotheid in persoon, ze voert een grote toespraak! Kun je in de vitrines het boek terugvinden waaruit het beeld komt? In dit gekke boek laat Erasmus de zotheid spreken, hij verschuilt zich erachter om wraak te vermijden! Mevrouw Zotheid lacht met de hypocrisie die zich bij menselijke contacten voordoet : valsheid, leugens... Weet je het al, de titel? Noteer hem op je routeblad. 6.

7 Aanwijzing 5 Maar wat stelt AANWIJZING N 5 voor? Erasmus was beslist niet de enige die eigenaardige wezens uitvond! Probeer erachter te komen uit welk schilderij dit detail afkomstig is... gevonden? Kijk goed : er zijn veel andere vreemde détails! De schilders van die tijd liepen over van fantasie. Op dit moment stellen grote onderzoekers zich vragen over de betekenis van deze voorstellingen. Men denkt dat sommige van deze kleine scènes spreekwoorden uitbeeldden, populaire volkswijsheden. Dit schilderij is van de schilder Pieter Huys. Zijn stijl is geïnspireerd door een zeer bekende hollandse schilder : Jeroen Bosch, waarvan er ook een schilderij in deze kamer staat. Een aanwijzing voor dat laatste schilderij : het stelt het kindje Jezus voor in de kribbe, op het moment van het bezoek van de drie koningen. Heb je het herkend? Maak een kleine schets van het schilderij op je routeblad! Erasmus was ook verzot op spreekwoorden. Hij heeft er duizenden verzameld in boeken die men de Adagia noemt. Er zijn er meerdere tentoongesteld in de vitrines van de Renaissancezaal. Kijk : op de titelpagina van één ervan, zijn een hele reeks filosofen uit de Oudheid voorgesteld. Begeef je naar de eerste verdieping om de twee laatste aanwijzingen te vinden! 7.

8 De zaal der fresco s Deze zaal stelt de boeken voor waarin Erasmus zijn ideeën heeft neergeschreven over de manier van samenleven en zijn raadgevingen om een goede chef te zijn. Men zegt van Erasmus dat hij een humanist is, omdat hij altijd het geluk van de man en de vrouw centraal heeft gesteld. Om zijn brood te verdienen, beoefende hij het beroep van leermeester : hij gaf privélessen. Hij was zo vermaard dat hij de meester is geworden van Karel, die later Keizer Karel zou worden. Als men vandaag de dag nog steeds over Erasmus spreekt, dan is dat omdat hij geen schrik heeft gehad om kritiek te uiten op de machtigen en politieke gezaghebbers van zijn tijd. Ook had hij een revolutionnaire kijk op onderwijs. In die tijd waren de schoolmeesters heel erg streng. Erasmus was een van de eersten om te zeggen dat de kinderen veel moeten leren, maar dit terwijl dat ze plezier hebben! Hij wilde ook dat meisjes het recht verkregen om naar school te gaan. Voor zijn leerlingen heeft hij een boek geschreven waarin hij goede gewoonten uitlegt : niet spreken met de mond vol, niet op de grond spuwen,... 8.

9 Aanwijzing 6 AANWIJZING N 6 zal je leiden naar de geheimen van het maken van een boek. Twee handen houden een stok vast waarrond twee gekroonde slangen kronkelen. Waarover gaat het? Het is het kenteken van de drukker Johann Froben, die boeken maakte in Bazel, Zwitserland. Het is een soort van logo dat hij op alle boeken liet zetten die uit zijn drukkerij kwamen. Froben was een grote vriend van Erasmus. Dankzij hem zijn de boeken van Erasmus overal in Europa verspreid. Twee boeken in deze zaal tentoongesteld, dragen dit kenteken. Kun je ze terugvinden? De vitrine achteraan stelt de verschillende kentekens voor van de belangrijkste drukkers van Erasmus. Ze waren gevestigd in Venetië, Straatsburg... en zelfs in Leuven en Antwerpen, in België. Inspireer je op deze tekens en maak je eigen drukkerskenteken op je routeblad. Aanwijzing 7 Tenslotte zal de laatste aanwijzing je helpen om een klein boekje te maken, net zoals Johann Froben! Je hebt kleine bladjes papier gekregen. Leg ze over elkaar, met de stippellijn op de bovenste kant, en naai ze tesamen, langs de stippellijn, zoals aangeduid op AANWIJZING N 7. Bind de twee uiteinden van het touwtje vast met een mooie knoop. Plooi dan de bladjes, terwijl je kijkt naar de stippellijn aan de binnenkant van de plooi. Ziezo, je hebt nu je eigen boekbinding gerealiseerd! Nu hoef je enkel nog te drukken. Haal met zorg het kleine stempeltje uit de zak -we willen geen inktvlekken!- en stempel in je boek. Het is op deze manier dat boeken werden gemaakt. Lang geleden, stelde de drukker lettertjes samen in een groot kader, om een hele bladzijde tegelijk te drukken, en het boek werd pas nadien samengebonden. 9.

10 3 DE SCHAT Je bent op het einde van je bezoek gekomen! Leg voorzichtig de aanwijzingen terug op hun lintje, in de goede volgorde (beginnend met de laatste) en breng je zak terug naar de persoon beneden, aan het onthaal. Je zelf-ingebonden boek en routeblad mag je houden, maar vergeet niet ze te laten zien om toegang te krijgen tot de schatkist! Colofon Vertaling: Herman Loris Opmaak: Floriane Belleflamme Brusselse Museumraad

11 Jeux-parcours et carnets ludiques dans les musées Bruxellois Zoektochten en spelboekjes in de Brusselse musea Treasure hunts and other activities for children in the Brussels museums