Eindkwalificatie 1: besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid - De abituriënt:

Transcriptie

1 Volledige tekst van paragraaf jaarboek p. 73 Master Ecologische Pedagogiek Marcel Meer en Hans Jansen De Utrechtse master- en bacheloropleiding (ecologische) pedagogiek is een gezamenlijke activiteit van de Faculteit Maatschappij en Recht (voorheen Faculteit Sociaal Agogische Opleidingen) en de Faculteit Educatie (voorheen Faculteit Educatieve Opleidingen) van de Hogeschool Utrecht (voorheen Hogeschool van Utrecht). De Hogeschool Utrecht wil met het aanbieden van deze opleidingen bereiken dat voldaan wordt aan de kwantitatieve en de kwalitatieve vraag naar pedagogische beroepskrachten op de regionale en landelijke arbeidsmarkt. Zij wil dat doen door studenten praktijknabij en leef- en werkkwaliteitengericht op te leiden vanuit een integraal concept van pedagogische hulp- en dienstverlening. Zij wil ook meer specifiek bijdragen aan het versterken van de pedagogische infrastructuur binnen de regio. Daartoe wordt nauwe samenwerking gerealiseerd tussen de Faculteiten en het pedagogisch werkveld. Hiertoe wordt betreffende het opleidingsconcept filosofie, het leerlandschap, de studenten en de coaches, de onderwijseenheden en de inhoudelijke domeinen intensief samengewerkt met het lectoraat Vernieuwende opleidingsmethodiek- en didactiek van de Faculteit Educatie onder leiding van de lector Hans Jansen. De werkzaamheden van het lectoraat op het terrein van onderzoek, ontwikkeling, ondersteuning en opleiding zullen ten dienste staan aan de master- en bacheloropleiding (ecologische) pedagogiek. Voor de masteropleiding (ecologische) pedagogiek is dit hieronder uitgewerkt. De bacheloropleiding (ecologische) pedagogiek zal een zelfde lijn volgen. De Utrechtse master (ecologische) pedagogiek houdt rekening met het landelijk opgestelde concept beroepsprofiel. Zij bouwt voort op de Utrechtse bacheloropleiding pedagogiek, maar staat open voor studenten die een andere HBO-bacheloropleiding binnen het (sociaal- of ortho)pedagogisch of educatief domein hebben afgesloten. Bij het opstellen van de eindkwalificaties van de Utrechtse masteropleiding pedagogiek zijn daarom meerdere eindkwalificaties die aan de Utrechtse bacheloropleiding pedagogiek haar bijzonder karakter verlenen en aansluiten bij het profiel van de HBO-master pedagoog opnieuw opgenomen: abituriënten moeten hieraan op HBO-masterniveau voldoen. De masteropleiding pedagogiek moet hier gezien worden als vervolgopleiding waarbij de gevraagde kwalificaties op professioneel en/of expertniveau in huis gehaald moeten zijn c.q. worden. De opgestelde eindkwalificaties worden voortdurend in overleg met het werkveld, waaronder studenten, aangescherpt en aangevuld. De eindkwalificaties hebben een regulatieve functie bij de invulling van de persoonlijke leerroute die de student door het leerlandschap van de Utrechtse masteropleiding pedagogiek volgt. De wijze waarop aan het bereiken ervan wordt gewerkt is mede afhankelijk van de aanvangskwalificaties van de student en zijn aspiraties (persoonlijke leerdoelen en persoonlijke uitkomsten) met betrekking tot zijn (verdere) loopbaan. Aan het bereiken van de eindkwalificaties wordt door de student niet alleen gewerkt door middel van leeractiviteiten binnen de diverse domeinen. Er wordt ook aan gewerkt bij leeractiviteiten waarbij (deel)kwaliteiten van de diverse domeinen tegelijkertijd en integraal worden ontwikkeld en getoetst. Voor de Utrechtse masteropleiding (ecologische) pedagogiek gelden de volgende eindkwalificaties: Eindkwalificatie 1: besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid - De abituriënt: - Kan kritische reflecteren op en in de praktijk bewust en zorgvuldig omgaan met ethische en normatieve vraagstukken en maatschappelijke verantwoordelijkheden met betrekking tot de ontwikkeling, verbreiding en toepassing van kennis op (ecologisch) pedagogisch terrein. - Is zich bewust van de taken en verantwoordelijkheden van de (ecologische) pedagoog op het gebied van maatschappelijk opvoeden en handelt hiernaar. - Is zich bewust van de gemeenschappelijke verantwoordelijkheden van factoren binnen de diverse opvoedingsmilieus voor de opvoeding van jeugd en jongeren en 1

2 is staat om een stimulerend opvoedingsklimaat en stimulerende leef- en leeromgevingen te scheppen, verbindingen tot stand te brengen tussen mensen en sociale netwerken te benutten en te ontwikkelen. - Is zich bewust van zijn (mede-)verantwoordelijkheid als (ecologisch) pedagoog voor de totstandbrenging en optimale benutting van de mogelijkheden tot preventie van opvoedingsproblemen en handelt hiernaar. - Kan een juiste inschatting doen van de betekenis van sociale en culturele verschillen bij opvoedingsvragen binnen een multiculturele samenleving en hiermee bij (ecologisch) pedagogische begeleiding of bij de vormgeving aan (ecologisch) pedagogisch beleid rekening houden. Eindkwalificatie 2: onafhankelijke oordeelsvorming met betrekking tot gewenste ontwikkelingen, gebaseerd op kennis van hoog niveau - De abituriënt: - Heeft een constructief kritische instelling ten aanzien van theorievorming, gebruikte oplossingsmethoden en geboekte resultaten op (ecologisch) pedagogisch terrein. - Kan algemeen pedagogische, ecologisch pedagogische, urbaan pedagogische, sociaalpedagogische, onderwijspedagogische en orthopedagogische kennis en kennis vanuit de relevante nevendisciplines integreren en problemen, rekening houdend met de diverse invalshoeken, integraal en ecologisch benaderen. - Is bereid en in staat zijn (ecologisch) pedagogisch handelen te verantwoorden aan de hand van theoretische en normatieve kaders. - Is in staat tot kritische zelfreflectie met betrekking tot eigen sterke en zwakke kanten bij de beroepsuitoefening, staat open voor de kritiek van andere factoren binnen het (ecologisch) pedagogisch domein en beschikt over lerend vermogen, tot uitdrukking komend in het nemen van de verantwoordelijkheid voor de eigen professionele- en loopbaanontwikkeling. - Heeft interesse in en is bereid tot structurele en frequente uitwisseling van ervaringen met betrekking tot opvoedingsvraagstukken en wil en kan met anderen samenwerken bij het zoeken naar oorzaken van problemen en naar mogelijke oplossingen. Eindkwalificatie 3: effectief functioneren in en vanuit een arbeidsomgeving - De abituriënt: - Is in staat vanuit een arbeidsomgeving een (ecologisch) agogische en (ecologisch) pedagogische relatie aan te gaan, te onderhouden en te beëindigen met een individu, groep en/of groter sociaal verband en op basis daarvan de kerntaken uit te voeren, die behoren tot het beroep van (ecologisch) pedagoog. - Is in staat om bij zijn activiteiten als (ecologisch) pedagoog rekening te houden met de aanwezige motivatie, mogelijkheden, activiteiten en zich ontwikkelende inzichten bij cliënten/leerlingen en/of factoren binnen de (ecologisch) pedagogische sector waarmee hij samenwerkt. - Is in staat vanuit een arbeidsomgeving te functioneren in diverse rollen als collega, lid van een multidisciplinair team, werkbegeleider, coördinator en leidinggevende, als projectleider, als voorlichter, als leraar, als netwerker en als vertegenwoordiger van de organisatie in externe samenwerkingsverbanden. - Is in staat om in en vanuit een arbeidsomgeving en op basis van gericht onderzoek en systematische evaluatie bij te dragen aan de vormgeving van beleid, de verbetering van de van de hulp- en dienstverlening en de ontwikkeling van nieuwe producten. - Weet van toepassing zijnde financiële, beheersmatige, organisatorische, wettelijke en beleidsmatige kaders bij de uitvoering van zijn werk effectief te hanteren. 2

3 Eindkwalificatie 4: uitvoeren van op toepassing van kennis gericht onderzoek, waarin complexe (ecologisch, urbane, sociaal- en ortho-)pedagogische problemen worden geanalyseerd, mede met behulp van kennis voortkomend uit praktijkgericht onderzoek - De abituriënt: - Is in staat tot het zelfstandig en in teamverband verrichten van praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek vanuit multidisciplinair perspectief, ook juist waar dit gericht is op opvoedingsproblemen, die zich in alle drie de opvoedingsmilieus voordoen. - Is bij het verrichten van praktijkgericht onderzoek gespitst op het leveren van een bijdrage aan de preventie of oplossing van actuele opvoedingsproblemen of de vernieuwing/verbetering van de (ecologisch) pedagogische dienstverlening/infrastructuur. Tegelijkertijd is hij in staat en bereid tot open discussie en kritische evaluatie met betrekking tot de (mogelijke) effecten van zijn onderzoek in de praktijk. - Is in staat om bij praktijkgericht onderzoek vraag- en klantgericht te werken, is zich bij de aanvaarding en uitvoering van een onderzoeksopdracht bewust van de grenzen van zijn eigen leef- en werkkwaliteiten en schakelt zo nodig de expertise van derden in. - Is in staat om bij het verrichten van praktijkgericht onderzoek rekening te houden met gangbare kentheoretische en methodologische inzichten en gebruik te maken van relevante resultaten van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek op pedagogisch, ecologisch orthopedagogisch, urbaan pedagogisch, sociaalpedagogisch, orthopedagogisch, onderwijskundig en sociaalwetenschappelijk terrein. - Is in staat om bij (ecologisch) pedagogisch en sociaal-wetenschappelijk (veld)onderzoek gangbare methoden en technieken op een verantwoorde wijze toe te passen en houdt bij het trekken van conclusies rekening met conflicterende informatie/uitkomsten van eerder onderzoek. - Is in staat de uitkomsten van zijn onderzoek wetenschappelijk te verantwoorden en zowel mondeling als schriftelijk duidelijk en systematisch te presenteren aan vakgenoten. Eindkwalificatie 5: zelfstandig kennis verwerven op het (ecologisch) pedagogisch terrein, daarover kunnen communiceren met anderen en kennis kunnen delen met en overdragen op het begripsniveau van de diverse factoren binnen de (ecologisch) pedagogische sector - De abituriënt: - Is op de hoogte van, en in staat tot het zelfstandig kritisch volgen van de nieuwste (ook internationale) ontwikkelingen binnen het vakgebied, het beroepenveld en de onderliggende disciplines en bereid en in staat zijn handelen op basis hiervan bij te stellen. - Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten of niet-specialisten. - Kan in woord en geschrift actief deelnemen aan de (internationale) maatschappelijke discussie over opvoedkundige vraagstukken en de maatschappelijke functie, identiteit en legitimiteit van de beroepsuitoefening van (ecologisch) pedagogen. - Kan professioneel functioneren in multiculturele en internationale werksituaties. - Is in staat om (ecologisch) pedagogische, agogische en onderwijskundige kennis toe te passen in begeleiding vanuit het onderwijs en in staat om op basis van (ecologisch) pedagogische en didactische kennis educatieve programma s te ontwerpen en uit te voeren dan wel de uitvoering daarvan door anderen te coördineren. 3

4 Eindkwalificatie 6: methodische verantwoord en gedisciplineerd werken - De abituriënt: - Is zelfstandig en functionerend binnen een samenwerkingsverband in staat tot plan- en procesmatig werken: (1) grondige inventarisatie van het probleem/de uitgangssituatie, (2) opstellen van een realistisch plan, (3) methodische uitvoering van het plan, (4) geregelde kritische reflectie/evaluatie en (5) bijstelling. - Is in staat om gebruik te maken van theoretische noties en theorievorming op het vakgebied en kan de relevantie daarvan beoordelen bij het uitvoeren van werkzaamheden en het initiëren van praktijkgericht onderzoek. - Is in staat om (ecologisch) pedagogische problemen te bezien vanuit een holistisch perspectief en integraal aan te pakken vanuit een interdisciplinaire benadering. Eindkwalificatie 7: leiding geven aan projecten waarin complexe problemen worden opgelost, of innovaties worden voorbereid of worden geïmplementeerd - De abituriënt: - Staat open voor nieuwe invalshoeken, speelt een stimulerende rol bij het genereren van nieuwe inzichten en de ontwikkeling van innovatieve plannen en weet daarbij kennis en capaciteiten van anderen aan te spreken en hen uit te dagen daaraan bijdragen te leveren. - Is in staat tot het integreren van multidisciplinaire kennis en visies van verschillende experts rond een praktijkprobleem. - Is in staat om een leidende of coördinerende rol te spelen bij projectmatig onderzoek op (ecologisch) pedagogische probleemgebieden, bij de totstandkoming en uitvoering van (ecologisch) pedagogisch beleid op micro-, meso-, en macroniveau en bij het op elkaar afstemmen van (o.m. ecologisch) pedagogische aanpakken. - Kan op de uitvoering van (ecologisch) pedagogisch beleid reflecteren, daarbij waaromvragen stellen en van het concrete niveau abstraheren om nadere beleidsconclusies en meer algemene lessen te trekken. De opleiding van de master- en bacheloropleiding (ecologische) pedagogiek is primair beroepsgericht met een stevige wetenschappelijke, maatschappelijke en filosofische ondergrond. Daarom geldt dat zij aansluit bij en verbreding en verdieping geeft aan de huidige of toekomstige beroepspraktijk. Er is sprake van een voortdurende pendel tussen theorie en beroepspraktijk. De opleiding is gericht op het ontwikkelen van leef- en werkkwaliteiten, onder andere ook door het uitvoeren van beroepstaken in de echte beroepspraktijk (real time on the job). Gedurende de opleiding vindt voortdurend directe terugkoppeling van de leerontwikkeling naar de huidige (en toekomstige) werkpraktijk plaats. De invulling van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek vindt plaats op basis van probleemstellingen/ontwikkelingstaken van (maatschappelijk) opvoeden, die gerelateerd zijn aan de eigen beroepssituatie van de student. De behandeling van dergelijke probleemstellingen/ontwikkelingstaken noodzaakt de student in het algemeen om aangrenzende sectoren te exploreren. Gedurende de opleiding wordt de student gestimuleerd om voor de oplossing van (ecologisch) pedagogische vraagstukken niet enkel de specifieke (ecologisch) pedagogische expertise te zoeken die hiervoor vereist is, maar om ook te zoeken en actief onderzoek te doen naar oplossingen vanuit een integrale ecologische benadering. Binnen de masteropleiding (ecologische) pedagogiek ligt sterk de nadruk op leren samenwerken in een multidisciplinaire context, op het verwerven van specifieke beroepsgerichte kwaliteiten naast persoonsgerichte kwaliteiten en op een flexibele afstemming van de individuele opleidingstrajecten van studenten op de gedifferentieerde beroepssituatie. Studenten gaan de opleiding ervaren als een ondersteuning voor hun werksituatie, als schakel tot het professioneler functioneren binnen die werksituatie of, op weg naar een nieuwe werksituatie, als ondersteuning van het door hen zelf uitgezette loopbaantraject. 4

5 Eindkwalificaties en leerdoelen van programmaonderdelen Persoonlijk leerarrangement De masteropleiding (ecologische) pedagogiek biedt aan de studenten een op volwassenenonderwijs gestoeld opleidingsarrangement, dat samen met studenten op maat vorm gegeven wordt. De studenten worden als volwassen educatieve partner gezien met een eigen leerverantwoordelijkheid. Dit betekent in de praktijk van de opleiding dat er slechts in beperkte mate (hoor)colleges gegeven worden en traditionele tentamens afgenomen worden. De masteropleiding (ecologische) pedagogiek richt zich op het in huis hebben en in huis halen door de student van een samenhangend pakket van bij het beroepsprofiel en de functie van (ecologische) HBO-pedagoog op masterniveau behorende leef- en werkkwaliteiten. De masteropleiding (ecologische) pedagogiek is een flexibele opleiding, die tegemoet komt aan de vele verschillende leerwensen van studenten (adaptief opleiden). Voor elke student wordt in samenspraak tussen student, coach, examencommissie en of leerteam en afhankelijk van het gevolgde voortraject, de persoonlijke leerwensen van de student en het door hem geambieerde uitstroomprofiel een persoonlijk leerarrangement samengesteld. Een persoonlijk leertraject of leerarrangement is een persoonlijke leerroute die student, coach en examencommissie overeenkomen om de gemeenschappelijk bepaalde leerdoelen (de leerdoelen in de persoonlijke leeragenda van de student en de leerdoelen c.q. van de masteropleiding - ecologische - pedagogiek) te realiseren. Door middel van een persoonlijk portfolio, waarin het verhaal met betrekking tot de huidige (reële) en toekomstige (potentiële) professionele ontwikkeling van de student opgenomen is, krijgt dat persoonlijke leertraject verder vorm. Leerlandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek In plaats van over het curriculum van een masteropleiding pedagogiek spreken we over een leerlandschap. Kwaliteiten worden op een aantal niveaus beschreven. Het meest abstracte aggregatieniveau is het niveau van de domeinkwaliteit. Op dit niveau gaat het om een globale aanduiding van kwaliteiten behorend bij centrale waarden uit het beroepenveld van onderwijs, jeugdzorg, welzijn en justitie. Het leerlandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek bestaat uit vijf domeinen waarbinnen vanuit een vijftal programma s invulling wordt gegeven: Leefwereld. Pedagogische uitdaging. Leren. Pedagogische sensitiviteit. Pedagogisch taalspel. Uitstroomprofielen Het leerlandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek omvat verschillende differentiatiemogelijkheden voor elke student. Deze differentiatiemogelijkheden hebben betrekking op de professionele mogelijkheden die een student heeft na het behalen van het getuigschrift. Voor de masteropleiding (ecologische) pedagogiek worden in ieder geval de volgende uitstroomprofielen uitgewerkt: Opleiden en begeleiden. Ecologisch diagnostiek en begeleiding. Variant algemeen Advies, beleid en management. Kennis en onderzoek. 5

6 Studieloopbaanbegeleiding en coaching De masteropleiding (ecologische) pedagogiek is gestoeld op de beginselen van het volwassenenonderwijs (Levend Leren). De student wordt daarin beschouwd als volwassen educatieve partner met een eigen leerverantwoordelijkheid en werkend met een persoonlijk opleidingsarrangement, dat mede met de student op maat vorm wordt gegeven en leidt tot het verwerven van de benodigde leef- en werkkwaliteiten. De bewijslast voor het in huis hebben van leef- en werkkwaliteiten op masterniveau ligt bij de student. De begeleiding van studenten is in de eerste plaats gebaseerd op een systeem van coaching. Iedere student krijgt een coach toegewezen. Het is de taak van de coach om commentaar te geven op de studievorderingen, de voortgang van de student te monitoren en te adviseren over studie- en ontwikkelingsmogelijkheden. Behalve van de coach krijgt de student ook ondersteuning van zijn medestudenten. Binnen de masteropleiding ligt sterk de nadruk op leren samenwerken. Iedere student heeft daarom een twinmate en functioneert in een leerteam. Het leerteam en de kwaliteitskring zijn vormen van collegiale consultatie waarbij de studieresultaten en de studievoortgang van de individuele student door medestudenten en coach wordt becommentarieerd. De resultaten van de besprekingen maakt deel uit van het portfolio van de student. Student en coaches hebben voor de invulling en begeleiding van het leertraject een groot aantal (begeleidings-)instrumenten, werkvormen en studieactiviteiten beschikbaar om de student de vereiste leef- en werkkwaliteiten te laten verwerven: Werkvormen: Self-Directed Learning, Free Agent Learning, Web Based Learning en Web Based Training en Persoonlijke Leeragenda. Begeleidingsinstrumenten: (Elektronisch) portfolio, (Self-)assessment, Peerassessment, Assignments, Feedback, Coaching, Intervisie, Twinmate en Kwaliteitskring. Educatieve partnerondersteuning: Collegiale ondersteuning door coach en medestudenten (twinmate, kwaliteitskring en leerteam). Ondersteuningsbijeenkomsten: Introductiedagen, coachdagen, contactdagen, werkplaatsdagen en leerlaboratoria. Internetondersteuning: Helpdesk, discussiegroepen, FCC en . Vele studie/coachingscontacten verlopen via het intranet FCC, waarover iedere student beschikt. De portfolio en de registratie van leertrajecten worden eveneens digitaal ondersteund door dit intranet. Een aantal module-inhouden, brochures en andere informatie kan de student vinden op FCC. Voor de monitoring van de studievoortgang zijn vooral het portfolio, de werkbesprekingen met coach, twinmate, leerteam of kwaliteitskring van belang. De studieloopbaanbegeleiding en coaching hebben met name ook tot doel om de relatie tussen theorie en praktijk actueel te houden en te bewerkstelligen dat studenten de opleiding ervaren als een ondersteuning voor hun werksituatie, als schakel tot het professioneler functioneren binnen die werksituatie of op weg naar een nieuwe werksituatie, als ondersteuning van het door hen zelf uitgezette loopbaantraject. Didactisch concept, werkvormen Postmodernisme, kritisch constructivisme Het postmodernisme en kritische constructivisme vormen de grondslag voor de inhoudelijke en didactische vormgeving van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek. De basisaanname is dat mensen hun (sociale) werkelijkheid construeren door te interacteren met medemensen en daar hun betekenissen aan te geven. Het kritisch constructivisme kijkt naar het constructivisme binnen een sociaal-cultureel milieu. We streven in deze opleiding dan ook naar de toevoeging van een kritische dimensie en richten ons op de sociaalculturele context van kennisconstructie rekening houdend met de culturele omvorming. Dit betekent bij voorkeur en voor zo ver mogelijk: 6

7 Leren vanuit de beroepspraktijk van de lerende. Leren met behulp van geavanceerde leerarrangementen. Werken op basis van een persoonlijk ontwikkelingsplan, ondersteund door een ontwikkelingsgericht portfolio. Recht doen aan elders of eerder verworven kwaliteiten. Een actieve rol voor de lerende. Aansluiten bij belangstelling en kennis. Ruimte voor subjectieve en persoonlijke ervaringen. Kennisverwerving en kennisdeling in plaats van kennisreproductie. Leren in dialoog. Leren om nieuwe perspectieven te krijgen en het handelingsrepertoire in de beroepssituatie te vergroten. Het opleidingsmodel In de opleiding gaat het om de ontwikkeling van het vermogen van de student om verworven kennis, vaardigheden en houding effectief in te zetten in geïntegreerde beroepssituaties. Samengevat in de definitie K = I*EVA + P + R: een kwaliteit is een product van informatie en ervaring, vaardigheden en attitude plus de professionele performance van de kwaliteit en de professionele reflectie op de performance. Hiermee wordt een kwaliteit niet gelijkgesteld met de professionele performance van een student, maar bewijst een student via zijn performance de aanwezigheid van de betreffende kwaliteit en het niveau van de betreffende kwaliteit. De masteropleiding (ecologische) pedagogiek focust daarom niet op prestatie, maar op de aanmaak en de verbetering van persoonlijke, professionele en academische kwaliteiten van studenten. Daarbij letten we consequent op het werkveld, dat, alleen al vanwege de aard en situatie van onze studenten, nauw betrokken is bij de operationalisering. De leeromgeving Voor deze opleiding wordt een leeromgeving tot stand gebracht die de volgende eisen vervult: Is op maat gesneden (c.q. te snijden) voor elke student. Maakt de samenstelling van een persoonlijk leertraject of leerarrangement mogelijk (SDL = Self-Directed Learning en FAL = Free Agent Learning). Houdt rekening met het geambieerde uitstroomprofiel van de student. Sluit aan op de beroepspraktijk en de ontwikkelcontext van de student. Is gericht op het verwerven, aanvullen, verbeteren en vernieuwen van persoonlijke, professionele en academische kwaliteiten van de student. Sluit aan op het huidige ontwikkelingsniveau van de student en daagt uit tot het bereiken van het volgende ontwikkelingsniveau van de student. Is op het betekenisvol leren van de student gericht. Maakt de samenhang tussen de verschillende onderdelen duidelijk. Laat de eigen verantwoordelijkheid voor het leren bij de student. Laat een persoonlijke invulling van inhouden toe. Maakt de vervanging van traditionele toetsen (tentamens) door persoonlijke demonstraties mogelijk. Initieert de verbinding met de persoonlijke leeragenda van de student (persoonlijke leerdoelen en persoonlijke uitkomsten). Maakt monitoring met behulp van een portfolio mogelijk. Is plaats- en tijdonafhankelijk (WBL = Web Based Learning en WBT = Web Based Training). Stimuleert intensieve samenwerking met medestudenten. 7

8 Portfolio In de masteropleiding (ecologische) pedagogiek neemt het portfolio-instrument een belangrijke plaats in. Er zijn daarbij een aantal soorten portfolio s te onderscheiden. Ook al kunnen deze portfolio s uiteindelijk (aan het eind van de rit) tot één portfolio (als showcase) samengevoegd worden. Bij elke portfolio heeft het assessment een andere functie. De te onderscheiden portfolio s zijn: PAP1 - startportfolio: De student stelt voor aanvang van een leerroute of aan het begin van een leerroute een startportfolio samen, waarin hij duidelijk maakt welke leef- en werkkwaliteiten hij bij zijn entree uit zijn voortraject wil transfereren naar zijn huidige leerroute. Een startportfolio wordt door de coach/examencommissie beoordeeld. PAP2 - ontwikkelingsportfolio: De student stelt tijdens zijn ontwikkeling op de leerroute een ontwikkelingsportfolio samen, waarin hij allerlei materiaal verzameld die zijn persoonlijke, professionele en academische ontwikkeling duidelijk maken (assignments, tussenassessments, reflectie essays e.d.). Een ontwikkelingsportfolio wordt door de coach becommentarieerd. PAP3 - monitorportfolio: De student stelt gedurende zijn leerroute een monitorportfolio samen, waarin hij de vorderingen op zijn leerroute duidelijk maakt (persoonlijke leerroute, persoonlijke leeragenda, indexsheets e.d.). Een monitorportfolio wordt regelmatig met de coach besproken. PAP4 - eindportfolio: De student stelt aan het eind van de leerroute een eindportfolio samen, waarin het bewijsmateriaal van het in huis hebben van de kwaliteiten. Wijze van toetsing Voor de toetsing stelt de opleiding evaluatiestandaarden op. Met behulp van een wetenschappelijk onderzoek naar de kwaliteiten van (ecologische) HBO-pedagogen worden door de opleiding narratieven verzameld over de kwaliteiten van deze professionals binnen de geselecteerde domeinen. Deze narratieven die gestructureerd worden aan de hand van een interpretatiekader vormen samen een portfolio met verhalen. Op basis van dit portfolio, waarin de narratieven opgedeeld zijn naar hun ecologische context, worden evaluatiestandaards geformuleerd. Voor iedere evaluatiestandaard worden performancecriteria opgesteld, indicatoren die aangeven dat de demonstratie van een performance voldoet aan de bij de performance behorende evaluatiestandaard. De opstelling van deze standaarden is een samenspraak van opleiding, werkveld en student(en). De bewijslast voor het in huis hebben van kwaliteiten ligt bij de student. Via zijn performance toont de student dat hij bepaalde kwaliteiten in huis heeft. Voor een deel verzamelt hij hiervoor (indirect) bewijs in zijn portfolio en voor een deel demonstreert hij (direct) on the job dat hij de vereiste kwaliteiten beschikt. Via het deelnemen aan oefenmogelijkheden (assignments), het deelnemen aan toetsmomenten onderweg (tussenassignments), selfassessment, peerassesment, assessmentinterview, theoretische en praktijkdemonstraties krijgt de student op diverse momenten de mogelijkheid om te bewijzen of hij de (set) kwaliteiten heeft verworven. De student kan aan het einde van de opleiding demonstreren, dat hij het gevraagde kwaliteiten in huis heeft en hiermee het kwalificatieniveau van een (ecologische) HBO-pedagoog op masterniveau heeft bereikt. Voor het eindassessment presenteert de student zijn eindportfolio aan de examencommissie van de opleiding. De student sluit zijn opleiding af met een presentatie van (een deel van) zijn portfolio aan een (wetenschappelijk) forum. De student geeft een wetenschappelijke presentatie van zijn onderzoek of een ander onderwerp voor een (wetenschappelijk) forum. Daarna wordt de student door de leden van het (wetenschappelijk) forum kritisch ondervraagd over zijn presentatie. Uit de presentatie moet onder andere blijken, dat de abituriënt in staat is tot een wetenschappelijke en, conform het Utrechtse opleidingsprofiel, integrale en ecologische benadering en behandeling van (ecologisch) pedagogische vraagstukken. Koppeling van bovenstaande gebeurt in samenwerking met het lectoraat Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek. 8

9 Nieuwe, adequate inzichten in de opleidingsmethodiek en -didactiek worden, gelet op de eisen die de hedendaagse samenleving aan het leren in het algemeen en leraren in het bijzonder stelt, in dialoog met de studenten, coaches en het beroepenveld voortdurend onderzocht, besproken en uitgeprobeerd. De opleidingsfilosofie en het opleidingsconcept master (ecologische) pedagogiek is aangescherpt in het kader van Levend Leren met studenten, coaches en het beroepenveld. Het leerlandschap voor studenten en coaches heeft een betekenisvolle integratie gekregen. Met studenten en coaches is vorm gegeven aan het waardelandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek. De centrale waarden vanuit een pedagogische antropologie c.q. filosofie vormen het hart van de opleiding. Met studenten en coaches is vorm gegeven aan het startlandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek door het voortraject en de persoonlijke resources van de student te verbinden met de persoonlijke ontwikkeling en de ontwikkelingsvragen van die student in zijn persoonlijke leeragenda. Met studenten en coaches werken we aan het ontwikkellandschap (1) door bedrijfsleven, politiek en wetenschap te betrekken bij de samenstelling van het leerlandschap en bij de betekenis voor opleiding en ontwikkeling van de studenten. De mogelijkheden voor doorstroming/integratie van de studenten en afgestudeerden master (ecologische) pedagogiek worden verkend met de Universiteiten van Utrecht, Groningen en Nijmegen. Een deel van de coaches van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek maakt deel uit van de kenniskring Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek. De coaches zijn kenniskringlid (Loes Houweling, Ben Lagerwey, Riki Verhoeven, Angela Pfaff, Ritie de Jong en Ilse Schröder), toegevoegd lid (Renée van der Linden), buitenkringlid (Karel Mulderij) en betrokken bij onderzoek en publicaties. Er is voor de masteropleiding (ecologische) pedagogiek een keuze gemaakt voor het ontwikkelingsparadigma en het levend en lerend paradigma. Het directe gevolg hiervan is een ecologische en holistische benadering binnen de opleiding. Het leren wordt procesmatig benaderd en de betrokkenen gaan educatieve partnerships aan. Er is voor de masteropleiding (ecologische) pedagogiek een keuze gemaakt voor de ontwikkeling van de leef- en werkkwaliteiten van de studenten. Het niveau hiervan moet zichtbaar worden binnen het leerlandschap. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een model dat uitgewerkt is door het lectoraat Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek. Bij de ontwikkeling c.q. de samenstelling van het leerlandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek is de open-space-benadering gebruikt. Studenten en coaches spreken en denken samen over de samenstelling van het leerlandschap. Bij het in kaart brengen van het leerlandschap van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek is door studenten en coaches gebruik gemaakt van de organizer van het lectoraat Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek om de betekenis van het landschap en de onderlinge relaties en verhoudingen duidelijk te maken. Het nieuwe model voor de ontwikkeling van een leerlandschap van het lectoraat Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek wordt gebruikt bij de masteropleiding (ecologische) pedagogiek: de student (1) maakt aan de voordeur kennis met de antropologie van de opleiding, (2) kan binnen de Basics van het leerlandschap werken aan de ontwikkeling van zijn leef- en werkkwaliteiten, (3) werkt aan leerkwaliteiten, die het leren en communiceren ontwikkelen en ondersteunen en die van betekenis zijn voor- de ontwikkeling- van de mens achter de leraar/beroepsuitoefenaar, (4) werkt in leerteams, (5) werkt aan de inhouden van de 9

10 beroepsopleiding door middel van onderzoek met zijn leerteam en (6) geeft vorm aan zijn uitstroomprofiel door middel van specialisatie en specifieke onderzoeken. Een groep van dertig studenten van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek verricht samen met het lectoraat Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek onderzoek naar Pedagogische Sensitiviteit. Hierbij worden ze begeleid door Hans Jansen, Renée van der Linde, Loes Houweling, Riki Verhoeven en Karel Mulderij. Ondersteuning van het lectoraat Vernieuwende Opleidingsmethodiek en -didactiek ten behoeve van de masteropleiding (ecologische) pedagogiek heeft plaatsgevonden via de volgende algemene- en innovatieactiviteiten: - De operationele voorbereiding van de opleiding. - De inhoudelijke voorbereiding van de opleiding. - De vernieuwde eindkwalificaties. - De aanbevolen literatuur. - De aanscherping van het opleidingsconcept. - De vernieuwde onderwijseenheid praktijkgericht onderzoek. - De vernieuwde onderwijskundige kaders en de daarop gebaseerde onderwijsprogramma s. - De duidelijk omschreven uitstroomprofielen, inclusief specifieke eindkwalificaties op basis van de generieke eindkwalificaties. - Het vernieuwde toetsmodel. - De ontwikkeling van instrumenten voor integrale toetsing (inclusief experimentele toetsvormen). - De professionalisering van de coaches. foto s: Ecologische Pedagogiek 10