18. HORECA EN GELUIDSHINDER

Transcriptie

1 1.Inleiding 18. HORECA EN GELUIDSHINDER Hoewel de horecasector onbetwistbaar een bron van geluidshinder vormt, blijft het moeilijk om een inventaris op te stellen van alle plaatsen waar door hotels, restaurants en cafés geluidshinder veroorzaakt wordt (kadaster). Daarvoor beschikken we niet over de exacte lokalisatie van alle inrichtingen noch over geluidsmetingen voor elk ervan. De momenteel beschikbare gegevens zijn afkomstig van metingen die verricht werden bij controles op de naleving van de geldende normen of na klachten van omwonenden. Aangezien de meetapparatuur bij die gelegenheden opgesteld wordt in de woningen die aan de de betrokken inrichtingen grenzen, hebben de meetresultaten slechts betrekking op het lawaai dat binnenshuis opgevangen wordt. De meeste inrichtingen moeten geen milieuvergunning hebben. Dit is alleen verplicht voor inrichtingen met een feestzaal van meer dan 200 m2 (1). Veel zal dus bij de beheersing van het lawaai dat door elke inrichting veroorzaakt wordt afhangen van de goede wil van de uitbater. Met 31% van de klachten is de horecasector goed voor het merendeel van de klachten die bij de afdeling Inspectie en Toezicht van het BIM terechtkomen. Bij een enquête uitgevoerd in 1995(2) verklaarde 21% van de ondervraagden hinder te ondervinden van ontspanningsgelegenheden. Een studie uit 1998 in verband met de Brusselse gemeenten(3) toonde aan dat de sector op de eerste plaats komt wanneer het gaat om klachten die bij de gemeente en de politie ingediend worden. Op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn heel wat stedelijke functies verenigd - waaronder ontspanning en huisvesting die soms per definitie tegenstrijdige aspecten en gevolgen vertonen. Horeca-inrichtingen werken voornamelijk 's avonds, 's nachts en tijdens het weekend, wanneer het grootste deel van de actieve bevolking vrij heeft. Maar dat zijn ook de tijdstippen waarop de mensen uitrusten van een dag of een week werken en graag wat rust willen. Deze fiche stelt drie casestudies voor : een café, een restaurant en een nachtclub. Het gaat om drie typegevallen die representatief zijn voor de betreffende sector. 2.Casestudie 1 : cafe Een café veroorzaakt twee soorten geluidsoverlast : deze die rechtstreeks met de exploitatie verband houdt (vooral de muziek) en deze die verband houdt met het gedrag van de klanten die de zaak binnen- en buitengaan. Er werden metingen verricht in een aangrenzende woning om de impact van de muziek op de omgeving te analyseren (figuur 18.1). De andere geluidsbronnen werden niet geanalyseerd aangezien het lawaai dat verband houdt met het gedrag van de klanten moeilijk kwantificeerbaar is. s Nachts werden er tussen en uur metingen verricht in de aangrenzende woning, en wel in de kamer die het sterkst aan het lawaai blootgesteld was. Het niveau van het omgevingsgeluid bedroeg er 25 db(a). Wanneer de muziek aanstond, steeg dit niveau tot 28,6 à 35,2 db(a) : een verhoging met 3,6 à 10,2 db(a). Een dergelijke toename van het geluidsniveau stoort misschien de omwonenden niet gedurende de dag maar kan wel de nachtrust verstoren en bijgevolg een vorm van overlast zijn. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 1 / 7

2 Figuur 18.1 : Resultaten van de metingen van het lawaai in een café verooorzaakt door de muziek doorlopende metingen in een kamer van een aangrenzende woning, n = 8 (BIM, 1994) Het probleem kan op verschillende manieren opgelost worden : de exploitant van de inrichting kan zijn gedrag wijzigen door het geluidsniveau van de muziek te verlagen; een andere opstelling van de boxen kan de situatie soms verbeteren (bijvoorbeeld door ze weg te halen bij de scheidingsmuur en op een minder gevoelige plaats te zetten); er kan een geluidsbegrenzer op de versterker van de geluidsinstallatie aangesloten worden; de exploitant kan het café isoleren zodat de verspreiding van het lawaai doorheen de scheidingsmuren beperkt wordt (hij moet er dan wel op letten dat het geluid niet via open ramen en deuren ontsnapt). Anderzijds kan hij zijn werknemers sensibiliseren om eerbied te hebben voor de buurtbewoners en hun rust. Terwijl er voor het lawaai dat rechtstreeks door de exploitatie van de inrichting veroorzaakt wordt (muziek, afzuigkap, airconditioning, enz.) technische oplossingen bestaan die gesuggereerd en zelfs aanbevolen kunnen worden, ligt de zaak niet altijd even eenvoudig voor het lawaai dat door het gedrag van de klanten buiten de inrichting veroorzaakt wordt (geluidsoverlast door geschreeuw, dichtslaande portieren, getoeter, enz.). Sensibilisering van de klanten in de richting van meer respect voor de buurt is hier de enige oplossing. Deze sensibilisering kan op verschillende niveaus gebeuren : federale staat, gewest en gemeente. 3.Casestudie 2 : restaurant De tweede casestudie betreft een restaurant waar het lawaai veroorzaakt werd door de muziekoptredens tijdens het weekend, de werking van de keuken (afzuigkap en kletterend vaatwerk) en het gedrag van de klanten. Het ging opnieuw om geluidsoverlast die rechtstreeks en onrechtstreeks verband hield met de exploitatie van de inrichting. De problemen die verband houden met de exploitatie van een restaurant (type geluidsoverlast en tijdsstip) zijn van dezelfde aard als bij een café. Er werd een eerste reeks doorlopende metingen verricht om het niveau te bepalen van de bronnen van het sfeergeluid (geschreeuw, gelach en applaus van het publiek tijdens de optredens) en van de geluidsbronnen van de muziek zoals dit niveau in een slaapkamer van een aangrenzend huis waargenomen werd (figuur 18.2). De metingen werden verricht tussen en uur. Voor het omgevingsgeluid werden geluidsniveaus van 23,3 en 23,6 db(a) opgetekend. De bronnen van het sfeergeluid veroorzaakten een geluidsniveau van 32,6 db(a) en van 34,4 en 37,4 db(a), hetgeen een verhoging van respectievelijk 9,3 db(a) en van 10,8 en 13,8 db(a) betekent. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 2 / 7

3 Figuur 18.2 : Resultaten van de metingen van het lawaai veroorzaakt door de bronnen van het omgevingsgeluid in het restaurant doorlopende metingen in een kamer van een aangrenzende woning, n = 3 (BIM, 1994) De tweede geluidsbron die geanalyseerd werd, is de muziek. Figuur 18.3 geeft de geluidsniveaus weer die tussen en uur geregistreerd werden in dezelfde slaapkamer van de aangrenzende woning. Het niveau van het omgevingsgeluid bedroeg 25dB(A). Wanneer de muziek aanstond, steeg het geluidsniveau tot 29,9 à 32 db(a), d.w.z. een verhoging met 4,9 à 7 db(a). In dit geval werd het geluidsniveau dus meer beïnvloed door de hierboven genoemde optredens dan door de muziek. Figuur 18.3 : Resultaten van de metingen van het lawaai veroorzaakt door de geluidsbronnen van de muziek in het restaurant doorlopende metingen in een kamer van een aangrenzende woning, n = 4 (BIM, 1994) Het restaurant werd uitgerust met een geluidsisolatie. Nu de ramen gesloten dienden te blijven werd een airconditioningsysteem geïnstalleerd dat voor frisse lucht moest zorgen. Nadat de werken door de exploitant uitgevoerd waren, bleek er een nieuwe geluidsbron bijgekomen te zijn : de airconditioning. Er werden nieuwe metingen verricht om de impact van de verschillende geluidsbronnen te kwantificeren. Figuur 18.4 geeft de resultaten weer voor de airconditioning, de muziek en de bronnen van het omgevingsgeluid. De metingen werden tijdens het weekend verricht (van vrijdag tot maandag uur). Het niveau van het omgevingsgeluid bedroeg 37,4 db(a). Er werd een verhoging van dit geluidsniveau vastgesteld met 10,3 db(a) voor de airconditioning, met 13,8 db(a) voor de muziek en met 15,4 db(a) voor de andere bronnen van het omgevingsgeluid. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 3 / 7

4 De isolatie van het restaurant had dus geen verbetering gebracht. De geluidshinder die gedurende dag en nacht door de buren van het restaurant ervaren werd, was dezelfde als tijdens de eerste studie. De oplossingen voor geluidshinder omvatten enerzijds technische maatregelen en anderzijds de sensibilisering van de klanten. Figuur 18.4 : Resultaten van de metingen van het lawaai van het restaurant, uitgevoerd in een kamer van een aangrenzende woning, n = 3, (BIM, 1995) 4.Casestudie 3 : nachtclub De geluidsoverlast houdt hetzij rechtstreeks (meer in het bijzonder zeer luide muziek), hetzij onrechtstreeks (luidruchtig gedrag van klanten bij het verlaten van de nachtclub) verband met de exploitatie van de inrichting. De geluidsoverlast van een nachtclub wordt vooral in het weekend ervaren. De uren waarop nachtclubs open zijn, verschillen een beetje van de openingstijden van cafés en restaurants, aangezien ze zeer laat of zelfs tot zeer vroeg in de ochtend open blijven. De luide muziek stelt een dubbel probleem : het geluid ervan plant zich voort doorheen de muren, maar gaat ook naar buiten telkens de toegangsdeur geopend wordt. Er werd een eerste reeks doorlopende metingen verricht om het niveau te bepalen van het geluid veroorzaakt door de muziek zoals dit in een kamer van een woning naast de nachtclub ervaren werd (figuur 18.5). De metingen gebeurden tussen 0.30 en 2.30 uur. Het niveau van het omgevingsgeluid bedroeg 27,2 db(a). De muziek veroorzaakte een geluidsniveau van 33 à 38,9 db(a), d.w.z. een toename met 6,2 à 11,7 db(a). Dit is een aanzienlijke wijziging van het geluidsniveau. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 4 / 7

5 Figuur 18.5 : Resultaten van de metingen van het lawaai van de nachtclub doorlopende metingen in een aangrenzende woning, n = 11 (BIM, 1994) De conclusies van de twee voorgaande casestudies inzake de perceptie van het lawaai zijn ook hier van toepassing. Een bijkomende parameter in dit geval is de grotere spreiding van de hinder gedurende de nacht. In de nachtclub werd bij de ingang een akoestische sluis voorzien. In de slaapkamer van de buren werden nieuwe metingen verricht om de doeltreffendheid van deze werken te testen. Figuur 18.6 geeft de resultaten weer van de metingen tussen en uur voor de bronnen van het omgevingsgeluid. Deze metingen werden ook uitgevoerd in dezelfde aangrenzende kamer naast het etablissement in kwestie. Zonder muziek bedroeg het niveau van het omgevingsgeluid 30,2 db(a). Wanneer de muziek aanstond, steeg het geluidsniveau tot 37,2 à 41,3 db(a), d.w.z. een stijging met 7 à 10,8 db(a). Figuur 18.6 : Resultaten van de metingen van het lawaai veroorzaakt door de bronnen van het omgevingsgeluid van de nachtclub doorlopende metingen in een woning naast de nachtclub, n = 2 (BIM, 1995) Figuur 18.7 geeft de meetresultaten weer die tussen en uur opgetekend werden voor de geluidsbronnen van de muziek van de nachtclub. Deze metingen werden in dezelfde slaapkamer van de aangrenzende woning uitgevoerd. Voor het omgevingsgeluid werden niveaus van 25,3 en 27,2 db(a) opgetekend. Het luidruchtige gedrag van Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 5 / 7

6 de bezoekers deed deze niveaus tot respectievelijk 42,2 en 41,3 db(a) stijgen, hetgeen een toename met 14,1 en 16,9 db(a) vormt. Gezien het impulsieve karakter van dit soort lawaai, is het bijzonder hinderlijk voor de omwonenden, vooral omdat het zich tijdens de nacht voordoet. Figuur 18.7 : Resultaten van de metingen van het lawaai veroorzaakt door de geluidsbronnen van de muziek van de nachtclub doorlopende metingen in een woning naast de nachtclub, n = 10 (BIM, 1995) Een doeltreffende oplossing om de geluidsoverlast van een nachtclub te beperken is de plaatsing van een akoestische sluis bij de ingang (in een café of een restaurant minder van toepassing). De brandveiligheidsdiensten weigeren dit echter vaak met het oog op de veiligheid bij een ontruiming van de inrichting. Toch kan dit onvoldoende blijken te zijn om de geluidssituatie te verbeteren en moeten er soms andere middelen worden aangewend : sensibilisering van de klanten (het gekozen geluidsniveau wordt soms in sterke mate bepaald door de vraag vanwege het cliënteel waardoor de exploitant weigert om de muziek zachter te zetten); geluidsisolatie bij de exploitant en een oordeelkundige opstelling van de geluidsversterkingsapparatuur. 5.Besluiten De activiteiten, voorgesteld in deze drie casestudies, veroorzaken een merkbare stijging van het geluidsniveau dat door de buren ervaren wordt. De geluidsisolatieniveaus van de inrichtingen en de aangrenzende woningen zijn niet gekend. Het feit dat de vereiste isolatienormen in ieder geval strenger zijn dan deze voor de andere types van inrichtingen, verklaart waarom in een huis naast een nachtclub een geluidsniveau opgetekend wordt dat vergelijkbaar is met het geluidsniveau in een huis naast een café of een restaurant. Kan de exploitant verantwoordelijk worden gesteld voor de overlast die door zijn klanten buiten zijn inrichting veroorzaakt wordt? Wanneer de inrichting onderworpen is aan een milieuvergunning, kan er een clausule opgenomen worden in verband met de aansprakelijkheid van de exploitant voor het gedrag van zijn klanten. Proefprojecten m.b.t vertrouwenscontracten hebben bemoedigende resultaten gegeven. Het probleem van de geluidsoverlast die rechtstreeks of onrechtstreeks verband houdt met de exploitatie van horecazaken, stelt het probleem van de vermenging van de verschillende stadsfuncties aan de orde. Er moet alles aan gedaan worden om ervoor te zorgen dat de verschillende stedelijke functies harmonieus naast elkaar kunnen bestaan. Er kunnen twee sorten van acties worden ondernomen om het ongemak voor de buurt te verminderen. Het gaat hier om technische maatregelen na grondig onderzoek en gewaarborgde resultaten en om de sensibilisering van de klanten. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 6 / 7

7 Bronnen 1. Ordonnantie van 5 juni 1997 betreffende de milieuvergunningen (B.S. 26.VI.1997) aangevuld met de nog geldende artikels en bijlage van de ordonnantie betreffende de milieuvergunningen van 30 juli 1992 (B.S. 29.VIII.1992), gewijzigd door de ordonnantie van 23 november 1993 (B.S. 26.XI.1993). 2. «Geluidshinder in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest», enquête uitgevoerd door Inter-Environnement Bruxelles, op initiatief van het BIM, 36 p., «Enquête bij de gemeentelijke administraties aangaande geluidshinder», enquête uitgevoerd door het bureau ESHER-Environnement, op initiatief van het BIM, 94 p., Documenten en gegevensbank, BIM, Milieu-inspectie Andere fiches in verband hiermee Schriftje Lawaai in Brussel 1. Perceptie van de geluidsoverlast in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2. Akoestische begrippen in verband met geluid en hinderindexen 3. Impact van lawaai op overlast, levenskwaliteit en gezondheid 14. Verwarming, verluchting, airconditionning en geluid 15. KMO's en geluidshinder 36. Behandeling en analyse van de klachten betreffende geluidshinder 37. Geluidsnormen en richtwaarden gebruikt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 41. Brussels wettelijk kader inzake geluidshinder Auteur(s) van de fiche BOULAND Catherine, DELLISSE Georges, DUSSART Jean-Rodolphe, STEFIANI Ismaël Datum van update: Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 7 / 7