GRENZEN AAN HET VECHTDALGEVOEL

Transcriptie

1 GRENZEN AAN HET VECHTDALGEVOEL Bewonersonderzoek Vechtdal 2015 PD Beleidsinformatie Juni 2015

2 Colofon Uitgave provincie Overijssel Datum juni 2015 Auteur Wouter Andringa, MSc. Drs. Frank ten Doeschot Inlichtingen bij Drs. D. Hoek Publieke dienstverlening Team Beleidsinformatie Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax postbus@overijssel.nl

3 Conclusies en aanbevelingen Conclusie Inleiding In 2011 is voor het eerst een onderzoek uitgevoerd onder Vechtdalbewoners 1 naar het Vechtdalgevoel en het waterbewustzijn in het kader van het programma Ruimte voor de Vecht. In 2013 is dit herhaald en in het voorjaar van 2015 is het onderzoek opnieuw uitgevoerd om te zien hoe het Vechtdalgevoel zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. In dit nieuwe onderzoek is extra aandacht gegeven aan de economische binding met het Vechtdal en de herkenbaarheid van het Vechtdal. Hieronder volgen de belangrijkste conclusies van het onderzoek per onderwerp, gevolgd door een aantal aanbevelingen. Tevredenheid over wonen in het Vechtdal stijgt, Vechtdalgevoel en verbondenheid daalt Bewoners vinden het Vechtdal een mooie plek om te wonen en te recreëren. Net als twee jaar geleden noemen ze vooral de mooie natuur en de rust als belangrijkste kernwaarden. Anders dan twee jaar geleden is er geen sprake van een verdere toename van het Vechtdalgevoel. Het aandeel inwoners dat zich een Vechtdaller voelt en dat zich verbonden voelt met andere plaatsen in het Vechtdal is zelfs iets afgenomen. De impuls die het programma heeft gegeven aan het Vechtdalgevoel lijkt wat uitgewerkt, vandaar de titel van dit rapport: Grenzen aan het Vechtdalgevoel. Inwoners hebben ook minder ideeën over hoe hun Vechtdalgevoel bevorderd kan worden. Verbondenheid van inwoners met Duitse plaatsen in het Vechtdal is nauwelijks aanwezig. Economische binding met Vechtdalgemeenten hoog, stopt bij de grens De meeste Vechtdalbewoners werken in een gemeente in het Vechtdal. Vrijwel alle bewoners doen hun dagelijkse boodschappen in een gemeente in het Vechtdal en ook de meeste niet-dagelijkse boodschappen worden hier gedaan. Dit blijkt ook uit het meest recente pendel- en koopstromenonderzoek (2010). De samenhang tussen economische binding en Vechtdalgevoel is hierdoor niet goed te analyseren. Eén conclusie is wel duidelijk, economische binding tussen het Vechtdal en naburige Duitse gemeenten is er vrijwel niet. Waterbewustzijn in Zwolle verder toegenomen Aan het begin van het programma, in 2011, was het waterbewustzijn in het Zwolse deel van het Vechtdal stukken lager dan in de rest van het Vechtdal. Dat verschil is over de periode duidelijk kleiner geworden. Een mogelijke verklaring is de campagne van waterschap Groot-Salland om het waterbewustzijn in Zwolle te vergroten. Onder de Zwolse Vechtdalbewoners is de angst dat het water uit de Vecht hun woning zal bereiken inmiddels wel wat groter dan in de rest van het Vechtdal. 1 Het gaat specifiek om inwoners van de gemeenten Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg die op maximaal 2 kilometer van de Vecht wonen. Het Zwolse deel van het Vechtdal beslaat alleen de kern Berkum en de wijken Brinkhoek en Bruggenhoek. Waar in het rapport wordt gesproken over Zwolle wordt alleen dit gedeelte bedoeld en niet de gemeente als geheel. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 3

4 Bewoners komen minder bij de Vecht, maar waardering Vechtdal voor recreatie neemt toe Tussen 2011 en 2015 komen er steeds iets minder Vechtdalbewoners in hun vrije tijd bij de Vecht. Tegelijkertijd vinden steeds iets meer inwoners het Vechtdal aantrekkelijk voor recreatie. Dat Vechtdalbewoners iets minder bij de Vecht komen zal dus eerder aan externe factoren (b.v. minder vrije tijd voor jarigen) liggen dan aan de beleving van het Vechtdal. Opvallend is ook dat de behoefte aan (meer) toeristische kenmerken langzaam afneemt, steeds meer inwoners zeggen houden zo. Vechtdallers zijn de beste ambassadeurs van het Vechtdal, bekendheid en herkenbaarheid Vechtdal voor ondernemers kan beter. Bewoners die zich een echte Vechtdaller vinden, bevelen het Vechtdal duidelijk vaker aan om er te wonen en om er op vakantie te gaan dan inwoners die zich geen echte Vechtdaller voelen. Volgens de meeste bewoners is het Vechtdal overigens voldoende bekend en herkenbaar voor toeristen en inwoners. Bij de bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal voor ondernemers, als plek om economische activiteiten te starten valt nog heel wat te winnen. Dit gevoel is het sterkst onder zelfstandig ondernemers. Bekendheid programma Ruimte voor de Vecht neemt toe, maar enthousiasme neemt af Hoewel de bekendheid van het programma Ruimte voor de Vecht verder is toegenomen, zijn er minder bewoners echt enthousiast over het programma. Het aandeel Vechtdalbewoners dat het programma en eventuele voortzetting daarvan vooral positief beoordeelt, is ongeveer even groot als het aandeel bewoners dat geen duidelijke mening heeft. Al zijn er nog steeds heel weinig bewoners echt negatief. Bewoners lijken zich af te vragen wat er nog meer moet gebeuren (liefst meer van hetzelfde: natuur, toerisme en water), of dat het zo goed is. Waardering (lokale) projecten is hoog, nieuwe projecten (o.a. Anjerpunten) minder bekend Het enthousiasme over de gerealiseerde projecten binnen het programma zoals de uitzichtpunten, of uitgelichte projecten als het Vechtpark, is een stuk hoger dan van het programma op zich. Een ruime meerderheid van de bewoners is positief over projecten als het weer laten meanderen van de Vecht, de uitzichtpunten, de nieuwe sluizen, Waterfront Dalfsen, Vechtpark Hardenberg en Vechtoevers Ommen. Alleen bij de minder bekende projecten als de Anjerpunten en de Vechtcorridor zijn er veel bewoners zonder duidelijke (positieve) mening. Nieuwe projecten hebben ook de tijd nodig om bekend en herkend te worden. Aanbevelingen Bevorder participatie programma Ruimte voor de Vecht Het enthousiasme voor de vele projecten die in het programma gestart en (deels) afgerond zijn is hoog, het enthousiasme voor het programma zelf neemt af. Dit komt het draagvlak voor voortzetting van het programma niet ten goede. Om het draagvlak te vergroten is het verstandig om bewoners te betrekken bij de invulling van het programma en het besluit tot voortzetting. Focus verleggen van informeren naar promotie Vechtdal(gevoel) Het blijkt dat meer bekendheid met het programma Ruimte voor de Vecht niet meer (genoeg) is om de waardering van het programma te doen stijgen. Het Vechtdalgevoel bevorderen is moeilijker geworden, mede dankzij het succes van de eerste jaren. Een verschuiving van informeren naar promoten biedt mogelijkheden, dus geen nieuwsbrief maar promotiemateriaal: bijvoorbeeld bekende Vechtdallers die hun verbondenheid met het Vechtdal uitspreken. Ook promotie gericht op het vergroten van de bekendheid met het Duitse Vechtdal is een mogelijkheid, gezien de lage huidige binding. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 4

5 Extra aandacht voor Zwolse deel van het Vechtdal Inwoners van het Zwolse deel van het Vechtdal voelen zich nog steeds het minst een Vechtdaller en zijn relatief onbekend met de (lokale) projecten. Hier valt nog het meest te winnen, maar het betrekken van de deze bewoners is lastig. Misschien valt er in te haken op het toenemende waterbewustzijn en de campagne die hiervoor gevoerd is. De thema s veiligheid en ruimte voor het water worden door inwoners relatief belangrijk gevonden in relatie tot het programma. Extra aandacht voor Vechtdal als plek om te ondernemen Volgens de meeste bewoners is het Vechtdal voldoende bekend en herkenbaar als plek om prettig te wonen en recreëren, veel inwoners zouden het Vechtdal daarvoor ook aanbevelen of hebben dat wel eens gedaan. De bekendheid van het Vechtdal voor ondernemers blijft daarbij achter, met name de (huidige) ondernemers vinden dit momenteel niet voldoende. Hierbij kan aansluiting worden gezocht met het bestaande Vechtdalkompas. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 5

6 Inhoudsopgave Conclusies en aanbevelingen Inleiding Aanleiding Leeswijzer Wonen in het Vechtdal Associaties Vechtdal Vechtdalgevoel Verbondenheid met plaatsen in het Vechtdal Streekproducten Tevredenheid over wonen in het Vechtdal Economische binding met het Vechtdal Inleiding Werken in het Vechtdal Koopstromen in het Vechtdal Waterbewustzijn Wateroverlast Watergevaar Watertekort Recreatie in het Vechtdal Recreëren op of nabij de Vecht Bekendheid en gebruik wandel- en fietsroutes Voorzieningen in het Vechtdal Ambassadeurs van het Vechtdal Vechtdal aanbevelen als vakantiebestemming Vechtdal aanbevelen om er te wonen Wie zijn de ambassadeurs? Bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal Programma Ruimte voor de Vecht Inleiding Bekendheid Meanderen van de Vecht Zichtbaarheid van de Vecht Specifieke producten en activiteiten Algemeen oordeel Lokale projecten in het Vechtdal Inleiding Dalfsen Bekendheid lokale projecten Uitgelicht: het Waterfront Grenzen aan het Vechtdalgevoel 6

7 8.3 Hardenberg Ommen Zwolle Bijlage - Onderzoeksopzet Bijlage 1. Onderzoeksopzet Aanpak Deelnemers Vragenlijst Uitvoering van het onderzoek Analyse en weging Respons, betrouwbaarheid en representativiteit Respons Bijlage 2. Vragenlijst Grenzen aan het Vechtdalgevoel 7

8 Grenzen aan het Vechtdalgevoel 8

9 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De Provincie Overijssel heeft in 2007 het programma Ruimte voor de Vecht ontwikkeld. Hierin werkt de provincie samen met de gemeenten Dalfsen, Ommen, Hardenberg en Zwolle, de waterschappen Vechtstromen en Groot Salland, het Overijssels Particulier Grondbezit, het Regionaal Bureau voor Toerisme en Staatsbosbeheer, aan de veiligheid van de Vecht en de integrale versterking van het Vechtdal. Doelstellingen van het programma zijn: A. Het te allen tijde garanderen van de waterveiligheid voor mens en dier in het Vechtdal. B. Het versterken van de economische dragers landbouw en toerisme en het verbinden van bewoners met de Vecht. C. Het integraal realiseren van de natuuropgaven (zowel water- als landnatuur) die liggen in het gebied. De projectpartners zien samenhang in het Vechtdal als een belangrijke voorwaarde voor sociaal-economische ontwikkeling (zie doelstelling B). Met samenhang in het Vechtdal doelen zij op de verbondenheid van de Vechtdalbewoners met de rivier en op de verbondenheid tussen steden en dorpen langs de Vecht. In dit verband wil de provincie Overijssel, namens de partners van Ruimte voor de Vecht, graag van de Vechtdalbewoners weten hoe zij het Vechtdal beleven en hoe zij aankijken tegen de rivier ( Vechtdalgevoel en het Waterbewustzijn ). Het gaat specifiek om inwoners van de gemeenten Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg die op maximaal 2 kilometer van de Vecht wonen. Het Zwolse deel van het Vechtdal beslaat alleen de kern Berkum en de wijken Brinkhoek en Bruggenhoek. In 2011 is voor het eerst een onderzoek uitgevoerd onder Vechtdalbewoners en dat is in 2013 herhaald. In het voorjaar van 2015 is dit onderzoek opnieuw uitgevoerd om te zien hoe het Vechtdalgevoel zich de afgelopen twee jaar heeft ontwikkeld. Daarnaast zijn in 2015 weer enkele nieuwe vragen aan het onderzoek toegevoegd. Onder andere over de economische binding met het Vechtdal en de herkenbaarheid van het Vechtdal. In 2015 zijn willekeurige inwoners van het Vechtdal per brief uitgenodigd om deel te nemen aan een enquête. In totaal hebben inwoners de enquête ingevuld. Dit is een respons van 34 procent. De respons ligt 11 procentpunt boven de respons in 2013 doordat nu een herinneringsbrief is verzonden. In bijlage 1 is meer te lezen over de onderzoeksopzet inclusief een kaart van het onderzoeksgebied, en in bijlage 2 is de gebruikte vragenlijst te vinden. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 9

10 1.2 Leeswijzer In de volgende hoofdstukken worden de resultaten van het onderzoek beschreven en daar waar mogelijk vergeleken met de resultaten van 2011 en Hoofdstuk twee gaat over hoe inwoners het wonen in het Vechtdal beleven en hoe verbonden men zich voelt met het Vechtdal. Hoofdstuk drie gaat in op economische binding met Vechtdal en in hoofdstuk vier staat waterbewustzijn centraal. Hoofdstuk vijf bespreekt recreatie in het Vechtdal. Recreëert men zelf ook in het Vechtdal? Wat doet men dan en zouden inwoners het Vechtdal aan anderen aanbevelen voor een vakantie? Hoofdstuk zes gaat in op de bekendheid van en de waardering voor het programma Ruimte voor de Vecht in brede zin en het laatste hoofdstuk zeven zoomt in op de bekendheid van en de waardering voor een aantal lokale projecten van het programma Grenzen aan het Vechtdalgevoel 10

11 2. Wonen in het Vechtdal 2.1 Associaties Vechtdal Wat voor beeld hebben inwoners van het Vechtdal bij hun woongebied? In dit onderzoek is gevraagd welk woord het eerste bij inwoners opkomt wanneer men aan het Vechtdal denkt. Een groot deel van de inwoners, namelijk 96 procent, noemt een associatie. Inwoners van het Vechtdal associëren het Vechtdal het vaakst met de woorden natuur mooi(e) omgeving, rust, wonen en groen. Ook denken inwoners bij het Vechtdal vaak aan de rivier de Vecht. Figuur 2.1 toont de woordenwolk van de 25 meest genoemde woorden. Hoe groter een woord is afgebeeld hoe vaker dit genoemd is. In 2013 is ook een woordenwolk gemaakt van de belangrijkste associaties, deze is vrijwel gelijk aan die van Inwoners van Dalfsen, Hardenberg, Ommen en Zwolle hebben over het algemeen dezelfde associaties bij het Vechtdal. Er zijn enkele accentverschillen. Zo noemen inwoners van Dalfsen vaker het woord groen en hanteren inwoners van Zwolle vaker de term water. Inwoners van Dalfsen, Hardenberg en Ommen noemen verder vrij vaak de eigen plaatsnaam, terwijl inwoners van Zwolle dit niet doen. De Vecht wordt weinig bij naam genoemd door inwoners van Zwolle. Figuur 2.1 Woordenwolk Als u denkt aan het Vechtdal, wat is dan het eerste dat bij u opkomt? Grenzen aan het Vechtdalgevoel 11

12 2.2 Vechtdalgevoel In hoeverre voelen inwoners zich ook echte Vechtdallers? Bijna zes op de tien inwoners voelt zich een Vechtdaller, bijna drie op de tien voelt zich geen Vechtdaller en de rest weet het niet of heeft geen mening (figuur 2.2). Inwoners van het Zwolse deel van het Vechtdal voelen zich aanzienlijk minder vaak een Vechtdaller dan overige Vechtdalbewoners: alleen in Zwolle voelen de inwoners zich eerder niet dan wel een Vechtdaller. Woonduur en leeftijd hangen samen met het Vechtdalgevoel. Inwoners die al langere tijd in het Vechtdal wonen en oudere inwoners voelen zich vaker een Vechtdaller dan inwoners die nog relatief kort in het Vechtdal wonen en jong zijn. Of men zich Vechtdaller voelt hangt niet samen met geslacht, wel of niet in de agrarische of toeristische sector werken en binnen of buiten de bebouwde kom wonen. Figuur 2.2 Voelt u zich een Vechtdaller? Dalfsen 62% 23% 14% Hardenberg 57% 30% 14% Ommen 60% 26% 15% Zwolle 35% 47% 17% Totaal 57% 29% 14% 0% 25% 50% 75% 100% ja nee weet niet In vergelijking met twee jaar geleden is het Vechtdalgevoel in alle gemeenten vrijwel gelijk gebleven (tabel 2.1). De kleine daling die in de tabel in elke gemeente zichtbaar is, blijft binnen de marges van steekproefonderzoek. Het overall beeld is een kleine maar significante afname van het Vechtdalgevoel ten opzichte van Tabel 2.1 Voelt zich wel een Vechtdaller, vergelijking 2011, 2013 en Dalfsen 56% 63% 62% Hardenberg 51% 59% 57% Ommen 46% 61% 60% Zwolle 19% 37% 35% TOTAAL 45% 59% 57% 2 Getoetst met chi-kwadraat, p < Grenzen aan het Vechtdalgevoel 12

13 Waarom men zich een Vechtdaller voelt Aan de inwoners die zich Vechtdaller voelen, is gevraagd waardoor het komt dat zij zich een Vechtdaller voelen. De belangrijkste bron van het Vechtdalgevoel is geboren en/of getogen zijn in het gebied. Daarnaast voeden de mooie natuurlijke omgeving en het thuis voelen het Vechtdalgevoel (figuur 2.3). Verbondenheid met de Vecht is minder bepalend voor het Vechtdalgevoel. In 2013 konden inwoners (in totaal) meer redenen noemen waarom men zich een Vechtdaller voelt. Vooral de mooie natuurlijke omgeving en de verbondenheid met de Vecht werden toen vaker genoemd dan in De uitkomsten verschillen iets per gemeente. Inwoners van Dalfsen en Hardenberg voelen zich vooral Vechtdaller omdat ze hier geboren en/of getogen zijn en zich hier thuis voelen. Voor inwoners van Ommen is er geboren en/of getogen zijn ook de belangrijkste bron van Vechtdalgevoel, maar komt de mooie natuurlijke omgeving op de tweede plaats. De sterkste binding van Zwollenaren met het Vechtdal is de mooie natuurlijke omgeving. Figuur 2.3 Waardoor komt het dat men zich een Vechtdaller voelt? (meerdere antwoorden mogelijk) Ik ben hier geboren en/of getogen Ik voel me thuis in het Vechtdal Vanwege de mooie natuurlijke omgeving 50% 48% 53% Ik woon hier al lang 34% Ik voel me verbonden met de bewoners 22% Ik voel me verbonden met de Vecht Anders 12% 3% 0% 25% 50% 75% 100% Bevorderen Vechtdalgevoel Aan alle bewoners is gevraagd wanneer zij zich (meer) een Vechtdaller zouden gaan voelen. Bij meer dan drie op de tien bewoners hoeft het Vechtdalgevoel niet bevorderd te worden, zij voelen zich al Vechtdaller en kunnen zich niet nog meer Vechdaller gaan voelen. Bij ongeveer een op de tien bewoners heeft het bevorderen van het Vechtdalgevoel waarschijnlijk ook geen zin, omdat ze er helemaal niets mee hebben. Bij iets meer dan de helft van de inwoners kan het Vechtdalgevoel wel bevorderd worden, het meest door een herkenbaarder Vechtdalgebied en wanneer het Vechtdal vaker wordt genoemd in de media (tabel 2.2). In vergelijking met 2013 wordt herkenbaarheid van het Vechtdal, kennis van het Vechtdal en ruchtbaarheid in de media minder vaak genoemd. In totaal noemen bewoners ook minder manieren waarmee hun Vechtdalgevoel bevorderd kan worden. Het Vechtdalgevoel bevorderen wordt moeilijker. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 13

14 Tabel 2.2 Wanneer zou u zich (meer) een Vechtdaller gaan voelen? (meerdere antwoorden mogelijk) Als Vechtdalgebied herkenbaarder wordt 29% 19% 14% Als Vechtdal vaker wordt genoemd in de media 22% 16% 12% Als er meer activiteiten en evenementen komen in het Vechtdal 19% 11% 11% Als ik meer weet over de geschiedenis van het Vechtdal 13% 11% 9% Als ik door hetzelfde soort bruggen, bankjes en andere objecten kan zien dat ik in het Vechtdal ben - 9% 9% Als er meer of betere streekproducten uit het Vechtdal komen 16% 9% 7% Als ik hier wat langer woon 7% 7% 6% Als ik beter weet wat het Vechtdal is 10% 10% 6% Als er meer aandacht is voor kunst en cultuur in het Vechtdal 14% 6% 5% Als ik hier meer mensen ken, meer contact heb met anderen 5% 5% 5% Als ik hier ga werken 4% 2% 4% Als er meer boeken speciaal over het Vechtdal worden geschreven - 3% 2% Als ik hier lid wordt van een vereniging of organisatie 5% 2% 2% Als ik via social media lid kan worden van een Vechtdalgroep - 2% 1% Anders 16% 9% 10% Geen mening 20% 9% 8% Niet van toepassing, ik voel me al een Vechtdaller - 34% 34% Nooit, daar heb ik niets mee 9% 9% 8% Inwoners van Dalfsen, Hardenberg en Zwolle zouden zich vooral meer Vechtdaller gaan voelen als het Vechtdalgebied herkenbaarder wordt (tabel 2.3). Inwoners van Ommen gaan zich meer Vechtdaller voelen als het Vechtdal vaker genoemd wordt in de media. In Dalfsen, Hardenberg en Ommen gaan bewoners zich ook meer Vechtdaller voelen als er meer activiteiten en evenementen komen in het Vechtdal. Zwollenaren gaan zich ook meer Vechtdaller voelen als zij meer te weten komen over de geschiedenis van het Vechtdal. Dit speelt in de andere gemeenten minder. Tabel 2.3 Top 3 stimulansen voor (meer) Vechtdalgevoel, per gemeente NR. 1 NR. 2 NR. 3 Dalfsen Herkenbaarder (13%) Vaker in media (13%) Meer activiteiten (12%) Hardenberg Herkenbaarder (14%) Meer activiteiten (10%) Vaker in media (10%) Ommen Vaker in media (13%) Meer activiteiten (12%) Herkenbaarder (11%) Zwolle Herkenbaarder (22%) Vaker in media (20%) Kennis van geschiedenis (17%) TOTAAL HERKENBAAR (14%) VAKER IN MEDIA (12%) MEER ACTIVITEITEN (11%) Grenzen aan het Vechtdalgevoel 14

15 2.3 Verbondenheid met plaatsen in het Vechtdal Iets minder dan de helft van de respondenten voelt zich verbonden met andere plaatsen in het Vechtdal (figuur 2.4). Hierbij is er vrijwel geen verschil tussen de Vechtdalgemeenten. Opvallend is dat inwoners van Zwolle zich meest verbonden voelen met andere plaatsen in het Vechtdal. Figuur 2.4 Voelt u zich naast uw eigen woonplaats - verbonden met andere plaatsen in het Vechtdal? Dalfsen 47% 48% 4% Hardenberg 49% 43% 9% Ommen 48% 43% 9% Zwolle 52% 42% 6% Totaal 49% 44% 8% 0% 25% 50% 75% 100% ja nee weet niet In vergelijking met de vorige peiling in 2013 is de verbondenheid met andere plaatsen in het Vechtdal iets afgenomen (tabel 2.4). Dit is vooral het geval in Hardenberg en Ommen, in Zwolle is de verbondenheid met andere plaatsen in het Vechtdal juist iets toegenomen. Hier is geen verklaring voor omhanden. Tabel 2.4 Voelt zich wel verbonden met andere plaatsen in het Vechtdal, vergelijking 2011, 2013 en Dalfsen 48% 49% 47% Hardenberg 55% 52% 49% Ommen 50% 52% 48% Zwolle 42% 47% 52% TOTAAL 50% 52% 49% Aan de inwoners die zich verbonden voelen met andere plaatsen in het Vechtdal, is gevraagd met welke andere plaats in het Vechtdal men de meeste verbondenheid voelt. Dit hangt sterk samen met geografische nabijheid (tabel 2.5). In elke gemeente is de verbondenheid met de twee naastgelegen plaatsen het grootst. Inwoners uit de kleinere kernen binnen een gemeente noemen vaak de centrale plaats in de eigen gemeente. In geen van de gemeenten is er een sterke verbondenheid met Duitse plaatsen in het Vechtdal. Zelfs in de grensgemeente Hardenberg voelt niet meer dan 4 procent van de inwoners zich het meest verbonden met een Duitse plaats in het Vechtdal. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 15

16 Tabel 2.5 Met welke plaats in het Vechtdal voelt u zich naast uw eigen woonplaats het meest verbonden? VOELT ZICH VERBONDEN MET: TOTAAL* GEMEEN-TE DALFSEN BERGEN BERG OMMEN ZWOLLE ANDERS LAND ANDERS WOON- GRAMS- HARDEN- NEDER- DUITS- LAND Dalfsen 6% 1% 7% 35% 46% 4% 2% 100% Hardenberg 3% 26% 22% 29% 11% 6% 4% 100% Ommen 31% 1% 34% 4% 26% 4% 1% 100% Zwolle 59% 1% 4% 19% 15% 2% 1% 100% TOTAAL 15% 13% 20% 24% 22% 4% 2% 100% 2.4 Streekproducten Er zijn verschillende streekproducten uit het Vechtdal te koop, bijvoorbeeld Vechtdalhoning, Vechtdalvlees en Vechtdalwijn. Vier op de vijf inwoners kennen deze streekproducten en iets meer dan de helft van alle inwoners heeft deze streekproducten wel eens gekocht of gekregen (figuur 2.5). Ommenaren zijn het meest bekend met de streekproducten en Zwollenaren het minst. Figuur 2.5 Bent u bekend met de streekproducten die in het Vechtdal te koop zijn? Dalfsen 59% 27% 14% Hardenberg 43% 34% 23% Ommen 67% 23% 10% Zwolle 35% 27% 39% Total 51% 29% 20% 0% 25% 50% 75% 100% bekend en gekocht/gekregen bekend, maar niet gekocht/gekregen onbekend Grenzen aan het Vechtdalgevoel 16

17 In vergelijking met twee jaar geleden hebben meer Vechtdalbewoners de verschillende streekproducten uit het Vechtdal geprobeerd (tabel 2.6). In 2013 was het nog minder dan de helft, in 2015 meer dan de helft. Nog maar een vijfde van de inwoners kent de streekproducten niet. Tabel 2.6 Bent u bekend met de streekproducten die in het Vechtdal te koop zijn? Ja ken ik en heb ik wel eens gekocht of gekregen Ja ken ik, maar heb ik niet gekocht of gekregen 45% 51% 29% 29% Nee ken ik niet 25% 20% N.B. in 2011 had de vraag naar streekproducten een andere invulling en is daardoor niet goed vergelijkbaar Winkeltje met streekproducten uit het Vechtdal 2.5 Tevredenheid over wonen in het Vechtdal Inwoners zijn tevreden over wonen in het Vechtdal. Men geeft hiervoor gemiddeld een rapportcijfer 8,1 (tabel 2.6). Slechts 17 procent van de inwoners geeft een 7 of lager voor wonen in het Vechtdal. Het algemene oordeel is gemiddeld even hoog als in Inwoners van Dalfsen zijn het meest tevreden over het wonen in het Vechtdal. De trend over de periode 2011, 2013 en 2015 lijkt licht stijgend. Oudere inwoners en inwoners die langer in het gebied wonen zijn meer tevreden over wonen in het Vechtdal dan jongere inwoners en inwoners die er nog maar kort wonen. Geslacht en wonen binnen of buiten de bebouwde kom spelen geen rol bij de tevredenheid over het wonen in het Vechtdal. Dit laatste is opvallend, want in 2013 waren inwoners die buiten de bebouwde kom wonen nog meer tevreden over het wonen in het Vechtdal dan inwoners die binnen de bebouwde kom wonen. Tabel 2.7 Hoe tevreden bent u over wonen in het Vechtdal? (rapportcijfer) 2011* Dalfsen 8,0 8,2 8,3 Hardenberg 7,7 7,9 8,1 Ommen 8,0 7,8 8,0 Zwolle 8,2 8,2 8,2 TOTAAL 7,9 8,0 8,1 * in 2011 is gevraagd naar een rapportcijfer voor de eigen woonomgeving In de peiling van 2015 is een nieuwe vraag gesteld over hoe belangrijk de rivier de Vecht is voor de tevredenheid van inwoners over wonen in het Vechtdal. De rivier blijkt hiervoor van groot belang. De rivier de Vecht is voor ongeveer zes op de tien inwoners (zeer) belangrijk voor hun tevredenheid over wonen in het Vechtdal (figuur 2.6). Voor bijna niemand is de Vecht (zeer) onbelangrijk. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 17

18 Figuur 2.6 Hoe belangrijk is de rivier de Vecht voor uw tevredenheid over wonen in het Vechtdal? Dalfsen 16% 59% 22% Hardenberg 12% 57% 26% Ommen 12% 61% 23% Zwolle 18% 57% 22% Total 13% 58% 24% 0% 25% 50% 75% 100% Zeer belangrijk Belangrijk Niet zo belangrijk Onbelangrijk Zeer onbelangrijk Weet niet/geen mening Grenzen aan het Vechtdalgevoel 18

19 3. Economische binding met het Vechtdal 3.1 Inleiding Een nieuw onderdeel in de vragenlijst van 2015 is de economische binding van inwoners met het Vechtdal. We hebben dit uitgewerkt door te vragen welke inwoners er werken in het Vechtdal (gemeente Zwolle, Dalfsen, Ommen of Hardenberg) of daarbuiten en of inwoners hun aankopen doen in het Vechtdal of daarbuiten (aankoopgedrag). 3.2 Werken in het Vechtdal De meeste werkende inwoners werken in de eigen woonplaats (tabel 3.1). Dalfsen en Ommen tellen echter wel duidelijk meer forensen dan Hardenberg en Zwolle. Forensen uit Dalfsen werken vooral in Zwolle, terwijl vanuit Ommen ongeveer evenveel inwoners forensen naar Zwolle, Hardenberg en andere plaatsen in Nederland. In totaal werkt 83 procent van de Vechtdalbewoners ook in een gemeente in het Vechtdal 3. Dus wat betreft werk is de economische binding 83%. Met Duitsland is deze binding er niet of nauwelijks. De landsgrens vormt een barrière als het gaat om werkpendel. Dat speelt in elke grensregio s een rol. Tabel 3.1 In welke gemeente werkt u? WERKGEMEENTE TOTAAL* GEMEENTE DALFSEN WOON- HARDEN- BERG OMMEN ZWOLLE ANDERS NEDERLAND ANDERS DUITSLAND Dalfsen 41% 3% 4% 31% 21% 0% 100% Hardenberg 2% 73% 2% 8% 16% 1% 100% Ommen 6% 13% 48% 17% 17% 0% 100% Zwolle 0% 1% 2% 77% 21% 0% 100% TOTAAL 11% 37% 14% 21% 17% 0% 100% * door afrondingsverschillen tellen niet alle percentages op tot 100% 3 Deze resultaten wijken af van de cijfers uit het pendelonderzoek (meest recent 2010). In dit belevingsonderzoek zijn bijvoorbeeld zelfstandig ondernemers meegenomen, in het pendelonderzoek niet. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 19

20 3.3 Koopstromen in het Vechtdal Dagelijkse en wekelijkse boodschappen Bij economische binding hoort ook de plek waar men aankopen meestal doet. Bij dagelijkse en wekelijkse boodschappen is dit vrijwel altijd de eigen gemeente (tabel 3.3). Onder dagelijkse en wekelijkse boodschappen worden verstaan: levensmiddelen, drogisterijartikelen, alcoholische dranken, tabak en schoonmaakartikelen 4. Gemiddeld doet 97 procent van Vechtdalbewoners de dagelijkse boodschappen meestal in de eigen gemeente, 2 procent in een andere gemeente in het Vechtdal en 1 procent in een gemeente buiten het Vechtdal. Ook hier is er geen binding met Duitsland te bespeuren. Wat betreft dagelijkse boodschappen is de economische binding 97 procent. Tabel 3.3 In welke gemeente doet u meestal uw dagelijkse of wekelijkse boodschappen? (exclusief aankopen via internet) WINKELGEMEENTE TOTAAL* WOON- GEMEENTE DALFSEN HARDENBERG OMMEN ZWOLLE ANDERS NEDERLAND ANDERS DUITSLAND Dalfsen 96% 0% 2% 1% 1% 0% 100% Hardenberg 0% 94% 1% 1% 3% 2% 100% Ommen 1% 3% 95% 1% 1% 0% 100% Zwolle 3% 0% 0% 97% 0% 1% 100% TOTAAL 21% 45% 22% 10% 2% 1% 100% * door afrondingsverschillen tellen niet alle percentages op tot 100% Winkelen Voor gebruiksgoederen als kleding, schoenen, elektronica etc. gaan bewoners wel iets vaker buiten de eigen gemeente winkelen. Van de volgende gebruiksvoorwerpen is aan bewoners gevraagd waar zij deze artikelen meestal kopen: kleding schoenen huishoudelijke artikelen elektronica (o.a. tv s, audioapparatuur, computers, koelkasten, wasmachines) woninginrichting (o.a. meubelen, vloerbedekking, woningtextiel, en verlichting) doe-het-zelfartikelen (o.a. klusmaterialen, gereedschap) bloemen, planten en tuinartikelen Gemiddeld koopt 77 procent van de Vechtdalbewoners deze artikelen in de eigen gemeente, 15 procent koopt deze artikelen in een andere gemeente in het Vechtdal en 8 procent koopt ze in een andere gemeente in Nederland. Bijna niemand winkelt meestal in Duitsland. Ook Vechtdalbewoners in de grensgemeente Hardenberg doen dat nauwelijks. Zwollenaren hebben de meeste binding met de eigen gemeente, gevolgd door inwoners van Hardenberg, Dalfsen en Ommen (tabel 3.3). 4 Deze resultaten wijken af van de cijfers uit het koopstromenonderzoek (meest recent 2010). In het koopstromenonderzoek wordt een onderscheid gemaakt tussen dagelijks, niet-dagelijks en winkelen. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 20

21 Tabel 3.3 In welke gemeente koopt u meestal? (gemiddelde 7 artikelen, exclusief aankopen via internet) WINKELGEMEENTE TOTAAL* WOON GEMEENTE DALFSEN HARDENBERG OMMEN ZWOLLE ANDERS NEDERLAND ANDERS DUITSLAND Dalfsen 68% 0% 2% 24% 5% 0% 100% Hardenberg 0% 85% 0% 4% 9% 1% 100% Ommen 2% 8% 61% 16% 12% 0% 100% Zwolle 3% 0% 0% 94% 3% 0% 100% TOTAAL 15% 42% 14% 20% 8% 0% 100% * door afrondingsverschillen tellen niet alle percentages op tot 100% In Dalfsen en Ommen is de binding met de eigen gemeente het zwakst, relatief veel inwoners uit deze gemeenten gaan voor kleding, schoenen, elektronica en woninginrichting buiten de gemeente winkelen. Voor huishoudelijke artikelen, doe-het-zelfartikelen en bloemen, planten en tuinartikelen blijft men meestal binnen de gemeentegrenzen. Vanuit Dalfsen gaat men vooral winkelen in Zwolle. Vanuit Ommen gaat men ook vaak naar Zwolle voor gebruiksgoederen, maar bijna even veel naar andere Nederlandse gemeenten en ook een substantieel deel naar Hardenberg. Maar weinig Vechtdalbewoners vanuit de andere gemeenten gaan speciaal naar Dalfsen of Ommen om er te winkelen. In Zwolle is de binding met de eigen gemeente het sterkst, voor aankoop van vrijwel alle gevraagde artikelen blijft 90 procent van de inwoners binnen de gemeentegrenzen. De kleine groep inwoners die meestal buiten de gemeentegrenzen winkelen, gaan richting Dalfsen en andere Nederlandse gemeenten. Zwolle is (niet verwonderlijk) ook de gemeente waar de meeste Vechtdalbewoners vanuit de andere gemeenten naartoe gaan voor verschillende gebruiksartikelen. Het grootste deel van dit winkelend publiek komt uit Dalfsen, gevolgd door Ommen en Hardenberg. In Hardenberg is de binding met de eigen gemeente ook sterk. Vechtdalbewoners gaan het meest buiten de gemeente Hardenberg winkelen voor woninginrichting, kleding, schoenen en elektronica (in die volgorde) en gaan hiervoor naar andere Nederlandse gemeenten. Vanuit Ommen komen er nog redelijk wat Vechtdalbewoners winkelen in Hardenberg voor schoenen, kleding, woninginrichting en doe-het-zelfartikelen. In de loop van dit jaar worden de resultaten bekend van het Koopstromenonderzoek Daarmee kan een nauwkeuriger beeld worden geschetst van de binding in de Vechtdalgemeenten en de ontwikkeling hiervan sinds Grenzen aan het Vechtdalgevoel 21

22

23 4. Waterbewustzijn 4.1 Wateroverlast Het water in de rivier de Vecht kan onverwacht snel stijgen waardoor Vechtdalbewoners te maken kunnen krijgen met wateroverlast. Negen op de tien Vechtdalbewoners zijn zich van dit risico bewust. Inwoners van Zwolle zijn zich hier het minst van bewust, in de drie andere gemeenten is het bewustzijn op vergelijkbaar niveau (tabel 4.1). In vergelijking met twee jaar geleden is het waterbewustzijn in Zwolle verder toegenomen, in Dalfsen en Ommen is het iets gedaald en in Hardenberg vrijwel gelijk gebleven. Een mogelijke verklaring voor het toegenomen waterbewustzijn in Zwolle is de campagne van Waterschap Groot-Salland rond de Waterschapsverkiezingen. Hoe waterbewust men is hangt samen met hoe lang men al in het Vechtdal woont en hoe oud men is. Inwoners die hier minder dan 5 jaar wonen zijn zich minder bewust van mogelijke wateroverlast dan inwoners die al langer in het Vechtdal wonen. Ouderen zijn zich meer bewust van het risico op wateroverlast dan jongeren. Waterbewustzijn hangt niet samen met geslacht en met wonen binnen of buiten de bebouwde kom. Uit de peiling van 2013 kwam nog naar voren dat waterbewustzijn sterker was onder inwoners van buiten de bebouwde kom, maar in 2015 is dit verschil niet meer significant. Tabel 4.1 Door stijging van het waterpeil kan wateroverlast ontstaan, was u zich hiervan bewust? Dalfsen 88% 94% 90% Hardenberg 86% 89% 90% Ommen 93% 93% 90% Zwolle 58% 73% 80% TOTAAL 83% 88% 89% 4.2 Watergevaar Slechts een klein deel van de inwoners, namelijk 6 procent, is wel eens bang dat het water uit de Vecht de eigen woning zal bereiken (tabel 4.2). Dit komt overeen met twee jaar geleden. Net als twee jaar geleden hebben inwoners uit Zwolle de meeste angst dat rivierwater hun woning zal bereiken. Inwoners van Hardenberg hadden in 2013 nog net zo vaak angst voor het water als inwoners van Zwolle, maar dit is in 2015 afgenomen. In Dalfsen is de angst voor het water in dezelfde periode juist iets gestegen. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 23

24 Tabel 4.2 Bent u er wel eens bang voor dat het water uit de Vecht uw woning zal bereiken? Dalfsen 5% 3% 6% Hardenberg 6% 8% 5% Ommen 5% 6% 5% Zwolle 7% 8% 10% TOTAAL 6% 7% 6% 4.3 Watertekort De Vecht voert in de zomer nauwelijks water af omdat er - als regenrivier - zeer weinig tot geen water aanwezig is. Dit kan een vochttekort geven voor landbouwgewassen en natuur. Inwoners is in de peiling van 2015 voor het eerst gevraagd of zij zich hiervan bewust waren. Iets meer dan de helft van de Vechtdalbewoners is zich ervan bewust dat een tekort aan water problematisch kan zijn (figuur 4.1). Het bewustzijn is het grootst in Hardenberg en het kleinst in Zwolle. Figuur 4.1 Was u er zich van bewust dat het lage peil van de Vecht in de zomer een vochttekort voor landbouwgewassen en natuur kan geven? Dalfsen 53% 47% Hardenberg 59% 41% Ommen 53% 47% Zwolle 42% 59% Total 55% 45% 0% 25% 50% 75% 100% Ja Nee Grenzen aan het Vechtdalgevoel 24

25 5. Recreatie in het Vechtdal 5.1 Recreëren op of nabij de Vecht Ongeveer negen van de tien bewoners geven aan dat zij zelf wel eens bij de Vecht komen in hun vrije tijd, of dat iemand in het huishouden hier wel eens komt (tabel 5.1). Dat is ongeveer gelijk aan de uitkomsten van 2013, maar over de hele periode is een licht dalende trend te zien. In de peiling van 2015 zijn grotere verschillen tussen de gemeenten dan in de vorige peilingen. In Hardenberg en Ommen komen minder bewoners wel eens bij de Vecht dan in Dalfsen en Zwolle. Tabel 5.1 Komen u of uw huisgenoten in de vrije tijd wel eens bij de Vecht? Dalfsen 93% 91% 91% Hardenberg 93% 90% 84% Ommen 90% 91% 86% Zwolle 89% 88% 92% TOTAAL 92% 90% 87% Activiteiten op en nabij de Vecht Vechtdalbewoners die wel eens recreëren bij de Vecht is gevraagd waarvoor men naar de Vecht komt. In de meeste gevallen komt men naar de Vecht om hier langs te fietsen of te wandelen (figuur 5.1). Daarnaast komt 85 procent soms of vaak bij de Vecht om er te zitten en genieten. In 2013 werden dezelfde drie activiteiten het meest genoemd. Bewoners en hun huisgenoten komen ook wel eens bij de Vecht omdat ze er naast wonen, om de hond uit te laten, te roeien, aan een terrasje te zitten, een ritje met de auto te maken, te fotograferen of voor evenementen. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 25

26 Figuur 5.1 Waarvoor komen u of uw huisgenoten in de vrije tijd wel eens bij de Vecht? fietsen 45% 48% 8% wandelen 41% 53% 6% zitten en genieten 22% 63% 16% anders 14% 7% 79% hardlopen 11% 17% 72% vissen 6% 14% 80% zwemmen 25% 72% varen 32% 65% picknicken 27% 72% kanoën 13% 86% 0% 25% 50% 75% 100% vaak soms nooit Wandelen bij de Vecht is vooral onder inwoners van Zwolle en Hardenberg populair, inwoners van Ommen komen relatief vaak bij de Vecht om te varen of te kanoën en in Zwolle gaat men wat vaker hardlopen langs de Vecht dan gemiddeld (tabel 5.2). Vissen is in Hardenberg een relatief populair tijdverdrijf. Tabel 5.2 Waarvoor komen u of uw huisgenoten soms of vaak naar de Vecht, naar gemeente DELEN FIETSEN ZITTEN EN GENIETEN WAN- HARD- LOPEN MEN VISSEN VAREN ZWEM- PICK- NICKEN KANOËN Dalfsen 93% 94% 87% 31% 17% 33% 28% 28% 16% Hardenberg 96% 93% 83% 25% 24% 32% 26% 28% 12% Ommen 91% 89% 87% 30% 16% 43% 16% 31% 21% Zwolle 97% 95% 75% 35% 14% 34% 24% 27% 11% TOTAAL 94% 92% 84% 28% 20% 20% 20% 28% 14% Missen van recreatiemogelijkheden Een op de vijf inwoners geeft aan dat men zelf, of iemand anders in het huishouden recreatiemogelijkheden in het Vechtdal mist (tabel 5.3). Dit komt overeen met de vorige peilingen. In Dalfsen en Hardenberg is de behoefte aan meer recreatiemogelijkheden in het Vechtdal groter dan in Ommen en Zwolle. In Ommen is de behoefte aan recreatiemogelijkheden sterk gedaald tussen 2013 en Hier is alleen geen directe verklaring voor. Inwoners van Hardenberg hebben juist iets meer behoefte aan meer of andere recreatiemogelijkheden in het Vechtdal dan in Inwoners van Dalfsen hebben vooral behoefte aan (meer) fietspaden langs de Vecht en mogelijkheden om dicht bij de Vecht te kunnen komen: een strandje, terrasjes aan de Vecht, (aanleg)steigers en zwemmogelijkheden. In Hardenberg is pleziervaart de meest gewilde recreatiemogelijkheid, gevolgd door bankjes en een strandje. Ommenaren noemen relatief vaak een pontje over de Vecht. Daarnaast worden in Ommen en Zwolle ook wel bankjes, bootjes, (fiets)paden, horeca en strandje genoemd maar niet met een duidelijke voorkeur voor het een of het ander. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 26

27 Tabel 5.3 Missen u of uw huisgenoten recreatiemogelijkheden in het Vechtdal? 2011* Dalfsen 20% 18% 19% Hardenberg 16% 20% 24% Ommen 19% 24% 13% Zwolle 14% 15% 14% TOTAAL 17% 19% 20% * In 2011 gevraagd of men iets anders zou willen doen op of nabij de Vecht Aantrekkelijkheid Vechtdal voor eigen recreatie Ruim negen op de tien inwoners vindt het Vechtdal aantrekkelijk om in de eigen vrije tijd te recreëren (tabel 5.6). Over de hele periode van 2011 tot en met 2015 is het aandeel inwoners dat het Vechtdal aantrekkelijk vindt voor recreatie in de vrije tijd onafgebroken hoog geweest, het is in de loop van de tijd zelfs nog iets gestegen. Inmiddels ligt het percentage in alle gemeenten boven de 90 procent. Tabel 5.7 Vindt het Vechtdal aantrekkelijk voor recreatie in de vrije tijd 2011* Dalfsen 91% 91% 95% Hardenberg 87% 89% 93% Ommen 92% 87% 95% Zwolle 94% 93% 93% TOTAAL 90% 92% 94% * In 2011 gevraagd of men de eigen woonomgeving aantrekkelijk vindt voor recreatie in de vrije tijd 5.2 Bekendheid en gebruik wandel- en fietsroutes Gemarkeerde wandelroutes Bijna alle inwoners kennen de gemarkeerde wandelroutes in het Vechtdal. Van alle Vechtdalbewoners heeft slechts 4 procent er nog nooit van gehoord (figuur 5.2). Zes op de tien inwoners hebben ook wel eens zo n gemarkeerde wandelroute gelopen. Ommenaren en Hardenbergers hebben het vaakst wel eens zo n gemarkeerde route gelopen, Zwollenaren en inwoners van Dalfsen minder vaak. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 27

28 Figuur 5.2 Bent u bekend met de verschillende gemarkeerde wandelroutes in het Vechtdal? Dalfsen 51% 45% Hardenberg 67% 30% Ommen 66% 32% Zwolle 46% 44% 11% Total 61% 35% 0% 25% 50% 75% 100% wel bekend en ook gewandeld wel bekend, nooit gewandeld nooit van gehoord Het gebruik van de gemarkeerde wandelroutes is tussen 2013 en 2015 duidelijk gestegen (tabel 5.4). Vooral inwoners van Hardenberg zijn vaker de paden op gegaan, maar ook Zwollenaren en Ommenaren hebben vaker een gemarkeerde route gewandeld. Dit is enigszins opvallend gezien de lichte afname van het percentage bewoners dat wel eens bij de Vecht komt (tabel 5.1). Mogelijk komt dit doordat er tussen 2013 en 2015 meer routes bij zijn gekomen of herkenbaarder zijn geworden, de bewoners die bij de Vecht komen wandelen zo vaker op een gemarkeerde route. Tabel 5.4 Bekend met de verschillende gemarkeerde wandelroutes in het Vechtdal en wel eens gewandeld Dalfsen 49% 51% Hardenberg 54% 67% Ommen 63% 66% Zwolle 40% 46% TOTAAL 53% 61% Gemarkeerde fietsroutes De gemarkeerde fietsroutes zijn net zo bekend als de gemarkeerde wandelroutes. Van alle Vechtdalbewoners is 97 procent bekend met de fietsroutes (figuur 5.3). Twee derde van de bewoners heeft er ook wel eens een gefietst. Anders dan bij de wandelroutes is er nauwelijks verschil tussen de gemeenten wat betreft het gebruik van de fietsroutes, alleen inwoners van Ommen hebben iets vaker een gemarkeerde fietsroute gefietst. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 28

29 Figuur 5.3 Bent u bekend met de verschillende gemarkeerde fietsroutes in het Vechtdal? Dalfsen 65% 32% Hardenberg 66% 32% Ommen 71% 26% Zwolle 66% 28% 7% Total 67% 30% 0% 25% 50% 75% 100% wel bekend en ook gefietst wel bekend, nooit gefietst nooit van gehoord Het gebruik van de fietsroutes is tussen 2013 en 2015 ongeveer gelijk gebleven (tabel 5.5). Inwoners van Hardenberg hebben er wel vaker gebruik van gemaakt (in 2015 kwam er een nieuwe route gereed). Over de hele periode 2011 tot en met 2015 is het gebruik van de gemarkeerde fietsroutes licht gestegen. Tabel 5.5 Bekend met de verschillende gemarkeerde fietsroutes in het Vechtdal en wel eens gefietst Dalfsen 63% 65% 65% Hardenberg 59% 59% 66% Ommen 67% 71% 71% Zwolle 65% 67% 66% TOTAAL 63% 65% 67% 5.3 Voorzieningen in het Vechtdal Net als twee jaar geleden is aan inwoners gevraagd of ze van bepaalde toeristische kenmerken van het Vechtdal graag meer of minder zou willen zien, of dat het goed is zoals het is (figuur 5.5). Voor bijna alle kenmerken geldt dat de meerderheid van de bewoners het zo wel goed vindt, er hoeft niet meer of minder van. De uitzondering hierop is het aantal plekken waar je aan de oever van de Vecht kunt komen. Hier wil een duidelijke meerderheid van de bewoners liever meer van (60 procent). Van kunst langs de Vecht willen inwoners liever minder dan meer. In bijna elke gemeente is er wel een kenmerk dat de bewoners daar relatief belangrijk vinden. Inwoners van Dalfsen willen liever meer horecagelegenheden, in Hardenberg hebben inwoners liever meer bootjes op de Vecht en Zwollenaren willen meer aandacht voor de historie van de Vecht. In Ommen is de top 3 gelijk aan het gemiddelde van alle Vechtdalbewoners: 1) plekken waar je aan de oever van de Vecht kunt komen, 2) hoeveelheid natuur en 3) fietspaden. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 29

30 Figuur 5.4 Zou dit wat u betreft minder of meer mogen in het Vechtdal, of blijven zoals het is? Aantal plekken waar je aan de oever van de Hoeveelheid natuur Aantal fietspaden Zichtbaarheid van de Vecht in het landschap Aantal evenementen Aantal wandelpaden Aantal boten/ bootjes op de Vecht Aandacht voor de historie van de Vecht en het Aantal horecagelegenheden Ruimte voor water (breedte rivier) Aantal mogelijkheden op bezoek bij de boer Aantal hotels en B&B's Kunst langs de Vecht Hoeveelheid agrarisch landschap Aantal toeristen 60% 42% 38% 36% 36% 35% 34% 34% 30% 26% 31% 54% 58% 57% 48% 58% 48% 50% 56% 63% 8% 7% 6% 10% 7% 15% 14% 10% 9% 21% 20% 53% 56% 24% 21% 16% 40% 29% 15% 16% 16% 73% 60% 12% 7% 13% 0% 25% 50% 75% 100% Liever meer Zo houden Liever minder Geen mening Over de hele periode van 2011 tot en met 2015 is de behoefte aan een aantal toeristische kenmerken langzaam gedaald (tabel 5.6): plekken waar je aan de oever van de Vecht kunt komen wandelpaden, fietspaden, zichtbaarheid van de Vecht in het landschap, aandacht voor de historie van de Vecht en het Vechtdal en ruimte voor water (breedte rivier). De behoefte aan meer toeristen en kunst langs de Vecht is iets toegenomen, maar nog steeds hebben deze zaken geen prioriteit voor de meeste inwoners. De belangrijkste verschuiving is dat er langzaam steeds meer bewoners tevreden zijn met het aantal toeristische kenmerken in het Vechtdal, steeds meer bewoners zeggen houden zo. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 30

31 Tabel 5.6 Zou dit wat u betreft minder of meer mogen in het Vechtdal, of blijven zoals het is? Vergelijking 2011, 2013 en 2015 ZO HOUDEN SALDO MEER/MINDER Aantal plekken waar je aan de oever van de Vecht kunt komen 28% 31% 63% 58% Hoeveelheid natuur 54% 57% 54% 42% 38% 40% Aantal fietspaden 56% 53% 58% 42% 40% 38% Zichtbaarheid van de Vecht in het landschap 49% 54% 57% 47% 38% 36% Aantal wandelpaden 51% 52% 58% 42% 38% 34% Aandacht voor de historie van de Vecht en het Vechtdal 45% 50% 50% 39% 34% 32% Aantal boten/ bootjes op de Vecht 46% 45% 48% 30% 23% 30% Aantal evenementen 46% 46% 48% 27% 26% 29% Aantal horecagelegenheden 54% 56% 29% 26% Ruimte voor water (breedte rivier) 54% 63% 63% 32% 22% 23% Aantal mogelijkheden op bezoek bij de boer 48% 53% 27% 20% Aantal hotels en B&B's 55% 56% 18% 16% Hoeveelheid agrarisch landschap 71% 75% 73% 14% 9% 12% Aantal toeristen 63% 60% 60% -2% 0% 4% Kunst langs de Vecht 39% 42% 40% -23% -16% -12% Grenzen aan het Vechtdalgevoel 31

32 6. Ambassadeurs van het Vechtdal De beste ambassadeurs van een regio zijn (tevreden) inwoners van de streek zelf. Daarom is de bewoners een aantal vragen gesteld over hoe aantrekkelijk men het Vechtdal vindt voor de eigen recreatie, of men het Vechtdal zou aanbevelen als vakantiebestemming of om er te wonen en - nieuw in de peiling van 2015 wat men vindt van de bekendheid/herkenbaarheid van het Vechtdal en wat er aan gedaan kan worden om deze te verbeteren voor verschillende doelgroepen. 6.1 Vechtdal aanbevelen als vakantiebestemming Meer dan zes op de tien inwoners vinden het Vechtdal zo aantrekkelijk voor recreatie, dat zij het Vechtdal zeker wel zouden aanbevelen aan anderen als vakantiebestemming (tabel 6.1). Twee derde van de inwoners heeft dit ook al wel eens gedaan. Dit zijn de ambassadeurs van het Vechtdal. Het percentage inwoners dat het Vechtdal zeker niet zou aanbevelen is verwaarloosbaar klein (1 procent). Inwoners van Hardenberg zijn het vaakst ambassadeur van het Vechtdal als vakantiebestemming geweest. Zwollenaren zijn het minst vaak (potentiële) ambassadeurs van het Vechtdal, minder dan de helft heeft het Vechtdal wel eens aanbevolen als vakantiebestemming of zou het zeker wel doen. De inwoners die het Vechtdal zeker wel zouden aanbevelen benoemen vooral de mooie omgeving met prachtige natuur waar men tot rust kan komen. Er kan goed gewandeld en gefietst worden en er zijn mooie campings. Inwoners die het Vechtdal waarschijnlijk of zeker niet zouden aanbevelen als vakantiebestemming willen graag de rust bewaren (niet te veel toeristen), of geven aan dat er - met name voor jongeren - niet veel te doen is (eigenlijk te rustig). Tabel 6.1 Zou u het Vechtdal aanbevelen aan anderen om op vakantie te gaan? ZEKER WEL WAARSCHIJNLIJK WEL WAARSCHIJNLIJK NIET ZEKER NIET WEL EENS GEDAAN Dalfsen 65% 29% 2% 1% 65% Hardenberg 61% 30% 3% 1% 72% Ommen 64% 30% 3% 1% 69% Zwolle 42% 39% 8% 0% 47% TOTAAL 61% 31% 3% 1% 67% Grenzen aan het Vechtdalgevoel 32

33 6.2 Vechtdal aanbevelen om er te wonen Vechtdalbewoners zouden het Vechtdal iets minder snel aanbevelen om er te wonen dan als vakantiebestemming. Ongeveer de helft van de bewoners zou het Vechtdal zeker aanbevelen om er te wonen of heeft het wel eens gedaan (tabel 6.2). Het percentage inwoners dat het Vechtdal (zeker) niet zou aanbevelen om er te wonen is echter even groot als bij de vraag over het Vechtdal als vakantiebestemming. Mensen zijn dus alleen wat terughoudender om op het vlak van wonen ambassadeur te zijn van de streek. Inwoners van Dalfsen zijn vaker ambassadeur van het Vechtdal om er te wonen dan inwoners van de andere gemeenten. In Zwolle is het aandeel inwoners dat het Vechtdal wel eens heeft aanbevolen wederom het laagst, maar het aandeel dat het Vechtdal nu zeker wel zou aanbevelen doet niet onder voor Hardenberg en is zelfs iets hoger dan in Ommen. De redenen waarom bewoners het Vechtdal zeker wel zouden aanbevelen om er te wonen zijn deels hetzelfde als waarom het Vechtdal een goede vakantiebestemming is: omgeving, natuur en rust. Daarnaast geven inwoners aan dat wonen in het Vechtdal betaalbaar is, maar toch dichtbij de voorzieningen van een grote stad (Zwolle). De inwoners die het Vechtdal waarschijnlijk of zeker niet zouden aanbevelen om er te wonen noemen dezelfde redenen als bij de vorige vraag over het Vechtdal als vakantiebestemming: men wil het rustig houden ( Dalfsen groeit al te hard ) of er zijn te weinig voorzieningen (cultureel/winkelen) voor starters. Tabel 6.2 Zou u het Vechtdal aanbevelen aan anderen om er te wonen? ZEKER WEL WAARSCHIJNLIJK WEL WAARSCHIJNLIJK NIET ZEKER NIET WEL EENS GEDAAN Dalfsen 54% 33% 6% 1% 55% Hardenberg 48% 38% 4% 1% 50% Ommen 42% 43% 5% 1% 49% Zwolle 47% 42% 2% 1% 41% TOTAAL 48% 39% 5% 1% 50% 6.3 Wie zijn de ambassadeurs? Inwoners die zich een echte Vechtdaller vinden, bevelen het Vechtdal vaker aan om er te wonen en om er op vakantie te gaan dan inwoners die zich geen Vechtdaller voelen. Stedelingen/dorpelingen bevelen het Vechtdal wel vaker aan om er te wonen dan bewoners van buiten de bebouwde kom, maar beide groepen bevelen het Vechtdal ongeveer even vaak aan om op vakantie te gaan. Ouderen zijn vaker ambassadeurs van het Vechtdal als vakantiebestemming en bewoners van middelbare leeftijd (35-54) ambassadeurs van het Vechtdal om er te wonen. Bewoners die al langer in het Vechtdal wonen bevelen het Vechtdal ook vaker aan als vakantiebestemming. Woonduur maakt niet uit voor het al dan niet aanbevelen van het Vechtdal om er te wonen. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 33

34 Zelfstandig ondernemers en werknemers in loondienst bevelen het Vechtdal even vaak aan om er te wonen of op vakantie te gaan. Economisch niet-actieven (gepensioneerd, werkloos etc.) bevelen het Vechtdal minder vaak aan om er te wonen dan ondernemers en werknemers. In bijlage 1 is de bevolkingssamenstelling van het Vechtdal opgenomen, met per gemeente het aantal mannen en vrouwen uitgesplitst naar leeftijdsgroep. 6.4 Bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal Het Vechtdal is volgens de bewoners ruim voldoende bekend en herkenbaar voor inwoners van het Vechtdal, als plek om prettig te wonen en te recreëren (figuur 5.5). Het Vechtdal is ook wel voldoende bekend en herkenbaar voor toeristen, als plek om vakantie door te brengen en te recreëren. De bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal voor ondernemers, als plek om economische activiteiten te starten laat echter te wensen over. In Ommen vinden bewoners het Vechtdal eerder niet dan wel bekend en herkenbaar voor ondernemers. Ambassadeurs van het Vechtdal zijn niet of nauwelijks positiever (of negatiever) over de bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal voor ondernemers, toeristen of inwoners van het Vechtdal dan bewoners die het Vechtdal niet eerder hebben aanbevolen om te wonen of om op vakantie te gaan. Ondernemers zijn wel duidelijk negatiever over de bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal voor ondernemers dan werknemers en economisch niet-actieven. Dit is dus een punt van aandacht. Figuur 6.1 Vindt u het Vechtdal als gebied voldoende bekend en herkenbaar voor ondernemers, als plek om economische activiteiten te starten 37% 23% 40% toeristen, als plek om de vakantie door te brengen en te recreëren 67% 21% 13% inwoners van het Vechtdal, als plek om prettig te wonen en recreëren 75% 13% 12% 0% 25% 50% 75% 100% ja nee weet niet Naast de vraag of de bekendheid en herkenbaarheid voldoende is, kregen bewoners ook de mogelijkheid om suggesties te doen om de bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal als gebied te vergroten voor ondernemers, toeristen en inwoners. De meeste suggesties vallen onder de noemer marketing (zie kader op volgende pagina). Grenzen aan het Vechtdalgevoel 34

35 Toelichting: Hoe zou de bekendheid en herkenbaarheid van het Vechtdal als gebied vergroot kunnen worden? Voor ondernemers: door de krachten van de ondernemersvereniging in het Vechtdal te bundelen. Laat een promotiefilm maken door een echt goed en deskundig bedrijf. Dus niet op bezuinigen! Laat dit zien op ondernemersbeurzen, zet het op Facebook en een eigen kleine website het aanbieden van betaalbare grond voor bedrijfsgebouwen en winkels wellicht een specifiek Vechtdal logo, wat dan voornamelijk bedoeld is voor streekproducten, daarmee heb je de andere ondernemers niet geholpen Voor toeristen: richten op jongere doelgroep. Het Vechtdal komt vaak nogal grijs en oubollig over door de oorspronkelijke recreatie te respecteren. Wanneer toeristen bijvoorbeeld in een bosrijke omgeving willen vertoeven, volstaat alleen het aanleggen van wandelpaden niet. Het moet ook mogelijk worden gemaakt dat mensen er in alle rust kunnen wandelen en niet door fietsers of paarden van de wandelpaden worden afgereden de beste reclame is van mond tot mond. Ook het meest duurzaam. Respectvolle benadering en uitblinken in gastvrijheid. Geen overdreven bladiebla reclame maar het Vechtdal laten leven door er samen van te genieten als toerist of ondernemer of inwoner door ook op de zondagen meer te organiseren en meer leven in de brouwerij te bieden! Voor inwoners: wijzen op prettig leefklimaat, vnl. platteland georiënteerd voor de liefhebbers, moeten af en toe een boerenluchtje kunnen verdragen, dicht bij de natuur en goede voorzieningen maak het veel minder saai want ik ben 1 van de mensen die gaat verhuizen om meer te beleven algemene aanduidingen VECHTDAL uitbreiden met kenmerken bewoners (Vechtdalbewoners houden van netjes - bij prullenbak bijv.; of: Vechtdalbewoners zorgen voor de natuur Grenzen aan het Vechtdalgevoel 35

36 7. Programma Ruimte voor de Vecht 7.1 Inleiding Dit hoofdstuk gaat over de bekendheid van en waardering voor het programma Ruimte voor de Vecht. Deelnemers aan het onderzoek konden hun waardering voor het programma en specifieke onderdelen van het programma toelichten. In dit hoofdstuk worden enkele toelichtingen en suggesties uitgelicht. Alle open antwoorden zijn terug te vinden in de bijlage. 7.2 Bekendheid Bijna driekwart van de inwoners heeft al eens iets gehoord of gelezen over het programma Ruimte voor de Vecht (tabel 7.1). De bekendheid van het programma is in de loop van de tijd duidelijk gestegen, van 64 procent in 2011 tot 73 in Dit komt met name door de toename van de bekendheid in Dalfsen en Zwolle. In Ommen is de bekendheid van het programma bij elke peiling het hoogst. Het Programma Ruimte voor de Vecht is vooral bekend onder ouderen, mannen en mensen die al langer in het Vechtdal wonen. Jongeren, vrouwen en mensen die nog maar kort in het gebied wonen zijn minder bekend met het Programma Ruimte voor de Vecht. Tabel 7.1 Heeft wel eens iets gehoord of gelezen over het programma Ruimte voor de Vecht Dalfsen 60% 67% 77% Hardenberg 65% 71% 69% Ommen 76% 77% 78% Zwolle 52% 57% 71% TOTAAL 64% 68% 73% 7.3 Meanderen van de Vecht Oorspronkelijk was de Vecht kronkelig met meanders. Door menselijk handelen is de rivier rechtgetrokken. Het programma Ruimte voor de Vecht zet zich in om de Vecht weer meer te laten kronkelen, onder andere door meer ruimte te geven aan het water. Ruimte voor de Vecht in de meander bij Junne Grenzen aan het Vechtdalgevoel 36

37 Bijna driekwart van de inwoners is met deze aanpak bekend (tabel 7.2). In Ommen is men hier het meest mee bekend, in Zwolle het minst vaak. In vergelijking met twee jaar geleden is de bekendheid gemiddeld vrijwel gelijk gebleven, in Ommen en Dalfsen is de bekendheid iets toegenomen. Tabel 7.2 Is bekend met het laten meanderen van de Vecht Dalfsen 62% 69% 75% Hardenberg 75% 76% 74% Ommen 74% 76% 80% Zwolle 57% 61% 61% TOTAAL 69% 73% 74% Aan alle inwoners is gevraagd wat zij vinden van de inzet om de Vecht weer te laten kronkelen. Ook de inwoners die nog niet bekend waren met het initiatief is deze vraag voorgelegd. De meeste inwoners zijn positief over het weer laten meanderen van de Vecht (figuur 7.1). Er zijn geen verschillen in mening tussen inwoners van de verschillende gemeenten. Enkele opmerkingen en suggesties over het laten meanderen van de Vecht: ik mis de vraag over het beteugelen van de Vecht stroom. Het meanderen kan ook ten koste gaan van veiligheid en hoge kosten om droge voeten te houden een kronkelende rivier geeft een jong aanzicht voor de natuur, te meer daar de Vecht van vroeger uit de kronkelende vorm had hoe meer gekronkel hoe mooier Figuur 7.1 Wat vindt u ervan dat men zich inzet om de Vecht weer te laten kronkelen? 6% 5% 21% Positief Neutraal Negatief Geen mening 68% Grenzen aan het Vechtdalgevoel 37

38 7.4 Zichtbaarheid van de Vecht Op dit moment is de Vecht maar op enkele plaatsen duidelijk zichtbaar. De Vecht wordt daarom wel verborgen parel genoemd. Om de zichtbaarheid van de Vecht in het landschap te verbeteren zijn en worden nieuwe uitzichtpunten gemaakt, zoals extra veerponten, bruggen, uitkijktorens of uitkijkheuvels en strandjes. Panorama Vecht bij Dalfsen Twee derde van de inwoners is bekend met de uitzichtpunten (figuur 7.2) en vier op de tien inwoners van het Vechtdal heeft ook wel eens zo n uitzichtpunt bezocht. In Dalfsen zijn de uitzichtpunten het meest bekend. In Zwolle het minst. Van de Zwollenaren die de uitzichtpunten wel kennen, heeft het grootste deel ze niet bezocht. In de andere gemeenten hebben de meeste bewoners die de uitzichtpunten kennen deze ook wel eens bezocht. Figuur 7.2 Kent u de nieuwe uitzichtpunten om de zichtbaarheid van de Vecht te verbeteren? Dalfsen 66% 13% 21% Hardenberg 47% 21% 32% Ommen 43% 24% 33% Zwolle 18% 21% 61% Totaal 47% 20% 33% 0% 25% 50% 75% 100% van gehoord en ook bezocht van gehoord, niet bezocht niet van gehoord In de vorige peilingen is de vraag naar de bekendheid van de uitzichtpunten ook gesteld. In 2011 waren deze uitzichtpunten nog minder bekend, toen kende 58 procent de nieuwe uitzichtpunten (tabel 7.3). Tussen 2013 en 2015 is de bekendheid gemiddeld genomen onveranderd gebleven, maar per gemeente zijn er wel schommelingen in de bekendheid. In Dalfsen, Hardenberg en Zwolle is de bekendheid van de uitzichtpunten lager dan in 2013, maar in Ommen hoger. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 38

39 Tabel 7.3 Is bekend met de nieuwe uitzichtpunten om de zichtbaarheid van de Vecht te verbeteren Dalfsen 58% 83% 79% Hardenberg 72% 73% 68% Ommen 55% 59% 67% Zwolle 34% 44% 39% TOTAAL 58% 67% 67% Aan de inwoners die de uitzichtpunten kennen is gevraagd wat ze hiervan vinden. Meer dan driekwart van de inwoners is hierover positief (figuur 7.3). Inwoners van Dalfsen zijn relatief positief over de uitzichtpunten en inwoners van Zwolle wat minder positief dan gemiddeld. Van de verschillende onderdelen binnen het Programma Ruimte voor de Vecht zijn inwoners over de uitzichtpunten na de initiatieven in het onderwijs - het meest positief. Figuur 7.3 Wat vindt u van deze nieuwe uitzichtpunten? 2% 7% 14% Positief Neutraal Negatief Geen mening 78% Enkele opmerkingen en suggesties over de uitzichtpunten: de uitzichtpunten zijn wel mooi aangelegd maar er is verder niets bij te beleven, waarom niet een theehuisje bij de pont met uitzichttorens zie je de Vecht wel, maar je beleeft een rivier pas echt aan de oevers ik vind met name meer uitzichtpunten over/bij de Vecht belangrijk. Ook mogen de wandel/fietsroutes van mij meer langs de Vecht lopen we moeten wel oppassen dat er niet te veel uitkijkpunten e.d. komen want het kan ook de omgeving ontsieren Grenzen aan het Vechtdalgevoel 39

40 7.5 Specifieke producten en activiteiten Nieuwsbrief Ruimte voor de Vecht De nieuwsbrief Ruimte voor de Vecht verschijnt 4 keer per jaar en wordt huis-aan-huis bezorgd. Dit is een van de nieuwe activiteiten binnen het programma die in de enquête van 2013 en 2011 nog niet was opgenomen. De bekendheid is echter hoog: driekwart van de Vechtdalbewoners is bekend met de nieuwsbrief en de helft heeft de nieuwsbrief ook al eens gelezen (figuur 7.4). In Zwolle is de bekendheid van de nieuwsbrief lager dan in de andere gemeenten. Figuur 7.4 Kent u de nieuwsbrief Ruimte voor de Vecht? Dalfsen 54% 22% 24% Hardenberg 48% 29% 23% Ommen 54% 20% 26% Zwolle 45% 12% 43% Total 51% 24% 26% 0% 25% 50% 75% 100% wel bekend en ook gelezen wel bekend, niet gelezen onbekend De nieuwsbrief wordt overwegend neutraal ontvangen (figuur 7.5). Drie van de vijf bewoners is neutraal of heeft geen mening over de nieuwsbrief en twee vijfde is positief. Er zijn geen verschillen tussen de gemeenten in de houding van inwoners tegenover de Nieuwsbrief. Figuur 7.5 Wat vindt u van de nieuwsbrief Ruimte voor de Vecht? 16% 1% 39% Positief Neutraal Negatief Geen mening 44% Grenzen aan het Vechtdalgevoel 40

41 Opmerkingen en suggesties over de nieuwsbrief: huis aan huisbladen gaan vaak ongelezen in de oud papierbak. Deze enquête is voor mij een aanzet om toch eens te gaan lezen tip: verspreiden van nieuwsberichten, evenementeninfo via social media Anjerpunten toeristische kantoren door het hele Vechtdal, waar bezoekers informatie kunnen krijgen over het Vechtdal. Deze Anjerpunten zijn nog niet erg bekend, minder dan de helft van de Vechtdalbewoners kent ze en slechts 13 procent heeft ze wel eens gebruikt (figuur 7.6). Inwoners van Zwolle zijn het minst bekend met de Anjerpunten. Uit de opmerkingen en suggesties over de Anjerpunten (zie volgende pagina) valt overigens op te maken dat de Anjerpunten door enkele bewoners verward worden met praatpalen. De bekendheid (en waardering) van de Anjerpunten zou dus nog overschat kunnen zijn. Figuur 7.6 Kent u de Anjerpunten? Dalfsen 19% 34% 47% Hardenberg 10% 35% 55% Ommen 12% 41% 47% Zwolle 15% 14% 70% Total 13% 34% 53% 0% 25% 50% 75% 100% wel bekend en ook gebruikt wel bekend, niet gebruikt onbekend Hoewel de Anjerpunten niet erg bekend zijn, worden ze wel redelijk positief gewaardeerd (figuur 7.7). Bijna de helft van de bewoners is positief en de rest heeft een neutrale (of geen) mening over de Anjerpunten. Mogelijk is de waardering overschat. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 41

42 Figuur 7.7 Wat vindt u van de Anjerpunten? 16% 1% 48% Positief Neutraal Negatief Geen mening 35% Opmerkingen en suggesties over de Anjerpunten: praatpalen langs de Vecht, waarbij je een stem iets hoort vertellen over het Vechtdal vind ik kinderachtig en pure geldverspilling. Iedereen kan op internet alles vinden en zijn genoemde paaltjes alleen maar geldverspilling en voor het oog een verstoring van het landschap. Vergelijkbare middelen zijn geldverspilling net zoals toren, uitkijkposten, bruggen om de Vecht beter te kunnen zien; toegankelijker maken om direct aan het water te komen lijkt me goedkoper en simpeler de informatiezuilen die op 'trapkracht' werken gaan snel uit en beginnen dan niet weer op het punt waar je gestopt was. Dat maakt het voor kinderen lastig om ze te bedienen Sluizen In de Vecht worden nieuwe sluizen aangelegd om de Vecht ook tussen Ommen en Hardenberg bevaarbaar te maken. In Hardenberg zijn de nieuwe sluizen niet verrassend ook het meest bekend (figuur 7.8). De helft van de inwoners van Hardenberg heeft de sluizen ook al wel eens bezocht. In de andere gemeenten is de bekendheid lager. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 42

43 Figuur 7.8 Heeft u al eens iets gehoord of gelezen over de nieuwe sluizen? Dalfsen 25% 32% 43% Hardenberg 51% 26% 23% Ommen 29% 38% 34% Zwolle 16% 23% 61% Total 37% 30% 33% 0% 25% 50% 75% 100% wel bekend en ook bezocht wel bekend, niet bezocht onbekend De sluizen worden na de uitzichtpunten en de initiatieven in het onderwijs het meest positief beoordeeld van de verschillende onderdelen van het Programma Ruimte voor de Vecht. Meer dan twee derde van de bewoners is positief over de nieuwe sluizen (figuur 7.9). Inwoners van Hardenberg zijn niet alleen het meest bekend met de nieuwe sluizen, ze zijn er ook het meest positief over. Figuur 7.9 Wat vindt u van deze nieuwe sluizen? 5% 7% 19% Positief Neutraal Negatief Geen mening 69% Opmerkingen en suggesties over de nieuwe sluizen: de bruggen zijn te laag voor veel boten. Ook de drempels van de sluizen zijn te hoog de sluizen hadden voor grotere boten toegankelijke moeten zijn en er zou aansluiting moeten zijn/komen met de turfroute om zo nog meer recreatietoeristen deze kant op te krijgen sluis bij Hardenberg zien we niet gebruikt worden. Kostbaar project. Heeft een sluis zin als de brug te laag is! Grenzen aan het Vechtdalgevoel 43

44 Voorlichting in het onderwijs Leerlingen van groep 5 tot en met groep 8 van de basisscholen in het Vechtdal krijgen 1 dag per jaar les over het Vechtdal. Dit is een les over cultuur, landschap, natuur en geschiedenis. Leerlingen van het voortgezet onderwijs werken samen aan een project dat te maken heeft met de Vecht. Verreweg de meeste inwoners van het Vechtdal zijn positief over de initiatieven in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs (figuur 7.10). Meer dan 80 procent van de inwoners steunt de initiatieven. Als bewoners al iets aan te merken op het initiatief, is het dat zij 1 dag les over het Vechtdal te weinig vinden. Figuur 7.10 Wat vindt u ervan dat in het basisonderwijs 1 dag wordt lesgegeven en in het voortgezet onderwijs projecten worden uitgevoerd over het Vechtdal? Basisonderwijs 84% 8% 5% Voortgezet onderwijs 86% 10% 0% 25% 50% 75% 100% Positief Neutraal Negatief Geen mening Opmerkingen en suggesties over aandacht voor het Vechtdal in het onderwijs: verweef lesprogramma s in de bestaande vakken en niet specifiek in 1 dag kinderen mogen meer dan 1 keer per jaar met de Vecht bezig zijn. 1 dag is echt te weinig voor het basis onderwijs. In die zin zou mijn antwoord daar negatief moeten zijn, maar ik ben bang dat dit verkeerd wordt opgevat leerlingen bewust maken van schade door afval in de natuur 7.6 Algemeen oordeel Aan de inwoners die het programma Ruimte voor de Vecht kennen is gevraagd wat ze van dit programma vinden. Iets minder dan de helft is vooral positief over het programma Ruimte voor de Vecht. Evenveel inwoners weten het niet en de resterende 6 procent is vooral negatief (figuur 7.11). Inwoners van Zwolle zijn gemiddeld genomen het meest positief over het programma. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 44

45 Figuur 7.11 Hoe staat u tegenover het programma Ruimte voor de Vecht? Dalfsen 46% 8% 46% Hardenberg 45% 5% 51% Ommen 49% 6% 45% Zwolle 60% 37% Totaal 47% 6% 47% 0% 25% 50% 75% 100% vooral positief vooral negatief weet niet Opmerkingen en suggesties over het programma Ruimte voor de Vecht: het is belangrijk dat de Vecht ook echt de ruimte krijgt maar ook dat wij als mensen de Vecht niet teveel "storen". Als te veel mensen recreëren dan bestaat het gevaar dat de Vecht verloederd of dat de Vecht door vandalisme niet zo blijft als die is. Zie het vandalisme bij de Oldemeyer of de recreatieplas in Sibculo de werkzaamheden/veranderingen aan en langs de Vecht hebben deze omgeving echt mooier gemaakt om er te vertoeven. Dit in combinatie veilig waterbeheer is bijzonder knap. Dus ik denk niks veranderen maar doorgaan op dezelfde manier ik vind het jammer dat er zoveel goede landbouwgrond wordt opgeofferd, kleeft nog een nadeel aan al die gronden worden dan natuurgrond waardoor agrariërs met nog meer regels krijgen te maken maak een Vechtdalteam voor beheer en onderhoud van verwijderen zwerfvuil, bedienen sluizen, PR etc. prima dat de Vecht weer zichtbaar wordt maar je moet niet overdrijven. Laat het a.u.b. een pareltje blijven. Meer zichtbaarheid geeft meer vervuiling/onrust enz. Zoals het nu is, prima Het aandeel inwoners dat vooral positief is over het programma Ruimte voor de Vecht is in 2015 lager dan in 2013 en 2011 het geval was (tabel 7.12). Hierbij dient wel te worden aangetekend dat het percentage bewoners dat vooral negatief is over het programma eigenlijk ongewijzigd is over de hele periode, er is alleen sprake van uitwisseling in het percentage inwoners dat vooral positief of weet niet antwoord. Het is opvallend dat het percentage inwoners dat geen uitgesproken mening heeft zo is gestegen, terwijl de bekendheid van het programma hoger is dan in 2013 (tabel 7.1). Hier is geen duidelijke verklaring voor. Tabel 7.12 Staat positief tegenover het programma Ruimte voor de Vecht Dalfsen 60% 55% 46% Hardenberg 54% 57% 45% Ommen 54% 62% 49% Zwolle 57% 69% 60% TOTAAL 55% 62% 47% Grenzen aan het Vechtdalgevoel 45

46 Er zijn plannen om het programma Ruimte voor de Vecht de komende drie jaar ( ) voort te zetten. Vechtdalbewoners is gevraagd hoe zij hier tegenover staan. Deze vraag wordt vrijwel hetzelfde beantwoord als de vraag over het oordeel over het programma Ruimte voor de Vecht (figuur 7.12). Ongeveer evenveel inwoners antwoorden vooral positief als weet niet en slechts weinig inwoners zijn negatief over voortzetting van het programma. Figuur 7.12 Hoe staat u tegenover de voortzetting van het programma Ruimte voor de Vecht? Dalfsen 43% 9% 48% Hardenberg 43% 5% 52% Ommen 45% 5% 50% Zwolle 57% 41% Totaal 45% 5% 50% 0% 25% 50% 75% 100% vooral positief vooral negatief weet niet De afgelopen jaren heeft het programma Ruimte voor de Vecht zich vooral gericht op projecten op het gebied van water, natuur, landbouw en toerisme. Bewoners konden aangeven waar het programma zich (bij voortzetting) vooral op zou moeten richten. Het antwoord is duidelijk, men wil eigenlijk vooral meer van hetzelfde (figuur 8.13). Opvallende zaken die uit de suggesties naar voren komen, zijn aandacht voor veiligheid en het betrekken van bewoners. Figuur 7.13 Waar zou het programma Ruimte voor de Vecht zich de komende jaren vooral op moeten richten? (wordcloud) Grenzen aan het Vechtdalgevoel 46

47 8. Lokale projecten in het Vechtdal 8.1 Inleiding Binnen het programma Ruimte voor de Vecht wordt ook een aantal lokale projecten uitgevoerd. In elk van de vier gemeenten in het Vechtdal worden lokale projecten georganiseerd. Dit hoofdstuk gaat over de lokale projecten in het Vechtdal. 8.2 Dalfsen In Dalfsen zijn acht lokale projecten uitgevoerd of nog in uitvoering. Vijf van deze projecten liepen ook al in 2013, dit zijn: het streekwinkeltje (bij de Westermolen), de passantenhaven, de uitkijktoren (bij Welsum), landschapspark Vechtvliet en pleisterplaats de Stokte. Drie projecten zijn nieuw in de peiling van 2015: de nieuwe brug en groene geul bij Vechterweerd, het ontstenen van de Vechtoevers ten Oosten van Dalfsen en Anjerpunt Hoonhorst. Pondje bij de Stokte Bekendheid lokale projecten Van de lopende projecten is de passantenhaven het meest bekend onder de inwoners van Dalfsen. Bijna alle Dalfsenaren namelijk 95 procent kent de haven en meer dan vier op de vijf inwoners heeft deze ook wel eens bezocht (figuur 8.1). De uitkijktoren, het streekwinkeltje en pleisterplaats de Stokte zijn bijna even bekend, maar iets minder vaak bezocht (nog steeds meer dan driekwart). Al deze projecten liepen ook al in 2013 en sindsdien is de bekendheid toegenomen en hebben meer bewoners de projecten ook wel eens bezocht. Landschapspark Vechtvliet heeft hier nog niet van mee kunnen profiteren. De nieuwe projecten zijn nog wat minder bekend, vooral Anjerpunt Hoonhorst kan nog meer bekendheid gebruiken. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 47

48 Figuur 8.1 Kent u de volgende lokale projecten? Passantenhaven 83% 12% 5% Uitkijktoren 76% 17% 7% Het streekwinkeltje 76% 19% 6% Pleisterplaats de Stokte 75% 13% 12% * Nieuwe brug en groene geul bij Vechterweerd 49% 19% 32% Landschapspark Vechtvliet 41% 26% 33% * Natuurlijke oevers ten Oosten van Dalfsen 37% 30% 34% * Anjerpunt Hoonhorst 11% 24% 64% 0% 25% 50% 75% 100% Ken ik wel en heb ik ook bezocht Ken ik wel, maar nooit bezocht Ken ik niet * Projecten zijn nieuw in de peiling van 2015 Uitgelicht: het Waterfront Vanuit het programma Ruimte voor de Vecht ontwikkelt de gemeente Dalfsen plannen, waarbij (de directe omgeving van) de Vecht een belangrijke rol speelt. Een van die plannen betreft het Waterfront. Dit gaat over het veranderen van het gebied tussen de Vechtbrug en de passantenhaven in Dalfsen. Bijna alle inwoners van Dalfsen zijn hier wel mee bekend (92 procent). Aan de inwoners die bekend zijn met het Waterfront is gevraagd hoe men hier tegenover staat. Meer dan driekwart van de inwoners is positief (figuur 8.2). Dit is duidelijk meer dan in 2013, toen was 60 procent vooral positief. Het verschil zit er vooral in dat er in 2015 minder inwoners zijn die geen mening hebben over het Waterfront dan in Figuur 8.2 Staat u vooral positief of negatief tegenover het Waterfront? Dalfsen % 6% 18% Dalfsen % 8% 32% Dalfsen % 25% 0% 25% 50% 75% 100% vooral positief vooral negatief weet niet N.B. in 2011 was er geen antwoordmogelijkheid weet niet / geen mening Grenzen aan het Vechtdalgevoel 48

49 Vooral positief omdat : het aanzicht en de horeca voor toeristen hierdoor sterk verbeterd aanzien veel mooier, wandelmogelijkheden vergroot en de mooie woningen in het nieuwe plan betere uitstraling van het dorp en meer verbinding met de Vecht Dalfsen krijgt meer contact met de Vecht goed voor toerisme en lokale bevolking het een upgrade geeft van Dalfsen en de rivier onderdeel maakt van de dorpskern je dan ook aan de Vecht kunt gaan zitten om te drinken, te eten of te recreëren. En dat is super! Vooral negatief omdat : te veel verstening minder rust aan de Vecht het oude dorpsgezicht is vernield gemeentehuis: is afbreuk voor het aangezicht 8.3 Hardenberg In Hardenberg zijn er tien in het oog springende projecten uitgevoerd, of nog in uitvoering. Vijf projecten liepen al in 2013: de sluis bij stuw Hardenberg, herinrichting monding Oude Radewijkerbeek, Molengoot, incl. wildwaterbaan, kunstwerk Loozensche Linie en wandelroute Knof de Pad. Vijf projecten zijn nieuw in de peiling van 2015: herinrichting van de centrum uiterwaard, hermeandering van de Vecht ter hoogte van Rheezermaten, Anjerpunt de Koppel, de grensmeander en het fietspad Loozensche Linie. Bekendheid lokale projecten Het meest bekende project is de sluis bij stuw Hardenberg, bijna alle inwoners zijn er mee bekend en meer dan vier op de vijf heeft de sluis ook bezocht (figuur 8.3). De Molengoot, kunstwerk Loozensche Linie en herinrichting van de centrum uiterwaard zijn ook door meer dan de helft van de Hardenbergers bezocht. Het project Molengoot met de wildwaterbaan was in 2013 nog niet erg bekend, maar dat is dus erg veranderd in de afgelopen twee jaar. Wandelroute Knof de Pad is nog steeds een verborgen pareltje en opvallend genoeg zijn er in 2015 minder bewoners bekend met de herinrichting van de monding Oude Radewijkebeek dan in Het is ook opvallend te noemen dat Anjerpunt de Koppel bij tweederde van de Hardenbergers bekend is, de andere Anjerpunten zijn lang niet zo bekend. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 49

50 Figuur 8.3 Kent u de volgende lokale projecten? Sluis bij stuw Hardenberg 84% 11% 5% Molengoot, incl. wildwaterbaan 60% 24% 16% Kunstwerk Loozensche Linie 60% 19% 22% * Herinrichting van de centrum uiterwaard 51% 21% 28% * Anjerpunt de Koppel 45% 23% 33% Herinrichting monding Oude Radewijkerbeek 31% 26% 43% * Fietspad Loozensche Linie 28% 39% 33% * Hermeandering van de Vecht ter hoogte van Rheezermaten 26% 25% 50% * Grensmeander 11% 23% 66% Wandelroute Knof de Pad 10% 31% 59% 0% 25% 50% 75% 100% Ken ik wel en heb ik ook bezocht Ken ik wel, maar nooit bezocht Ken ik niet * Projecten zijn nieuw in de peiling van 2015 Uitgelicht: het Vechtpark Vanuit het Programma Ruimte voor de Vecht heeft de gemeente Hardenberg plannen, waarbij (de directe omgeving van) de Vecht een belangrijke rol speelt. Een van die plannen betreft het Vechtpark. Dit is een stadspark in Hardenberg, met onder andere een wandelpromenade aan de Vecht, waar ook ruimte voor water en natuur wordt gecreëerd. Vier op de vijf bewoners van Hardenberg heeft wel eens iets gehoord, gezien of gelezen van het Vechtpark. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 50

51 Bewoners die bekend zijn met het Vechtpark is gevraagd of zij hier vooral positief of negatief tegenover staan. Meer dan twee derde van de bewoners is positief over het Vechtpark (figuur 8.4). Ongeveer een kwart van de bewoners heeft geen duidelijke mening en slechts 6 procent is negatief. Ten opzichte van 2013 is het aandeel inwoners dat geen duidelijke mening heeft over het Vechtpark iets toegenomen. Figuur 8.4 Staat u vooral positief of negatief tegenover het Vechtpark? Hardenberg % 6% 23% Hardenberg % 8% 20% Hardenberg % 25% 0% 25% 50% 75% 100% vooral positief vooral negatief weet niet N.B. in 2011 was er geen antwoordmogelijkheid weet niet / geen mening Vooral positief omdat : ben trots dat onze gemeente zo n mooi park heeft de stad Hardenberg teveel stad is geworden, het is goed dat de natuur meer aandacht krijgt de vechtdijk verkeersluw wordt het nu al prachtig is om daar hard te lopen! trekpleister wandelen door de natuur langs het water helemaal te gek is Vooral negatief omdat : jammer geen plek voor honden om samen los te spelen/lopen kunstmatige natuur smerige bende, staat vaak blank van het water. Bijna nooit te gebruiken zoals het bedoeld was alles naar Hardenberg gaat, zelf woon ik in Gramsbergen 8.4 Ommen De gemeente Ommen voert acht lokale projecten uit in het kader van het programma Ruimte voor de Vecht, of heeft deze uitgevoerd. De helft van de projecten liep al in 2013: de hoofdwaterkering in de Vecht bij landgoed de Stekkenkamp, historische vindplaats Larinkmars, de nevengeul bij Vilsteren en het project Laarmanshoek, met o.a. opwaardering landgoed t Laar. Vier projecten zijn nieuw in de peiling van Anjerpunt Beerze, de waterfront ontwikkeling, de hermeandering van de Vecht ter hoogte van Stegeren en herstel van het natuurgebied Karshoek. Vecht bij Junne Grenzen aan het Vechtdalgevoel 51

52 Bekendheid lokale projecten Inwoners van Ommen zijn opvallend onbekend met de lokale projecten in hun gemeente, maar dit kan zijn omdat in Ommen de meeste projecten wel wat verder weg liggen van het centrum dan bijvoorbeeld in Dalfsen en Hardenberg. Het meest bekend is het project Laarmanshoek, dit is door meer dan de helft van de bewoners wel eens bezocht (figuur 8.5). Daarna is een van de nieuwe projecten, de hermeandering van de Vecht ter hoogte van Stegeren het meest bekend. De bekendheid van projecten die in 2013 al liepen is nauwelijks toegenomen tussen 2013 en Ook voor de nieuwe projecten betekent dit dus dat er in Ommen wat meer moeite gedaan moet worden om bewoners kennis te laten maken met de projecten die in het kader van het programma zijn of worden uitgevoerd. Figuur 8.5 Kent u de volgende lokale projecten? Laarmanshoek, met o.a. opwaardering landgoed t Laar 62% 22% 15% * Hermeandering van de Vecht ter hoogte van Stegeren 43% 24% 34% Nevengeul Vilsteren 34% 26% 41% Historische vindplaats Larinkmars 21% 20% 58% * Anjerpunt Beerze 19% 22% 59% * Waterfront ontwikkeling 16% 20% 64% Hoofdwaterkering in de Vecht bij landgoed de Stekkenkamp 10% 29% 61% * Herstel van het natuurgebied Karshoek 9% 21% 70% 0% 25% 50% 75% 100% Ken ik wel en heb ik ook bezocht Ken ik wel, maar nooit bezocht Ken ik niet * Projecten zijn nieuw in de peiling van 2015 Uitgelicht: de Vechtoevers Vanuit het Programma Ruimte voor de Vecht heeft de gemeente Ommen plannen, waarbij (de directe omgeving van) de Vecht een belangrijke rol speelt. Een van die plannen betreft de Vechtoevers. Dit is het gebied rondom de brug van Ommen, dat opnieuw wordt ingericht. Bijna negen op de tien inwoners is bekend met het project. De waardering van het project Vechtoevers is tussen 2013 en 2015 duidelijk toegenomen (figuur 8.6). Het percentage inwoners dat vooral positief is over de Vechtoevers is gestegen van 57 tot 71 procent en het aandeel inwoners dat negatief is over het project is gedaald van 14 naar 9 procent. Er zijn in 2015 ook minder inwoners die geen duidelijke mening hebben over het project. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 52

53 Figuur 8.6 Staat u vooral positief of negatief tegenover de Vechtoevers? Ommen % 9% 20% Ommen % 14% 29% Ommen % 25% 0% 25% 50% 75% 100% vooral positief vooral negatief weet niet N.B. in 2011 was er geen antwoordmogelijkheid weet niet / geen mening Vooral positief omdat : beleving van de Vecht wordt zo beter. Maar alles naar de Ommer maat, dus geen spektakels de oorsprong van de rivier weer deels terugkomt de Vecht maakt zo veel meer deel uit van het centrum en ook leuk voor toerisme gebied rond Vechtbrug is prachtig (jaren eerder moeten doen) het Ommen een pittoreske uitstraling geeft op deze manier kom je sneller in contact met de Vecht en omgeving ziet er allemaal al erg gezellig uit. Jammer dat er appartementen komen! Vooral negatief omdat : beetje dubbel: goed idee, maar de huidige verkeerssituatie is akelig onoverzichtelijk de Vecht is een afvoerwater geen bebouwing aan de Vechtoevers de verkeerssituatie ter hoogte van de Vechtbrug onduidelijk en gevaarlijk is Grenzen aan het Vechtdalgevoel 53

54 8.5 Zwolle In de gemeente Zwolle zijn er drie lokale projecten. De natuurbuffer Agnietenberg, natuurvriendelijke inrichting Vechtoevers en nieuw in stadslandbouw Langeholten. Bekendheid lokale projecten De natuurbuffer Agnietenberg en de natuurvriendelijke inrichting Vechtoevers zijn bij net iets meer dan de helft van de Zwollenaren bekend (figuur 8.7). Meer dan een derde van de inwoners heeft deze projecten ook wel eens bezocht. Het nieuwe project Stadslandbouw Langeholten is minder bekend. Ten opzichte van 2013 hebben meer inwoners van het Zwolse deel van het Vechtdal kennis gemaakt met de natuurvriendelijke inrichting Vechtoevers. Figuur 8.7 Kent u de volgende lokale projecten? Natuurbuffer Agnietenberg 40% 19% 41% Natuurvriendelijke inrichting Vechtoevers 36% 19% 45% * Stadslandbouw Langeholten 11% 19% 70% 0% 25% 50% 75% 100% Ken ik wel en heb ik ook bezocht Ken ik wel, maar nooit bezocht Ken ik niet * Projecten zijn nieuw in de peiling van 2015 Uitgelicht: de Vechtcorridor Vanuit het programma Ruimte voor de Vecht ontwikkelt de gemeente Zwolle plannen, waarbij (de directe omgeving van) de Vecht een belangrijke rol speelt. Een van die plannen betreft de Vechtcorridor. Dit gaat over de aanpassingen van het gebied tussen Hessenpoort en de Vecht, bijvoorbeeld door omvorming van het gebied tussen Hessenpoort, de A28 en de Vecht tot een natuurbuffer tussen het industrieterrein en de rivier. Iets meer dan een derde van de bewoners van het Zwolse deel van het Vechtdal heeft wel eens iets gehoord, gezien of gelezen van de Vechtcorridor. Het aandeel inwoners dat positief is over de Vechtcorridor is tussen 2013 en 2015 gedaald (figuur 8.8). Er zijn namelijk meer inwoners die aangeven geen duidelijke mening te hebben over het project door weet niet / geen mening in te vullen. Het percentage inwoners dat negatief is over de Vechtcorridor is onveranderd laag. Het project is vooral niet goed bekend onder Zwollenaren. Bewoners kunnen dus nog beter geïnformeerd worden over het project. Grenzen aan het Vechtdalgevoel 54