casco-aanpak stichting projectorganisatie haalbaarheidsonderzoek 3) planfase VO t/m bouwvergunning

Transcriptie

1

2 inhoudsopgave inleiding h1 achtergrond h2 geschiedenis werf h3 het project KUNSTSTAD 1) initiatieffase casco-aanpak stichting projectorganisatie haalbaarheidsonderzoek 2) definitiefase werforganisatie werkgroepen huurdervereniging bv durf/mediawharf plan van aanpak 3) planfase VO t/m bouwvergunning bouworganisatie bouwprojecten stadsdeel bouwprojecten kinetisch noord communicatie 4) uitvoeringsfase aannemer t/m oplevering 5) beheer en exploitatie h4 prestatievelden h5 kosten h6 conclusies h7 tot slot de bijlagen zijn in een aparte map bijgevoegd Stichting Kinetisch Noord mei 2006 Pagina 2 van 52

3 inleiding Op de NDSM-werf in Amsterdam-Noord is een bijzondere ontwikkeling aan de gang. De voormalige werf van de Nederlandse Dok- en Scheepvaartmaatschappij (NDSM) wordt door Kinetisch Noord, een particulier initiatief van kunstenaars, ambachtslieden en skaters, getransformeerd tot een hotspot voor tal van aansprekende grootstedelijke activiteiten op het gebied van experimenteel theater, beeldende kunst, film, muziekevenementen, audiovisuele producties en andere vormen van kunstuitoefening met een subcultureel en avant-gardistisch karakter. De NDSM-werf is een groot, verwaarloosd voormalig scheepsbouw- en industrieel terrein, dat ligt temidden van een bredere strook oude industriële gebouwen langs de noordelijke IJ-oever. Ondanks de verwaarloosde en ruige staat getuigt het gebied met zijn enorme loodsen, hellingbanen en kranen van het roemruchte verleden van Amsterdam-Noord als een van de belangrijkste centra van de Nederlandse scheepsbouw. De NDSM-werf beslaat ruim m 2 en bestaat uit de NDSM-loods ( m 2 ) en de Docklandshal (5.800 m 2 ), twee hellingbanen met daaronder ateliers en werkruimten en een groot buitenterrein. De NDSM-loods en de Docklandshal worden door Kinetisch Noord gehuurd van de eigenaar, het stadsdeel Amsterdam-Noord. Kinetisch Noord ziet de bestaande structuur als een kracht en een gegeven, en streeft ernaar de grote maten en de ruwheid van het terrein en de gebouwen te behouden als stimulerende omgeving voor spraakmakende manifestaties en kunstuitingen, en als positieve inspiratiebron. De NDSM-werf onderscheidt zich van andere broedplaatsen door zijn omvang, de intensieve mix van functies en disciplines en de ruimtelijke mogelijkheden. De werf biedt ruimte aan een honderdtal kunstenaars en organisaties door het realiseren en beschikbaar stellen van atelierruimte en locaties voor binnen- en buitenvoorstellingen, met als uitgangspunten eigen initiatief, zelfbeheer en zeggenschap. Daarbij krijgen ook jongeren de ruimte: er is een professionele skatebaan, er komt een hiphopschool en oefenruimte voor popbandjes. Door de inspanningen van Kinetisch Noord levert de NDSM-werf een belangrijke bijdrage aan de culturele en innovatieve uitstraling van Amsterdam. Niet voor niets vestigen bedrijven die zich graag identificeren met jongerencultuur, reclamebureaus en aanverwante bedrijven, zoals MTV, en studenten zich op de NDSM-werf. De uitstekende bereikbaarheid met de gratis pont, zodat men binnen een kwartier in het centrum van Amsterdam zit, maakt de plek extra aantrekkelijk. De werf wordt zo energieneutraal en milieubewust mogelijk geëxploiteerd. Ook hier wil Kinetisch Noord de trend zetten, waarbij gebruik wordt gemaakt van onconventionele oplossingen. Zo wordt er voor de energievoorziening van de werf een windmolen geplaatst in de monumentale kraan. Daarnaast wordt ook elektriciteit opgewekt uit generatoren op plantaardige olie. De verwarming van de ateliers gebeurt Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 3 van 52

4 door middel van grondwaterwarmte en het gebruik van zogenaamde warme meubels. Er komt een tankstation waar 24 uur per dag plantaardige brandstof getankt kan worden en er is de mogelijkheid om auto s om te bouwen om op schone brandstof te rijden. Het initiatief wordt volledig gesteund door het stadsdeel Amsterdam-Noord en de gemeente Amsterdam. In het kader van het Innovatieprogramma Stedelijke Vernieuwing (IPSV 2002) heeft Kinetisch Noord een subsidie ontvangen van het ministerie van VROM. Dit projectverslag is een uitgebreide beschrijving van de ontwikkelingsaanpak van Kinetisch Noord. De exploitatie (beheerorganisatie) en de artistieke organisatie worden zijdelings genoemd, maar over het algemeen buiten beschouwing gelaten. Voor het project zijn meerdere publicaties gemaakt die een belangrijke rol hebben gespeeld en nog spelen bij de communicatie met de huidige en toekomstige gebruikers. Deze zijn bijgevoegd in een aparte bijlagenmap. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 4 van 52

5 h1 achtergrond In de jaren negentig werden in Amsterdam veel woonwerkpanden opgeheven in het kader van de herontwikkeling van de IJ-oevers. Tegen deze ontwikkelingen ontstond verzet en de vraag kwam op om meer aandacht voor behoud en hergebruik van historisch en architectonisch belangwekkende panden in en rondom Amsterdam, kwaliteit van de woon- en werkomgeving in en rond deze panden en de duurzame ontsluiting van de IJ-oevers voor kleinschalige economische, culturele en recreatieve doeleinden op een manier die recht doet aan het historische en ruimtelijke karakter. De gebruikers van de woonwerkpanden verenigden zich in het Gilde van Werkgebouwen aan het IJ en richtten het Podium Werken aan het IJ op. Samen met wetenschappers, adviseurs, ontwerpers, volkshuisvesters en beleggers publiceerden zij een visie in het manifest De Stad als Casco I en II (1994, 1997) en het boek Het Kerend Tij, de rol van de gebruiker bij de herontwikkeling van havenpanden in Noordwest Europa (1997). De gemeente erkende het belang van deze zaken voor het culturele leven en de sociale cohesie van de stad en besloot 32 miljoen euro beschikbaar te stellen om verspreid over de stad zevenhonderd nieuwe woonwerkplekken en ateliers voor kunstenaars te creëren: het zogenaamde broedplaatsenbeleid. Uit het Gilde van Werkgebouwen aan het IJ ontstond in 1999 ook het kunstenaarscollectief Kinetisch Noord. Deze werkgroep won een prijsvraag uitgeschreven door stadsdeel Amsterdam-Noord, voor een tijdelijke culturele invulling van de verlaten en verwaarloosde scheepsloodsen op de NDSM-werf, met een voorstel voor de realisatie van een bedrijfsverzamelgebouw voor cultuurproducenten gebouwd door de gebruikers zelf. Na het winnen van de prijsvraag en de toezegging van een startsubsidie van het Fonds BroedplaatsAmsterdam (februari 2000) werd de stichting Kinetisch Noord opgericht om een haalbaarheidsonderzoek, schetsontwerp en bouwkostenraming uit te voeren in een eerste stap naar realisatie van de grootste broedplaats van Nederland. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 5 van 52

6 h2 geschiedenis werf Voor de NDSM-werf is door het stadsdeel van Amsterdam-Noord de status van Rijksmonument aangevraagd. Een korte terugblik op het ontstaan van de werf: In 1894 werd op Oostenburg in het centrum van Amsterdam het initiatief genomen om de NSM op te richten. De toenemende omvang van de nieuwe schepen leidde in 1915 tot het besluit om een nieuw werfterrein aan open water te bemachtigen. In 1916 ging de gemeenteraad akkoord met de vestiging van een nieuwe NSM-werf op de plek van de in 1909 aangelegde baggerberging in de zuidoosthoek van de Noorder IJpolder. De nieuwe werf ging pas in 1919 goed van start, waarbij sprake was van een uitgekiend, op het besparen van arbeidskrachten gericht, functioneel inrichtingsplan. De situering van de opstelplaats voor ruw (plaat)materiaal langs het Zijkanaal I, de diverse installaties en gebouwen en de hellingen werd zo gekozen dat voor het constante transport van zowel ruw als bewerkt plaat- en hoekijzermateriaal kranen en lorries slechts korte afstanden hoefden te overbruggen. Aan de westzijde van het werfterrein werd de uitrustingshaven gesitueerd waar de afbouw van de reeds te water gelaten schepen plaatsvond. Foto uit het achtergelaten archief van de NDSM-werf, datum en fotograaf onbekend Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 6 van 52

7 Alle bouwwerkzaamheden stonden tot 1928 onder leiding van de bekende Amsterdamse architectingenieur en constructeur G.J. Langhout, die ondermeer ook voor Werkspoor werkte en samen met architect J.F. Staal het Telegraaf-gebouw aan de Nieuwezijds Voorburgwal ontwierp ( ). Als eerste werden drie gewapend-betonhellingen gebouwd, waarvan de imposante hellingen X en Y behouden zijn gebleven, in 1920 gevolgd door twee magazijnen en een machinekamer onder de boveneinden van de hellingen en de grote scheepsbouwloods, bestaande uit 7 hallen met een uiterst waardevolle ijzerconstructie, samengesteld uit zware in de langsrichting van het gebouw geplaatste vakwerkliggers op vakwerk-portaalspanten, die tevens dienst doen als kraanbanen. De aanbouw van een transformatorhuis aan de scheepsbouwloods van de architecten J.D. Postma en Van Kempen stamt uit In 1946 fuseert de NSM-werf met de meer westelijk gelegen scheepsreparatiewerf van de NDM, waarna de NDSM al snel uitgroeit tot een van de modernste en beste werven ter wereld met een gevarieerde en goed gevulde orderportefeuille. Naast enkele vermaarde luxueuze passagiersschepen als de Oslofjord voor een Noorse reder (1949), legt de werf zich in het kielzog van de Vulcanus uit 1910 vooral ook toe op de bouw van tankschepen zoals de tt. Vasum (1955) en de eerste generatie mammoettankers: de tt. Neverita (1967) en de Melania (1969), die de eerste uit een reeks van 16 in twee helften gebouwde tankers is, waartoe de NDSM een innoverend bouwprocédé ontwikkelde. In 1984 kwam echter een einde aan een glorieuze en roemruchte Amsterdamse bedrijfstak De NDSM-werf wordt omschreven als een belangrijk collectief geheugen. Amsterdam, IJ, schepen, handel, havens, VOC, Oostenburg, NSM, NDSM, maar ook cultuurhistorie in de zin van sociale en industriële geschiedenis: bedrijfs- en scheepsbouwhistorie; stedenbouwkundige, bouwtechnische en architectuurhistorische ontwikkelingen. Daarom achten het Bureau Mounumten Amsterdam (bma) en de Rijksdienst Mounumentenzorg (RDMZ) het ensemble van de hellingen en de scheepsbouwloodsen van de NDSM-werf Oost als een waardig ankerpunt die de ontwikkeling van de noordelijke IJ-oever alleen maar ten goede kan komen 1. 1 Beschrijving van het NDSM-gebied dat door Kinetisch Noord ontwikkeld en beheerd wordt, samengevat uit Waardering NDSM-werf Oost Amsterdam van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg d.d Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 7 van 52

8 h3 het project KUNSTSTAD Op de NDSM-werf wordt ernaar gestreefd om een maximaal aantal vierkante meters werkruimte te realiseren voor en door kunstenaars, jongeren en culturele organisaties zelf gebouwd. Tweehonderd ateliers, een theater- en montageruimte, een restaurant, een skatebaan, popoefenruimtes, een botenbouwopleiding en een hiphopschool bieden plaats aan honderden underground kunstenaars en jongeren. Daarnaast willen deze eindgebruikers zeggenschap over hun eigen energie onder het motto de particuliere energiemaatschappij, dat zijn wij. Om deze ambities te verwezenlijken is ruim 9 miljoen euro aan subsidies verstrekt door het Rijk (IPSV) en de gemeente Amsterdam (Fonds BroedplaatsAmsterdam en Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling). Kunststad is de naam van de subsidie-aanvraag bij het IPSV. Onder Kunststad vallen vier bouwprojecten waarvoor in 2002 subsidie is aangevraagd: 1. Dazzleville, 2. Brandpreventie & Infrastructuur, 3. Oostvleugel en 4. Kunststad. In de voorbereiding, de realisatie en het gebruik van alle tien bouwprojecten worden vijf fasen onderscheiden. Start en eind van de afzonderlijke fasen worden gemarkeerd door het vaststellen van beslisdocumenten. De fasering van de afzonderlijke bouwprojecten is weergegeven in onderstaande tabel. fase start af te sluiten met initiatieffase eerste idee Prijsvraaginzending (1999) en Haalbaarheidsonderzoek De IJsprong van Kinetisch Noord (juni 2000) definitiefase besluit overheid honoreren projectvoorstel Plan Van Aanpak NDSM-werf (juni 2002) & projectdefinities Bouwprojecten NDSM (2003) planfase opdracht voorlopig ontwerp (VO) Bouwvergunning (2004) uitvoeringsfase opdracht aannemer Oplevering (2006) beheerfase ingebruikneming Einde gebruik (2027) In de paragrafen hieronder wordt van elke fase een beschrijving gegeven. Voor de projecten die gereed zijn wordt ook naar de eindrapportages in de bijlagenmap verwezen. De eindrapportages zijn gemaakt door de bouwprojectleider van het betreffende bouwproject; de bijlagen zijn bij het projectverslag inbegrepen. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 8 van 52

9 1) initiatieffase De initiatieffase is de fase van het eerste idee tot en met het haalbaarheidsonderzoek. In oktober 1999 deed de werkgroep Kinetisch Noord mee met de prijsvraag voor een culturele ondernemer op de NDSM-werf in Amsterdam-Noord. Het idee van de werkgroep was de realisatie van een bedrijfsverzamelgebouw voor cultuurproducenten die zelf de opdrachtgevers zijn. Hierboven: Inleiding van de prijsvraaginzending van de werkgroep Kinetisch Noord november De cover was door een van de kunstenaars handgemaakt door zeefdruk op mooi karton Maquette van de NDSM-loods, Architectuurwerkplaats De Ruimte 1999 Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 9 van 52

10 Met het winnen van de prijsvraag en de toekenning van een startsubsidie van het Fonds BroedplaatsAmsterdam startte Kinetisch Noord in 2000 met het haalbaarheidsonderzoek. De werkgroep huurde een kantoorruimte in Werkgebouw Het Veem 2, richtte een stichting op en huurde een kleine projectorganisatie in. stichting Een belangrijke voorwaarde van het Fonds was dat de stichting werd aangevuld met representatieve leden van buitenaf. Dit leidde ertoe dat een bestuur werd samengesteld met zwaargewichten uit het bedrijfsleven en het cultureel-maatschappelijke veld. Twee initiatiefnemers van de werkgroep legden hun bestuursfunctie neer om deel te nemen aan de projectleiding. casco-aanpak Het project van Kinetisch Noord is gebaseerd op de cascofilosofie 3. Hierin wordt een ontwikkelingsproces beschreven dat uitgaat van bestaande (gebouwen) en sociale (gebruikers) structuren. Het beheer (van de gebouwen) en de ontwikkeling (gebruikers, investeringen) staan niet los van elkaar en gaan voortdurend in elkaar over. Het voordeel uit zowel het gebruik als de waardeontwikkeling komt hierdoor alle betrokken partijen (eigenaren/gebruikers/financiers) ten goede en er ontstaat een vliegwieleffect dat weer nieuwe investeringen stimuleert. Concreet komt dit voor de NDSM-werf neer op: organisatie De initiatiefnemers hebben een stichting opgericht die de loods van het stadsdeel huurt, de financiering aanvraagt voor de renovatie, de aanleg van de infrastructuur en de cascobouwprojecten, en die opdrachtgever is voor de bouw. Individuele gebruikers huren in verenigingsvorm een cascoframework en bouwen dit zelf af. Zij zijn eigenaar van de door hen zelf aangebrachte inbouw. Hier wordt in principe uitgegaan van investeringen voor eigen gebruik. aanpak van onderop De aanpak van dit deel van de NDSM-werf is een burgerinitiatief. De eindgebruikers hebben op alle niveaus invloed op de planvorming. De gezamenlijke gebruikers hebben door middel van workshops een stedenbouwkundig plan voor een overdekte Kunststad in de NDSM-loods gemaakt. 2 Het Veem is een van de gildepanden, gelegen aan de overkant van de NDSM-werf 3 De Stad als Casco (Podium Werken aan het IJ, 1997) is te vinden als bijlage 21 in het Plan van Aanpak NDSM-werf van Kinetisch Noord Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 10 van 52

11 gefaseerde ontwikkeling De aanpak van de NDSM-werf is in principe organisch, ontstaat vanuit een vraagbehoefte en komt gefaseerd tot stand. zelfbeheer De gezamenlijke gebruikers zijn medeverantwoordelijk voor het beheer van de openbare ruimtes in de loods en werken mee aan een gemeenschappelijk functioneel beheer van de publieksgerichte ruimtes gelaagde eigendomsverhouding In het geval van het scenario voor de toekomst (gebruikers verkrijgen de loods in eigendom), is er sprake van een gelaagde eigendomsverhouding. De grond waarop de loods staat en het buitenterrein zijn eigendom van de gemeente. De wens is dat het stadsdeel de loods (de grond eronder) in erfpacht uitgeeft aan de gezamenlijke gebruikers (stichting/vereniging). De loods (nu eigendom van het stadsdeel) en het casco (dragende elementen van het gebouw en hoofdinfrastructuur) komen in eigendom van de gezamenlijke gebruikers. projectorganisatie De werkgroep en initiatiefnemers van het eerste uur waren niet allemaal in staat zich full-time en/of belangeloos toe te leggen op de uitwerking van het plan zoals beschreven in de prijsvraag. Daarom huurde de stichting hiervoor een kleine projectorganisatie in. De werkzaamheden van de projectorganisatie tijdens de haalbaarheidsfase bestonden uit: organiseren van brainstormsessies voor bouw, beheer, exploitatie, programmering, horeca en bereikbaarheid met de toekomstige gebruikers en mensen (deskundigen) van buitenaf; fondsenwerving; werven en selecteren van kandidaten en projectvoorstellen van toekomstige mede-gebruikers; (financiële) administratie; communicatie; netwerken; contact maken met de politiek; samenstellen van een programma van eisen; inhuren van professionals; gesprekken voeren met banken en financiële experts; en schrijven van het haalbaarheidsplan. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 11 van 52

12 haalbaarheidsonderzoek Voor het maken van het haalbaarheidsonderzoek met schetsontwerp en bouwkostenraming verleende de projectorganisatie opdrachten aan Architectuurwerkplaats De Ruimte en een extern adviesbureau. In juni 2000 wordt het haalbaarheidsonderzoek met de titel De IJsprong van Kinetisch Noord aan het stadsdeel en de gemeente overhandigd. Na instemming met het inhoudelijk concept (eind 2000), besloot het stadsdeel de gebruikstermijn te verlengen van vijf naar tien jaar en zegde de gemeente Amsterdam het project 6,8 miljoen euro subsidie toe. Cover haalbaarheidsonderzoek, Zwaarwater juni 2000 Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 12 van 52

13 2) definitiefase De definitiefase is de periode tussen de besluitvorming van de gemeente over de haalbaarheid tot de vaststelling van het plan van aanpak, waarin in de aanpak voor de NDSM-werf in de periode t/m 2012 door alle betrokken partijen (huurders, stadsdeel, gemeente, stichting) wordt onderschreven. van projectorganisatie naar werforganisatie De initiatiefnemers (bestaande uit circa 40 toekomstige gebruikers) verhuisden in februari 2001 samen met een deel van de projectorganisatie naar de NDSM-werf om ter plekke verder te werken aan de planvorming. Op de NDSM-werf bevonden zich toen al een tiental kunstenaars, een botenwerkplaats en een kledingrecyclebedrijf, en samen met de kunstenaars van Kinetisch Noord liep het aantal op tot 60 huurders/contractanten. financiering De toegezegde subsidies waren uitsluitend bestemd voor de bouw en ontwikkeling van de projecten (de gebouwen) en niet voor de organisatie (beheer en exploitatie) met de gebruikers. Alle huurders leverden vanaf het begin een financiële bijdrage in de vorm van huur ( 22 per m²) voor hun tijdelijke nederzetting en hiermee werden de huur aan het stadsdeel ( 11 per m²) en de kosten van de beheerorganisatie betaald. Omdat de loods echter niet optimaal verhuurd kon worden mocht Kinetisch Noord een deel van de broedplaatssubsidie aanwenden voor een huurgewenningsperiode van drie jaar (2002 t/m 2004). Op de werf zijn dan nog nauwelijks faciliteiten als water, elektra, riool en er was sprake van groot achterstallig onderhoud aan dak en gevels ter waarde van vier miljoen euro. Desondanks ontstond er in de loods een levendige gemeenschap met tijdelijke werkplaatsen van gestapelde containers, caravans en oude trammetjes, een illegaal Skatepark en op het buitenterrein een tijdelijk eethuisje van recycled materiaal en strobalen dat al snel uitgroeide tot hotspot aan het IJ. NDSM-loods, Patricia de Ruijter 2001 Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 13 van 52

14 Om richting te geven aan de verschillende werkgebieden maakt de organisatie onderscheid in: 1. Bouw & Ontwikkeling; 2. Beheer & Exploitatie; 3. Artistieke ontwikkeling (programmering) Voor het beheer en de artistieke ontwikkeling werden coördinatoren vanuit de eigen organisatie aangewezen. Voor de bouw werd bouwdeskundige ir. Willem Zaat via Organisatiebureau Stadsvernieuwing (Rotterdam) als bouwcoördinator door Kinetisch Noord aangesteld. werkgroepen De coördinatoren stelden samen met de huurders de werkgroepen bouw, beheer en programmering samen om het plan van aanpak te concretiseren. Er werd een selectieteam in het leven geroepen om medegebruikers te selecteren die zich verwant voelden met de doelstellingen van het project. Met het bouwteam, bestaande uit zowel aanwezige als toekomstige gebruikers, werd door middel van bouwworkshops een stedenbouwkundig plan 4 voor de grote scheepsloods gemaakt. De bouwworkshops werden geleid door filosofisch architect Filip Bosscher. De derde werkgroep legde zich toe op het fysieke beheer en de inrichting van het buitenterrein. Om te programmeren (theater, festivals, tentoonstellingen etc) werd een artistiek programmateam (ARTPRO) in het leven geroepen en een programmeur aangesteld. De naast de NDSM-loods gelegen Docklandshal werd ingezet voor commerciële activiteiten om inkomsten te verwerven voor de financiering van de projectorganisatie. Deze hield zich naast de coördinatie van de werkgroepen verder bezig met de onderhandelingen met de gemeente, de gehele administratie, het beheer en de fondsenwerving. Vooral het beheer van de loods die in bijzondere slechte staat verkeerde, de communicatie met het stadsdeel en de communicatie met zoveel verschillende huurders vergden veel aandacht, inzet en geld. huurdersverenigingen De huurders in de loods richtten een huurdersvereniging op met als doelstelling het vertegenwoordigen van de belangen van de onderhuurders en het toezicht houden op het gedachtegoed en de doelstellingen van de stichting zoals deze in het plan van aanpak waren beschreven en vastgelegd. Ook de huurders die al op de werf gevestigd waren hadden zich met ondernemers uit de buurt verenigd in de Vereniging Toekomst NDSM-terrein. 4 Bijlage 7 in het Plan van Aanpak NDSM-werf Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 14 van 52

15 van BV Durf via Mediawharf naar gezamenlijke ontwikkeling De NDSM-werf wordt op de lange termijn ontwikkeld tot een gemengd gebied van wonen, werken en recreëren. Om dit te realiseren streeft het stadsdeel Amsterdam-Noord naar een vorm van samenwerking met meerdere partijen: Kinetisch Noord, projectontwikkelaars, corporaties en gemeente. In 2002 werd hiervoor een eerste aanzet gedaan met de titel BV Durf, waaraan het stadsdeel, Kinetisch Noord en drie woningcorporaties deelnamen met als doel het uitzetten van een gemeenschappelijke strategie op basis van gelijkwaardigheid en respect voor elkaars doelstellingen (financieel versus maatschappelijk rendement). Na een aantal sessies werd de BV Durf in 2003 tot ieders verbazing door het stadsdeel afgeblazen. In 2005 tekende een consortium van vier marktpartijen, Mediawharf genaamd, een erfpachtovereenkomst met het stadsdeel voor de naastgelegen timmerwerkplaats. In deze loods zal zich eind 2006 het hoofdkantoor van MTV Benelux vestigen. In 2005 is onder toezicht van Habiforum een Proeftuin NDSM voorgesteld met de ontwikkelende partijen van de NDSM-werf Oost (Kinetisch Noord, Mediawharf, stadsdeel), met als doel om de verhoudingen te stabiliseren en onderzoek te doen naar een vorm van gezamenlijke ontwikkeling, beheer en programmering van het gebied. plan van aanpak ndsm-werf In december 2001 vatte Kinetisch Noord de projectvoorstellen, de resultaten van de bouwworkshops en de werkgroepen, de haalbaarheidsstudies, de bedrijfsplannen van de huurders en de meerjarenbegrotingen samen in het Plan van Aanpak NDSM-werf 5. Dit plan is door de verschillende departementen van het stadsdeel en de gemeente van commentaar voorzien, waarna het vuistdikke plan in juni 2002 officieel en in bijzijn van de pers op het stadhuis werd gepresenteerd. In september 2002 ontving Kinetisch Noord voor het samengestelde bouwproject Kunststad de voorlopige beschikking van 1,25 mln. subsidie in het kader van de IPSV. In december 2002 stemden het college van burgermeesters en wethouders en het stadsdeel definitief in met het plan van aanpak. Daarbovenop kende de gemeente Amsterdam een extra subsidie van 1,14 mln. toe voor een Skatepark op zeven meter hoogte in de loods, met daaronder ruimte voor meer jongerenactiviteiten. In januari 2003 tekende Kinetisch Noord het tienjarige huurcontract met het stadsdeel. De contracten tussen Kinetisch Noord en de huurders zijn aan dit huurcontract gelieerd. In 2005 werd het huurcontract tussen het stadsdeel en Kinetisch Noord verlengd tot 2027! 5 De Cd-rom met Het Plan van Aanpak NDSM-werf (Kinetisch Noord juni 2002) is als bijlage bij de subsidieaanvraag voor IPSV 2002 nagezonden. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 15 van 52

16 3) planfase De planfase beschrijft de periode van voorlopig ontwerp t/m de bouwvergunningen. Het vooronderzoek en het programma van eisen zijn in samenwerking met de huurders én met toekomstige gebruikers onder leiding van bouwcoördinator Willem Zaat tot stand gekomen; de resultaten en uitgangspunten zijn beschreven in het Plan van Aanpak (juni 2002). Hierna heeft Kinetisch Noord begin 2003 De Regie BV uit Amsterdam gevraagd aanbevelingen te doen voor het strak trekken van de organisatie van de bouwprojecten die tussen 2003 en 2007 op de NDSM-werf gerealiseerd moesten worden. Deze notitie beperkt zich tot de voorbereiding en realisatie van de bouwprojecten. De beheerorganisatie en de artistieke organisatie zijn hier buiten beschouwing gelaten. Vanwege de omvang van het project en ten behoeve van een efficiënte werkwijze tijdens de bouwperiode besloot het stichtingsbestuur voor de bouwperiode ( ) de rollen in de organisatie aan te passen en een algemeen directeur aan te stellen. stichting kinetisch noord algemeen directeur conceptontwikkeling, ARTPRO selectiecommissie en programmaraad bestaande uit huurders secretariaat financieel management beheer management bouw management programmering bouworganisatie De uitgangspunten voor de bouwprojecten van Kinetisch Noord zijn beschreven in het voorstel Bouwprojecten van de NDSM-werf van De Regie BV (maart 2003). Naast een uitgebreide beschrijving van de status van de bouwprojecten, zijn de bouwsubsidies over de projecten verdeeld en de bouworganisatie in kaart gebracht. In juli 2003 stelt het bestuur van Kinetisch Noord het voorstel van De Regie BV vast waarin dertien bouwprojecten door Kinetisch Noord, het stadsdeel (als eigenaar, verhuurder) en de huurders/eindgebruikers worden uitgevoerd. In juli 2003 ontving Kinetisch Noord de definitieve beschikking van 6,8 mln. van de gemeente Amsterdam, waarmee de definitieve bouwbegroting van zes van de tien bouwprojecten werd vastgesteld. Het omvangrijke bouwtraject door en voor huurders kon worden gestart. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 16 van 52

17 Tabel overall subsidies, de onderverdeling is als volgt: project broedplaatsfonds IPSV DMO SDAN totaal 01. Infrastructuur Oostvleugel Kunststad Noordstrook fase Sectie 4 Skatepark Dazzleville Helling X Helling Y Houten Kop Docklandshal 0 totaal Voor het bouwmanagement van de projecten van Kinetisch Noord werd eerst Marcel van Lent en later Pauline Westendorp van respectievelijk De Regie BV en NEWNRG aangesteld. De werkzaamheden van de bouwmanager zijn gebaseerd op de volgende aannames: 1. er worden tien bouwprojecten onderscheiden; elk bouwproject heeft zijn eigen projectorganisatie, projectleider en bouwbudget; 2. onder bouw wordt verstaan: de definitiefase tot en met de ingebruikname door de huurders (plan, bouw, afbouw, het verkrijgen van een milieu- en gebruiksvergunning); 3. de bouwmanager maakt deel uit van het managementteam en is verantwoordelijk voor: de uitvoering van de bouwprojecten; de kwaliteit van de bouwprojecten; de projectleiding: de projectleiders rapporteren aan de bouwmanager; het bouwbudget; de documenten op de interne bouwwebsite de rapportage aan directie van Kinetisch Noord Voor acht bouwprojecten van Kinetisch Noord werden projectleiders aangewezen. Willem Zaat (Utrecht), voorheen bouwcoördinator, is projectleider van 1) Dazzleville, 2) Brandpreventie & Infrastructuur, Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 17 van 52

18 3) Oostvleugel, 4) Docklands en 5) Sectie 4. Steven Gerritsen (Arnhem) is projectleider van 6) Kunststad & Vrije Kavels, 7) het horecapaviljoen Noorderlicht (voorheen De Houten Kop) en 8) Noordstrook. De bouwprojectleiders zijn verantwoordelijk voor het projectplan van het bouwproject, de architectenselectie en het aanbestedingstraject. De bouwprojectleider zit gedurende het bouwtraject de projectteamvergaderingen voor. bouwprojecten stadsdeel Het stadsdeel Amsterdam-Noord is als eigenaar van de opstallen verantwoordelijk voor de aanpak van de schil (dak en gevels) en het buitengebied. De drie bouwprojecten van het stadsdeel zijn: casco-onderhoud In 2003 is het gehele dak van de NDSM-loods vernieuwd; in het dak zijn rookluiken en een rookdetectiesysteem aangebracht. De loods is door Kinetisch Noord voorzien van een hoofdinfrastructuur voor water, elektra en verwarming waarop de bouwprojecten worden aangetakt. 6 De uitvoering van het dak en de daklichten en een deel van de rookwarmteafvoer vond plaats in de tweede helft van Voor de casco-uitvoering van de Oostvleugel werkte het stadsdeel samen met Kinetisch Noord om zoveel mogelijk aan de wensen van de gebruikers voor meer daglichttoetreding te voldoen. Het opschonen van de hal vond in de periode in meerdere fasen plaats, waaronder asbestsanering weststrook hal, verwijderen gevaarlijke objecten (mallenzolder, trap aan noordzijde, asbesthoudende elektrakasten) en van ernstige verontreinigingen door stof. De buitengevels moeten nog aangepakt worden. Dit is gepland in 2006/2007, maar hangt af van de financieringsmogelijkheden van het stadsdeel. Een knelpunt is de eis van de brandweer en bouwtoezicht voor het aanbrengen van zogenaamde brandscheidingen met buurpanden. Deze zijn nog niet door het stadsdeel. aangebracht, zodat er voor de hal nog geen gebruiksvergunning kan worden afgegeven. 6 De realisatie van de technische infrastructuur (E- & W-installaties en brandpreventie) is bij Kinetisch Noord ondergebracht in een afzonderlijk bouwproject, Brandpreventie & Infrastructuur NDSM loods. Stichting Kinetisch Noord mei 2006 pagina 18 van 52