Maatschappelijke Verantwoording en Beleid Hospice Alkmaar

Transcriptie

1 Maatschappelijke Verantwoording en Beleid Hospice Alkmaar In het beleidsplan van Hospice Alkmaar is beschreven op welke wijze Hospice Alkmaar zich in de beleidsperiode 2016 tot en met 2018 wil ontwikkelen en profileren en op welke wijze dit invulling krijgt in de organisatie. Ruimte bieden aan eigenheid in professionele geborgenheid

2 Voorwoord In dit meerjarenbeleidplan van Hospice Alkmaar, worden kort de geschiedenis van het hospice, de huidige situatie en de (landelijke) ontwikkelingen geschetst en daarnaast de ambitie voor de komende jaren gepresenteerd. In de vijftien jaar van het bestaan van Hospice Alkmaar is er veel veranderd in de palliatieve zorg en de maatschappij als geheel. De laatste twee jaar zijn er grote veranderingen met name op het gebied van de zorg en de financiering. Hospice Alkmaar moet mee in deze ontwikkelingen om de plaats die het zich heeft verworven binnen de palliatieve zorg, regionaal en landelijk, te behouden. Vanuit de SWOT- analyse komt naar voren dat de kracht van het hospice zit in flexibiliteit, creativiteit en kleinschaligheid. De kwetsbaarheid is de kleine groep mensen die alles moeten doen en daarbij de financiële onzekerheid voor de komende jaren. De bedreigingen voor het hospice zijn onder andere de toenemende bureaucratie, wat veel extra werk met zich meebrengt maar geen financieel voordeel oplevert. De ontwikkeling in de regio van allerlei kleinschalige projecten gericht op de palliatieve zorg en de door de overheid gewenste situatie dat mensen zo lang mogelijk thuis moeten kunnen blijven en de zorg dus ook thuis of zo dichtbij huis als mogelijk geleverd moet kunnen worden. De kansen voor Hospice Alkmaar liggen bij de veranderende vraag van de groeiende groep mensen in de palliatieve fase naar kleinschalige (zorg)voorzieningen, ondersteuning op psychosociaal gebied, respijtzorg en ondersteuning van de mantelzorger. Hospice Alkmaar heeft zich de afgelopen vijftien jaar een sterke positie verworven in de palliatieve zorg in de regio en heeft bij de inwoners van Alkmaar en omgeving een hele goede naam en vertrouwen opgebouwd waardoor nieuwe initiatieven een goede kans van slagen hebben Om dit te realiseren is inzet en commitment van allen die bij het hospice betrokken zijn een voorwaarde. Gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen, ieder op zijn eigen wijze en niveau, van Raad van Toezicht tot vrijwilliger, maakt het mogelijk de ambitieuze plannen uit te voeren. Veranderingen geven vaak onrust in de organisatie. Goede communicatie op alle niveaus is daarom een vereiste om de ambitieuze plannen te laten slagen en de veranderingen door te kunnen voeren. Er moet echter veel gedaan worden door een kleine groep mensen en de financiële toekomst blijft onzeker door de veranderende financiering. Het blijft een uitdaging om te komen tot een evenwichtige financiering van de geleverde zorg vanuit de Zorgverzekeringswet en die zorg doelmatig,efficiënt en verantwoord te kunnen bieden De subsidie vanuit de WMO gelden van de Gemeente Alkmaar is tot nu toe niet gewijzigd en dit verwachten wij ook niet, gezien het belang wat de gemeente hecht aan een voorziening als het hospice. In 2017 zal de landelijke subsidie voor de coördinatie van vrijwilligers in de palliatieve zorg vanuit het ministerie worden herzien. Er is nog geen duidelijkheid of dit ( positieve) consequenties voor het hospice heeft. Het uitvoeren van de plannen zal steeds binnen de kaders van de vastgestelde begroting plaatsvinden. Voor projecten die niet binnen de begroting passen wordt financiering gezocht via alternatieve geldstromen. Innovatieve projecten zullen worden ingediend bij Stichting de Oversteek als deze binnen de doelstelling van de stichting passen. De Raad van Toezicht van Hospice Alkmaar is scherp en kritisch op het gevoerde beleid zowel financieel als inhoudelijk en neemt haar rol als toezichthouder uitermate serieus. Hospice Alkmaar wil ook de komende beleidsperiode veilig, vertrouwd en waardevol zijn voor al haar gasten, naasten en medewerkers, vanuit deskundigheid betrokkenheid en compassie. Ellis Jonker, november 2015

3 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding... 1 Hoofdstuk 1: Schets van Hospice Alkmaar... 2 Hoofdstuk 2: Missie en visie... 3 Hoofdstuk 3: Positie van Hospice Alkmaar... 4 Hoofdstuk 4: Externe ontwikkelingen...5 Hoofdstuk 5: Strategie en beleid Beleidsopgaven.8

4 1 Inleiding Dit beleidsplan schetst een beeld van wat we als Hospice Alkmaar tot stand hebben gebracht en belangrijker nog wat we met elkaar in de komende jaren tot stand willen brengen. Deze jaren zullen gekenmerkt worden door ingrijpende veranderingen in de organisatie en financiering van de zorg. Om het Hospice ook in dat nieuwe kader levensvatbaar te houden zal in ieder geval aandacht besteed moeten worden aan de volgende thema s: 1 - Kwaliteit van de zorgverlening in het Hospice 2 - Scholing en specialisatie ( formele en informele zorg) 3 - Innovatie van het zorgaanbod 4 - Samenwerking met (keten)partners 5 - Financiering De met het beleid beoogde doelstellingen kunnen alleen gerealiseerd worden met de medewerking van alle met het Hospice verbonden medewerkers, vrijwilligers en verwanten. Hun betrokkenheid bij de ontwikkeling en uitvoering van het beleidsplan is dan ook essentieel. Alleen dan kunnen we hopen in 2018 met trots terug te kijken op de resultaten van dit ambitieuze plan. Dit beleidsplan biedt de rode draad om de organisatie naar een hoger niveau te tillen. De kunst daarbij is een evenwicht tot stand te brengen tussen enerzijds een ondubbelzinnige en inzichtelijke structuur waarin vaste afspraken zijn over de essentiële procedures, maar waarin anderzijds voldoende flexibiliteit is om in te spelen op ontwikkelingen in de zorgvraag van onze gasten, op nieuwe wet- en regelgeving en op de wensen van gast, naaste, medewerker en vrijwilliger.

5 2 Hoofdstuk 1: Schets van Hospice Alkmaar In 1998 is, onder leiding van J. Vleer, internist/oncoloog, Stichting de Oversteek opgericht om vanuit bewogenheid en compassie met mensen in hun laatste levensfase, geld bijeen te krijgen voor het oprichten van een hospice in Alkmaar. De inzet was het bieden van palliatieve(terminale) zorg in een hospice door een professioneel multidisciplinair team ondersteund door veel vrijwilligers. Dit heeft, met de financiële steun van particulieren en fondsen, geleid tot de start van Hospice Alkmaar in Hospice Alkmaar heeft in de jaren 2001 tot 2006 een groei doorgemaakt en is op diverse locaties gehuisvest geweest. Vanaf juni 2006 is Hospice Alkmaar gevestigd in de voormalige Pius X kerk in Alkmaar, die gedeeltelijk verbouwd is tot een Hospice met de mogelijkheid voor 8 gasten om hier gebruik van te maken. De huisvesting voldoet aan de wensen van de gasten en alle eisen van deze tijd. Vanaf januari 2008 is Stichting Exploitatie Hospice Alkmaar een WTZi(Wet toelating zorginstelling) toegelaten instelling en is er een directeur/bestuurder en een Raad van Toezicht benoemd. De stichting heeft als doel het exploiteren van een (high care) hospice. Binnen deze doelstelling is het beleid gericht op het met de beschikbare middelen bevorderen van de kwaliteit van de zorgverlening aan gasten en naasten, als ook op de aandacht voor persoonlijke ontplooiingsmogelijkheden voor medewerkers en vrijwilligers. Door het voeren van een proactief beleid, de inzet van velen en de betrokkenheid bij nieuwe ontwikkelingen heeft Hospice Alkmaar zich de afgelopen jaren een niet weg te denken positie verworven binnen het palliatieve zorgaanbod. Zowel regionaal als landelijk Enkele resultaten van dit beleid: Lidmaatschap van de kerngroep van het palliatieve netwerk in Noord Kennemerland Deelname aan wetenschappelijk onderzoek in de palliatieve zorg in samenwerking met VUmc Participatie in projectgroepen van ZonMw ( uitvoerder van het Nationaal Programma Palliatieve Zorg) Deelname aan multidisciplinaire, palliatieve casuïstiekbespreking in het Medisch Centrum Alkmaar Ondersteuning bij oprichting van hospices Ontwikkeling van nieuwe initiatieven zoals Vrijwilligers Naastenzorg en Hart in de Zorg Deelname aan de ontwikkelingen binnen de landelijke organisatie Associatie Hospicezorg Nederland Betrokkenheid bij het auditeren van het kwaliteitskeurmerk Hospicezorg

6 Hoofdstuk 2: Missie en visie 3 Definitie palliatieve zorg ( WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, d.m.v. vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard. Deze definitie is het uitgangspunt voor de te verlenen palliatieve zorg in het hospice. In het hospice worden mensen opgenomen met een levensverwachting van maximaal drie maanden. Missie Hospice Alkmaar streeft ernaar de laatste levensfase van haar gasten zo leefbaar en waardig mogelijk te laten verlopen. In een huiselijke, gastvrije omgeving bieden wij palliatieve expertzorg en begeleiding aan gasten en hun naasten.het welzijn van de gasten staat hierin voorop. Wij sluiten zoveel mogelijk aan op de wensen en behoeften van de gasten op de vier dimensies dus zowel op lichamelijk als psychisch, sociaal en spiritueel gebied. Hospice Alkmaar biedt de zorg vanuit een algemene grondslag en is er voor iedereen, ongeacht levensovertuiging of achtergrond. Hospice Alkmaar biedt ruimte voor de echt belangrijke zaken voor geborgenheid om jezelf te zijn voor elkaar voor vertrouwen voor zekerheid voor duidelijkheid voor professionaliteit De palliatieve zorg- en dienstverlening wordt geboden door een professioneel multidisciplinair team en veel betrokken vrijwilligers. Ook hier is het uitgangspunt dat er ruimte geboden wordt voor de eigenheid van al onze medewerkers, dat men elkaar kan vertrouwen, er voor elkaar is en op professionele wijze, respectvol en niet-oordelend met elkaar omgaat. De formulering Het welzijn van de gast staat centraal. impliceert dat in onze werkwijze niet het medisch model maar het welzijnsmodel leidend is. Dit komt onder meer tot uiting in de volgende aspecten: elke gast heeft een eigen mulitdimensioneel zorgplan als leidraad voor de zorg- en dienstverlening het zorgplan heeft een dynamisch karakter en wordt in overleg met de gast frequent geëvalueerd en zo nodig aangepast aan de dan geldende omstandigheden van de gast de organisatie is de voorwaardenscheppende basis waar de gast zich mee verbonden en veilig voelt en waarin de medewerker zich ontplooit.

7 Hoofdstuk 3: Positie van Hospice Alkmaar 4 Regionaal Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland: Hospice Alkmaar is lid van de kerngroep van het Netwerk en participeert in werkgroepen. Hospice Alkmaar zal daar waar mogelijk de doelstellingen van het Netwerk actief ondersteunen. Vanuit het Netwerk is het hospice vertegenwoordigd in het consortiumoverleg. Huisartsen: Er wordt nauw samengewerkt met de huisartsen in de regio en de Huisartsenpost Alkmaar. Hospice Alkmaar overlegt met huisartsen over plaatsing van gasten voor tijdelijke of vaste opnames en intercollegiaal overleg met betrekking tot lastige casuïstiek. Het hospice informeert waar nodig over mogelijkheden. Voor gasten waarbij het niet mogelijk is dat de eigen huisarts behandelaar blijft is er een hospice arts die de zorg kan overnemen. De hospice artsen zijn een groep van vier artsen met allen een kaderopleiding palliatieve zorg. Ook bestaat voor de behandelend arts de mogelijkheid de hospice arts te consulteren. Medisch Centrum Alkmaar: Het Hospice Alkmaar werkt samen met het Medisch Centrum Alkmaar op het gebied van transmurale zorg en transferbeleid. Ook worden gasten en naasten doorverwezen vanuit het ziekenhuis Met het ziekenhuis wordt samengewerkt o.a. in casuïstiek bespreking palliatieve zorg, is er periodiek overleg met medewerkers van de transferafdeling en is er een afgevaardigde van de verpleegkundigen lid van het transmuraal overleg. Door de samenwerking te intensiveren hopen we de palliatieve zorg in de regio op een hoger plan te brengen Thuiszorginstellingen: Met de (thuis)zorginstellingen in de regio is er een goede samenwerkingsrelatie en vinden doorverwijzingen plaats voor het hospice. De communicatielijnen zijn kort VPTZ: Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg: Regelt de inzet van vrijwilligers in de palliatieve terminale zorg thuis en in sommige Bijna Thuis huizen en Hospices. Er zijn goede contacten met de plaatselijke afdeling van VPTZ, waar nodig schakelt Hospice Alkmaar VPTZ in als er nog geen plaats in het Hospice is en wel ondersteuning door vrijwilligers gewenst. Met betrekking tot het Project Vrijwilligers Naastenzorg dat in 2015 van start is gegaan wordt voor de verdere uitrol de medewerking van de landelijke VPTZ gevraagd. Landelijk Ministerie van VWS: Hospice Alkmaar komt niet in aanmerking voor de subsidie van het ministerie van VWS voor de coördinatie van vrijwilligers in de palliatieve zorg in hospices. De zorgaanbieders met een WTZi ( Wet toelating zorginstellingen) status zijn uitgesloten van deze regeling. In 2017 wordt de subsidieregeling herzien en wordt opnieuw beoordeeld of het Hospice hiervoor in aanmerking komt. Zorgverzekeraars en Zorgkantoor( uitvoerder Wet Langdurige Zorg) Met VGZ Zorgverzekeraar is er tweemaal per jaar overleg. De verzekeraar hecht aan kleinschalige voorzieningen voor palliatieve zorg maar hecht ook aan spreiding en marktwerking in deze zorg.

8 5 Hospice Alkmaar maakt zich ook de komende jaren sterk om haar leidende positie in de hospicezorg in Alkmaar te behouden en waar mogelijk uit te breiden. Met grote inspanning zijn er voor 2016 goede afspraken gemaakt met 7 zorgverzekeraars om de vergoeding voor de te verlenen zorg op peil te houden met bijbehorende kwaliteit. Met het zorgkantoor, als uitvoerder van de WLZ ( Wet Langdurige Zorg) is tweemaal per jaar overleg en is voor 2016 en 2017 een afspraak gemaakt over de te leveren zorg en bijbehorende vergoeding. Dit heeft wel een investering van nieuwe software noodzakelijk gemaakt om te kunnen blijven declareren. Associatie Hospicezorg Nederland (AHzN) : Hospice Alkmaar is lid van de Associatie en is actief in de werkgroep financiering van de hospicezorg welke de komende jaren nog onder druk zal staan. AHzN maakt zich hard voor haar leden om de kwaliteit van de geleverde zorg ook op een goede manier bekostigd te krijgen. AHzN is branchevertegenwoordiger naar VWS en een belangrijke speler in het politieke en strategische veld. In het kader van alle ontwikkelingen met name op beleidsmatig gebied is het belangrijk om lid te zijn van een koepelorganisatie die de kwaliteit van de hospice zorg bewaakt. In 2015 heeft er een omvorming en verbreding plaatsgevonden waardoor de Associatie nu een brede vertegenwoordiging is van Hospices, palliatieve units in verpleeghuizen en gespecialiseerde thuiszorgteams palliatieve zorg. Hoofdstuk 4: Externe ontwikkelingen De laatste jaren is er veel veranderd in de zorg, zowel in de organisatie als in de financiering er van. Verzorgingshuizen sluiten hun deuren, de AWBZ wordt afgebouwd en heet nu Wet Langdurige Zorg ( WLZ). Zorg en welzijn gaan samenwerken in de wijken door het instellen van sociale wijkteams en iedereen maakt onderdeel uit van de participatiesamenleving, en daarmee de zorg voor elkaar. Ondertussen worden de mensen steeds ouder, en zullen er meer mensen een beroep doen op de formele zorg. Ook in de palliatieve zorg hebben zich veel nieuwe ontwikkelingen voorgedaan die de komende jaren hun invloed zullen hebben. De bekostiging is van de AWBZ overgeheveld naar de Zorgverzekeraars. De budgetten worden gekoppeld aan zorgkostenplafonds en er dient fors bezuinigd te worden ( tussen 10 en 30 procent) Aan de andere kant neemt de vraag naar hospicezorg toe en is er vraag naar meer psychosociale ondersteuning in het ziekteproces met name bij de groep kankerpatiënten. Dit stelt hospice Alkmaar voor de uitdaging hier flexibel, vraaggericht, efficiënt en doelmatig mee om te gaan. In de doelen voor de komende jaren wordt hier invulling aan gegeven. Een van de landelijke ontwikkelingen in de palliatieve zorg is de uitrol van de Zorgmodule Palliatieve zorg De Zorgmodule Palliatieve zorg 1.0 is eind 2013 verschenen en wordt na de pilot in 2015 geëvalueerd en in 2016 aangepast naar een versie 2.0. Deze zorgmodule is richtinggevend voor de te bieden palliatieve zorg waar deze ook geboden wordt. Aandachtspunten Zorgmodule: De werking van de zorgmodule beperkt zich tot max.1 jaar De overgangen tussen de verschillende fases worden duidelijk benoemd Expliciete markering van de palliatieve fase na een positief antwoord op de surprise question Rol van de centrale zorgverlener/ hoofdbehandelaar Rol van patiënt/naasten bij het opstellen en bijstellen van het zorgplan Multidimensioneel en multidisciplinair De noodzaak van het vooruit plannen van de zorg Netwerkvorming voor advies en ondersteuning Rouwverwerking, evaluatie en nazorg

9 6 In Hospice Alkmaar is de zorgmodule uitgangspunt voor de zorgverlening en wordt de geleverde zorg hier ook op getoetst. Eind 2014 is het Nationaal Programma Palliatieve Zorg gepresenteerd: Palliantie. Meer dan zorg De basisvisie van dit programma is dat palliatieve zorg uitgaat van de wensen en behoeften van de patiënt en zijn naasten, deel uit maakt van de reguliere zorgverlening en zo dicht mogelijk bij huis wordt georganiseerd. Dit ZonMw programma heeft als doel de palliatieve zorg in de komende jaren merkbaar te verbeteren voor de patiënt en naasten. Het aanbod van palliatieve zorg wordt weliswaar als goed aangemerkt, maar ook wordt aangegeven dat er ruimte is voor verbetering; de zorg is nog te veel aanbod gericht, te versnipperd, met wisselende kwaliteit en toegankelijkheid. In de komende jaren zal het programma zich richten op de volgende thema s en pijlers: De drie pijlers: Onderzoek, Onderwijs en Implementatie zullen gebruikt en ingezet worden voor de vier r thema s: Bewustwording en Cultuur, Organisatie en Continuïteit van Zorg, Zorginnovaties en kwaliteit en Participatie van Patiënten / Naasten. De consortiumvorming Binnen het NPPZ (Nationaal Programma Palliatieve Zorg) vindt ook regionale consortiumvorming plaats. In Noord-Holland en Flevoland bundelen de regionale netwerken palliatieve zorg (Noord- Kennemerland, Kop van Noord-Holland, West-Friesland, Zaanstreek/Waterland, Midden- en Zuid-Kennemerland, Amstelland/Meerlanden, Amsterdam/Diemen, Gooi en Vechtstreek, Almere en Noord- en Oost-Friesland), het IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) en de Expertisecentra Palliatieve Zorg van het VUmc en het AMC de krachten. Het consortium faciliteert zorgverleners en organisaties bij het optimaliseren van palliatieve zorg.

10 Hoofdstuk 5: Strategie en beleid 7 Algemene koers Op basis van wat in voorgaande hoofdstukken is benoemd, zal Hospice Alkmaar in de komende jaren de volgende strategische koers volgen: Het creëren van een gastgerichte organisatie die ruimte biedt voor eigenheid in professionele geborgenheid. Het verder ontwikkelen en innoveren van de zorg- en dienstverlening vanuit eigen professionaliteit en kwaliteit, waar nodig in samenwerking met andere zorgaanbieders en vanuit een gezonde financiële basis. Doelstellingen voor de komende drie jaar In de jaarplannen worden de hieronder beschreven doelen verder geconcretiseerd. Hospice Alkmaar biedt ruimte voor gastgerichte zorg Voor onze gasten dient Hospice Alkmaar een herkenbare, huiselijke, gastvrije, professionele en betrouwbare partner en zorgleverancier te zijn, die generalistische, specialistische en expert zorg biedt die voldoet aan de wensen en verwachtingen van de gasten en hun naasten Hospice Alkmaar biedt ruimte voor volledige zorg Vanuit eigen professionele invalshoek, wil Hospice Alkmaar palliatieve zorg in de breedste zin bieden, van zorg om de mantelzorg te ontlasten tot aan intensieve verzorging en verpleging van de gasten. Hiertoe dient het zorg- en dienstenpakket ontwikkeld en waar nodig uitgebreid te worden. Hospice Alkmaar biedt ruimte voor goede en actieve samenwerking Samenwerking wordt gezien als een middel om projecten te realiseren, het netwerk van zorg rondom gasten te creëren en om waar nodig het huidige pakket van zorg- en dienstverlening aan te vullen. Hospice Alkmaar profileert zich extern als een betrouwbare en initiatiefrijk samenwerkingspartner. Hospice Alkmaar biedt ruimte voor kwaliteit: goed en innovatief Naast het ontwikkelen van de organisatie gaat de aandacht ook uit naar het stapsgewijs verbeteren van de organisatie, vanuit de gedachte dat het verstevigen van de interne organisatie een voorwaarde is om de organisatie gericht te vernieuwen. Hiertoe is het kwaliteitsbeleid, als integraal onderdeel van het totale organisatiebeleid, een belangrijk speerpunt met als leidende elementen de waardering en tevredenheid van de diverse belanghebbenden (gasten, verwanten, verwijzers, medewerkers, vrijwilligers en maatschappij). Hospice Alkmaar biedt ruimte voor goed werkgeverschap voor medewerkers en vrijwilligers Medewerkers en vrijwilligers van Hospice Alkmaar zijn het kapitaal van de organisatie. Dit wil zeggen dat daadwerkelijke kwaliteit en gastgerichtheid wordt gerealiseerd door die medewerker en vrijwilliger die dagelijks in contact staat met de gast. Hospice Alkmaar is financieel sterk

11 8 Door het vinden van alternatieve geldstromen en het uitbreiden van het (zorg)aanbod van het Hospice, moet de organisatie financiële middelen weten te genereren om ook op de lange termijn gezond blijven. 5.1 Beleidsopgaven Op basis van het voorgaande, zijn in dit hoofdstuk de beleidsactiviteiten ten opgenomen voor de jaren De beleidsacties zijn waar nodig voorzien van enige achtergrondinformatie c.q. toelichting. Gasten/naasten Toelichting: het verder ontwikkelen van een gastgerichte organisatie met palliatieve expert zorg is een van de leidende principes in Hospice Alkmaar. Dit betekent dat aan de huidige doelgroep de zorg en diensten zo gastgericht en professioneel mogelijk aangeboden moeten worden maar ook dat de ontwikkelingen en veranderingen in de vraag van de doelgroep kunnen leiden tot uitbreiding van het aanbod met hospice gerelateerde zorg. Ontwikkelingen en acties: De ontwikkelingen in de palliatieve zorg richten zich de komende jaren met name op het zo lang mogelijk in de eigen woonomgeving blijven van de palliatieve patiënt. Om dit mogelijke te maken is het noodzakelijk om tijdig de zorg te plannen. Deze Advance Care Planning (het in het vooruit plannen van de zorg), maar zeker ook het van tevoren bespreekbaar maken van de wensen rondom het levenseinde met naasten en huisarts is een belangrijke voorwaarde om de zorg thuis te organiseren. Door de toenemende vergrijzing, het vóórkomen van co-morbiditeit ( de kans om te overlijden aan meer dan één aandoening) en het chronisch hart-vaatlijden en COPD is de palliatieve fase over het algemeen langer dan de 3 maanden waar eerder vanuit werd gegaan. Dit vraagt een andere kijk op en aanpak van de palliatieve zorg in het algemeen en de rol van Hospices in het bijzonder. Hospice Alkmaar zal zich in de gehele palliatieve fase duidelijk dienen te profileren, en aan te sluiten bij de veranderende vraag In samenwerking met andere partijen wordt een nieuw initiatief ontwikkeld voor respijtzorg en op adem komen van palliatieve patiënten en hun mantelzorgers in de palliatieve fase De locatie die we hiervoor op het oog hebben is bij het Lioba klooster in Egmond gesitueerd. Een (t)huis met ruimte voor eigenheid, geborgenheid, schoonheid en eenvoud waar de professionele kennis en kunde van Hospice Alkmaar samenvalt met de gastvrije bedding van de Lioba gemeenschap. Zorg Toelichting: Door de veranderende zorgvraag in de palliatieve zorg zal er een grote mate van flexibiliteit in de zorgverlening cq. het zorg-/dienstenaanbod moeten zijn om dit op te vangen. Het vraagt extra inspanningen om de huidige bezettingsgraad op peil te houden met behoud van de gewenste kwaliteit. Het aanbod van zorg en diensten dient duidelijk te worden beschreven en gecommuniceerd naar samenwerkingspartners. Verdere ontwikkeling van het zorg- /dienstenaanbod moet passen op de ontwikkelingen in de vraag naar zorg en diensten. Ontwikkelingen en acties: Het hospice neemt haar rol in de ketenzorg voor palliatieve patiënten. Vanuit de participatiewet is de rol van de mantelzorger toegenomen en blijven mensen langer thuis in

12 9 hun vertrouwde omgeving. Dit levert extra druk op bij mantelzorgers en er ontstaat mogelijk een overbelasting. Deze zorgtaak tijdelijk overnemen ( respijtzorg) en ondersteuning bieden aan de mantelzorg door goed getrainde vrijwilligers zien wij mede als taak voor het hospice. Het duidelijk omschrijven en bekend maken aan verwijzers van de criteria voor crisisinterventies en tijdelijke opnames/respijtzorg. Dit is van groot belang om de pieken in de zorgverlening aan palliatieve patiënten zoveel mogelijk te voorkomen, continuïteit in de zorg te garanderen en overbelasting van mantelzorgers te voorkomen. Crisisinterventie is er op gericht de crisis, als die zich in de palliatieve fase voordoet, op te lossen door een tijdelijke opname in het hospice. De crisis kan zowel fysiek, psychosociaal als spiritueel van aard zijn, vaak zal het ook een combinatie zijn. Respijtzorg is een volledige overname van zorg met als doel de mantelzorger een adempauze te geven. beiden zijn er op gericht de patiënt te laten terugkeren naar zijn eigen woonomgeving. Soms leidt een tijdelijke opname tot een permanente opname in het hospice. Vanuit de overheid worden (terminaal) zieke mensen gestimuleerd om zo lang mogelijk thuis te blijven in de eigen omgeving, ondersteund door naasten (familie, buren, vrienden). Er wordt een steeds groter beroep gedaan op het sociale netwerk, niet zozeer vaker, als wel langduriger en intensiever. Het sociale netwerk heeft daardoor vaker te kampen met overbelasting. Mantelzorgers in de palliatieve terminale zorg hebben een zware taak, de emotionele belasting is groot. Deze situatie vraagt om extra zorg en aandacht. Landelijk onderzoek heeft uitgewezen (2008, Factsheet mantelzorg in de palliatieve terminale fase, Expertisecentrum mantelzorg) dat mantelzorgers in de palliatieve zorg sterk behoefte hebben aan praktische en emotionele ondersteuning. De praktische ondersteuning ligt vooral op het terrein van de verpleegkundigen. De emotionele zorgbehoefte behelst het omgaan met gevoelens, hoe het gesprek te voeren over het omgaan met de dood en eventuele behandelingen rondom het levenseinde, schuldgevoelens, angst, onzekerheid en verdriet. Dit zijn onderwerpen waarin onze verpleegkundigen en ervaren vrijwilligers, die vaak al vele jaren in het hospice werken, een mooie ondersteuning kunnen bieden. Een aantal van de zorgvrijwilligers ( 10) zijn in 2015 opgeleid tot vrijwilligers naastenzorg (VNZ) We zetten vrijwilligers naastenzorg in die gedurende de terminale fase gekoppeld worden aan onze gasten en hun naasten. Eén vertrouwde persoon die vóór, tijdens en na de opname in Hospice Alkmaar samen oploopt en meehelpt om een rustig sterfbed en een goed afscheid te bewerkstelligen. De vrijwilligers die opgeleid zijn voor deze functie, worden naar verwachting ieder twee à drie keer per jaar ingezet. Mocht dit niet toereikend zijn dan is er ruimte voor extra inzet. In 2016 wordt dit project in samenwerking met VPTZ Nederland landelijk uitgerold. Kwaliteitszorg Algemeen: kwaliteitszorg krijgt reeds expliciet de aandacht in Hospice Alkmaar, wat heeft geleid tot een keurmerk palliatieve zorg. Belangrijke kwaliteitsdoelstellingen zijn deelname aan en het bestendigen van het kwaliteitssysteem van de organisatie. Ontwikkelingen en acties:

13 10 In 2015 is het nieuwe keurmerk Hospice zorg ontwikkeld door bureau Perspekt in samenwerking met Associatie Hospice zorg Nederland ( AHzN). Dit is een breed keurmerk voor hospicezorg in hospices, palliatieve units in verpleeghuizen en gespecialiseerde thuiszorgteams. Het hospice wordt in 2016 getoetst voor het nieuwe keurmerk Prezo Hz ( Hospicezorg). De resultaten van kwaliteitsmetingen en de kwaliteitstoetsing zullen door middel van een plan van aanpak in de organisatie worden gecommuniceerd, geïmplementeerd en geëvalueerd in de beleidsperiode. De komende jaren zal het nieuwe kwaliteitssysteem en de verbetercyclus nog beter geborgd moeten worden in de organisatie, om het een doorleefd en eigen systeem te laten zijn. Organisatie en communicatie Algemeen: het communiceren over de mogelijkheden en sterke kanten van de organisatie zal specifiek de aandacht krijgen in de vorm van een actief PR beleid. Dit is noodzakelijk om aan diverse doelgroepen de diensten van het hospice te presenteren. Verder zullen ontwikkelingen binnen de andere thema s leiden tot verschuivingen op het gebied van organisatie en communicatie. Ontwikkelingen en acties: Voor de komende jaren is er een communicatieplan opgesteld waarin alle PR is opgenomen en er een spreiding is in de vorm en aanbod, zoals Open Dagen, zorgspecials in de kranten, advertorials rondom Zomermarkt en bijzondere gebeurtenissen, in- en externe nieuwsbrieven, samenwerking met andere partijen als scholen en ROC s, up to date houden van de website en Sociale Media en het actief inzetten van medewerkers als ambassadeurs van Hospice Alkmaar. Medewerkers en vrijwilligers Algemeen: de medewerkers en vrijwilligers moeten het doen. Zij bepalen de kwaliteit van de diensten van de organisatie. De organisatie zal investeren in het versterken van de draagkracht en de deskundigheid van medewerkers en vrijwilligers om dit mogelijk te maken. Ontwikkelingen en acties: Eens in de 2 jaar dient er een medewerker tevredenheidonderzoek te worden uitgevoerd in de organisatie. Deze beleidsperiode zal daarom wederom een meting onder medewerkers en vrijwilligers plaatsvinden. Het plan van aanpak hieruit volgend zal uitgevoerd en geëvalueerd worden. Om specialistische en expertzorg te kunnen bieden in een Hospice setting is het noodzakelijk goed opgeleide medewerkers te hebben, met kennis en vaardigheden die up to date zijn. Door middel van E-learning, scholing aangeboden in het hospice en het bijhouden van een portfolio in het Kwaliteitsregister V&VN door het bezoeken van symposia, studiedagen en het bijwonen van begeleide intervisie houden de verpleegkundigen hun deskundigheid op peil. Een jaarlijks opgesteld scholingsplan, het faciliteren van het bezoeken van symposia en studiedagen en het bespreken van het portfolio bij het functioneringsgesprek borgen de deskundigheid. Door de veranderingen in onze samenleving zal de informele zorg een steeds grotere rol gaan spelen zowel thuis als in het hospice. Dit maakt het noodzakelijk dat ook vrijwilligers goed opgeleid zijn en blijven. Dit vraagt om continuïteit in deskundigheidsbevordering. Naast het reguliere aanbod wordt scholing aangeboden voor specifieke groepen vrijwilligers, zoals de vrijwilligers naastenzorg.

14 11 Financiën Algemeen: een belangrijk aandachtspunt is de financiële positie van het Hospice. Vanwege de omvang van de organisatie, en navenante middelen, is het aanboren van nieuwe geldstromen een speerpunt. Ontwikkelingen en acties: Fondsenwerving zal in de beleidsperiode expliciet de aandacht krijgen. Projecten die niet uit de exploitatie bekostigd kunnen worden, worden vanuit andere middelen zoals fondsen en andere alternatieve geldstromen bekostigd. Tevens wordt gestreefd naar verdere efficiëntie en doelmatigheid in de werkprocessen als middel om kosten te besparen. Het EPD ( Elektronisch patiëntendossier), de inzet van meetinstrumenten en het digitaliseren van de medicijnvoorziening worden in 2016 ontwikkeld en geïmplementeerd. In samenspraak met AHzN wordt de noodzaak van een eenduidige financiering van de hospice zorg onder de aandacht van de politiek en zorgverzekeraars gebracht. De AHzN heeft in 2015 een visiedocument ontwikkeld dat reeds bij verschillende partijen ( V&VN, NZA, ZN, VWS ) is aangeboden. Mogelijk zal dit voor de zorgverzekeraars aanleiding zijn om de hospice zorg in 2017 op een eenvoudiger manier te bekostigen, bijvoorbeeld door een lumpsum financiering. De gesprekken hierover hebben hun start in 2015 gehad, en zullen worden voortgezet in Hospice Alkmaar is actief lid van deze werkgroep en maak zich hard voor de positie van het de hospices in het algemeen en Hospice Alkmaar in het bijzonder. Samenwerking en omgeving Algemeen: ontwikkeling en uitbreiding van samenwerking met huidige partners en mogelijke nieuwe partners dient te leiden tot versteviging van het aanbod van de organisatie, het beter inspelen op de ontwikkelingen in de omgeving en op de wensen van de gast. Ontwikkelingen en acties: Het netwerk palliatieve zorg, wordt als belangrijk platform gezien voor het uitwisselen van informatie en het gezamenlijk inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Deze beleidsperiode zal het streven zijn om de samenwerking in dit verband verder te intensiveren; te denken valt aan het uitvoeren van specifieke projecten die gesubsidieerd worden vanuit ZonMW en het beter dichten van hiaten in het netwerk van palliatieve zorg ( ketenzorg). Naast deze projecten participeert Hospice Alkmaar ook de komende jaren in onderzoeksprojecten op het gebeid van palliatieve zorg in samenwerking met dr. R.S.G.M. Perez, onderzoek coördinator pijn en palliatieve zorg van het VUmc. Ook binnen de leerstoel Hospicezorg van prof. dr. S.C.C.M.Teunissen wordt aan onderzoeksprojecten deelgenomen als deze leiden tot verbetering van de zorg voor mensen die palliatieve zorg nodig hebben. Hospice Alkmaar heeft zich de afgelopen jaren met name gericht op de palliatieve zorg in de laatste drie maanden van het leven en dit blijft ook de primaire taak van het hospice. De inzichten en ontwikkelingen in de gehele palliatieve zorg vragen echter om een heroriëntatie. Het hospice kan een grotere rol spelen bij crisisinterventie en respijtzorg gedurende de hele palliatieve fase en vanuit deze rol haar deskundigheid inzetten, zowel thuis als in het hospice of een hospice-gerelateerde zorgvoorziening.