Seismologisch onderzoek in België door de Koninklijke Sterrenwacht van België

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Seismologisch onderzoek in België door de Koninklijke Sterrenwacht van België"

Transcriptie

1 Seismologisch onderzoek in België door de Koninklijke Sterrenwacht van België

2 Taken Toezicht op de seismische ac;viteit in en rond België Seismisch netwerk Lokale aardbevingen Verre aardbevingen Wetenschappelijk Onderzoek Historische aardbevingen Paleoseismologie / Aardbevingsgeologie Berekening seismische gevarenkans...

3 Aardbevingen wereldwijd ( ) 3

4 Aardplaten Euraziatische plaat Noord-Amerikaanse plaat Afrikaanse plaat Stille Oceaanplaat Australische plaat 4

5 Plaatranden in Europa NOORD-AMERIKAANSE PLAAT EURAZIATISCHE PLAAT AFRIKAANSE PLAAT

6 Seismisch netwerk in België

7 Seismografen vroeger en nu Seismografen in het ondergronds laboratorium in Ukkel anno Links: twee horizontale Bosch-Omori-seismometers, Rechts: de horizontale Wiechert-seismometer (1000 kg) Moderne breedbandseismometer (3 componenten)

8 Hoe meten we aardbevingen? Verticale seismograaf Horizontale seismograaf

9 Digitale seismometer Principe: een magneet die mee beweegt met de grond binnen een vaste spoel (samen met inertiële massa opgehangen aan een veer) veroorzaakt een spanning die evenredig is met de snelheid van de beweging

10 Een seismogram P-golven (6 km/s) zijn sneller dan S-golven (3.5 km/s) à Op basis van het tijdverschil kunnen we de afstand bepalen (zoals bij donder en bliksem)

11 Hypocentrum en epicentrum Het hypocentrum is het punt in de aardkorst waar de breukbeweging begint. Het epicentrum is het punt aan het aardoppervlak boven het hypocentrum.

12 Aardbevingscatalogus van de KSB (1350 heden)

13 Aardbevingscatalogus van de KSB (1350 heden)

14 Intensiteitskaart voor de aardbeving van 06/04/1580 in de Noordzee (M S ~6.0)

15 Voorbeeld van een historische tekst over de aardbeving van Den VI Aprilis, sgoensdaeghs naer Paesschen XV LXXX, tusschen vyf ende ses hueren naer middagh, wesende claer ende stille weder, is binnen deser stede van Audenaerde ghebuert een eertbevinghe, duer welcke diveersche steenen van caven ende tichelen van de huysen ghevallen zyn, daer duere eeneghe lieden doot, ende eeneghe tot op der doot ghequetst zyn gheweest. Welcke voorscrevene eertbevinghe duerde wel twee zoo drie pater-nosters, eerst beghinnende al bevende ghelick of daer eenen grooten vaerwaeghen up straete voor by ghepasseert hadde, waer by alle ghelaesveysters, mueren ende lysen duenden ende hoerde lutsen. Ende in tleste met een groot ghedruyst ende dammelinghe ghelick eenen cleenen grollende donder, al schuyffelende de eerde haer op hief, in dier voughen dat me ghekennelick de eerde, de boomen, huysen, caven, solders, torren, ende mueren wel twee voeten oft daer ontrent sagh vertrecken ; zoo dat elck daer van beroert ende benaut was. Die in huysen waeren, meenden dat thuys inviel, zoo dat elck uuyt zynen huyse ende zyn huys verloochenende, up strate quaem gheloopen, niet wetende watter schuulde, ende den eenen ghebuer den anderen quaem zyn ghevaerte vertellen. Die te platte lande waeren, hoorden ende saghen tghedruyst, coemende van uuyt den westen, treckende naer dhooste, ende de eerde haer upheffen ghelick drie zoo vier baren in twatere, alzoo voorts loopende. Welcke voorscrevene eertbevinghe bevonden es niet alleendelijck hier gheschiet tzyne, maer allomme gheheel Vlaenderen duere, ende ander circumvoisine landen. Bron: Audenaerdsche Mengelingen

16 Intensiteitskaart aardbeving 11/06/1938 (M S =5.0)

17 De aardbeving van 1938 Puin in de straten van Rijsel (± 40 km van het epicentrum) t.g.v. de aardbeving van 1938

18 De aardbeving van 1938 Somville, 1939

19 De aardbeving van 1938 Twee doden (Kruishoutem en Sint- Amandsberg), en verschillende gewonden (o.a. schedelbreuk); Meer dan beschadigde schoorstenen in België; In Oost- Vlaanderen werden talrijke kruisen of windhanen van kerken en kapellen geslagen; In Gent: Een arduinen blok van ca. 500 kg viel van de St.- Jozefskerk; Een zijtorentje van het Belfort viel op straat; Scheur in de gevel van het Jus;;epaleis; Talrijke effecten op waterlopen en grondwater; Paniek bij de bevolking; Gevolgd door 6 naschokken (waarvan 2 met M>4) in enkele dagen, maar sedertdien geen ac;viteit meer.

20 Intensiteitskaart voor de aardbeving van Roermond in 1992 (M=5.4)

21 De aardbeving van Roermond in 1992: Schade aan gebouwen Schade in de Minderbroederskerk te Roermond door neerstortende stenen uit het plafondgewelf

22 De aardbeving van Roermond in 1992: Effecten op het landschap Zandvulkanen op een akker bij Herkenbosch Afschuivingen op de Brunssummerheide (Bron: KNMI) Scheuren en verzakkingen langs de oevers van de Maas (Bron: KNMI)

23 Aardbevingen en breuken in de Roerdalslenk 23

24 Breuktrede in het landschap bij Bree

25 Geologische opgraving van de Geleenbreuk bij Rotem Veroorzaakt door zware aardbevingen: M > 6.3 Laatste zware aardbeving: ± 3000 jaar geleden Interval tussen zware aardbevingen: ± jaar Maar: tot nog toe slechts 1 breuk onderzocht! 25

26 Seismische gevarenkans in België Berekenen van maximaal niveau van grondbeweging dat eens in een bepaald ;jdsinterval voorkomt. Van belang voor ingenieurs voor ontwerp van construc;es: Gewone gebouwen (Eurocode 8 bouwnorm): 475 jaar Kerncentrales: jaar of meer

27 Drie eenvoudige stappen die worden aangeleerd op school in Californië en Japan: Duik op de grond Zoek dekking onder een stevige tafel Hou je vast Loop niet zomaar naar buiten op straat! Het grootste gevaar komt van vallend puin (schoorstenen, dakpannen, ) 27 Wat doen bij een aardbeving?

28 hnp:// 28

29 Einde

NRC Artikel van 19 september 2011

NRC Artikel van 19 september 2011 NRC Artikel van 19 september 2011 http://www.nrc.nl/nieuws/2011/09/19/dodental-aardbeving-india-loopt-op/ Leerstofanalyse 1. belangrijke leerstof elementen feiten: van de buitenwereld afgesloten rampgebied,

Nadere informatie

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting.

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Natuurrampen Natuurrampen Natuurrampen Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Gevolgen: bijvoorbeeld bedolven mensen, doden,

Nadere informatie

Roestig land. De Wijstgronden

Roestig land. De Wijstgronden Roestig land De Wijstgronden Verslag van de lezing en excursie van Professor R. T. van Balen en Nico Ettema voor de Werkgroep Geologie en Landschap. Bedafse Bergen, Uden. 10.00-1600 uur. Een mooie herfstdag.

Nadere informatie

Over tsunami s & aardbevingen. Een tsunami! Wanneer bij ons?

Over tsunami s & aardbevingen. Een tsunami! Wanneer bij ons? Over tsunami s & aardbevingen Een tsunami! Wanneer bij ons? Een tsunami! Wanner bij ons? 26 december 2004 26 december 2004... de dag dat de wereld een nieuw woord leerde... 26 december 2004... de dag dat

Nadere informatie

Werkstuk ANW Aardbevingen

Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 879 woorden 3 juni 2004 5,7 57 keer beoordeeld Vak ANW Hoe ontstaat een aardbeving Om deze deelvraag te beantwoorden moet ik eerst uitleggen dat de

Nadere informatie

Meer dan 90% van de seismische activiteit in de. Aardbevingen in stabiele gebieden van Europa:

Meer dan 90% van de seismische activiteit in de. Aardbevingen in stabiele gebieden van Europa: Aardbevingen in stabiele gebieden van Europa: Meer dan 90% van de seismische activiteit in de wereld gebeurt aan de rand van grote lithosferische platen die de aarde bedekken. Toch is er ook een niet te

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL

Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL Praktische-opdracht door een scholier 2086 woorden 28 oktober 2005 4,7 44 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardbevingen

Nadere informatie

Aardbevingen hv123. banner. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52470

Aardbevingen hv123. banner. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52470 banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 16 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

5,5. Werkstuk door een scholier 2883 woorden 17 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,5. Werkstuk door een scholier 2883 woorden 17 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 2883 woorden 17 augustus 2002 5,5 312 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding. 182.166 doden en meer dan 357.800 gewonden. Dit was het resultaat dat de aardbeving in San

Nadere informatie

OmniNatuur, een nieuwe autoverzekering tegen schade door natuurgeweld

OmniNatuur, een nieuwe autoverzekering tegen schade door natuurgeweld OmniNatuur, een nieuwe autoverzekering tegen schade door natuurgeweld 1 13/01/2016 Agenda Inleiding Bertrand Roosen, AG Insurance Natuurkrachten in België, facts and figures Luc Debontridder, KMI Natuurgeweld

Nadere informatie

De horizontale bewegingen van de platen

De horizontale bewegingen van de platen De horizontale bewegingen van de platen!sommige platen bestaan uit oceanische korst, sommige uit continentale korst, sommige uit beiden.!een continentale plaat is lichter dan een oceanische plaat Platen

Nadere informatie

Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt, gemeten en wat zijn de gevolgen ervan?

Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt, gemeten en wat zijn de gevolgen ervan? Aardbevingen Hoofdvraag: Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt, gemeten en wat zijn de gevolgen ervan? Deelvragen: 1. Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt? 2. Hoe kun je aardbevingen meten? 3. Kun je aardbevingen

Nadere informatie

Werkstuk ANW Aardbevingen

Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 2315 woorden 29 augustus 2001 6,4 230 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik heb voor het onderwerp als de aarde beeft gekozen omdat mij dit erg aansprak

Nadere informatie

week januari 2010 opdrachten niveau D Opdrachten bij tekst 1

week januari 2010 opdrachten niveau D Opdrachten bij tekst 1 Opdrachten bij tekst 1 Opdracht 1 (klas): Tekst lezen 1. Lees de tekst volgens het stappenplan. 2. Ken je de betekenis van onderstaande woorden uit de tekst al? Geef bij elk woord een omschrijving. Ken

Nadere informatie

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal 25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal Land Inwoners: 30.430.267 (België: 10.449.361) Oppervlakte: 147.181 km² (België: 30 528 km²) BNP/capita: $ 2 400 (België: $41 700) Bevolking Levensverwachting bij

Nadere informatie

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 Rusteloze aarde De Toch miljoenenstad ging het in 79 Napels na Chr. ligt grandioos op nog geen mis 10km De inwoners van de Vesuvius, van niemand Pompei waren lijk zich

Nadere informatie

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6.

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6. Aardbevingen Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Over scheuren en platen 5 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 9 6. Tsunami s 10 7. Het epicentrum 11 8. De seismograaf 12

Nadere informatie

Groningen wie krijgt de schuld?

Groningen wie krijgt de schuld? Groningen wie krijgt de schuld? - Praktische hands-on seismologie-activiteit - Seismologie is onderdeel van het vak Aardrijkskunde en is de wetenschap die zich bezighoudt met het meten van (seismologische)

Nadere informatie

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal 25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal Land Inwoners: 30.430.267 (België: 10.449.361) Oppervlakte: 147.181 km² (België: 30 528 km²) BNP/capita: $ 2 400 (België: $41 700) Bevolking Levensverwachting bij

Nadere informatie

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel ------------------------------------------------------------------------------------------ Let op: - Je bent zelf verantwoordelijk voor het

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen Werkstuk door een scholier 2601 woorden 12 november 2004 6,3 420 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Inleiding Zakelijke gegevens 1. Voorspellen 2. Wat

Nadere informatie

DE AARDBEVING VAN 22 JULI 2002 IN DE ROERDALSLENK EN DE EFFECTEN ERVAN IN BELGIË

DE AARDBEVING VAN 22 JULI 2002 IN DE ROERDALSLENK EN DE EFFECTEN ERVAN IN BELGIË DE AARDBEVING VAN 22 JULI 2002 IN DE ROERDALSLENK EN DE EFFECTEN ERVAN IN BELGIË Thierry Camelbeeck, Michel Van Camp, Henri Martin, William Van De Putte, Hilde Béatse, Baudouin Bukasa, Stefaan Castelein,

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave

Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december 2001 6 412 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Inleiding Wat is een aardbeving Hoe onstaat een aardbeving Voorzorgsmaatregelingen voor aardbevingen.

Nadere informatie

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 02 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

6,6. Werkstuk door een scholier 5099 woorden 20 februari keer beoordeeld. Natuurkunde. Aardbevingen in Nederland!

6,6. Werkstuk door een scholier 5099 woorden 20 februari keer beoordeeld. Natuurkunde. Aardbevingen in Nederland! Werkstuk door een scholier 5099 woorden 20 februari 2013 6,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova Aardbevingen in Nederland! Ik ga vertellen hoe aardbevingen ontstaan en wat er dan precies gebeurt.

Nadere informatie

5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan?

5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan? Werkstuk door een scholier 2157 woorden 29 december 2005 5,8 62 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis Duizenden jarenlang hebben mensen uit verschillende culturen geloofd

Nadere informatie

5,6. Wat is een aardbeving? Praktische-opdracht door een scholier 5095 woorden 26 januari keer beoordeeld.

5,6. Wat is een aardbeving? Praktische-opdracht door een scholier 5095 woorden 26 januari keer beoordeeld. Praktische-opdracht door een scholier 5095 woorden 26 januari 2005 5,6 189 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardbevingen in Nederland Voorwoord: Mijn praktische opdracht gaat over aardbevingen in Nederland.

Nadere informatie

SBR Trillingsrichtlijn Visiebijeenkomst Actualisatie

SBR Trillingsrichtlijn Visiebijeenkomst Actualisatie SBR Trillingsrichtlijn Visiebijeenkomst Actualisatie 20 november 2012 Introductie Ton Vrouwenvelder TNO Bouw 2 Kernvragen: Wanneer kan het kwaad voor de constructie? Wanneer is het hinder voor personen

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo I

Eindexamen aardrijkskunde vwo I Aarde Opgave 4 De Colorado en de Grand Canyon Bestudeer de bronnen 1 tot en met 5 die bij deze opgave horen. Het Colorado Plateau in de staat Arizona (VS) bestaat uit zeer oude gesteenten. In de loop van

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 5 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

Beschrijven de Ring van vuur.

Beschrijven de Ring van vuur. Samenvatting door M. 1687 woorden 8 oktober 2012 6 51 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 5, Azie rampen 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in Azie voorkomen.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting door M. 2129 woorden 27 juni 2012 6,3 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in

Nadere informatie

AARDBEVINGEN EEN SCHOKKENDE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Wat is een aardbeving?

AARDBEVINGEN EEN SCHOKKENDE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Wat is een aardbeving? EEN SCHOKKENDE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een aardbeving? 2 Hoe ontstaat een aardbeving? 3 Aardbevingen in Nederland 4 De schaal van Richter 5 aar komen aardbevingen

Nadere informatie

Mexico kan het schudden

Mexico kan het schudden 1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen

Nadere informatie

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in. EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami

Nadere informatie

Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen

Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen Introductie: Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen Griekenland is wereldwijd gezien een van de landen met de hoogste seismische activiteit en het is het land met de hoogste seismische activiteit

Nadere informatie

4. Exponentiële vergelijkingen

4. Exponentiële vergelijkingen 4. Exponentiële vergelijkingen Exponentiële vergelijkingen De gelijkheid 10 3 = 1000 bevat drie getallen: 10, 3 en 1000. Als we van die drie getallen er één niet weten moeten we hem kunnen berekenen. We

Nadere informatie

Voorkom erger bij aardbevingen. Total Wall Concept herstelt het vertrouwen in de veiligheid van (uw) gebouw(en)

Voorkom erger bij aardbevingen. Total Wall Concept herstelt het vertrouwen in de veiligheid van (uw) gebouw(en) Voorkom erger bij aardbevingen Total Wall Concept herstelt het vertrouwen in de veiligheid van (uw) gebouw(en) 1 Introductie: We hebben er allemaal over gehoord in het nieuws. De gaswinning in Groningen

Nadere informatie

Dolende Geografische Polen. prof. dr Bert Vermeersen

Dolende Geografische Polen. prof. dr Bert Vermeersen Dolende Geografische Polen prof. dr Bert Vermeersen Rotatieveranderingen van de Aarde De rotatie van de Aarde verandert voortdurend: - positie van de aardrotatie-as ten opzichte van de verre sterren: Precessie

Nadere informatie

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden. Vraag 1

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden. Vraag 1 Vraag 1 Twee stenen van op dezelfde hoogte horizontaal weggeworpen in het punt A: steen 1 met een snelheid v 1 en steen 2 met snelheid v 2 Steen 1 komt neer op een afstand x 1 van het punt O en steen 2

Nadere informatie

Breuken in Gemert-Bakel

Breuken in Gemert-Bakel Breuken in Gemert-Bakel Breuken in zuidoost Nederland Waar ligt de Peelrandbreuk De Breukenkaart van sept 2014 TNO-Geologische Dienst Nederland Ingezoomd op Gemert-Bakel Actieve breuk: bodembeweging Belangrijkste

Nadere informatie

Sessie 2 De Sumatra beving en tsunami

Sessie 2 De Sumatra beving en tsunami Sessie 2 De Sumatra beving en tsunami Nadat we in sessie 1 de hoofdelementen van de plaattektoniek hebben leren kennen, geeft deze sessie inzicht in de seismische activiteit in subductiezones, de meest

Nadere informatie

Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen

Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen Leidse Winterlezing 11 November, 2018 Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen Prof. Chris Spiers Hoge Druk en Temperatuur Laboratorium (HPT Lab) Faculteit Geowetenschappen

Nadere informatie

Noordoost Nederland 250 miljoen jaar geleden. Bevingen in Groningen. Hoe zit dat? Groningen Gasveld Top Reservoir. Groningen Gasveld Noord-Zuid Sectie

Noordoost Nederland 250 miljoen jaar geleden. Bevingen in Groningen. Hoe zit dat? Groningen Gasveld Top Reservoir. Groningen Gasveld Noord-Zuid Sectie Bevingen in Hoe zit dat? Noordoost Nederland 250 miljoen jaar geleden Woestijn met duinen en zoutmeren Rien Herber Erfgoed in Beweging, 29 october 2015 Knight, Fryberger, Moscariello & Hern, 2003 Gasveld

Nadere informatie

2016 HOOFDDOEL LEZEN

2016 HOOFDDOEL LEZEN 44 2016 HOOFDDOEL LEZEN Je leert in deze les meer over het onderwerp aardbevingen. Je haalt hiervoor informatie uit verschillende bronnen. Het maken van een mindmap kan je helpen om de informatie beter

Nadere informatie

Een vulkaan onder Nederland

Een vulkaan onder Nederland lespakket Natuurkunde studie Aardwetenschappen Een vulkaan onder Nederland Jij bent de geoloog in dienst en verantwoordelijk voor het geruststellen van de (Europese) bevolking. Jij moet bepalen wie er

Nadere informatie

5,7. Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,7. Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart 2006 5,7 89 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen in Pakistan Inleiding: De aardbevingen in Pakistan

Nadere informatie

Het Elisabeth begijnhof Begijnengracht. Gent 8c

Het Elisabeth begijnhof Begijnengracht. Gent 8c Het Elisabeth begijnhof Begijnengracht Gent 8c Op een boogscheut van de Coupure staat het standbeeld van Guislain (10-7-1887) aan de Begijnhoflaan, maar nog geen tram te zien links van het standbeeld.

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2007-II

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2007-II Actieve aarde Opgave 7 Aardolievoorraden in Nederland en de Noordzee bron 18 Geologische structuren in Nederland Centraal Nederlands bekken Texel-IJsselmeer hoog Noord-Nederlands hoog Legenda: Kenozoische

Nadere informatie

Aardbevingen. Teleblik quizzen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/47695

Aardbevingen. Teleblik quizzen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/47695 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Teleblik quizzen 18 november 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/47695 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen

Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen - 31 - Krachten 1. Voorbeelden Een bal wegschoppen Een veer indrukken en/of uitrekken Een lat ombuigen Een wagentjes voorduwen 2. Definitie Krachten herken je aan hun werking, aan wat ze veranderen of

Nadere informatie

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Cursus 4.1: De aarde beeft Opbouw van de aarde Clip: Opbouw van de aarde De aarde is, van binnen naar buiten, opgebouwd uit: 1. de binnenkern De kern van de aarde is

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Aardbevingen

Praktische opdracht ANW Aardbevingen Praktische opdracht ANW Aardbevingen Praktische-opdracht door een scholier 5350 woorden 24 december 2003 6,1 103 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave: voorwoord; 1. hoofdvraag en deelvragen 2. wat zijn

Nadere informatie

DE FAMILIE-AANTEKENINGEN VAN ADRIAEN CLAESZ. [VAN ADRICHEM] TE DELFT (1503-1560)

DE FAMILIE-AANTEKENINGEN VAN ADRIAEN CLAESZ. [VAN ADRICHEM] TE DELFT (1503-1560) DE FAMILIE-AANTEKENINGEN VAN ADRIAEN CLAESZ. [VAN ADRICHEM] TE DELFT (1503-1560) Nationaal Archief, archief van de familie Van Adrichem, nr. 1: Registerboeck van mijn onroerende goeden als van landen,

Nadere informatie

geografi e Aardbevingsrisico in Groningen

geografi e Aardbevingsrisico in Groningen geografi e Aardbevingsrisico in Groningen De wraak van de geografi e volgens Robert D. Kaplan Noord-Duits Emsland: perifeer maar succesvol Smart Specialisation in een grensoverschrijdend agrocluster Op

Nadere informatie

EEN TSUNAMI, WANNEER BIJ ONS? - over tsunami s en aardbevingen -

EEN TSUNAMI, WANNEER BIJ ONS? - over tsunami s en aardbevingen - EEN TSUNAMI, WANNEER BIJ ONS? - over tsunami s en aardbevingen - Manuel Sintubin 1 De Sumatra-aardbeving heeft op 26 december 2004 een tot-op-heden ongekende, subcontinentale catastrofe teweeg gebracht,

Nadere informatie

Gasvondst Slochteren-1 (1959) De Wereldreis van Nederland 550 miljoen jaar geleden - nu. Bron: SPB Atlas, 2011 Bron: Berendsen 2004 6!

Gasvondst Slochteren-1 (1959) De Wereldreis van Nederland 550 miljoen jaar geleden - nu. Bron: SPB Atlas, 2011 Bron: Berendsen 2004 6! Bevingen in Hoe zit dat nu? Gasvondst Slochteren-1 (1959) NL Gas Productie Slochteren Rien Herber Infoversum, 22 november Source: EBN 2010 Rotliegend Zandsteen Reservoir De Wereldreis van Nederland 550

Nadere informatie

Zand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen.

Zand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen. 5 Lastige woorden Blad Zand en klei Heide Een lage plant met paarse bloemen. Voedingsstoffen Voedsel dat planten nodig hebben om te groeien. Boomgaard Een stuk land met fruitbomen. Greppel Een kleine droge

Nadere informatie

Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python. Wi1205AE I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 6 mei 2014

Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python. Wi1205AE I.A.M. Goddijn, Faculteit EWI 6 mei 2014 Programmeren en Wetenschappelijk Rekenen in Python Wi1205AE, 6 mei 2014 Bijeenkomst 5 Onderwerpen Het maken van een model Numerieke integratie Grafische weergave 6 mei 2014 1 Voorbeeld: sprong van een

Nadere informatie

Excursie Vesuvius. De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus

Excursie Vesuvius. De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus Excursie Vesuvius De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus Aan de voet van de Vesuvius lagen 2000 jaar geleden al verschillende steden zoals Pompeji en Herculaneum. Met een mogelijke uitbarsting

Nadere informatie

Invloed van menselijke ingrepen en klimaatsverandering op de evolutie van zoet-zoutwaterverdeling in het Vlaamse kustgebied

Invloed van menselijke ingrepen en klimaatsverandering op de evolutie van zoet-zoutwaterverdeling in het Vlaamse kustgebied Invloed van menselijke ingrepen en klimaatsverandering op de evolutie van zoet-zoutwaterverdeling in het Vlaamse kustgebied Luc Lebbe Onderzoeksgroep Grondwatermodellering Vakgebied Geologie en Bodemkunde

Nadere informatie

Strategieles Voorspellen niveau B

Strategieles Voorspellen niveau B Strategieles Voorspellen niveau B Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip gebruik je bij het lezen van de tekst het stappenplan Lezen. De eerste stap is voorspellen. Dit doe je voordat je de tekst gaat

Nadere informatie

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door R. 1394 woorden 19 oktober 2016 5,3 8 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Bij het vak aardrijkskunde kreeg iedereen een opdracht om het werkstuk over verschillende natuurrampen (verschijnsels)

Nadere informatie

2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 3 6 11 1 12 7 1 2 5 4 3 9 10 8 18 20 21 22 23 24 25 26 28

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 1 12 7 3 1 6 2 5 4 3 11 9 10 8 18 20 21 22 23 24 26 28 30

Nadere informatie

Maximale schade door geïnduceerde aardbevingen: inventarisatie van studies met toepassingen op Bergermeer

Maximale schade door geïnduceerde aardbevingen: inventarisatie van studies met toepassingen op Bergermeer TNO-KNMI rapport Maximale schade door geïnduceerde aardbevingen: inventarisatie van studies met toepassingen op Bergermeer Datum: 3 mei 2011 Auteurs: Ir. W. van Kanten-Roos (TNO) Dr. B. Dost (KNMI) Prof.

Nadere informatie

Numerieke Geodynamica

Numerieke Geodynamica Oerol Festival, 16 juni 2014 Numerieke Geodynamica (Hoe nerds de Aarde bestuderen) Dr. Cedric Thieulot!!!! www.cedricthieulot.net 1997 B.Sc. Wiskunde! (Univ. Parijs XI)! 2000 M.Sc. Natuurkunde! (TU/e)!

Nadere informatie

Addendum Waterinjectie Management Plan

Addendum Waterinjectie Management Plan Addendum Waterinjectie Management Plan Protocol seismische activiteit door waterinjectie kenmerk EP201502216336, d.d. 26 februari 2015 Seismische activiteit door waterinjectie Het productiewater dat vrijkomt

Nadere informatie

L E S E R. [485] T O T D E N

L E S E R. [485] T O T D E N [485] T O T D E N L E S E R. NA dat ick besloten hadt een eynde van deze oeffeningen te maecken, soo heb ick bevonden, dat my, Beminde Leser, noch verscheyde andre dingen van vermaeckelijcke en treffelijcke

Nadere informatie

Aardbevingen en gaswinning. Bernard Dost KNMI

Aardbevingen en gaswinning. Bernard Dost KNMI Aardbevingen en gaswinning Bernard Dost KNMI Aardbevingen in Nederland (1300-2013) Natuurlijke aardbevingen Rood: 1980-2013 Roze: 1904-1980 Licht roze: 1986

Nadere informatie

12 januari 2010: aardbeving verwoest Haïti

12 januari 2010: aardbeving verwoest Haïti 12 januari 2010: aardbeving verwoest Haïti Land Inwoners: 9.035.536 (België: 10.414.336) Oppervlakte: 27.750 km² (België: 30.528 km²) BNP/capita: $1.300 (België: $37.400) Bevolking Levensverwachting bij

Nadere informatie

Toepassingen van logaritmen

Toepassingen van logaritmen Toepassingen van logaritmen In de techniek krijgen we vaak met logaritmen te maken. We gebruiken in diagrammen een logaritmische schaal wanneer een grootheid kan variëren van heel klein tot heel groot

Nadere informatie

Het Pèdjes-pad. Een fotospeurtocht voor kinderen over oude Boxmèrse pèdjes, zoals het vroeger was

Het Pèdjes-pad. Een fotospeurtocht voor kinderen over oude Boxmèrse pèdjes, zoals het vroeger was 1 Het Pèdjes-pad Oud dorpsgezicht van Boxmeer, door Jan de Beijer Een fotospeurtocht voor kinderen over oude Boxmèrse pèdjes, zoals het vroeger was Samengesteld door jenaplanschool De Peppels, december

Nadere informatie

Voorspellen Zet stap 1 van het stappenplan. 1. Waar gaat de tekst over volgens jou?

Voorspellen Zet stap 1 van het stappenplan. 1. Waar gaat de tekst over volgens jou? Deze les is een blokles. Je gebruikt alle stappen van het stappenplan lezen. Je voorspelt waar de tekst over gaat. Je beantwoordt vragen die gaan over: o moeilijke woorden/stukjes tekst o algemene dingen

Nadere informatie

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Dit bundeltje is een aanvulling op het lespakket rond Aardbevingen.

Nadere informatie

Onderzoek naar aardbevingen en de relatie met activiteiten in de ondergrond

Onderzoek naar aardbevingen en de relatie met activiteiten in de ondergrond Onderzoek naar aardbevingen en de relatie met activiteiten in de ondergrond André Niemeijer Experimentele gesteentedeformatie /HPT Lab Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht Een aardbeving is

Nadere informatie

Paul Behets, Paardentelling Ophombeek 1734

Paul Behets, Paardentelling Ophombeek 1734 De gegevens uit dit bestand zijn vrij te gebruiken door iedereen, op voorwaarde dat deze bewerking wordt opgenomen als bronvermelding ingeval ze wordt gebruikt in een publicatie, hetzij in boekvorm, op

Nadere informatie

5,1. Werkstuk door een scholier 3834 woorden 25 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,1. Werkstuk door een scholier 3834 woorden 25 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door een scholier 3834 woorden 25 februari 2000 5,1 418 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij hebben zelf niet het onderwerp mogen uitkiezen. Dat was al voor ons gedaan. Het werkstuk

Nadere informatie

De bouwkundige uitdaging in het noorden

De bouwkundige uitdaging in het noorden De bouwkundige uitdaging in het noorden Eric Heerkens Project Manager Uitvoering Groningen Aardbevingen Bouwkundig Versterken BRON VAN ONZE ENERGIE Het Groningen gasveld Een van de grootste gasvelden ter

Nadere informatie

Taak 1 opdracht 1. Taak 1 opdracht 2. Taak 2. Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17. de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7

Taak 1 opdracht 1. Taak 1 opdracht 2. Taak 2. Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17. de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7 KOPIEERBLAD 1a les 2 - zelfcorrectie jeugdatlas oude versie Taak 1 opdracht 1 Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17 de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7 het reliëf in Zuid-Amerika n W 31 Vul op

Nadere informatie

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.

Nadere informatie

Waerdye van lyf-rente naer proportie van los-renten

Waerdye van lyf-rente naer proportie van los-renten Waerdye van lyfrente naer proportie van losrenten Johan de Witt bron Johan de Witt, Waerdye van lyfrente naer proportie van losrenten in: Feestgave van het Wiskundig Genootschap te Amsterdam onder de zinspreuk:

Nadere informatie

Japan beeft. Aardbeving en tsunami. Hoe ontstond die aardbeving? Lieve Hoet. Diep onder het zeewater bestaat de

Japan beeft. Aardbeving en tsunami. Hoe ontstond die aardbeving? Lieve Hoet. Diep onder het zeewater bestaat de Lieve Hoet Aardbeving en tsunami Op vrijdag 11 maart om 14.45 uur Japanse tijd (bij ons was het toen 6.45 uur) beefde de aarde in het noordoosten van Japan, op ongeveer 400 km van de hoofdstad Tokio. Deze

Nadere informatie

Wat zit er in de aarde en wat beweegt haar. Jacob T. Fokkema

Wat zit er in de aarde en wat beweegt haar. Jacob T. Fokkema Wat zit er in de aarde en wat beweegt haar Jacob T. Fokkema Bataafsch December 10, 2010 Genootschap 1 Golf patronen van Mallet in 1848 December 10, 2010 2 Het eerste concept van seismische reflectie (1922)

Nadere informatie

Welkom Adriaan Hoogendoorn, burgemeester Midden-Groningen. Ontwikkelingen en uitgangspunten Nieuwe Aanpak Versterking Herman Sietsma, waarnemend NCG

Welkom Adriaan Hoogendoorn, burgemeester Midden-Groningen. Ontwikkelingen en uitgangspunten Nieuwe Aanpak Versterking Herman Sietsma, waarnemend NCG Welkom Programma Welkom Adriaan Hoogendoorn, burgemeester Midden-Groningen Ontwikkelingen en uitgangspunten Nieuwe Aanpak Versterking Herman Sietsma, waarnemend NCG Vervolgtraject Siddeburen Steendam/Tjuchem

Nadere informatie

NATUURKUNDE. Figuur 1

NATUURKUNDE. Figuur 1 NATUURKUNDE KLAS 5 PROEFWERK HOOFDSTUK 12-13: KRACHT EN BEWEGING OOFDSTUK 12-13: K 6/7/2009 Deze toets bestaat uit 5 opgaven (51 + 4 punten) en een uitwerkbijlage. Gebruik eigen grafische rekenmachine

Nadere informatie

AARDBEVINGSBELASTINGEN: Gevolgen voor de constructeur

AARDBEVINGSBELASTINGEN: Gevolgen voor de constructeur AARDBEVINGSBELASTINGEN: Gevolgen voor de constructeur Matthijs de Hertog Arup 1 Introductie 16 Augustus 2012: Aardbeving bij Huizinge (Magnitude 3,6) Zwaarste aardbeving tot dat moment, dichtbij aangehouden

Nadere informatie

Nationale Staalbouwdag 2015

Nationale Staalbouwdag 2015 ABT Wassenaar? Nationale Staalbouwdag 2015 Wassenaar Haren Inleiding aardbevingsproblema6ek in Groningen ABT Del$ ABT Velp Ir. Rudi Roijakkers, RO Senior adviseur ABT Wassenaar Seismisch Advies ABT Antwerpen

Nadere informatie

[C5v] Hoe Floris metten korve vol bloemen opten toren ghedraghen wert. [6]

[C5v] Hoe Floris metten korve vol bloemen opten toren ghedraghen wert. [6] [C5v] Hoe Floris metten korve vol bloemen opten toren ghedraghen wert. [6] Nu is ghecomen den meydach, ende doen quam Floris in root purper gecleed[t], om dat hi den rooden roose gelijken soude, ende dat

Nadere informatie

Naam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren van de mens. F spier

Naam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren van de mens. F spier Samenvatting door F. 823 woorden 3 maart 2015 7,4 32 keer beoordeeld Vak NaSk Sport, kracht en beweging 1 Naam van de kracht: Uitleg: Afkorting: Spierkracht De kracht die wordt uitgeoefend door spieren

Nadere informatie

Even voorstellen: Eddie van Marum. Contra expert aardbevingsschade

Even voorstellen: Eddie van Marum. Contra expert aardbevingsschade Even voorstellen: Eddie van Marum Contra expert aardbevingsschade De opbouw van de bodem van de eerste paar meter van het maaiveld zijn van belang voor de kans op schade. Zand is gemiddeld genomen

Nadere informatie

Inspectierapport. Collage van toestanden van o.a. de ophangconstructies in zwembaden in Nederland en België.

Inspectierapport. Collage van toestanden van o.a. de ophangconstructies in zwembaden in Nederland en België. Inspectierapport Collage van toestanden van o.a. de ophangconstructies in zwembaden in Nederland en België. Opdrachtgever: De heer/mevrouw Straat Plaats postcode Auteur: J. van Duijn Rapportnummer: 1-21921

Nadere informatie

De haas en de egel. Wilhelm Grimm en Jacob Grimm. bron Wilhelm Grimm en Jacob Grimm, De haas en de egel. Z.n., z.p. 1900-1910.

De haas en de egel. Wilhelm Grimm en Jacob Grimm. bron Wilhelm Grimm en Jacob Grimm, De haas en de egel. Z.n., z.p. 1900-1910. De haas en de egel Wilhelm Grimm en Jacob Grimm bron. Z.n., z.p. 1900-1910 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/grim002haas01_01/colofon.php 2011 dbnl 1 De haas en de egel. Het was een mooie

Nadere informatie

Het nieuwe christelyk en geestelyk uur-slag

Het nieuwe christelyk en geestelyk uur-slag bron. z.n., z.p. ca. 1800 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_nie042nieu01_01/colofon.php 2013 dbnl 1. Stem: Daar was een meisje jong van jaaren. EEn ider mag in deze Tijden, De Goedheid

Nadere informatie

Evolutie van het klimaat in België

Evolutie van het klimaat in België Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 1. www.degeo-online.nl. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 1. www.degeo-online.nl. 1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 1 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie