Bij voorkeur-hand-ig

Transcriptie

1 Bij voorkeur-hand-ig Observatie-instrument bij Een afdelingsrichtlijn voor het behandelen van kinderen met voorkeurshand-problematiek Junioradviseurs: Andréas Bonhof Hellen Kuiper Lianne Veldhuizen Femke Werdler Senioradviseur: Saskia Hofstede Contactpersonen: Marike de Kwant Annie Zoontjes Datum: In opdracht van: Heliomare onderwijs Opleiding Ergotherapie, Hogeschool van Amsterdam Amsterdamse Hogeschool voor Paramedische Opleidingen

2 De Voorwaarden Voorwaarden? Visus Als het kind last heeft van een lui oog, scheel zien, bijziend zijn, verziend zijn, slechtziend zijn, een cerebrale visus stoornis heeft e.d. dient er een (medische) oplossing aangedragen te worden middels bijvoorbeeld een bril op de juiste sterkte. Wanneer dit niet mogelijk is zal het observatie-instrument zodanig aangepast kunnen worden dat het visus probleem geen invloed meer heeft op de uitkomsten van het observatie-instrument. Hierbij denkend aan reliëf op de schijven en het bord aan brengen zodat het uit te voeren is door slechtziende of blinde kinderen. Vaak zijn deze problemen al eerder geconstateerd. Is dit niet het geval dan zal voor een oplossing van problemen in de visus uitgeweken worden naar een specialist.? Gehoor Tijdens de observatie zullen aanwijzingen worden gegeven, die nodig zijn om de observatie goed te doorlopen. Als het kind auditieve problemen heeft als slechthorendheid, tijdelijke slechthorendheid, doofheid, oorsuizen e.d. dient er een (medische) oplossing aangedragen te worden. Hierbij denkend aan gehoorapparaten of het uitspuiten van de oren. Ook kan het observatieinstrument worden aangepast door de instructie op een alternatieve manier aan te reiken i.p.v. mondeling. Vaak zijn deze problemen al eerder geconstateerd. Is dit niet het geval dan kan voor een oplossing en voor onderzoek uitgeweken worden naar een specialist.? Begrip Naast het feit dat de aanwijzing gehoord dient te worden dient de aanwijzing ook door het kind begrepen te worden. Als het kind problemen in de cognitie heeft zal er gezocht moeten worden naar een oplossing. Hierbij denkend aan het later afnemen van de test of de instructies op een alternatieve manier geven. Om een duidelijk beeld te krijgen van de cognitie van het kind kan er een specialist bijgehaald worden. Vaak is dit beeld van te voren al bekend. Instapvoorwaarden? Fijne motoriek en handfunctie van beide handen Fijne motoriek en handfunctie hangen nauw samen met de voorkeur van de handen. Verschil in de fijne motoriek tussen beide handen kan een indicatie zijn voor de latere voorkeurshand. Er zal voorafgaande aan de observatie een beeld moeten zijn van de fijne motoriek en de handfunctie van het kind, zodat hiermee bij het afnemen van de observatie rekening gehouden kan worden. Om dit beeld te creëren dient er een observatie van de handfunctie en de fijne motoriek te worden afgenomen. Vaak is een handfunctie-onderzoek al afgenomen bij een kind en is al duidelijk welke hand een betere handfunctie en fijne motoriek heeft. Is dit niet eerder gebeurd en is er geen duidelijk beeld van de handfunctie en fijne motoriek dan 2

3 zal er een test afgenomen moeten worden, voor het afnemen of tijdens het afnemen van het observatie-instrument. De test mag maximaal 6 maanden geleden zijn afgenomen om betrouwbaar te blijven. De handfunctie-boot is een handfunctie-onderzoek die hierbij uitstekend past. Deze test heeft dan ook de voorkeur van de projectgroep. Naast het feit dat deze test uitstekend geschikt is, is het vaak een leuk spel voor het kind en is hij bij de opdrachtgever bekend. 3

4 Quantifying Hand Preference (Bishop 1996) Algemeen Doel Het doel van de QHP is:? De mate waarin iemand rechts- of linkshandig is te bepalen, namelijk: LL, LR, Ambidexter, RL, RR. Zie onderstaande tabel. LL LR Ambidexter RL RR Links Matig links Geen voorkeurshand Matig rechts Rechts? Daarnaast wordt het kruisen van de middellijn beoordeeld. Werkvorm Gestructureerde observatie (deze observatie zal +/- 30 minuten in beslag nemen.) Middelen (die de therapeut nodig heeft) 1) Een bord waarop zeven vaste cirkels zijn aangegeven wordt op een tafel in horizontaal vlak gelegd. 2) In iedere cirkel komt een dunne schijf met een kleur. Deze schijf duidt de kleur aan. De kleuren zijn: wit, groen, rood, roze, geel, blauw en zwart. In de cirkel staat aangegeven welke kleur erin moet. De kleuren liggen altijd op dezelfde plek op het bord (zie tekening in bijlage). 3) De basisopstelling van de QHP is: Boven op alle zeven dunne schijven worden drie dikke schijven gelegd in dezelfde kleur. In totaal worden er dus 21 dikke schijven op de 7 dunne schijven gelegd. 4) In het midden van het bord wordt het deksel van een doos neergezet om de schijven op te leggen. Op de tekening in de bijlage is de plaats aangegeven waar het deksel komt te liggen. NB. Aan de andere kant van de schijven zijn dieren afgebeeld. De dieren zijn: koe, paard, hond, kat, vis, eend, konijn. Mocht het kind de kleuren niet kunnen benoemen of kleurenblind zijn, dan kan er gekozen worden voor de dieren. Ook ter afwisseling is het mogelijk de test op deze manier aan te bieden. De kleuren, of dieren liggen altijd op dezelfde plek op het bord (zie tekening in de bijlagen). Bij voorkeur liggen de schijven met de kleur naar boven. (Het gebruik van kleuren komt namelijk het meest overeen met de oorspronkelijke QHP, waarin letters worden gebruikt) 4

5 Activiteiten (die het kind gaat uitvoeren, waarbij de therapeut observeert) Uitleg activiteiten Tijdens deze observatie worden er drie verschillende activiteiten uitgevoerd door het kind. Elk van deze drie activiteiten wordt eerst volledig uitgevoerd. Een activiteit wordt dus eerst bij alle 21 dikke schijven uitgevoerd, voordat verder gegaan wordt met de volgende activiteit. De activiteiten zijn: 1. Pakken van de gevraagde dikke schijf van het bord en de deze dikke schijf Op het deksel op het midden van het bord leggen. 2. Aanwijzen van de gevraagde dikke schijf op het bord, de therapeut haalt de dikke schijf weg van het bord. 3. Pakken van een dikke schijf van het deksel op het midden van het bord en deze op de juiste locatie terugleggen op het bord. Bij activiteit 1 en 2 wordt de basispositie (zie werktekening in bijlage) opgesteld. Bij activiteit 3 liggen alle dikke schijven op het deksel die in het midden op het bord ligt. Bovenstaande volgorde van de activiteiten (1,2,3) heeft praktisch gezien de voorkeur. Voor de betrouwbaarheid van de uitslag maakt de volgorde niet uit. Per activiteit staat de volgorde waarop de kleuren of dieren op de dikke schijven worden gevraagd niet vast. Deze volgorde is niet van belang en wordt door de therapeut bepaald. Situatie - Zo prikkelarm mogelijke ruimte - Tafel (in horizontaal vlak) aangepast op de juiste hoogte van het kind. De tafel heeft de minimale afmetingen van het bord (90X45 cm). Het bord wordt op de tafel gezet in horizontaal vlak. - Een markering op de grond midden voor de tafel met het bord erop, waar het kind moet staan. Indien het kind niet kan staan, of het staan niet gedurende een half uur kan volhouden, kan het zitten op een goed ingestelde stoel. Deze stoel kan geplaatst worden op de markering. - Therapeut zit of staat tegenover het kind. 5

6 De interventies tijdens de QHP De voorwaarden voor de activiteit Voor het beginnen van de totale observatie, is het van belang om na te gaan of het kind de kleuren kan benoemen. Vraag of het kind elke kleur aanwijst en benoemt. Introductie activiteit Voor het beginnen van de totale observatie kan de onderstaande introductie gebruikt worden. Het heeft de voorkeur om de introductie precies te vertellen zoals hieronder aangegeven. Voor je zie je een bord met verschillende gekleurde (dieren)schijven. Jij gaat straks drie opdrachten uitvoeren. 1:Eerst vraag ik jou om een schijf van het bord te pakken en deze op het deksel te leggen. Ik doe het één keer voor. 2:Dan vraag ik jou een schijf aan te wijzen op het bord. Ik doe het één keer voor. 3: Als laatste vraag ik jou een schijf van het deksel te pakken en deze op de juiste plek terug te leggen. Ik doe het één keer voor. Begrijp je de opdrachten? Dan kunnen we ze nu gaan uitvoeren. Instructie activiteit Voor het beginnen van elke opdracht kan er kort de onderstaande instructie worden gegeven. Het heeft de voorkeur om de instructie precies te vertellen zoals hieronder aangegeven. Activiteit 1 (bij alle 7 dikke schijven 3x uitvoeren = 21x) Pak de rode of de koe en leg hem op het deksel. Activiteit 2 (bij alle 7 dikke schijven 3x uitvoeren = 21x) Wijs de blauwe of het paard aan. Je mag hem niet pakken, ik leg hem op het deksel. Activiteit 3 (bij alle 7 dikke schijven 3x uitvoeren =21x ) Pak een schijf van het deksel en leg hem op de goede plaats terug. Observatiepunten Act. 1 Met welke hand pakt het kind de schijf van het bord (links of rechts)? Act. 2 Met welke hand wijst het kind de schijf aan? Act. 3 Met welke hand legt het kind de schijf terug op het bord? 6

7 Registreren van de QHP Wijze van registreren - Er wordt tijdens de observatie geturfd op een vaste scorelijst, bestaande uit twee kolommen. Een kolom voor de rechter hand en een voor de linkerhand. Er wordt gescoord per kleur/dier, voor elk van de drie activiteiten. - Op de scorelijst is ruimte voor opmerkingen. Wijze van concluderen Er wordt op 21 items per onderdeel gescoord. Dit houdt in het 21 x pakken, 21 x aanwijzen en het 21 x terugleggen van de schijven op het bord. In totaal komt dit neer op 63 items. De conclusies uit de scores zijn als volgt: Rechts Links Conclusie (mate linksrechtshandigheid) LL LR Ambidexter RL RR Extra observatiepunten die niet meegenomen worden in de test, maar die van belang zijn om mee te nemen voor verdere conclusies: - Kruisen van de middellijn. - Met welke hand het kind de schijf van het deksel pakt bij activiteit 3 en of het kind daarbij over pakt. N.B. Uit de praktijk moet blijken of het noodzakelijk is deze observatiepunten naast de test te observeren. Na het lezen van literatuur is gebleken dat over het kruisen van de middellijn met betrekking tot handvoorkeur weinig bekend is. Het pakken van het deksel wordt in de officiële test ook niet meegenomen. Wanneer deze punten bij de score van de QHP zouden worden meegenomen neemt de betrouwbaarheid van de score af. 7

8 De scorelijst van de QHP Scorelijst bij kleurenschijven Op deze lijst kan voor iedere activiteit het aantal handelingen met links en rechts gescoord worden. Per vakje in de scorelijst komt dit neer op maximaal drie streepjes. Naam kind: Naam therapeut: Datum afname: Activiteit 1 Pakken schijf Zwart Geel Blauw Rood Wit Groen Roze Activiteit 2 Aanwijzen schijf Rood Wit Groen Blauw Geel Roze Zwart Activiteit 3 Terugleggen schijf Blauw Roze Rood Zwart Wit Geel Groen Totaal Rechts Rechts Rechts Links Links Links 8

9 Extra observatiepunten? Kind kruist middellijn niet / af en toe / regelmatig / altijd (omcirkelen wat van toepassing is)? Bij activiteit 3 pakt het kind de schijf over nadat het deze van het deksel heeft gepakt: ja / nee pakt over met links / rechts Opmerkingen Conclusie die uit bovenstaande gegevens getrokken kunnen worden Rechts Links Conclusie (mate linksrechtshandigheid) LL LR Ambidexter RL RR 9

10 Scorelijst van QHP bij alternatieve schijven met dieren Op deze lijst kan voor iedere activiteit het aantal handelingen met links en rechts gescoord worden. Per vakje in de scorelijst komt dit neer op maximaal drie streepjes. Naam kind: Naam therapeut: Datum afname: Activiteit 1 Pakken schijf Kat Konijn Hond Koe Vis Eend Paard Activiteit 2 Aanwijzen schijf Konijn Vis Eend Kat Paard Hond Koe Activiteit 3 Terugleggen schijf Eend Paard Koe Vis Hond Konijn Kat Totaal Rechts Rechts Rechts Links Links Links 10

11 Extra observatiepunten? Kind kruist middellijn niet / af en toe / regelmatig / altijd? Bij activiteit 3 pakt het kind de schijf over nadat het deze van het deksel heeft gepakt: ja / nee pakt over met links / rechts Opmerkingen Conclusie die uit bovenstaande gegevens getrokken kunnen worden Rechts Links Conclusie (mate linksrechtshandigheid) LL LR Ambidexter RL RR 11

12 3.3.5 Tekening QHP Op de volgende tekening is te zien hoe het QHP-bord eruit ziet. Met behulp van foto s wordt deze tekening nog verder verduidelijkt. 6 cm 95 cm 50cm deksel 40 cm aanduidingsschijf 30 afb. 1 QHP bord boven- aanzicht beschrijving - Een wit mdf bord van 95 bij 50 bij 1,2 cm met zeven cirkels (Ø 6 cm, diepte 0,6 cm) erin gefrased. - In de zeven cirkels liggen zeven dunne schijven (Ø 5.7 cm, dikte 0,4 cm) met een kleur. De kleuren horen in een vaste volgorde zoals op afb 1 te zien is. - Op deze dunne schijven komt een stapel van 3 dikke schijven (Ø5.7 cm, dikte 0,6 cm per schijf) zie afb. 2 en 3. afb. 2 stapel dikke schijven zij-aanzicht afb. 3 boven-aanzicht schijven dikke schijf 1 dikke schijf 2 5,7 cm 5,7 cm dikke schijf 3 0,6 cm dunne schijf NB 0,4 cm Voor kinderen die kleurenblind zijn of moeite hebben met het kleur herkennen is op de achterkant van alle aanduidings,- en werkschijven een dier gezet. Deze dieren zullen ook op een vaste volgorde geplaatst worden. Roze = kat Rood = schaap Geel = varken Groen = hond Blauw = eend Wit = olifant zwart = leeuw Foto opstelling QHP 12

13 13

14 VAT (voorkeurshand activiteiten test) Algemeen Doel Het doel van de VAT is het onderzoeken van de handvoorkeur bij het uitvoeren van activiteiten. Werkvorm Gestructureerde observatie (Deze observatie neemt +/- 30 minuten in beslag) Middelen - Papier 2x - Potlood - Gum - Klei - Mes - Schaar - Kam - Speelgoedhamer - Bal Activiteit Het kind wordt gevraagd de volgende activiteiten uit te voeren. Deze activiteiten kunnen in spelvorm worden aangeboden. - Tekenen met een potlood - De tekening (of een andere tekening door de therapeut) uit te gummen met een gum - Klei te snijden met een mes - Een stuk papier knippen - Doen alsof het zijn/haar tanden poetst - Doen alsof het een lepel gebruikt - Een kam gebruiken - Een speelgoedhamer gebruiken - Gooien van een bal Situatie - Zo prikkelarm mogelijke ruimte. - Het kind zit op een goed ingestelde stoel aan een tafel (met horizontale vlak) op juiste hoogte. - De therapeut zit tegenover het kind. - Elk voorwerp wordt op het midden van de tafel aangeboden, waarbij de therapeut de voorwerpen afwisselend met links en rechts op de tafel neerlegt. De voorwerpen die niet nodig zijn bij de betreffende activiteit liggen niet op de tafel. 14

15 Interventies tijdens de VAT Interventies - Er wordt een korte introductie gegeven waarin het kind verteld wordt dat hij/zij een aantal opdrachten krijgt en die gaat uitvoeren. - Per activiteit wordt de activiteit kort uitgelegd: o Teken een poppetje op het papier. (De therapeut maakt na drie minuten een einde aan deze opdracht.) o Ik teken nu iets op het papier, hierna mag je mijn tekening uitgummen. (De therapeut maakt na drie minuten een einde aan deze opdracht.) o Hier is een stuk klei en een mes. Probeer maar of je het in twee stukken kan snijden. o Hier is een papier, knip het maar in twee stukken. o Doe alsof je je tanden poetst. Stop de tandenborstel niet in je mond. o Doe alsof je wat gaat eten met een lepel. Stop de lepel niet in je mond. o Kam je haren. o Hier is een hamer, maak de klei maar plat met de hamer. o Hier is een bal, gooi hem maar naar mij toe. Observatiepunten Er wordt geobserveerd of de activiteit met rechts, beide handen of links wordt uitgevoerd. Aandachtspunten - De activiteiten worden niet voorgedaan door de therapeut. Hiermee wordt het risico van imitatiegedrag uitgesloten. - Alle voorwerpen worden op het midden van de tafel aangeboden, waarbij de therapeut de voorwerpen afwisselend met links en rechts op de tafel neerlegt. 15

16 Registreren van de VAT Wijze van registreren - Per activiteit wordt op een scorelijst gescoord of de activiteit met de rechterhand, met beide hand of met de linker hand werd uitgevoerd. - Op de scorelijst is ruimte voor opmerkingen. Wijze van concluderen Het aantal scores per kolom uit de scorelijst wordt opgeteld. De score uit de kolom voor rechts wordt vermenigvuldigd met 1, die voor beide handen met 2 en voor links met 3. Over het algemeen kan gezegd worden: hoe lager de score des te meer het kind rechtshandig is, hoe hoger de score des te meer het kind linkshandig is. Uit deze score kan de volgende conclusie getrokken worden: Score Conclusie 9-15 Rechts Ambidexter Links 16

17 De scorelijst van de VAT Scorelijst Op deze scorelijst kan worden geturfd of het kind de activiteit met rechts, beide handen of links uitvoert. Naam kind:... Naam therapeut:. Datum van afname: Activiteit Rechts Beide handen Links Uitkomst Tekenen Gummen Klei snijden Knippen Tanden poetsen Lepel gebruiken Haren kammen Speelgoedhamer Gooien bal Totaal x 1 x 2 x 3 Uitkomst + + = De uitkomst in het vakje van de scorelijst rechtsonder is de totale score. De betekenis hiervan kan in de concluderende tabel worden opgezocht. Opmerkingen Score Conclusie 9-15 Rechts Ambidexter Links 17

18 3.4.5 Foto materialen van de VAT 18

19 Voorkeurshand Vragenlijst voor Ouders Er is een vragenlijst voor ouders opgesteld om aanvullende informatie te verkrijgen over de voorkeurshand van het kind. Achtergrondinformatie over deze vragenlijst is te vinden in paragraaf in de theoretische onderbouwing. De vragenlijst Tijdens de ergotherapeutische behandeling is het van belang gebleken om de voorkeurshand van uw kind nader te onderzoeken. Wanneer er grondig onderzoek is geweest naar de voorkeurshand, zal uw kind hiervan op verschillende gebieden (bijvoorbeeld bij schrijven) profijt van ondervinden. Het zal bijdragen aan het maatschappelijk functioneren van uw kind. Het doel van deze vragenlijst is het observeren van de handvoorkeur van uw kind bij verschillende dagelijkse activiteiten in de thuissituatie. Hierbij wordt er een totaal beeld gecreëerd van de voorkeurshand. Deze vragenlijst wordt gebruikt naast de testen die gedaan worden in de ergotherapeutische behandeling en is van grote waarde bij het onderzoek. Wij vragen u daarom deze vragenlijst zorgvuldig in te vullen. De vragenlijst bestaat uit: 1. Algemene vragen 2. Voorkeurshand van familieleden 3. Voorkeurshand bij observatie van activiteiten in de thuissituatie Bedankt voor uw medewerking! Naam kind: Geboortedatum kind:.... Datum van invullen vragenlijst: ALGEMENE VRAGEN Heeft uw kind naar uw mening een handvoorkeur? Zoja welke? Rechts / Links Is deze handvoorkeur wel eens veranderd? Welke hand is vaardiger is het uitvoeren van fijn motorische activiteiten, zoals het oppakken van een kraal? Rechts / Links Ziet u de handvoorkeurs-hulpvraag als een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van uw kind? Merkt u bij uw kind een sterk imitatiegedrag ten opzichte van andere mensen? 19

20 2. VOORKEURSHAND FAMILIELEDEN Het is aangetoond dat de voorkeurshand genetisch bepaald is. Het is dan ook van belang om te weten wat de voorkeurshand is van familieleden. Deze informatie wordt gebruikt ter bevestiging of ter signalering van problemen op dit gebied. Moeder Vader Broer Zus. Rechts Links Afwisselend per activiteit Opmerkingen 3. VOORKEURSHAND VAN HET KIND BIJ DE OBSERVATIE VAN ACTIVITEITEN In een ontspannen situatie bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, is de natuurlijke voorkeurshand het best te observeren. Deze informatie wordt gebruikt als aanvulling op de therapiesituatie. U kunt in onderstaande tabel per activiteit invullen met welke hand uw kind deze activiteit uitvoert. Tanden poetsen Uit een beker drinken Dragen van voorwerpen Gebruik van een kam Gummen Hanteren van een schaar Oppakken van een kraal Plant water geven Dobbelsteen gooien Deksel op een pot doen (hand die het deksel hanteert) Tekenen/ kleuren Schrijven Bal gooien Snijden met een mes Gebruik van een lepel Een hand geven. Linkerhand Wisselen van hand Rechterhand Beide handen tegelijk OVERIGE OPMERKINGEN 20

21 Hoofdstuk 4: Stroomschema en indeling in niveau s 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt een hulpmiddel gegeven om de gegevens, die met behulp van het observatie-instrument verkregen zijn, te verwerken. Als eerste wordt het stroomschema weergegeven. Met behulp van dit stroomschema kan het kind worden ingedeeld in één van de vier niveau s van voorkeurshand. Deze indeling in niveau s staat na het stroomschema. 4.2 Toelichting op het stroomschema Nadat het voorwaardelijke handfunctie-onderzoek, de Quantifying Hand Preference (QHP), de Voorkeurshand Activiteiten Test (V.A.T.) en de vragenlijst voor ouders zijn afgenomen, kan worden bepaald in welk niveau het kind zit. Het stroomschema kan pas geraadpleegd worden wanneer alle onderdelen van het observatieinstrument afgenomen zijn. Dit betekent: het handfunctie-onderzoek (voorwaarde), de QHP, de V.A.T. en de vragenlijst voor ouders. Dit kan gedaan worden met behulp van het stroomschema wat op de volgende pagina s wordt weergegeven. Door stap voor stap de pijlen te volgen, kunnen er conclusies getrokken worden uit de resultaten van het observatie-instrument. In deze conclusie staat in welk niveau het kind kan worden ingedeeld en wat eventueel de mogelijke voorkeurshand is. Meer informatie over de niveau s wordt vermeldt in paragraaf 4.3 in deze afdelingsrichtlijn en in hoofdstuk 11 in de theoretische onderbouwing. Om het stroomschema overzichtelijk te houden is gebruik gemaakt van kleuren. Deze kleuren hebben de volgende betekenis: Het eerste algemene deel van het stroomschema, geldend voor alle uitslagen uit het handfunctie-onderzoek (= de gestelde voorwaarde) en de QHP. Het vervolg op het stroomschema wanneer de uitslag uit het handfunctie-onderzoek rechts beter dan links is. (De uitslag van QHP is RR, RL of ambidexter.) Het vervolg op het stroomschema wanneer de uitslag uit het handfunctie-onderzoek geen verschil tussen de functies in beide handen is. (De uitslag van de QHP is RL, ambidexter of L.) Het vervolg op het stroomschema wanneer de uitslag uit het handfunctie-onderzoek links beter dan rechts is. (De uitslag van de QHP is LL, LR of ambidexter.) Met deze kleur zijn de conclusies weergegeven die getrokken kunnen worden na het op de juiste manier volgen van het stroomschema. Wanneer het eerste stroomschema (het algemene deel met de kleur oranje) stopt, wordt het vervolgd met één van de drie andere stroomschema s (geel, groen of paars). Alleen wanneer dezelfde kleur consequent wordt gevolgd, kan er een betrouwbare conclusie getrokken worden door middel van het blauwe tekstvak. 21

22 Dit komt neer op het volgende: - Wanneer uit het handfunctie-onderzoek blijkt rechts beter dan links wordt de gele route gevolgd. - Wanneer uit het handfunctie-onderzoek blijkt geen verschil tussen de functies in beide handen wordt de groene route gevolgd. - Wanneer uit het handfunctie-onderzoek blijkt links beter dan rechts wordt de paarse route gevolgd. - De conclusie na iedere route staat vermeld in het blauwe tekstvak. N.B. Er zijn twee discrepanties in het stroomschema mogelijk. Hierdoor ontstaat een uitzonderingssituatie die beschreven staat in paragraaf

23 4.3 Algemeen deel stroomschema Rechts beter dan links QHP RR RL Wordt vervolgd in paragraaf 4.4 Ambidexter Fijn-motorisch Verschil Handfunctieboot Geen verschil tussen de functies in beide handen QHP RL Ambidexter Wordt vervolgd in paragraaf 4.5 LR Links beter dan rechts QHP Ambidexter LR Wordt vervolgd in paragraaf 4.6 LL 23

24 4.4 Vervolgstroomschema bij Rechts beter dan links 9-15 Niveau 4, kind is rechtshandig Uit QHP blijkt: RR of RL V.A.T Niveau 3, kind is rechtshandig, rechts verder stimuleren Onwaarschijnlijke uitslag, uitslag test is onbetrouwbaar 9-15 Niveau 3, kind is rechtshandig, rechts verder stimuleren Rechts Niveau 2, mogelijke voorkeur voor rechts Uit QHP blijkt: Ambidexter V.A.T Oudervragenlijst Links/ geen Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand 24

25 4.5 Vervolgschema bij geen verschil tussen functies in beide handen 9-15 Niveau 3, kind is rechtshandig, rechts verder stimuleren Uit QHP blijkt: RL V.A.T Oudervragenlijst Rechts Links/ geen Niveau 2, mogelijke voorkeur voor rechts Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand Onwaarschijnlijke uitslag, uitslag test is onbetrouwbaar 9-15 Onwaarschijnlijke uitslag, uitslag test is onbetrouwbaar Uit QHP blijkt: LR V.A.T Oudervragenlijst Links Links/ geen Niveau 3, kind is linkshandig, links verder stimuleren Niveau 2, mogelijke voorkeur voor links Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand 25

26 Rechts Niveau 2, mogelijke voorkeur voor rechts Oudervragenlijst 9-15 Links/ geen Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand Uit QHP blijkt: Ambidexter V.A.T Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand Oudervragenlijst Links Niveau 2, mogelijke voorkeur voor links Rechts/ geen Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand 26

27 4.6 Vervolgstroomschema bij links beter dan rechts 9-15 Onwaarschijnlijke uitslag, uitslag test is onbetrouwbaar Uit QHP blijkt: LL of LR V.A.T Niveau 3, kind is linkshandig, rechts verder stimuleren Niveau 4, kind is linkshandig 9-15 Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand Links Niveau 2, mogelijke voorkeur voor links Uit QHP blijkt: Ambidexter V.A.T Oudervragenlijst Rechts/ geen Niveau 1, kind heeft geen voorkeurshand Niveau 3, kind is linkshandig, links verder stimuleren 27

28 4.7 Twee discrepanties in het stroomschema Er kunnen twee discrepanties in het stroomschema voorkomen, waardoor een uitzonderings-situatie ontstaat. Er dient dan afgeweken te worden van het stroomschema. Deze mogelijkheid is uit het voorafgaande stroomschema weggelaten, omdat het stroomschema dan te onoverzichtelijk zou worden. Het staat daarom apart weergegeven in onderstaand stroomschema. - Eerste discrepantie: wanneer een kind bij het handfunctie-onderzoek scoort op rechts beter dan links en de QHP vervolgens scoort op LR of L. Het stroomschema kan dan verder gevolgd worden onder geen verschil waarneembaar en QHP LR. - Tweede discrepantie: wanneer een kind bij het handfunctie-onderzoek scoort op links beter dan rechts en de QHP vervolgens scoort op RL of R. Het stroomschema kan dan verder gevolgd worden onder geen verschil waarneembaar en QHP RL. Rechts beter dan links QHP LR LL Volg de volgend Fijn motorisch v geen verschil waarneembaar LR Fijn-motorisch verschil Links beter dan rechts QHP RL RR Volg de volgend Fijn motorisch v geen verschil waarneembaar RL

29