Mindfulness : een meerwaarde in diabeteszorg

Transcriptie

1 1

2 Mindfulness : een meerwaarde in diabeteszorg Els Heyde Verpleegkundig diabeteseducator Hoofdverpleegkundige diabeteszorg Trainer in Mindfulness en Mindful eating 2

3 Wat staat er op het menu? Hoe gekomen tot een aanbod Mindfulness? Zelf ERVAREN wat Mindfulness is. Waar gaat het in Mindfulness NIET/WEL over? Hoe gaan we Mindfulness trainen of het curriculum van een MFNS training? Aanbod in ons ziekenhuis 3

4 4 Hoe is een aanbod Mindfulness binnen onze diabeteswerking tot stand gekomen?

5 Hoe het allemaal begon? 23 jaar verpleegkundig diabeteseducator 2008 : opgebrand, mezelf leeg gegeven label burn-out 2 maand thuis gezeten en kennis gemaakt met MFNS als klant in een 8- weken training Al heel snel de meerwaarde gezien voor eigen patiënten met diabetes 5

6 Hoe het allemaal begon? Mensen met diabetes major life stress Vraagt de nodige emotionele en psychische coping strategieën heel vaak te kampen met angst, depressieve gevoelens depressies De stress en/of manier hoe mensen met ziekte omgaan invloed op verloop van ziekte en op succes van de behandeling 6

7 Hoe het allemaal begon? Mei 2012 artikel Diabetes Care : Heidelberger diabetes en stress studie effect van een MBSR programma bij type 2 diabetes MBSR wel degelijk een + significant effect op vlak van alg. welbevinden, depressieve gevoelens en omgaan met stress kanttekeningen maar insteek om opleiding en aanbod MFNS te motiveren bij directie 2014 afgestudeerd aan Artevelde Hogeschool 7

8 Hoe het allemaal begon? 3 groepen van 10-tal mensen welke een 8-weken training MFNS hebben gevolgd Specialisatie Mindful Eating en Diabetes Coaching reeks lopende met 14 deelnemers MFNS geïntegreerd in onze zorg voor mensen met diabetes Deelnemers betalen enkel audiobestanden en syllabus ± 40 Voor mij werkuren 8

9 9 Ervaar zelf eens wat Mindfulness is.

10 10 Waar gaat het in MFNS nu eigenlijk over?

11 Hier gaat Mindfulness echt NIET over 11

12 Waar gaat MFNS NIET over? Een echte hype MFNS verkoopt + wildgroei Lijkt een ticket naar eeuwig geluk iedereen aan de MFNS Mindful-zijn = vriendelijk en ontspannen zijn Mindful-zijn = stressloos-zijn 12

13 Waar gaat MFNS NIET over? Geen training in gedachtenloos zijn of je hoofd leren leeg maken Geen positiviteitstraining of cursus in relaxatie Geen training in alles loslaten Geen mysterieuze bewustzijnstoestand nastreven of urenlang stil zitten Al helemaal niet zweverig of geitewollensokkerig Haalt je helemaal niet weg van de werkelijkheid 13

14 Mindfulness is bewust aandacht schenken, volledig gewaar-zijn van wat er gebeurt in jezelf je lichaam, je geest en je hart hier en nu. Het gaat ook over gewaar-zijn van wat er gebeurt buiten je jezelf in je omgeving. Gewaar-zijn, aandacht schenken en observeren zonder oordeel en zonder kritiek. Open, milde aandacht. 14

15 Waar gaat MFNS echt over? 79 medische faculteit Massachusetts Jon Kabat-Zinn Moleculair bioloog Jarenlang boeddhistische training achter de rug Bron MFNS 2500 jaar oud Boeddhisme 15

16 Waar gaat MFNS echt over? Ging werken met 51 medisch uitbehandelde pijnpatiënten mee leren leven drop the Boeddha oude oosterse tradities ontdaan van hun boeddha-gehalte + vermengd met westerse inzichten nieuwe verpakking MBSR Mindfulness Based Stress Reduction Programma 16

17 Waar gaat MFNS echt over? 8 weken MBSR programma leren anders omgaan met pijn + alle resultaten wetenschappelijk in kaart brengen Nieuw tijdperk patiënten = actieve deelnemers 17

18 Waar gaat MFNS echt over? MBSR = klassiek MFNS programma Veel stromingen welke MFNS based zijn MBCT = Mindfulness Based Cognitive Therapy nadruk op invloed welke gedachten, emoties en gedrag op elkaar hebben. Vooral in preventie van herval van depressie MBCT : leren werken met emoties en gedachten 18

19 Waar gaat MFNS echt over? MB Relapse Prevention verslavingsproblematiek Mindful parenting Mindfulness in het onderwijs ACT Mindful eating Mindful onderwijs. 19

20 Waar gaat MFNS echt over? Klassiek 8 weken training Mindfulness = combinatie MBSR en MBCT Vrouwen met borstkanker Mensen met fybromyalgie Mensen met MS Mensen met diabetes samen brengen van mensen, gemeenschappelijkheid van lijden 20

21 Waar gaat MFNS echt over? Voor iedereen geïnteresseerd in de rijkdom van Mindfulness Grote rijkdom in heterogene groepen seeing that we share the same mind, the same wich to be happy and many of the same challenges Margaret Cullen Heilzaam is : ervaren dat iedereen in wezen hetzelfde is en deel uitmaken van één common humanity 21

22 Mindfulness is bewust aandacht schenken, volledig gewaar-zijn van wat er gebeurt in jezelf je lichaam, je geest en je hart hier en nu. Het gaat ook over gewaar-zijn van wat er gebeurt buiten je jezelf, in je omgeving. Gewaar-zijn, aandacht schenken en observeren zonder oordeel en zonder kritiek. Open en milde aandacht. 22

23 23 Hoe gaan we concreet aandacht trainen? Of het curriculum van een 8-weken training Mindfulness

24 Inhoud van de training 8 weken durend programma Oefenen en ervaren staat centraal You don t have to like it, you just have to do it (Kabat-Zinn) Wekelijkse sessies ± 2 ½ uur + uitnodiging om dagelijks te oefenen 45 vraagt een groot engagement van deelnemers 24

25 Inhoud van de training hoe (anders) leren omgaan met full catastrophe of life ( de dingen des levens) Strategieën en reactie patronen (h)erkennen & adequate keuzes leren maken verbetering van de kwaliteit van ons leven en shift van onbewust naar bewuster leven 25

26 Verkennend gesprek Polsen naar de motivatie Aftasten of er tegenindicaties zijn Engagement onderstrepen Professionele omkadering in kaart brengen Vragenlijst 26

27 Curriculum 8 weken-training Fase 1 : Stoppen en Landen Fase 2 : Openen voor en observeren van datgene wat zich aandient Fase 3 : met meer Wijsheid en/of vanuit respons terug naar de actie 27

28 28 Fase 1 : Stoppen en Landen

29 Curriculum fase 1 Starten met stabiliseren van de geest door concentratie Concentreren op het lichaam, adem Opmerken dat de aandacht afdwaalt opmerken terug naar object van aandacht 29

30 Curriculum fase 1 Heel moeilijk om aandacht te schenken aan wat hier en nu afspeelt Groot stuk van ons leven automatische piloot, we zijn niet echt ten volle hier Heel vaak in gedachten in verleden Plannen maken voor de toekomst Human doings ipv human beings Missen een deel van het leven 30

31 Curriculum fase 1 Shift helpen maken van doe-modus naar zijnmodus Doe-modus is zeer nuttig maar niet altijd Ik-ren-dus-ik-ben-modus Heel veel zaken in het leven zijn onbeheersbaar, oncontroleerbaar vechten tegen bierkaai strijd, haast en stress 31

32 Curriculum fase 1 Onderbreken datgene wat we DOEN Mensen gaan oefeningen doen al zittend, liggend Werken aan lichaamsgewaarzijn Lichaam heb je altijd bij je hier en NU 32

33 Week 1-3 Focus op de ademhaling 33

34 De ademfocus Adem = object van aandacht Adem is dynamisch en beweegt volgen en observeren Mogelijkheid om contact te maken met hier en nu Opmerken dat aandacht ook afdwaalt Adem = ankerpunt 34

35 35 Fase 2 : Openen voor datgene wat zich aandient

36 Curriculum fase 2 Stap voor stap bewust-zijn uitbreiden Voor dat wat zich van moment-tot-moment aandient Milde open aandacht observeren Haaks op onze natuurlijke oordelende manier 36

37 Curriculum fase 2 Aandacht hebben voor, observeren van : geluiden en fysieke sensaties + observeren hoe we ermee omgaan 37

38 Curriculum fase 2 Aandacht hebben voor, observeren van gedachten je bent niet je gedachten en gedachten zijn geen feiten hoe anders omgaan met gedachten 38

39 Curriculum fase 2 Aandacht hebben voor, observeren van emoties zowel en de emoties en observeren hoe we ermee omgaan Emotionele ups en downs kalmeren en afstand nemen 39

40 Curriculum fase 2 Jezelf observeren vanop een afstand Zoals een wetenschapper een experiment bekijkt Zonder oordeel kijken naar nieuwsgierig zijn naar alle ervaringen Alles mag er zijn, geen kritiek observeren welke onze gewoontepatronen zijn in reageren op en emotie 40

41 Curriculum fase 2 Stress in al zijn facetten Stress-educatie Lichaam = belangrijke stressbarometer Hoe reageren op stress 41

42 42 Fase 3 : Mindful actie ondernemen vanuit wijsheid

43 Curriculum fase 3 Vanuit stabiliteit Na de observatie van het probleem van op afstand vanuit verschillende points of view terug in de werkelijkheid stappen = mindful actie ondernemen 43

44 Curriculum fase 3 Mindfulness meenemen naar elk moment van je dag Mindful wandelen Mindful tanden poetsen Gewaarworden van je AH aan de kassa Aandacht voor de 1 e hap van je lunch Mindfulness de rest van je leven. 44

45 Curriculum algemeen Oefeningen trainen ons om wakker in het leven te staan op het kussen of op stoel droog trainen vaardigheden meenemen in het dagelijkse leven Bewuster, alerter en responsiever zijn Soort mentale start to run 45

46 Curriculum algemeen Geen training om een betere versie van jezelf neer te zetten je bent helemaal ok zoals je bent Mededogen, vriendelijkheid ontwikkelen tegenover jezelf en anderen Vaardigheid trainen om minder vanuit gewoontepatronen of automatische interpretaties te gaan reageren 46

47 Curriculum algemeen Gewoontepatronen in de coulissen en veranderen ze niet op toneel van de geest brengen en schijnwerpers van gewaar-zijn erop laten schijnen kans om te veranderen Shift onbewust-zijn bewust-zijn JEZELF beter leren kennen Ruimte creëren tussen stimulus en respons Keuze hebben = vrijheid ervaren 47

48 Curriculum algemeen Pijn en ziek zijn is onvermijdelijk maar er onder lijden is optioneel Lijden is iets wat je zelf creëert vaak onbewust In gewaar-zijn wordt geheeld genezen 48

49 Curriculum persoonlijk Mindfulness soort levenshouding, een fundament waarop je je leven uitbouwt Beïnvloedt alle aspecten van mijn leven Authentieker in het leven staan Vriendelijkheid cultiveren voor mezelf en anderen Meer mededogen, mildheid cultiveren Minder reactief in leven staan 49

50 50

51 51

52 Mindfulness voor mensen met diabetes Training in aandacht waarbij we 8 weken bewust stilstaan bij het thema diabetes Samen leren surfen op de ups en downs van het leven met diabetes 52

53 Mindful Eating en Diabetes Educatie Training in aandacht waarbij we 9 weken bewust stilstaan bij hoe we eten, waarom we eten en wat we eten Samen kijken naar gewoontepatronen rond voeding 53

54 Mindfulness in Vlaanderen ITAM / Björn Prins Leven in de maalstroom / Edel Maex I AM / David Dewulf Groep van onafhankelijke trainers check voor kwaliteit Organisatie voor MFNS trainers, practitioners en onderzoekers 54

55 Bedankt voor je aandacht 55