Instelling. Onderwerp. Datum

Transcriptie

1 Instelling Persbericht Frank Vandenbroucke en Rik Daems Onderwerp Aanvullende pensioenen voor zelfstandigen -Voordelige aanvullende pensioenen voor alle zelfstandigen mogelijk vanaf 2004 Datum 29 oktober 2002 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M & D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars - 1 december 2002 M&D CONSULT BVBA HUBERT-FRERE-ORBANLAAN GENT TEL 09/ FAX 09/ info@mdseminars.be

2 Persbericht Frank Vandenbroucke en Rik Daems van 29 oktober 2002: Aanvullende pensioenen voor zelfstandigen Voordelige aanvullende pensioenen voor alle zelfstandigen mogelijk vanaf 2004 Vanaf 1 januari 2004 moet iedere zelfstandige toegang hebben tot de fiscaal voordelige sociale pensioenplannen die voor een extra bescherming van de aangesloten leden zorgen. De pensioeninstellingen moeten de zelfstandigen ook veel duidelijker informeren en mogen hen niet verhinderen om van pensioeninstelling te veranderen. Bovendien wordt de markt van de aanvullende pensioenen zodanig gereorganiseerd, dat de Europese regels over vrije concurrentie gerespecteerd worden. Eén en ander staat in een wetsontwerp dat is uitgewerkt door de ministers Vandenbroucke (Sociale Zaken en Pensioenen) en Daems (Middenstand) en dat opgenomen is in de programmawet. Vandaag bestaan er diverse formules waarbij zelfstandigen vrijwillig, maar met fiscale aanmoediging, een extra pensioen kunnen opbouwen boven het wettelijke pensioen. Enerzijds is er het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ). De premies, die via sociale verzekeringskassen betaald worden, zijn fiscaal aftrekbaar tot 7% van het inkomen, met een maximumplafond van 2290 euro per jaar. Anderzijds bestaan er voor vrije beroepen (geneesheren, tandartsen, apothekers, notarissen, advocaten, gerechtsdeurwaarders) een aantal meer voordelige plannen. Daar is het maximumplafond voor fiscale aftrekbaarheid 15% hoger (2634 euro) en wordt de bijdrage gedeeltelijk gebruikt voor extra sociale bescherming (bv. bijdragen doorbetalen wanneer zelfstandige ziek is). De nieuwe wet voert één doorzichtige regeling in die open staat voor àlle zelfstandigen (in 2000 waren er in hoofdberoep actief). Zij kunnen voortaan kiezen uit twee vormen van pensioenovereenkomsten: - de gewone pensioenplan, vergelijkbaar met het huidige VAPZ ; - de sociale pensioenplan, waarvan de fiscaal aftrekbare bijdrage 2634 euro mag bedragen, maar met de verplichting dat minstens 10% van de bijdragen naar solidariteit gaat. Zelfstandigen die géén vrij beroep uitoefenen hebben dus voortaan ook toegang tot fiscaal meer voordelige en socialere aanvullende pensioenen. Bovendien zijn voor beide plannen een aantal andere interessante afspraken gemaakt: - alle uitkeringen die voortvloeien uit bijdragen die na 1/1/2004 betaald worden, worden belast volgens een zogenaamde fictieve rente. Dat is een berekeningswijze waarbij jaarlijks een deel van het pensioenkapitaal bij het belastbaar inkomen geteld wordt, in plaats van het volledige bedrag ineens aan 16,5% te belasten. Dat is voordelig voor kleine pensioenen. - de uitkeringen blijven vrijgesteld van de verzekeringstaks van 4,4% ; - de pensioenovereenkomsten kunnen gecumuleerd worden met groeps- of bedrijfsleidersverzekering (uit het werknemersstelsel), voor zover de som van wettelijke en aanvullende pensioenen niet hoger ligt dan 80% van het laatste beroepsinkomen; - er geldt een kapitaalsgarantie op de stortingen voor het pensioen. De aangeslotene krijgt immers steeds op zijn minst de gedane stortingen terugbetaald, en is dus beschermd tegen negatieve rendementen op de beurs. Voorwaarde is wel dat het kapitaal pas vanaf de pensioenleeftijd opgevraagd wordt. Een tweede belangrijk luik van het wetsontwerp betreft de informatie voor de aangesloten zelfstandigen. Voortaan moeten de pensioeninstellingen hen jaarlijks een persoonlijk pensioenfiche sturen met informatie over de gestorte bijdragen en de opgebouwde reserves. Bovendien moeten de instellingen een jaarverslag maken, waarin ze aantonen dat ze een 1

3 financieel, sociaal en ecologisch verantwoord beheer voeren. Door deze grotere doorzichtigheid kunnen de zelfstandigen de verschillende pensioeninstellingen op een objectievere manier vergelijken. Tenslotte worden ook een aantal andere remmen op de vrije concurrentie tussen deze pensioeninstellingen weggenomen: vanaf 2004 kunnen àlle pensioeninstellingen (verzekeringen, banken, pensioenfondsen, én de verzekeringskassen van zelfstandigen) beide plannen rechtstreeks aan àlle zelfstandigen aanbieden. Daems en Vandenbroucke verwachten dat deze concurrentie tot interessantere voorwaarden voor de zelfstandigen zal leiden./. 2

4 Wetsontwerp Aanvullende Pensioenen Zelfstandigen (WAPZ) Een antwoord op uw vragen 1. INLEIDING 1.1. Wat is een aanvullend pensioen? Zelfstandigen die de pensioengerechtigde leeftijd bereiken, hebben recht op een wettelijk pensioen. Voor mannen bedraagt deze leeftijd 65 jaar, voor vrouwen wordt deze leeftijd geleidelijk opgetrokken van 62 (nu) naar 65 jaar in Dit pensioen wordt betaald door de sociale zekerheid voor zelfstandigen, en die haalt de middelen daarvoor uit bijdragen van de actieve zelfstandigen. De hoogte van het pensioen is voor een gedeelte afhankelijk van de hoogte van het vroegere inkomen en de duur van de loopbaan. Tegelijk is echter bepaald dat er een minimumpensioen is en een maximaal plafond voor het inkomen waarop het pensioen wordt berekend. Er bestaan ook verschillende mogelijkheden om bovenop het wettelijk pensioen een aanvullend pensioen te krijgen. Op die manier kan de zelfstandige zijn - over het algemeen laag - pensioen in belangrijke mate aanvullen. Het wettelijk pensioen is immers vaak niet afgestemd op de levensstijl van de nieuwe, actieve senioren die op reis willen gaan, hobby s beoefenen,. Die nieuwe behoeften kunnen ze dan betalen via aanvullende pensioenen Wat is de eerste, de tweede en de derde pensioenpijler? Om op een begrijpelijke manier over al deze pensioenvormen te spreken, heeft men het vaak over de eerste, de tweede en de derde pensioenpijler. De eerste pijler wordt gevormd door het wettelijk pensioen. Tot de tweede pijler behoren de pensioenen die opgebouwd worden met bijdragen die in een verhouding tot het bedrijfsinkomen staan. Dit is een andere definitie dan bij de werknemers, waar men alle regelingen waarvoor de werkgever bijdragen betaalt, tweede pijler-pensioenen noemt. De derde pijler slaat op de aanvullende pensioenen die de zelfstandige op eigen houtje opbouwt via pensioensparen. Het wetsontwerp over de aanvullende pensioenen gaat enkel over de tweede pijler Welke soorten van aanvullend pensioen zijn er momenteel binnen de tweede pijler? Binnen de tweede pijler voor zelfstandigen, dus de aanvullende pensioenen die in een verhouding tot het inkomen staan, bestaan momenteel twee specifieke soorten pensioenplannen. Alle zelfstandigen kunnen vrijwillig bijdragen betalen voor een Vrij Aanvullend Pensioen Zelfstandigen (VAPZ). Met deze bijdragen kunnen ze een aanvullend rustpensioen opbouwen, en eventueel ook een aanvullend overlevingspensioen voor de overlevende echtgenoot. De bijdrage moeten ze storten aan een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen, dat de bijdrage overmaakt aan de pensioeninstelling. De bijdrage wordt steeds berekend als een bepaald percentage van het bedrijfsinkomen, dat jaarlijks vrij te kiezen is. Ze is echter maar fiscaal aftrekbaar voor zover ze minimaal 1% en maximaal 7% van dit bedrijfsinkomen bedraagt. Ook in absolute waarde moet de bijdrage binnen bepaalde grenzen vallen, het maximumplafond is momenteel 2290 euro per jaar. Daarnaast hebben een aantal vrije beroepen ook toegang tot een eigen voordelige regeling. Het betreft hier een aantal medische (geneesheren, apothekers en tandheelkundigen) en juridische 3

5 beroepsgroepen (notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders). Het maximumplafond voor de aftrekbaarheid van de bijdragen die zij betalen ligt 15% hoger (nl. op 2634 euro), wat betekent dat deze beroepen een groter deel van hun inkomen belastingvrij kunnen gebruiken om een aanvullend pensioen op te bouwen. 10% van de bijdragen wordt gebruikt om solidariteit te organiseren tussen leden van de pensioenkas. Dat geld wordt bv. gebruikt om mensen te vergoeden die door ziekte een tijdlang geen bijdragen kunnen betalen of die arbeidsongeschikt worden Wat is het probleem? De bestaande regeling benadeelt de zelfstandigen die geen vrij beroep uitoefenen: het plafond voor de fiscale aftrekbaarheid van de bijdragen die zij voor hun aanvullend pensioen kunnen storten ligt beduidend lager, en biedt geen bescherming via solidariteit (bv. opvangen periodes van ziekte). Bovendien worden de zelfstandigen door de huidige regelgeving te weinig beschermd tegenover hun pensioeninstelling (geen mogelijkheid om te veranderen van pensioeninstelling), en krijgen zij te weinig informatie over hun eigen reserves en over het beleid van de pensioeninstelling. Daarnaast strookt de manier waarop de markt van de aanvullende pensioenen voor zelfstandigen georganiseerd is, niet meet een aantal Europese regels over vrije concurrentie. De Europese Commissie klaagt aan dat: - de pensioeninstellingen hun producten niet rechtstreeks aan de klant kunnen aanbieden, maar verplicht moeten samenwerken met sociale verzekeringskassen, die dikwijls op basis van exclusiviteit werken ; - de voordelige plannen voor vrije beroepen maar door een zeer beperkt aantal instellingen (de betrokken beroepskassen) aangeboden kunnen worden aan een beperkte groep zelfstandigen Hoe pakken we deze problemen aan? Er worden sociale pensioenplannen ontwikkeld die dezelfde eigenschappen hebben als de bestaande voordelige regeling voor vrije beroepen, maar die toegankelijk zijn voor alle zelfstandigen. Dat biedt twee voordelen: - iedere zelfstandige kan kiezen voor een systeem waarin het plafond tot waar de bijdragen fiscaal aftrekbaar is, hoger ligt en waarin hij of zij extra beschermd wordt via een solidariteitsluik; - er wordt tegemoet gekomen aan de Europese klacht over de beperkte toegankelijkheid van de voordelige regeling. Tegelijk wordt de bescherming van de aangesloten leden sterk opgevoerd en moet de werking van de pensioeninstellingen een stuk doorzichtiger worden. Vanaf 1 januari 2004 moeten die immers: - hun leden beschermen tegen negatieve rendementen op de beurs; - de leden jaarlijks informeren over de evolutie van hun persoonlijke pensioenrekening; - jaarlijks een balans maken van hun globale werking en resultaten; - de aangeslotene zijn of haar opgebouwde reserves uitbetalen wanneer hij of zij van pensioeninstelling wil veranderen. Het wetsontwerp structureert de manier waarop gewone en sociale pensioenplannen aangeboden worden ook zodanig dat ze overeenstemt met de Europese regelgeving over vrije concurrentie: 4

6 - de verplichting om de bijdragen voor gewone aanvullende pensioenen via sociale verzekeringskassen te innen valt weg, pensioeninstellingen mogen zich ook rechtstreeks tot de zelfstandigen richten; - daar waar de voordelige regeling voor vrije beroepen beperkt was tot enkele beroepskassen, mogen de opvolgers (de sociale pensioenplannen) door alle pensioeninstellingen aangeboden worden Wat is de timing? Het Wetsontwerp Aanvullende Pensioenen Zelfstandigen (WAPZ) is op 23 oktober 2002 goedgekeurd door de ministerraad. De tekst is in de programmawet gevoegd die in de komende weken behandeld wordt door het parlement en die voor advies wordt voorgelegd aan de Raad van State. Er wordt dus verwacht dat de teksten rond de jaarwisseling in het Staatsblad verschijnen. De datum van inwerkingtreding van de wet is op 1 januari 2004 genomen. Op die wijze heeft de wetgever de tijd om degelijke uitvoeringsbesluiten te schrijven en kunnen de pensioeninstellingen zich aanpassen aan de nieuwe regelgeving. 5

7 2. ALGEMEEN 2.1. Welke pensioenplannen komen er? De twee soorten pensioenplannen die vanaf 1 januari 2004 aan alle zelfstandigen aangeboden kunnen worden, zijn: - de gewone pensioenplannen voor zelfstandigen, die een voortzetting zijn van het bestaande vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ). - de sociale pensioenplannen, die geïnspireerd zijn op de bestaande voordelige regeling voor vrije beroepen. De plannen hebben volgende eigenschappen: Gewoon pensioenplan Sociaal pensioenplan Voor wie? Alle zelfstandigen Alle zelfstandigen Bijdrage t.o.v. inkomen Tussen 1 en 7% Tussen 1 en 7% Maximale aftrekbare bijdrage 2290 euro 2634 euro Aandeel besteed aan solidariteit Niets 10% Wie kan het aanbieden? Alle instellingen Alle instellingen 2.2. Wie kan een aanvullend pensioen opbouwen? Net zoals vroeger heeft iedereen met een sociaal statuut als zelfstandige de mogelijkheid om een gewoon aanvullend pensioen op te bouwen. Door het wetsontwerp wordt het vanaf 1 januari 2004 ook voor iedere zelfstandige mogelijk om tot een sociaal pensioenplan toe te treden. Vroeger waren plannen met de voorwaarden van een sociaal pensioenplan alleen toegankelijk voor bepaalde vrije beroepen (geneesheren, tandartsen, apothekers, notarissen, advocaten en gerechtsdeurwaarders). Vandaag Vanaf 1/1/2004 Alle zelfstandigen VAPZ (1) gewoon pensioenplan & sociaal pensioenplan Vrije beroepen VAPZ & voordelige regeling gewoon pensioenplan & sociaal pensioenplan (1)Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen Wie kan een aanvullend pensioen aanbieden? Vanaf 1/1/2004 wordt de sector volledig opengesteld voor vrije concurrentie. Dat wil zeggen dat elke instelling die aan een aantal kwaliteitscriteria voldoet (bv. inzake beleggingsstrategie, reserves, ) gewone en sociale pensioenplannen voor zelfstandigen kan aanbieden. De bepaling dat de voordelige regeling voor vrije beroepen alleen mogelijk is bij bepaalde beroepskassen 6

8 sneuvelt dus. Bovendien moeten al deze instellingen zich rechtstreeks tot de zelfstandige kunnen richten; het is dus niet meer verplicht om de bijdragen via sociale verzekeringsfondsen te betalen. Gewoon pensioenplan (vroeger VAPZ) Sociaal pensioenplan (vroeger voordelige regeling) Vandaag Vanaf 1/1/2004 enkel via sociale alle pensioeninstellingen verzekeringskassen alle pensioeninstellingen enkel in pensioenkas beroepsgroep 2.4. Welke vormen kan een pensioentoezegging aannemen? De zelfstandige kan vrij kiezen tussen de verschillende producten die een pensioeninstelling aanbiedt: - met tariefgarantie: dit omvat producten waar tegen bepaalde vastgestelde stortingen een vaste prestatie wordt beloofd in kapitaal of rente (die prestatie wordt wel verminderd indien de aangeslotene zijn stortingen stopzet of verlaagt) of producten die een bepaald rendement garanderen (bv. 3,25% per jaar); - zonder tariefgarantie: op pensioenleeftijd krijgt de aangeslotene de som van zijn gestorte bijdragen samen met de opbrengst min de kosten Verwacht men dat er veel zelfstandigen zullen meedoen? Momenteel bouwt ongeveer slechts een heel kleine groep van de zelfstandigen aanvullende pensioenen op via het VAPZ. Van de zelfstandigen met een vrij beroep maakt de overgrote meerderheid gebruik van de voordelige regeling voor vrije beroepen. De overheid verwacht dat de nieuwe regeling vooral voor een verschuiving van de gewone pensioenplannen (ex-vapz) naar de sociale pensioenplannen (ex-vrije beroepen) zal zorgen. Daarnaast wordt ook gerekend op een toename van het aantal zelfstandigen dat momenteel geen aanvullend pensioen opbouwt. 7

9 3. BESCHERMING & DOORZICHTIGHEID 3.1. Is er een bescherming tegen negatieve beursevoluties? De pensioeninstellingen moeten twee belangrijke garanties bieden aan de zelfstandigen: - de zelfstandige moet op de pensioenleeftijd minstens de som van de bijdragen die hij of zij gestort heeft in de pensioeninstelling kunnen opvragen. Als de bijdragen een positief rendement gehaald hebben, krijgt hij uiteraard ook deze opbrengst; - de zelfstandige moet de reserves die opgebouwd zijn kunnen overdragen naar een andere pensioeninstelling. Als hij dit vóór de pensioenleeftijd doet is hij evenwel niet beschermd tegen negatieve rendementen. Hierbij gelden twee opmerkingen: - de bedragen die de pensioeninstelling in deze gevallen moet uitkeren, omvatten niet de bijdrage voor de dekking van het overlijdensrisico vóór pensionering en de 10% voor de solidariteitsprestaties; - de reserves of bijdragen die op de pensioenleeftijd worden opgevraagd als de pensioenovereenkomst minder dan vijf jaar bestaat, worden niet beschermd tegen negatieve beursevoluties. Pensioenovereenkomsten zijn immers beleggingen waarvoor de beheerder slechts garanties op langere termijn geeft Vanaf welke leeftijd kan een aanvullend pensioen opgenomen worden? Het aanvullend pensioen kan maar opgenomen worden van zodra de zelfstandige 60 jaar of ouder is. Wie het vroeger opvraagt verliest het fiscaal gunstig stelsel bij uitkering (kapitaal wordt belast tegen 33%). Zoals de naam het zegt, is het aanvullend pensioen immers niet louter bedoeld als belegging, maar als complement op het wettelijk pensioen. Het spreekt dan ook voor zich dat men geen aanvulling krijgt voor men de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Op deze regeling bestaat één uitzondering: men kan het geld vroeger opvragen als het gebruikt wordt voor de aankoop van een onroerend goed Is het moeilijk om van pensioeninstelling te veranderen? Iemand die (bv. na vergelijking tussen de prestaties van de instellingen) beslist om te veranderen, kan kiezen om zijn opgebouwde reserves (die minimaal gelijk staan met de gestorte bijdragen, zie 3.1.): - bij de eerste pensioeninstelling te laten waarna ze enkel op basis van de beleggingsopbrengst verder blijven evolueren tot op de pensioenleeftijd, met behoud van de garantie tegen negatieve beursevoluties of - om ze over te dragen naar de pensioeninstelling bij wie hij de nieuwe pensioenovereenkomst heeft gesloten. In dat geval mag de oude instelling geen verliezen doorrekenen aan de zelfstandige. Hooguit moet hij of zij, voor zover de pensioenovereenkomst erin voorziet, een afkoopvergoeding betalen. De overgedragen reserves worden dan wel niet beschermd tegen negatieve beursevoluties. Verder is ook bepaald dat er geen belastingen geheven worden op de transacties die nodig zijn om reserves over te brengen van de ene pensioeninstelling naar de andere. 8

10 3.4. Hoe kan de aangeslotene zich informeren? Het wetsontwerp hecht veel belang aan de manier waarop de zelfstandige geïnformeerd wordt over de evolutie van zijn eigen reserves en over de manier van werken van de instelling waarbij hij een aanvullend pensioen opbouwt. Voor wat de eigen reserves betreft moet de pensioeninstelling jaarlijks een pensioenfiche naar de aangeslotenen sturen. Deze moet minstens de volgende elementen bevatten: - het bedrag van de verworven reserves, waarbij ook vermeld wordt welk bedrag op zijn minst gewaarborgd wordt, wanneer de aangeslotene uitbetaald wil worden (cf. 3.1); - de variabele elementen waarmee bij de berekening van deze bedragen rekening gehouden wordt; - het bedrag van de verworven reserves van het vorige jaar. Bovendien moet de zelfstandige op eenvoudig verzoek steeds een historisch overzicht van deze gegevens kunnen bekomen. Van zodra de zelfstandige 45 jaar is moet de pensioeninstelling hem ook om de vijf jaar de corresponderende rente meedelen die hij op zijn pensioenleeftijd kan verwachten. Zo krijgt hij een duidelijk beeld van zijn levensstandaard na pensionering. Het wetsontwerp verplicht de pensioeninstellingen daarnaast om jaarlijks een werkingsverslag op te maken, dat op verzoek ter beschikking gesteld wordt van de aangeslotenen of geïnteresseerden. Deze krijgen zo een instrument om op een objectievere manier de pensioeninstellingen te vergelijken. Het verslag moet informatie bevatten over de wijze van financiering, de beleggingsstrategie op lange en korte termijn en de sociale, ethische en leefmilieuaspecten ervan, het rendement, de kostenstructuur en de winstdeling Ziet iemand toe op de correcte toepassing van de regels? De Controledienst voor de Verzekeringen zal de toepassing van de nieuwe regels van nabij volgen. Ook de zelfstandigenorganisaties worden betrokken in het toezicht door de oprichting van een pensioencommissie bij de CDV. Het personeelsbestand van de dienst zal daartoe uitgebreid worden. 9

11 4. FISCAAL 4.1. Hoe worden aanvullende pensioenen momenteel belast? De belasting van aanvullende pensioenen omvat twee aspecten: de wijze waarop de betaalde bijdragen behandeld worden door de fiscus, en de belastingen die geïnd worden op de uitgekeerde bedragen. Algemeen wordt het principe gevolgd dat er geen twee keer belast mag worden: men belast daarom enkel de uitkeringen. De bijdragen zijn aftrekbaar als beroepskost. Hierbij geldt wel een maximumgrens, zowel relatief (7% van het inkomen) als absoluut (2290 euro voor VAPZ, 2634 euro voor sommige vrije beroepen). Bedragen die één van deze grenzen overschrijden zijn niet als beroepskost aftrekbaar en worden gewoon bij het netto-belastbaar beroepsinkomen geteld. De uitkeringen worden belast. Voor een aantal vrije beroepen bedraagt het tarief 16,5% op het volledig uitgekeerde kapitaal. Voor de meeste zelfstandigen wordt echter gewerkt met een fictieve rente. Dat is een bepaald procent van het volledige pensioenkapitaal (maximaal 5%), dat jaarlijks bij het netto-belastbaar beroepsinkomen van de gepensioneerde zelfstandige wordt geteld, en er tezamen mee belast wordt. Voor zelfstandigen die vanaf hun 65 ste met pensioen gaan, wordt deze belasting gedurende 10 jaar geheven. Zelfstandigen die voor 65 met pensioen gaan, betalen deze belasting gedurende 13 jaar. Indien de gestorte bijdragen ook een zeker rendement opgebracht hebben (een winst), dan moet daar ook de normale taks op winstdeelnemingen op betaald worden, dat is 9,25% Hoe worden ze in de toekomst belast? Ook in de toekomst blijft het hoger vermelde principe van toepassing: de bijdragen zijn aftrekbare beroepskosten binnen bepaalde grenzen; de uitkeringen en de winsten worden belast. De voorwaarden zijn daarom grotendeels gelijklopend, mits enkele aanpassingen. Voor wat de bijdragen betreft: - wordt uitdrukkelijk gesteld dat deze niet in aanmerking komen voor de belastingvermindering voor individuele levensverzekeringscontracten (het gaat immers om de tweede pensioenpijler); - wordt ook een maximumgrens bepaald voor de zelfstandigen waarvoor óók bijdragen worden gestort in de tweede pensioenpijler voor werknemers of bedrijfsleiders. Bij de berekening van de aftrekbare bijdrage voor de tweede pensioenpijler voor werknemers of bedrijfsleiders mogen de wettelijke en extra-wettelijke pensioenuitkeringen (inbegrepen de aanvullende pensioenen der zelfstandigen) immers niet meer bedragen dan 80 % van de laatste normale bruto jaarbezoldiging als werknemer of bedrijfsleider. Bij zelfstandigen die in zo n situatie verkeren is er dus nog een extra grens op de bijdragen voor het aanvullend pensioen. Voor wat de uitkeringen betreft, wordt het systeem van de fictieve rente (zie 4.1) veralgemeend. Voor pensioenplannen die momenteel aan 16,5% belast worden, is een overgangsmaatregel uitgewerkt. Deze stelt dat de bijdragen die vóór 1/1/2004 gestort worden, nog aan 16,5% belast kunnen worden, wat erna gestort wordt, wordt belast aan de hand van de fictieve rente. Er wordt tenslotte ook bepaald dat pensioenreserves die worden overgedragen naar een andere pensioeninstelling, niet belast worden tenzij ze naar het buitenland overgedragen worden. 10

12 In bijlage 1 is overzichtelijk weergegeven wat de oude en de nieuwe fiscale regels zijn Wat levert dit in de praktijk op voor de zelfstandigen? Enkele praktische voorbeelden kunnen de nieuwe werkwijze verduidelijken: - overgang van het vrij aanvullend pensioen der zelfstandigen naar een gewone pensioenovereenkomst (bijlage 2); - de nieuwe sociale pensioenplannen voor zelfstandigen (bijlage 3); - overgang van bepaalde pensioenfondsen voor vrije beroepen naar een sociale pensioenovereenkomst (bijlage 4). Of twee voorbeeldjes in verband met de opbrengsten: Voorbeeld 1 Voorbeeld 2 Jaarlijkse bijdrage (euro) Aantal jaar bijgedragen Netto uitkering per jaar (euro) Netto uitkering per maand