Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland
|
|
- Anita ter Linde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland Een studie naar de Oudfriese boeteregisters HAN NIJDAM Hilversum Verloren 2008
2 Inhoudsopgave I LICHAAM, EER EN RECHT I I Inleiding 13 1 Lichaam, eer en recht 13 2 Boeteregisters en het menselijk lichaam in middeleeuws Friesland 15 3 Het Oudfriese corpus en andere relevante bronnen 21 4 De opbouw van dit boek Lichaam en cultuur 27 1 Metaforen en cognitieve modellen 27 2 Antropologen kijken naar het lichaam en vinden er verschillende 32 3 Het fysieke lichaam: taxonomie en partonomie 36 4 Het sociale lichaam: schema's voor de wereld Lichaam en kosmos: het Galenische systeem en de humores Lichaam en land Lichaam en huis 47 5 Het politieke lichaam: personhood 48 2 Compensatie en de Oudfriese boeteregisters Compensatie Eer, wraak, vete en compensatie Smartengeld en letselschadelijsten 62 2 Wondlijsten en boeteregisters in de Friese landen De Lex Frisionum De Oudfriese boeteregisters Overeenkomsten en verschillen tussen Lex Frisionum en boete- 74 registers 3 Continuïteit en universalia 80 4 De tekstuele overlevering van de boeteregisters De Oudoostfriese tekstoverlevering De Oudwestfriese tekstoverlevering 88 5 De code kraken: structuren, clusters, ontleningen, compensatiebedragen 92 6 De inbedding van de boeteregisters in het Oudfriese tekstcorpus 99 7 De bestudering van de boeteregisters Conclusie 105
3 6 Inhoudsopgave 3 Middeleeuws Friesland: vrijheid, vete en recht Vrijheid, vete en recht De Friese Vrijheid: feit en fictie Feit Fictie: de legitimatie van vrijheid, recht en vete Competitie om eer in een eer-economie Vete Bloedvete of adelsvete? De aanleiding tot een vete De dood van Einar (Hrafnkels saga I) Het gedroogde lijk Het Weergeld Het aanbieden van het weergeld De opbouw en de betaling van het weergeld Het begin van een vete: het opzeggen van de vrede 13e 4.5 De ofledene of borgstelling Twee voorbeelden van vetes EenWesterlauwerse vete (ca ) De Oosterlauwerse Menaldavete (ca ) Verzoening Recht De omstandigheden van het vergrijp De dingprocedure Het aanbrengen van een zaak Vertegenwoordiging op het gerecht {Hrafnkels saga II) Het proces Het gerechtsregister (skrift) en de spelregels van de boete- 158 registers De skrivere I^ Bewijsvoering I( > Het Godsoordeel l Het vonnis en het betalen van de compensatie De executie van het vonnis (Hrafnkels saga III) Conclusie: vrijheid, vete en recht J 73 4 Het fysieke lichaam: anatomie en verwondingen in de boeteregisters Het menselijk lichaam in het Oudfries Het fysieke lichaam volgens de boeteregisters Twee kleine Oudfriese teksten over het menselijk lichaam: defia- 178 eth en de Oudfriese embryologie 1 De menselijke anatomie in de boeteregisters Het gehele lichaam Hoofd Romp Arm 188
4 Inhoudsopgave Hand Been Voet Termen die buiten de partonomie vallen Verwondingen in de boeteregisters Rake klappen 1 <)d 3.2 Bloedende wonden en maatwonden Snijwonden Diepe en penetrerende wonden Beschadigingen aan botten en gewrichten Amputatie, verlamming en andere uitvalsverschijnselen Speciale omstandigheden De rol van de arts: medische kennis in middeleeuws Friesland Schema's van het fysieke lichaam Het middenrif als horizontale as De zes ledematen De hand Het gebit Conclusie Het sociale lichaam: het lichaam als kaart voor de werkelijkheid Het sociale lichaam Lichaam en kosmos Antropogenese Het land Het lichaam als land in de boeteregisters Het lichaam als land in het Oudfriese corpus Lichaam en huis Het huis Huisvredebreuk Het lichaam als huis Schema's van het sociale lichaam Het naakte lichaam De hals Zes handen en zes ledematen Een verhit gemoed en een koel verstand Een functionerend lichaam Definities van een functionerend lichaam De invaliderende gevolgen van een verwonding aan rug, onderlijf 265 en walduwaxe DeeUwendan De ontwikkeling van het complex walduwaxe/buklamethe 270 in het Emsingoër Boeteregister Beschadiging van ongeboren kinderen en het vermogen tot voortplanting Het ongeboren kind
5 8 Inhoudsopgave 6.z De voortplantingsorganen van de man De voortplantingsorganen van de vrouw Conclusie Het politieke lichaam: lichaam, eer en recht Het politieke lichaam Naar een model van het politieke lichaam Twee centrale concepten: mand en were Recht Nogmaals eer De Vrije Fries Halsketting en haardracht Krijgerscultuur De angst voor gezichtsverlies De vrouw De levende have Dienstlieden en overige gezinsleden Een belichaamd model van eer 3 n 6.1 Een ruimtelijke interpretatie: grenzen Compensatie en constituenten 3 J Een lichamelijke interpretatie: eer belichaamd 3! 9 7 Conclusie Conclusie: lichamen in middeleeuws Friesland Lichaam, geweld, eer en compensatiesystemen Lichaams-en mensbeeld in middeleeuws Friesland Nawoord 33 Summary 33 2 I Body, hounour, and law 33 2 II Analysis of the Old Frisian Compensation Tariffs 339 Appendices bij deel I 343 Appendix 1 Overzicht van het Oudfriese corpus 343 Appendix 2 Overzicht van de wondlijsten in de Lex Frisionum 349 Verantwoording van de afbeeldingen Afkortingen 353 Bronnen en literatuur 354 Glossarium 37 l Register 3 8 3
6 Inhoudsopgave 9 II ANALYSE VAN DE OUDFRIESE BOETEREGISTERS (OP CD) Inleiding bij deel II De Oudoostfriese boeteregisters Het Algemene Boeteregister Het Algemene Boeteregister: overlevering en eerder onderzoek De Hunsingoër redactie De Riustringer redacties (Oudfries en Nederduits) De Emsingoër redactie De Latijnse redactie Een reconstructie Het Riustringer Boeteregister Het Riustringer Boeteregister De structuur van het Riustringer Boeteregister Muntsoorten Ontleningen aan het Algemeen Boeteregister De (chronologische) opbouw van het Riustringer Boeteregister Conclusie Het Hunsingoër Boeteregister Het Hunsingoër Boeteregister en de Hunsingoër codices De relatie tussen BHi en BH De datering van het Hunsingoër Boeteregister: de Godsvrede De relatie met andere Oudoostfriese boeteregisters Conclusie: toch een boeteregister? Het Brokmer Boeteregister De Brokmerbrief en het Brokmer Boeteregister Het Brokmer Boeteregister Het Emsingoër Boeteregister Het Emsingoër Boeteregister Verdwaalde boetebepalingen in de Emsingoër handschriften De redactie in Emsingoër De redactie in Emsingoër De redactie in Emsingoër De relatie met de overige Oudoostfriese boeteregisters De relatie met de Oudwestfriese boeteregisters Conclusie: de ontwikkeling van het Emsingoër Boeteregister Het Boeteregister van Kampajeldric 47 l 6.1 Het Boeteregister van Kampajeldric. een unieke tekst De relatie met het Algemene Boeteregister Het Fivelgoër Boeteregister 4^ 8 Conclusie: de Oudoostfriese boeteregisters 4^4 9 De Oudwestfriese boeteregisters 4^5 1 De indeling en overlevering van de Oudwestfriese boeteregisters 485
7 io Inhoudsopgave z Groep A (Oostergo) Groep A: de traditie van Oostergo Het Boeteregister van Leeuwarderadeel en het Boeteregister van 492 Ferwerderadeel en Dongeradeel 2.3 Met Boeteregister van de grandscriwer Groep B (Wymbritseradeel) 49^ 3.1 Groep B: de traditie van Wymbritseradeel Het Boeteregister van Dongeradeel, het Boeteregister van Wyrn- 500 britseradeel en het Boeteregister van de Hemmen 3.3 Kleine tekstjes op drift: het Interregionale Boeteregister Van 502 Walddethum en Thit sint tha latha 3.4 Het Interregionale Boeteregister Groep C (Franekeradeel) Het Boeteregister van Wonseradeel en de Vijf Delen, de Bireknada 509 Bota en hun onderlinge relatie 4.2 Een pan-westerlauwerse verzameling? Groep D (Wonseradeel) 5 l8 5.1 Het boeteregister van Wonseradeel Het Boeteregister van Franekeradeel en Wonseradeel S 1 " 5.3 De oudere fase van het Westerlauwers Boeteregister: de Oudfriese 520 en de Nederduitse redactie 5.4 De latere ontwikkeling van het Westerlauwers Boeteregister in de 5 20 Oudfriese redactie 6 De ontleningen aan het Algemene Boeteregister en andere Oudoost friese boeteregisters 7 Conclusie Appendices bij deel II Appendix 3 Kritische edities van enkele Oudfriese boeteregisters De Latijnse redactie van het Algemene Boeteregister (H2 XIX) De Nederduitse redactie van het Algemene Boeteregister Fragment van het Riustringer Boeteregister (R4) 53^ 4 Riustringer lijst van muntwaarden en compensaties (R3) 53 5 Het Boeteregister van Leeuwarderadeel (U XXV) (groep A) Het Boeteregister van de grandscriwer (U XXV, ) (groep A) Het Boeteregister van Dongeradeel (U XXVI) (groep B) Het Boeteregister van Wymbritseradeel (U XXVIII) (groep B) Het Interregionaal Boeteregister (U XVIII) (groep B) De Bireknade Bota (D XIV) (groep C) HetBoeteregistervanFranekeradeelen Wonseradeel (U XXVII) (groep D) 5^7
Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland
Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland Now then, Piglet, let s go home. But, Pooh, cried Piglet, all excited, do you know the way? No, said Pooh. But there are twelve pots of honey in my cupboard,
Nadere informatieLichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland
Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland Een studie naar de Oudfriese boeteregisters Deel 2: Analyse van de Oudfriese boeteregisters Han Nijdam Lichaam, eer en recht in middeleeuws Friesland Lichaam,
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf
Inhoud Woord vooraf V 1. Inleiding 1 1.1. De overlevering van de Honderd artikelen 2 1.2. Meditatie in de christelijke traditie 8 1.2.1. Christelijke meditatie, een algemene begripsbepaling 8 1.2.2. Christelijke
Nadere informatieAls zijn vijf zintuigen daardoor beschadigd zijn...
Han Nijdam Als zijn vijf zintuigen daardoor beschadigd zijn... Middeleeuws Friesland was een vetemaatschappij. In een dergelijke samenleving wordt een hoge waarde toegekend aan eer. De eer van mannen van
Nadere informatieWat was een mensenleven waard?
Han Nijdam Wat was een mensenleven waard? Over weergeld en compensatie, in het bijzonder in middeleeuws Friesland Mensen zijn huiverig om een mensenleven in geld uit te drukken. Toch gebeurt dat al heel
Nadere informatieKaartbijlagen. Bijlagen
Regionale bodemkwaliteitskaart Friesland projectnr. 206115.03 december 2011, revisie 01 Kaartbijlagen A. Regionale kaarten I Ontgravingskaart bovengrond (0,0 0,5 m mv.) II Ontgravingskaart ondergrond (0,5
Nadere informatiePersoon en lichaam in het recht
VRIJE UNIVERSITEIT Persoon en lichaam in het recht Menselijkc waardigheid en zelfbeschikking in het tijdperk van de medische biotechnologie ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan
Nadere informatieHet Menselijke skelet vertelt
Het Menselijke skelet vertelt o 1 Hoi! Ik ben Evy Cuypers, archeologe! Ik ben François-Xavier, fysisch antropoloog! "Op de opgravingen te Tell Tweini in Syrië hebben we een graf ontdekt. Na het voorzichtig
Nadere informatieLeken trekken tot Gods Woord
Leken trekken tot Gods Woord Middeleeuwse Studies en Bronnen cxx Leken trekken tot Gods Woord Dirc van Herxen (1381-1457) en zijn Eerste Collatieboek door Lydeke van Beek Uitgeverij Verloren, Hilversum,
Nadere informatieCitation for published version (APA): Oderkerk, A. E. (1999). De preliminaire fase van het rechtsvergelijkend onderzoek Nijmegen: Ars Aequi Libri
UvA-DARE (Digital Academic Repository) De preliminaire fase van het rechtsvergelijkend onderzoek Oderkerk, A.E. Link to publication Citation for published version (APA): Oderkerk, A. E. (1999). De preliminaire
Nadere informatieKengetallen gemeenten Friesland
Kengetallen gemeenten Friesland 2012 Afdeling Onderzoek Maart 2013 Bron: User Kengetallen Friese gemeenten 2012. Provincie Fryslân (647.214* inwoners op 1-1-2012) 1) 2012: 2998 cliënten; dit is 4,63 sonen
Nadere informatieDe Vrije Fries JAARBOEK. uitgegeven door het
De Vrije Fries JAARBOEK uitgegeven door het KONINKLIJK FRIES GENOOTSCHAP VOOR GESCHIEDENIS EN CULTUUR/ KENINKLIK FRYSK GENOATSKIP FOAR SKIEDNIS EN KULTUER en de FRYSKE AKADEMY 89 negen en tachtigste deel
Nadere informatie2012 M. Jonker. Manco-boekje Edgar Rice Burroughs (op hoofdnummers)
2012 M. Jonker Manco-boekje Edgar Rice Burroughs (op hoofdnummers) 1 Groot Geel Uitgeverij Blankwaardt&Schoonhoven (deels met Dalmeijer) I.01.1 Tarzan van de apen I.01.2 Tarzan van de apen 2e I.02.1 De
Nadere informatieJURIDISCHE SEMANTIEK
JURIDISCHE SEMANTIEK EEN BIJDRAGE TOT DE METHODOLOGIE VAN DE RECHTSVERGELIJKING, DE RECHTSVTNDING EN HET JURIDISCH VERTÄUEN Ma,rjanne Termorshuizen-Arts Inhoudsopgave Voorwoord xi Inleiding 1 Hoofdstuk
Nadere informatieFiguur 1. Redenen van jongeren om zich thuis of in de woonomgeving bang of angstig te voelen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004).
2. Veiligheidsgevoelens 2.1 Veiligheid thuis of in de woonomgeving Driekwart van de jongeren van 13 tot en met 18 jaar voelt zich thuis of in de woonomgeving nooit bang of angstig. Van de jongens voelt
Nadere informatieHistorisch Jaarboek Groningen 2010
Historisch Jaarboek Groningen 2010 Historisch Jaarboek Groningen 2010 Redactie Maarten Duijvendak (vz.) Henny Groenendijk Eddy de Jonge Jona van Keulen Remi van Schaïk (secr.) Ida Stamhuis Eind- en beeldredactie
Nadere informatieDE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE
DE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE I. Tekstkritiek 1. Inleiding Definitie Noodzaak a. (bijna) geen autografen b. (bijna) geen directe apografen c. Tussenstadia d. Constitutio textus Heuristiek Recensio
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 32 891 Wijziging van de Wet op de rechterlijke indeling, de Wet op de rechterlijke organisatie en diverse andere wetten in verband met de vermindering
Nadere informatieDe vreeze des HEEREN is het beginsel der Wijsheid. Inhoudsopgave.
Inhoudsopgave Pagina Woord vooraf 1 Opzet van de studie 1 Deel I. Oudtestamentische tekst 2-25 Hoofdstuk. 1. De tekst. 2-7 Codex Leningradensis 2 Traditie 2-3 De taal 3 Het schrift 3-5 Het schrijfmateriaal
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 30 413 Regels betreffende pensioenen (Pensioenwet) Nr. 5 NOTA VAN VERBETERING Ontvangen 25 januari 2006 In het voorstel van wet (stuk nr. 2) worden
Nadere informatieAntieke bronnen en materiële cultuur van de Grieks-Romeinse wereld: GRIEKSE PAPYROLOGIE (1)
Antieke bronnen en materiële cultuur van de Grieks-Romeinse wereld: GRIEKSE PAPYROLOGIE (1) Eline Scheerlinck, Papyrologisch Instituut Papyrologie: wetenschap die zich bezighoudt met het ontcijferen en
Nadere informatieTekst liederen 31-10. Machtig God, sterke Rots (het geheel 2x zingen)
Tekst liederen 31-10 Machtig God, sterke Rots (het geheel 2x zingen) Machtig God, sterke Rots, U alleen bent waardig. Aard' en hemel prijzen U. Glorie voor uw naam. Lam van God, hoogste Heer, heilig en
Nadere informatie1. Methode van risicoanalyse Matrix risico-inschatting
1. Methode van risicoanalyse Voor het evalueren van de risico s bestaan er verschillende methodes die, afhankelijk voor het te onderzoeken onderwerp, kunnen gekozen worden. In dit eindwerk is er geopteerd
Nadere informatieSociale omgeving. 1. Kindermishandeling
1. Kindermishandeling Kindermishandeling is 'elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte
Nadere informatiedeel i Lichaam, eer en recht
deel i Lichaam, eer en recht Goedt voerloeren, wenich voerloeren het lijff voerloeren, voele voerloeren dan ere voerloeren, al voerloeren 1 Bezittingen verloren, weinig verloren het lichaam verloren, veel
Nadere informatieInhoud. plaatsbepaling en verklaringsmodel... 9. met een verstandelijke beperking... 27. Literatuur... 8. verstandelijke beperking...
XIII Inhoud 1 Het handboek SOS Snelle Opvang bij Seksueel misbruik..................... 1 1.1 Doelgroep van het handboek SOS..................................................... 2 1.2 Het belang van het
Nadere informatieGeschiedenis van het Nederlands. Oudnederlands
Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands Proto-Indo-Europees Proto-Germaans Keltisch, Italisch, Baltisch,
Nadere informatieInhoud van de EHBO-doos
Inhoud van de EHBO-doos In een goede EHBO-doos moeten een aantal voorwerpen aanwezig zijn om eerste hulp aan kinderen te verlenen. Hieronder volgt een lijst met verbandmiddelen en hulpmiddelen die in een
Nadere informatieHet Internationaal Kinderrechtenverdrag in de Nederlandse rechtspraak
Het Internationaal Kinderrechtenverdrag in de Nederlandse rechtspraak Mr. G.C.A.M. Ruitenberg SWP Inhoudsopgave Voorwoord 5 Afkortingenlijst 7 Samenvatting 13 Summary 17 Inleiding 21 Hoofdstuk 1 Het Internationaal
Nadere informatieOpdracht Body Condition Score (BCS)
Opdracht Body Condition Score (BCS) Tijdens deze opdracht ga je kritisch kijken naar de lichaamsconditie (body condition score, BCS) van de dieren waarvoor je verantwoordelijk bent. Dit ga je doen aan
Nadere informatieAfkortingen. Inleiding
Inhoud Afkortingen 11 I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Deel 1 II 12 III 13 14 15 16 Inleiding Inhoud internationaal privaatrecht (ipr) Bestaansgrond ipr Primair doel ipr Hoofdonderdelen ipr Internationale rechtshulp
Nadere informatiePsychosociale gezondheid en gedrag
Psychosociale gezondheid en gedrag 1. Criminaliteit 1.1 Criminaliteit onder Friese jongeren De meest genoemde vorm van criminaliteit waar Friese jongeren van 13 tot en met 18 jaar zich in 2004 schuldig
Nadere informatieBeslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Klachtnummer: 150703.01 Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM) De heer xxx, wonende te xxx, hierna te noemen: klager tegen
Nadere informatieStrafbare belediging. A.L.J.M. Janssens
Strafbare belediging A.L.J.M. Janssens Inhoudsopgave Gebruikte afkortingen Hoofdstuk 1 Inleidende opmerkingen 1 1.1 Het belang van de eer en de goede naam 1 1.2 Kennismaking met de beledigingsbepalingen
Nadere informatieCollectie Ko Beuzemaker
Collectie Ko Beuzemaker 1940-1943 Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Cruquiusweg 31 1019 AT Amsterdam Nederland hdl:10622/arch00047 IISG Amsterdam 2015 Inhoudsopgave Collectie Ko Beuzemaker...
Nadere informatieSPOKER IN REINAERT DE VOS
Natievorming en poëzie SPOKER IN REINAERT DE VOS TEKSTUELE ANALYSE EN CONTEXTUELE STUDIE VAN DE NATIONAAL-POLITIEKE TEKSTEN VAN GUIDO GEZELLE [PS. SPOKER] IN HET WEEKBLAD REINAERT DE VOS (1860-1865) ADELHEID
Nadere informatiex x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
Jaarplan GESCHIEDENIS Algemene doelstellingen Eerder gericht op kennis en inzicht 6 A1 A2 A3 A4 A5 Kunnen hanteren van een vakspecifiek begrippenkader en concepten, nodig om zich van het verleden een wetenschappelijk
Nadere informatieInhoudsopgave. g Woord vooraf 15 I. Inleiding: Kartuizers en boeken IT I.1. Kartuizers 18 I.2. Boeken 29. i6 Methodologie.
Inhoudsopgave Inhoudsopgave g Woord vooraf 15 I. Inleiding: Kartuizers en boeken IT I.1. Kartuizers 18 I.2. Boeken 29 Boekconsumptie 29 Bibliotheken 33 Kloosterbibliotheken i6 Methodologie 4l Balans 43
Nadere informatietrage vragen als uitdaging voor organisatieadviseurs
trage vragen als uitdaging voor organisatieadviseurs Harry Kunneman, OOA dubbel college met Hans Vermaak UvH, februari 2012 Opbouw De tweede postmoderniteit De biologische wortels van trage vragen De terugkeer
Nadere informatieInhoudsopgave. II. Bronnen en historiografie van de bibliotheek 61 II.1. De catalogus 61 Een catalogus van de prioraatbibliotheek 65
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 9 Woord vooraf 15 I. Inleiding: Kartuizers en boeken 17 I.1. Kartuizers 18 I.2. Boeken 29 Boekconsumptie 29 Bibliotheken 33 Kloosterbibliotheken 36 Methodologie 41 Balans 43
Nadere informatieDatum: EHBO. 3. Wat gebeurt er met de bloedvaten en zenuwen als een tand uit de mond vliegt?
Naam: Datum: EHBO Ga naar deze website: www.klas5sintmichiel.yurls.net Klik op EHBO. Bekijk eerst het filmpje Een uitgeslagen tand en daarna het filmpje bloedneus. Een uitgeslagen tand 1. Is een tand een
Nadere informatieOmnia vincit amor : Het antieke beeld van de aardse liefde in middeleeuwsencyclopedische
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Omnia vincit amor : Het antieke beeld van de aardse liefde in middeleeuwsencyclopedische context (ca. 200 - ca. 1300) Mulders, E.M. Link to publication Citation for
Nadere informatieDEEL I: KAAKOEFENINGEN. dit werk is auteursrechtelijk beschermd
DEEL I: KAAKOEFENINGEN I Kaakoefening 1 Doe je mond wijd open en dicht, net alsof je in een appel bijt. II Kaakoefening 2 Beweeg je onderkaak van voor naar achter, net zoals je de lade van een kast open-
Nadere informatieAWN veldverkenning 17-12-2011 Locatie: Laakse Slenk Hulkesteinsebos. Gemeente: Zeewolde Kavel:OZ35/36
AWN veldverkenning 17-12-2011 Locatie: Laakse Slenk Hulkesteinsebos. Gemeente: Zeewolde Kavel:OZ35/36 Aanleiding voor de verkenning is de recent gegraven Laakse Slenk. De Slenk is aangelegd op een terrein
Nadere informatieBijlagen bij scriptie: Mariene archeologische verwachting voor de laatprehistorische. Noordzeekust
Bijlagen bij scriptie: Mariene archeologische verwachting voor de laatprehistorische periode langs de Nederlandse Noordzeekust Jade Schoon, s0724718 [ii] Inhoud Inhoud... iii Bronvermelding... v Bijlage
Nadere informatieNieuwsbrief 1 maart 2012
Nieuwsbrief 1 maart 2012 De Heemshof Het gebied rond De Heemshof in Heemskerk wordt bedreigd door nieuwbouwplannen van de gemeente. Op verzoek van Lambert Koppers, eigenaar van De Heemshof en deelnemer
Nadere informatieDe strafwaardigheid van seksueel misbruik
De strafwaardigheid van seksueel misbruik Sexual abuse of minors as a crime R.S.B. Kool sanderg lnstituut U 1999 Gouda Quint inhoudsopgave Lijst met voorkomende afkortingen XI DEEL l HISTORISCH PERSPECTIEF
Nadere informatieGrote banen: banen van 15 uur of meer Kleine banen: banen van minder dan 15 uur Peildatum: 1 april. Ontwikkeling werkgelegenheid in % 1,5
Het betreft de eerste uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2017. Het Friese werkgelegenheidsregister maakt onderdeel uit van de stichting LISA. LISA vertegenwoordigt 20 regionale registers die
Nadere informatieDe kunst van het vreedzaam vechten TWEEDE GOUDSE REDE VOOR VERDRAAGZAAMHEID
1 De kunst van het vreedzaam vechten TWEEDE GOUDSE REDE VOOR VERDRAAGZAAMHEID 2 Waar komt onverdraagzaamheid vandaan? Waar komt verdraagzaamheid vandaan? Erfelijk? Opvoeding? Eigen beslissing? Leerproces
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE VERANTWOORDING WOORD VOORAF
VERANTWOORDING V WOORD VOORAF VII 1. EEN TYPE HANDSCHRIFT ALS OBJECT VAN ONDERZOEK 1 1.1 Introductie 1 1.2 Het gebruik van de versvorm 6 1.3 Hoofdlijnen in de overlevering 10 1.3.1 Schrijfwijze van de
Nadere informatieOla Lanko en haar foto-genic installaties 14 oktober interview
Ola Lanko en haar foto-genic installaties 14 oktober interview Ola Lanko is altijd bezig met de werking van het medium fotografie. De kritische blik van de beschouwer is wat ze met haar werk wil overbrengen.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
over Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20582 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Visser, Willem Gerrit Title: De classis Brielle 1574-1623 Issue Date: 2013-02-28
Nadere informatieEVRM, minderjarigheid en ouderlijk gezag
EVRM, minderjarigheid en ouderlijk gezag 'A whole code of juvenile law' M.L.C.C. de Bruijn-Lückers W.EJ. Tjeenk Willink Zwolle Inhoudsopgave Lijst van afkortingen xiü Inleiding 1 Algemeen deel Hoofdstuk
Nadere informatieKritische kanttekening bij de theorie van Schuur 1
It Beaken jiergong 73 2011 nr 3/4 147-151 Replyk f Kritische kanttekening bij de theorie van Schuur 1 D.J. Henstra Summary This note contains some remarks with respect to the recent article On the emergence
Nadere informatiePolitieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen
Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen Geschiedenis en politieke filosofie Geschiedenis Beschrijving feitelijke gebeurtenissen. Verklaring in termen van oorzaak en gevolg of van bedoelingen. Politieke
Nadere informatieZuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630
J. G. C. A. BRIELS Zuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630 een bijdrage tot de kennis van de geschiedenis van het boek Met in bijlage
Nadere informatieNarratieve Exposure Therapie
Narratieve Exposure Therapie MANP jubileumcongres Patricia Strijk Even voorstellen Wat doet Stichting Centrum 45: Diagnostiek en behandeling complexe psychotraumaklachten VS-GGZ: Werkzaam op de polikliniek
Nadere informatieOnder de rechter. Proefschrift
Onder de rechter Proefschrift ter verkrijging van de graad vari doctor aan de Universiteit van Tilburg, op gezag van de rector magnifìcus, prof. dr. F.A. van der Duyn Schouten, in het openbaar te verdedigen
Nadere informatieInhoudsopgave. Deel I Kritische discoursanalyse. Overzicht van tabellen en figuren Tabellen Figuren Voorwoord Inleiding en verantwoording Inleiding
Inhoudsopgave Overzicht van tabellen en figuren Tabellen Figuren Voorwoord en verantwoording Verantwoording Dankbetuiging Over de auteurs Summary 13 13 13 15 19 19 21 27 28 29 Deel I Kritische discoursanalyse
Nadere informatieVoor soepele gewrichten *
Voor soepele gewrichten * Bewegen met de glimlach Mobiclub Geniet het hele jaar door van talrijke voordelen, getrouwheidsen spaaracties. Mobiflex, méér dan een voedingssupplement. Bovenop uw Mobiflex -kuur,
Nadere informatieBroodmaaltijd. 0-3 dagen per week. 4-5 dagen per week. 6-7 dagen per week. kinderen Groep 7 schooljaar 2003-2004 jongeren GO Jeugd 2004
3. Voeding Een gezonde voeding is een van de uitgangspunten voor het goed functioneren van het lichaam. In dit gezondheidsprofiel wordt op een aantal aspecten van voeding ingegaan. Hoewel dit geen totaalbeeld
Nadere informatieDe grootste last... Massa. Registratie. Massaverdeling. Mensenmassa
Mensenmassa 1 De grootste last... Bij fysieke belasting denken de meeste mensen meteen aan zwaar til-, duw- en trekwerk. En een kratje pils van 15 kg vinden velen dan al redelijk zwaar. Toch stelt zo'n
Nadere informatieGemodificeerde Parkinson Activiteiten Schaal (PAS)
Gemodificeerde Parkinson Activiteiten Schaal (PAS) De Gemodificeerde Parkinson Activiteiten Schaal (PAS) wordt ingevuld door de fysiotherapeut. I Transfer stoel Uitgangspositie: De patiënt zit op een stoel
Nadere informatieWie is de God van het koninkrijk? les 1 FOLLOW
Wie is de God van het koninkrijk? les 1 DEEL 2A FOLLOW DRIE IN ÉÉN Veel mensen hebben geprobeerd om een voorstelling van God te maken. God zegt in de Bijbel dat je dit beter niet kan doen. Ex 20:4,5 De
Nadere informatieDEEL I DIRECTE HORIZONTALE WERKING: CONCEPT EN TOEPASSING IN HET MEDEDINGINGSRECHT 9
INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN V XIII Hoofdstuk 1 Inleiding 1 DEEL I DIRECTE HORIZONTALE WERKING: CONCEPT EN TOEPASSING IN HET MEDEDINGINGSRECHT 9 Hoofdstuk 2 Doorwerking van
Nadere informatieEen korte handleiding voor het schrijven van een case report, case study of pilot
Het case report Een korte handleiding voor het schrijven van een case report, case study of pilot Deze presentatie is bedoeld als handleiding voor studenten Advanced Practitioner Voet en Enkel. Studenten
Nadere informatieOperatie sleutelbeen
Operatie sleutelbeen 1 Wat is een sleutelbeen? Het sleutelbeen ligt direct onder de huid waardoor je het gemakkelijk kunt voelen. Het verbindt het borstbeen met het schouderblad. Het sleutelbeen zorgt
Nadere informatieE.H.B.O. bij motorongevallen
E.H.B.O. bij motorongevallen Doel Inzicht in (voorkomen) ongevallen Basiskennis van EHBO bij motorongevallen Achtergrond informatie Bestuurder < 20 jaar heeft 50% meer kans op een ongeval dan bestuurder
Nadere informatieOverzicht van tabellen en figuren
Overzicht van tabellen en figuren Tabellen Tabel 1: Drie abstractieniveaus in de sociologie en in de taalkunde 117 Tabel 2: Uitkomsten van de inhoudsanalyse van de narratieven van Salinas de Gortari en
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Griekse en Latijnse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig
Nadere informatieNoordoostpolder. Urk. Harderwijk. Ermelo. Putten
Regio-overzicht gedijk Hoog Beemster Zeevang Dalfsen Ommen Wormerland Landsmeer Oostzaan Raalte Hellendoorn Amsterdam ithoorn Amstelveen Naarden Huizen Bussum Laren Eemnes Ouder- Amstel De Ronde Venen
Nadere informatieVOORSTEL VAN DECREET. van de heer Norbert De Batselier TEKST AANGENOMEN DOOR DE PLENAIRE VERGADERING
Zitting 2005-2006 14 juni 2006 VOORSTEL VAN DECREET van de heer Norbert De Batselier houdende aanpassing van diverse decreten aan de nieuwe benaming van de wetgevende vergaderingen van de gemeenschappen
Nadere informatieCounseling opleiding, lesmaand 6
Counseling opleiding, lesmaand 6 Inhoudsopgave Les 6a Doordringen tot de kern Socrates Les 6b Functioneren Functioneringsschema De filosoof De machine als metafoor In beweging zijn Het bewuste functioneren
Nadere informatieDe oorlog is er elke dag
De oorlog is er elke dag Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Bauke Boersma en Auke Zeldenrust Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Hans Groeneweg Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten
Nadere informatieLezing van het Paasevangelie naar Johannes 20 : 1-18
1 e Paasdag 2016 Stap voor stap op weg naar Pasen Lezing van het Paasevangelie naar Johannes 20 : 1-18 Afgelopen vrijdag, Goede Vrijdag, hebben we stilgestaan bij de weg die Jezus is gegaan, zijn kruisweg,
Nadere informatieRechtsgevolgen en functies van bezit en houderschap
Monografieen Nieuw BW A14 Rechtsgevolgen en functies van bezit en houderschap Mr. A.C. van Schaick Kluwer - Deventer - 2003 Inhoud LUST VAN AFKORTINGEN XIII LUST VAN VERKORT AANGEHAALDE LITERATUUR XV DEEL
Nadere informatieMaranathakerk. Welkom in de. Voorganger Ds. M.F. van Binnendijk Organist Annelies van Zoelen Koster Leen van der Have.
Welkom in de Maranathakerk Voorganger Ds. M.F. van Binnendijk Organist Annelies van Zoelen Koster Leen van der Have Zondag 16 April Beamerteam Centrum-Oost 87: 1, 2, 3 Christus, onze Heer, verrees, halleluja!
Nadere informatieLiftmatten. Invacare. Optimale positionering en gebruiksvriendelijkheid
Optimale positionering en gebruiksvriendelijkheid Het nieuwe assortiment liftmatten van garandeert een comfortabele en veilige transfer voor iedereen met een functiebeperking. Deze liftmatten zijn in samenwerking
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld
Nadere informatieoverzicht beschermingsstatuten
overzicht beschermingsstatuten Toestand beschermingsperiode Toegestane reden voor ontslag Sancties wegens onrechtmatige beëindiging begin einde I. zwangere werkneemster II. Werkneemster met recht op borstvoedingspauze
Nadere informatieFarmacie te Gent in de late middeleeuwen
Farmacie te Gent in de late middeleeuwen Apothekers en receptuur CHRISTIAN M.E. DE BACKER Hilversum Verloren 1990 Inhoud Inleiding 9 1. Afbakening in ruimte en tijd 10 2. Status questionis van de reeds
Nadere informatieGESCHREVEN DOOR WIL BOONSTRA EN GERT VAN VEEN
Shiatsu GESCHREVEN DOOR WIL BOONSTRA EN GERT VAN VEEN Introductie Shiatsu is een natuurlijke stimulatie van het lichaam door het beïnvloeden van de energiestromen in het lichaam door aanraking en drukuitoefening.
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieWant als Hij is opgestaan vannacht dan ook onze moed om te doen als Hij.
Pasen 2017 Orgelspel Welkom Tekst gelezen: Aan de grenzen van ons weten een gedachte die niet gaan wil en die wij niet durven denken...toch houdt zij zacht kloppend aan. Want als Hij is opgestaan vannacht
Nadere informatie01.I. algemene 01.II. verkeersindividuele 01.III. collectieve 01.IV. afhankelijkheid 01.V. arbeidsongevallen wet v.
0 1 O N G E V A L L E N I. algemene II. verkeersindividuele III. collectieve individuele 1. algemene 2. forfaitaire 3. gemeen (2) + (3) 4. individuele recht collectieve 01.I. algemene 01.II. verkeersindividuele
Nadere informatieHoofdstuk 1. Wijzigingen in verband met hervorming flexibele arbeid en ontslagrecht [Treedt in werking per ]
Bron: overheid.nl Tekst geldend op: 24-09-2014 Wet van 14 juni 2014 tot wijziging van verschillende wetten in verband met de hervorming van het ontslagrecht, wijziging van de rechtspositie van flexwerkers
Nadere informatieRAPPORTAGE KWARTAALOVERZICHT VEILIGHEIDSDASHBOARD Q DEFINITIEVE VERSIE 1.0,
RAPPORTAGE KWARTAALOVERZICHT VEILIGHEIDSDASHBOARD Q DEFINITIEVE VERSIE., Inhoud Inleiding... Totaal aantal melding veiligheidsdashboard... Totaaloverzicht (NVW-Arbo-EV-incidenten).... Basis Risico Factoren...
Nadere informatieWat gaan we doen? Hoe komt leren tot stand?
Voeding en schoolprestatie: Hoofdzaak of kopzorg? Dr. Renate H.M. de Groot Welten Institute Research, Centre for Learning, Teaching and Technology, Open University of the Netherlands Wat gaan we doen?
Nadere informatieCultuurgemeenschap van België» vervangen door de woorden «Vlaamse Gemeenschap». HOOFDSTUK V. - Wijzigingen aan het decreet van 21 december 1976
VLAAMSE OVERHEID 23 JUNI 2006. - Decreet houdende aanpassing van diverse decreten aan de nieuwe benaming van de wetgevende vergaderingen van de gemeenschappen en gewesten (1) Het Vlaams Parlement heeft
Nadere informatieNummer Toegang: 512 Plaatsingslijst van de collectie henri a. ett, 20e eeuw
Nummer Toegang: 512 Plaatsingslijst van de collectie henri a. ett, 20e eeuw Archief Delft 512 Collectie Henri A. Ett 3 I N H O U D S O P G A V E Inhoudsopgave BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF...5 BESCHRIJVING
Nadere informatiePROCEDURE : TOEKENNING VAN EEN TOKEN
PROCEDURE : TOEKENNING VAN EEN TOKEN Auteur André Staquet Andere auteurs Update 22/06/2005 Naam Functie Datum Herzien door Goedgekeurd door Directoraat-Generaal Dienstenbeheer 23/06/2005 1 MEDEWERKERS
Nadere informatie40-dagendagboek. Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Kees de Vlieger. Een Kerygma studie
40-dagendagboek Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel. 0342-475048 E-mail:
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch Summary)
Nederlandse samenvatting (Dutch Summary) 87 Appendix Inleiding Diabetes mellitus gaat een steeds belangrijkere rol spelen in onze gezondheidszorg. Het aantal patiënten met diabetes zal naar verwachting
Nadere informatieAsielbeleid en Belangen
Asielbeleid en Belangen Het Nederlandse toelatingsbeleid ten aanzien van vluchtelingen in de jaren 1968-1982 Een wetenschappelijke proeve op het gebied van de Rechtsgeleerdheid PROEFSCHRIFT ter verkrijging
Nadere informatieN.C. van Oostrom-Streep, 'De kwalitatieve verplichting' Woord vooraf Lijst van afkortingen
Inhoudsopgave Woord vooraf Lijst van afkortingen v xv Hoofdstuk 1 Inleiding op het onderwerp, presentatie van de onderzoeksvraag 1 1.1 Inleiding 1 1.2 De mogelijkheden 2 1.3 De vraag 4 1.4 De methode 5
Nadere informatieAdvanced Open Water Diver. Diepduiken
Advanced Open Water Diver Diepduiken DIEPDUIKEN Activiteiten en doelstellingen Reglementen Apparatuur Technieken Stikstofnarcose Decompressieziekte Activiteiten en doelstellingen Waarom NIET diep duiken?
Nadere informatie