Inhoud. Woord vooraf

Transcriptie

1 Inhoud Woord vooraf V 1. Inleiding De overlevering van de Honderd artikelen Meditatie in de christelijke traditie Christelijke meditatie, een algemene begripsbepaling Christelijke Oudheid Middeleeuwen De meditatietekst als literair genre De studie van de passieliteratuur De passieliteratuur en haar onderzoekers Enkele aspecten van het onderzoek 26 De negentiende-eeuwse grondleggers van het onderzoek 26 Inventarisaties 28 Edities 30 Meditatiestructuur 31 De passiemeditatie als citaten-mozaïek Het vertrekpunt van het onderzoek naar de Honderd artikelen De ontwikkeling van de passieliteratuur Vooronderstellingen en vragen Aanpak en verwachtingen Henricus Suso en zijn Hundert Betrachtungen und Begehrungen Suso s leven Bronnen Opleiding Schrijverschap en zielzorg Redactionele werkzaamheden Het ontluiken van Suso s passiedevotie Geen compassie, geen verlossing De openbaring De gebruiksaanwijzing van de proloog Compassie leren 61

2 VIII INHOUD 2.3. Ontwikkeling van geestelijke gewoonten Geestelijke pelgrimage Visuele meditatie Imitatie en ascese De Hundert Betrachtungen und Begehrungen Procesgang en kruisiging Aan het kruis Bewening en begrafenis Een oefening met een open einde De Zuid-Nederlandse bewerking De proloog De structuur De inhoud Oplichten van de context Het lijden van Christus De minne als drijfveer De menselijke persoon De gebeden Besluit De herkomst van de Zuid-Nederlandse bewerking Receptie in Vlaanderen Duitse mystici en de Nederlanden Duitse mystieke teksten in de Nederlanden Brabantse teksten naar Duitsland De plaats van de Zuid-Nederlandse bewerking De bewerker Passiemeditatie in Groenendaalse context Algemene inhoudelijke aspecten Structurele aspecten: triades op verschillende niveaus Detailaspecten Besluit Het gebruik van de bewerking De Latijnse vertaling in haar spirituele context De brontekst van de Latijnse vertaling Kennismaking met de Latijnse vertaling De prologus primus Het slotgebed 149

3 INHOUD IX 4.3. De kenmerken van de Latijnse vertaling Stilistische aspecten 152 Beeldspraak, antithese, neologismen en rijm 152 Parallellisme Inhoudelijke aspecten 159 Meditatie 159 Expliciteren op verschillende manieren Het eigen karakter van de Centum meditationes Drie kandidaat-vertalers Mattheus van Kraków (ca ) Jan van Schoonhoven (ca ) Willem Jordaens (ca ) De Centum meditationes in hun ontstaanscontext De plaats van passiemeditatie in het geestelijk leven Jordaens vertalingen 177 De manier van vertalen 177 Vertalingen op woordniveau 179 Stilistische aspecten: beeldspraak, ritme en rijm 181 Een kritische reactie op Jordaens stijl De Centum meditationes en Jordaens oeuvre Het publiek van de Centum meditationes Een geleerde bewerking De Honderd artikelen als weekoefening De Weekoefening en haar brontekst Karakterisering van de Weekoefening Afwijkingen van de Weekoefening ten opzichte van haar brontekst Bewerkingen van de Weekoefening De ontstaanscontext van de Weekoefening Vertaling van bijbelcitaten 207 Het materiaal 208 Problemen 210 Vergelijking 212 Conclusie De wijze van vertalen Indeling in zeven weekdagen De relatie met de Epistola de vita et passione Tijd- en plaatsbepaling van de Weekoefening op basis van de Epistola 226

4 X INHOUD De geadresseerden van de Epistola De schrijver van de Epistola Datering van de Weekoefening Het gebruik van de Honderd artikelen Meditatie bij de moderne devoten De Honderd artikelen als misoefening Een ideale tekst voor devoot gebruik Een rapiarium van honderd punten Stand van zaken: terugblik, vooruitzicht en conclusies De vroegste ontwikkeling van de Honderd artikelen De Hundert Betrachtungen und Begehrungen van Suso De Zuid-Nederlandse bewerking De Centum meditationes van Willem Jordaens De Weekoefening Toekomstperspectief Conclusies Elk milieu zijn eigen gebruik Een tekst, voorgeprogrammeerd voor bewerking Tekstadaptatie in transmissie De tekst en de beleving Volkstaal en Latijn Kruisbestuiving Besluit 270 Bijlage 1: Suso s Hundert Betrachtungen und Begehrungen 273 Afschrift 273 Bijlage 2: De Zuid-Nederlandse bewerking 281 Afschrift 281 Overzicht van de handschriften 295 Verspreiding van de handschriften 296 Bijlage 3: De Centum meditationes 299 Afschrift 299 Overzicht van de handschriften 314 Verspreiding van de handschriften 316

5 INHOUD XI Bijlage 4: De Weekoefening 321 Afschrift 321 Overzicht van de handschriften 340 Verspreiding van de handschriften 343 GEBRUIKTE AFKORTINGEN 347 GERAADPLEEGDE LITERATUUR 349 SUMMARY 373 ZUSAMMENFASSUNG 383 REGISTER 393