Naar een versterkt vmbo

Transcriptie

1 Naar een versterkt vmbo invoeringsplan vmbo OCenW Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen

2 Inhoud 1 Inleiding Uitgangspunten vmbo Ontwikkelingen Prioriteiten invoeringsbeleid Leeswijzer Monitor Opzet monitor Bevindingen Bevorderende en belemmerende factoren Onderwijskundige prioriteiten Landelijke centrale examens Schoolexamens Leer-werktrajecten Leermiddelen Landelijke indicatiestelling praktijkonderwijs en leerwegondersteunend onderwijs Praktijkonderwijs Overige aspecten van het landelijke invoeringsbeleid Samenwerking Samenwerking in de zorg Samenwerking vmbo-roc Samenwerking vmbo-bedrijfsleven - investeringsimpuls leerwegen Afstemming en samenwerking met jeugdzorg Samenwerking infrastructuur Invoeringsproces Scholen in vmbo Voorlichting Om- en nascholingsaanbod Intermediaire organisaties en samenwerking in de regio Technisch Overleg Bijlagen Invoeringsagenda vmbo Landelijke invoeringsatlas Overzicht leermiddelen

3 Hoofdstuk 1 Inleiding In het Algemeen Overleg in de Tweede Kamer over het vmbo op 16 februari 2000 is toegezegd dat een invoeringsplan vmbo zal worden opgesteld. Voor u ligt dit invoeringsplan vmbo Doel van dit plan is de Tweede Kamer en het onderwijsveld te informeren over het landelijke invoeringsbeleid vmbo. Het plan beschrijft de prioriteiten voor het invoeringsbeleid. Deze prioriteiten volgen uit de ontwikkelingen in het vmbo en de uitgangspunten van de wet mavo/vbo/vso. 1.1 Uitgangspunten vmbo In mei 1998 werd de wet mavo/vbo/vso aangenomen. Deze wet beoogt het voormalige vbo en mavo duidelijker neer te zetten als voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo). Hierdoor ontstaat meer samenhang in het onderwijsaanbod. In het vmbo uit dit zich in: een goede afstemming met de basisvorming, die deels doorloopt in het vmbo, en goede aansluiting op het vervolgonderwijs; de introductie van leerwegen in het vmbo met doorstroomrechten voor het vervolgonderwijs; de introductie van sectoren in het vmbo, waardoor het aansluit op sectoren binnen de arbeidsmarkt en het secundair beroepsonderwijs; daartoe worden zowel afdelings- als intrasectorale programma s aangeboden en een gelimiteerde keuzevrijheid bij de samenstelling van een vakkenpakket; het aanleren van algemene en beroepsvoorbereidende vaardigheden, die de slaagkans in het vervolgonderwijs optimaliseren; leerwegondersteunend onderwijs, zodat leerlingen die extra zorg nodig hebben, onderwijs kunnen volgen binnen één van de vier leerwegen; praktijkonderwijs voor leerlingen die - ook met extra zorg - geen regulier diploma in een van de leerwegen kunnen halen. Praktijkonderwijs bereidt de leerling voor op eenvoudige beroepen. 1.2 Ontwikkelingen Bij de invoering van de wet is in de periode september 1999 tot en met juni 2000 een aantal ontwikkelingen duidelijk op de agenda geplaatst. Het invoeringsplan richt zich ook op deze ontwikkelingen: de zwaarte en het niveau van de basisberoepsgerichte leerweg, en de zorg dat binnen de leerwegen - en binnen de basisberoepsgerichte leerweg in het bijzonder - leerlingen ongediplomeerd het onderwijs zullen verlaten; de zorgstructuur en de bij de aanvaarding van de vmbo-wet gemaakte afspraak dat over de introductie van het zorgbudget in het najaar van 2000 een go or go later -debat zal plaatsvinden; de monitoring van het beleid voor indicatiestelling en de wijze waarop in de toekomst de indicering van zorgleerlingen gestalte krijgt; de versterking van het vmbo als de koninklijke route voor doorstroom naar roc en arbeidsmarkt. In dit thema staat de samenwerking tussen vmbo, roc en het bedrijfsleven centraal. 3

4 1.3 Prioriteiten invoeringsbeleid Uit de uitgangspunten en actuele ontwikkelingen volgen prioriteiten voor het invoeringsbeleid van het vmbo. Dit plan koppelt de invoering aan de resultaten van de monitor vmbo De resultaten van de monitoring (mei 2000) geven aan waar binnen de prioriteiten de accenten moeten worden gelegd. De prioriteiten schematisch weergegeven: Onderwijskundig proces Samenwerking Invoeringsproces Examens: centraal en school Samenwerking zorg Scholen in vmbo Leerwerktrajecten Samenwerking vmbo-roc Voorlichting Leermiddelen Landelijke indicatiestelling Samenwerking vmbobedrijfsleven Om- en nascholing docenten Intermediaire organisaties en Praktijkonderwijs Samenwerking jeugdzorg samenwerking in de regio Samenwerking infrastructuur Technisch Overleg Met de beschrijving van de resultaten van de monitoring en de prioriteiten voor het invoeringsbeleid vmbo bouwt dit invoeringsplan voort op de brief aan de Tweede Kamer van 17 december 1999 over de voortgang van het invoeringsproces vmbo (kenmerk VO/VMBO/99/51578). Het invoeringsplan vmbo staat niet op zichzelf. Gelijktijdig met dit plan ontvangt de Tweede Kamer voorstellen over een toekomstige vormgeving van het zorgbudget, de notitie 'Ruimte voor leerwerktrajecten', het actieprogramma Versterking vmbo, het voorstel nadere vooropleidingseisen WEB en een reactie hierop én de monitorrapporten vmbo 2000 (de regioscan, de statusrapportage en de integrale brochure Samen er voor staan). Deze beleidsvoorstellen maken integraal deel uit van dit invoeringsplan. 1.4 Leeswijzer Dit invoeringsplan is geordend naar het primaire - onderwijskundige - proces, samenwerking en invoeringsproces. In hoofdstuk 2 is een samenvatting opgenomen van de resultaten van de monitor vmbo Hoofdstuk 3 beschrijft de onderwijskundige prioriteiten. Voor een succesvolle invoering van het vmbo is het van belang dat vmbo-scholen samenwerken in hun omgeving. De prioriteiten voor deze samenwerking komen in hoofdstuk 4 aan de orde. In hoofdstuk 5 staan tenslotte de prioriteiten voor het invoeringsproces centraal. Aan het slot zijn een invoeringskalender vmbo, de totaaloverzichten van de monitor 2000 en een overzicht van de leermiddelen opgenomen. 4

5 Hoofdstuk 2 Monitor Opzet monitor 2000 In mei is de halfjaarlijkse monitor vmbo uitgevoerd. De monitor vmbo 2000 beslaat de hele breedte van het vmbo (zorg, leerwegen en infrastructuur) en levert informatie over: het landelijke beeld én de stand van zaken per samenwerkingsverband; invoering van de wettelijke vereisten en kwalitatieve aspecten; de belemmerende en bevorderende factoren bij het invoeringsproces. De monitor vmbo 2000 kent twee informatiestromen: de veldscan: een rechtstreekse bevraging van het veld (schoolleiding en docenten) over de stand van zaken rond de invoering van het vmbo. Deze bevraging is uitgevoerd door Regioplan. de statusrapportage: een geïntegreerde landelijke statusrapportage van alle samenwerkingsverbanden. De landelijke rapportage is opgesteld door het SCO Kohnstamm Instituut op basis van de statusrapportages per samenwerkingsverband. Deze zijn op hun beurt opgesteld door de vmbo-consulenten van de projectorganisatie vmbo, medewerkers van het Bestuurlijk Steunpunt en medewerkers van de provincies (de professionals in de regio). Er is voor deze twee informatiestromen gekozen om de invoering van het vmbo weer te geven vanuit het perspectief van schoolleiders en docenten, én vanuit het perspectief van professionals. De rechtstreekse bevraging van het veld betreft een landelijk representatieve steekproef. De landelijke statusrapportage is landelijk dekkend en kan worden teruggeleid naar elk van de 84 samenwerkingsverbanden. De twee informatiestromen verschillen in opzet, informatiebronnen en invalshoek. Resultaat is een volledig beeld van de stand van zaken rond de invoering van het vmbo. Dit totaalbeeld is hieronder kort beschreven. In bijlage 2 zijn ter aanvulling 5 landkaarten opgenomen die het totaalbeeld van de statusrapportage visualiseren. 2.2 Bevindingen Onderwijskundig proces De monitor geeft het volgende beeld van het onderwijskundig proces: Van de scholen geeft 90% aan dat ze werken of gaan werken met een samenhangend invoeringsplan. In 85% van de scholen coördineert een stuurgroep het invoeringsproces; De veldscan laat zien dat vrijwel alle scholen op hun invoeringsagenda voor het schooljaar activiteiten hebben geplaatst om de invoering van de leerwegen voor te bereiden, zowel inhoudelijke als praktisch. Het gaat onder andere om criteria voor determinatie en selectie van leerlingen, het ontwikkelen van een plan van toetsing en afsluiting en de inrichting van lokalen; Het fusieproces tussen svo/lom en scholen voor voortgezet onderwijs verloopt traag. De einddatum voor integratie van het svo-lom is 1 augustus Er is weinig verbetering ten opzichte van de monitorresultaten van juni Door extra inspanningen in de komende tijd kan deze datum wel worden gehaald. 5

6 Samenwerking De inhoudelijke samenwerking tussen scholen in de samenwerkingsverbanden ontwikkelt zich positief. Alle samenwerkingsverbanden hebben een zorgplan en een groot (en nog groeiend) aantal samenwerkingsverbanden beschikt over: een gemeenschappelijke visie; flexibele gevarieerde vormen van zorg (zorg op maat); verbeterde informatievoorziening over het beleid van samenwerkingsverbanden voor de docenten, ten opzichte van de monitorresultaten van 1999; meer scholingsinspanningen (in 75% van de samenwerkingsverbanden) ten opzichte van de monitorresultaten van 1999; een operationele permanente commissie leerlingenzorg (PCL) in 90% van de samenwerkingsverbanden. In het merendeel van de samenwerkingsverbanden speelt de PCL een rol in de toelating van leerlingen. Andere opvallende punten zijn: De afstemming van het beleid van samenwerkingsverbanden met het lokaal beleid of het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid blijft complex; De afstemming met de jeugdzorg is moeizaam. Het aantal samenwerkingsverbanden dat gezamenlijke acties heeft ondernomen is gegroeid, maar de relaties worden in een groot aantal gevallen als marginaal gekarakteriseerd; In driekwart van de samenwerkingsverbanden staat de afstemming met vervolgonderwijs op de agenda. In het merendeel van de gevallen is de aandacht vooral gericht op risicoleerlingen, maar de aandacht voor andere thema s neemt toe. Circa 70% van de vmbo-scholen is betrokken bij regionale aansluitingsprojecten vmbo-roc/aoc. Het betreft onder meer de 40 projecten die worden ondersteund door SLO, Cinop en APS. Invoeringsproces De monitor geeft het volgende beeld van het invoeringsproces: 10% van de scholen verwacht na de feitelijke start van de leerwegen, in augustus 2001, nog niet klaar te zijn met de voorbereidingen van de verschillende onderdelen; Ruim 50% van de scholen geeft aan dat de beroepsgerichte leerwegen en de theoretische leerweg op dezelfde locatie zullen worden aangeboden; Tweederde van de scholen is van plan intrasectorale programma s aan te bieden; De invoering van de beroepsgerichte leerwegen vergt aanpassingen in huisvesting en inrichting van lokalen. De monitor 2000 geeft inzicht in de 'temperatuur van het invoeringsproces'. De intensieve samenwerking tussen de consulenten van de projectorganisatie vmbo, het Bestuurlijk Steunpunt en de provincie geeft een goed overzicht van de stand van zaken in de samenwerkingsverbanden. De monitor zal dan ook halfjaarlijks op dezelfde wijze worden uitgevoerd. De eerstvolgende meting vindt plaats in december Bevorderende en belemmerende factoren In de opzet van de monitor is veel aandacht uitgegaan naar het opsporen van bevorderende en belemmerende factoren voor de invoering van het vmbo op schoolniveau. Kennis daarover kan immers de effectiviteit van het landelijke invoeringsproces bevorderen. Hieronder worden de 6

7 belangrijkste bevorderende en belemmerende factoren toegelicht die de respondenten (docenten, schoolleiders en professionals) noemen. Onderwijskundig proces De sterkste stimulansen om de zorgstructuur binnen een samenwerkingsverband inhoudelijk te ontwikkelen zijn de coördinator (van het swv), de zorgpilots en de gevoelde noodzaak om samen te werken in het belang van zorg voor alle leerlingen. Belemmeringen worden veel minder vaak gesignaleerd. Belemmeringen die worden genoemd, zijn: onduidelijkheid over het zorgbudget, concurrentieverhouding tussen scholen en een ongelijke verdeling van zorgleerlingen. In vergelijking tot vorig jaar noemen de schoolleiders aanzienlijk meer winstpunten van de invoering van de zorgstructuur. Maar ze signaleren ook belemmeringen. Net als bij de samenwerkingsverbanden gaat het dan om helderheid over het zorgbudget. Verder signaleert men tekorten in deskundigheid van docenten en directie, en formatieproblemen. Deze gelden het sterkst in het svo. De positie van de zwakke leerling is met name een zorg van de vmboscholen. Svo-docenten voegen daar de zorg om de landelijke verwijzingscriteria aan toe. De schoolleiders noemen als winstpunten van de vernieuwde infrastructuur en de leerwegen: verbetering van de doorstroming naar het vervolgonderwijs, de opwaardering van het vbo, en de vernieuwing van het onderwijs, wat soms ook als stimulans voor docenten gezien wordt. Schoolleiders noemen verder (voorbeelden van) de vernieuwingskracht van scholen als bevorderende factor. Als belangrijkste factor voeren ze de mogelijkheid aan om de didactiek te vernieuwen. Met name voor de theoretische leerweg wordt dat als een groot pluspunt ervaren. De schoolleiders van mavo s voorzien echter over het algemeen weinig verandering of verbetering. Als grootste belemmering noemen ze de ervaren onzekerheid over bijvoorbeeld zaken als inhoud en examinering. De professionals noemen vooral de deskundigheid van het team en de beschikbare tijd voor docenten als belemmerende factoren. Vaak worden de factoren in combinatie met elkaar genoemd (tijd voor deskundigheidsbevordering). Als bevorderende elementen noemen professionals vooral de deskundigheid en visie van de schoolleiding en de vernieuwingskracht van (bepaalde) scholen. Daarbij moet bedacht worden dat de professionals vanuit hun opdracht verschillende scholen kunnen vergelijken. Ten slotte kunnen regionale netwerken van scholen, regionale projecten of convenanten die zijn afgesloten ook een bevorderende invloed hebben op het proces. Samenwerking In vergelijking met een jaar eerder zijn de knelpunten voor de invoering van de zorgstructuur nauwelijks veranderd; wel zien schoolleiders het functioneren van het samenwerkingsverband veel minder als een probleem. Mlk-docenten voeren vooral ook de contacten met bedrijfsleven aan als sterk punt. Goed overleg tussen directies en contacten die soms al een tijdje terug gaan, samen met gelijkgestemde onderwijskundige visies, zijn binnen de samenwerkingsverbanden als belangrijkste stimulansen aangemerkt. De voornaamste hinderpalen zijn denominatieve verschillen en onderlinge concurrentie. Bevorderende factor vormt het overleg over de infrastructuur met andere scholen in de omgeving. Invoeringsproces 7

8 De docenten zien de beschikbare tijd en de financiering als belangrijkste belemmerende factoren. Schoolleiders ervaren de financiën ook als een belemmerende factor maar tijdgebrek niet. Op de vraag of ze van de schoolleiding voldoende tijd krijgen voor de voorbereidingen, antwoorden de mlk-docenten over het algemeen positiever dan de lom-docenten. Een meerderheid van svo-docenten vindt dat er voldoende tijd is voor vakinhoudelijke en pedagogisch-didactische ontwikkelingen, terwijl ze voor praktische voorbereiding meer tijd van de school zouden willen krijgen. Docenten lijken vooral oog te hebben voor bevorderende factoren waarop ze zelf invloed kunnen uitoefenen (dichtbij het primaire proces). Zo noemen ze de kwaliteit van de leerlingbegeleiding, van de docenten en het enthousiasme van docenten als belangrijkste stimulansen. Als belemmerende factor voeren docenten vaak de beschikbare tijd aan, gevolgd door financiering en huisvesting en inventaris. Het zijn dus veel meer de randvoorwaarden dan de inhoud of deskundigheid die als problematisch worden ervaren. Schoolleiders beschouwen de huisvesting (verschillende locaties), financiën en het gegeven dat men te weinig leerlingen heeft om alles aan te kunnen bieden (en dus moet clusteren) als voornaamste belemmeringen. Aanpak van de voornaamste belemmerende factoren wordt op verschillende plaatsen in dit invoeringsplan uitgewerkt: vormgeving zorgstructuur; criteria en de bekostiging (paragraaf 4.1) deskundigheid van docenten en beschikbare voorbereidingstijd (paragraaf 5.1 en 5.2) inhoud leerwegen en examinering (paragraaf 3.1 en 3.2) 8

9 Hoofdstuk 3 Onderwijskundige prioriteiten Het landelijke invoeringsbeleid biedt wettelijke kaders en faciliteert en stimuleert. Het welslagen van het invoeringsproces hangt uiteindelijk af van de daadkracht en het beleid van de school. Daarom is het van groot belang dat het landelijk beleid oog heeft voor en aansluit bij het verloop van het invoeringsproces op schoolniveau. Met dit beeld voor ogen zijn de onderwijskundige prioriteiten bepaald. 3.1 Landelijke centrale examens. In de afgelopen maanden heeft vooral de discussie over het toekomstige niveau van de basisberoepsgerichte leerweg centraal gestaan in het invoeringsproces. In de overleggen met de Kamer is dit onderwerp uitgebreid aan de orde geweest. In de discussie is een aantal randvoorwaarden voor het invoeringsbeleid geformuleerd: Het niveau van de examenprogramma s van de basisberoepsgerichte leerweg moet voldoen aan de regel: 80% van de leerlingen moet in 80% van de onderwijstijd de basisberoepsgerichte leerweg met succes kunnen afsluiten; Aan de landelijke invoering van een centraal examen (over ongeveer eenderde van het examenprogramma per vak) gaat een tweejarige pilot vooraf. Deze richt zich op de ontwikkeling en afname van proefexamens voor de vakken of programma s waarvoor een centraal examen nieuw is: de algemene vakken voor de basisberoepsgerichte leerweg en de beroepsgerichte programma s van de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg en de gemengde leerweg. In de eerste plaats gaat het om de geschiktheid van de examens voor de doelgroep. Daarnaast staat de organisatie van het centraal examen in de scholen centraal. Er zijn 20 scholen betrokken bij de pilot. In 2001 en 2002 zullen de ontwikkelde examens op deze scholen worden afgenomen volgens de regels van een centraal examen. In het verlengde van deze pilot zal het centraal examen in ieder geval het eerste jaar van de landelijke invoering (examenjaar ) nog geen bindende normering kennen voor de vakken en programma s die bij de pilots zijn betrokken. In dat jaar zal gewerkt worden met een landelijke referentienorm waarvan scholen kunnen afwijken. Als de uitkomsten daar aanleiding toe geven zal dit beleid voor de examens in het schooljaar worden verlengd. Invoering van een bindende normering zal pas plaatsvinden als dat verantwoord is. De overgang van de oude landelijke vbo-examens naar de nieuwe centrale examens wordt stapsgewijs gemaakt: - de landelijke vbo-examens in de algemene vakken van de komende 2 jaar (2001 en 2002) komen voor het overgrote deel overeen met de nieuwe examens in 2003; - voor die beroepsgerichte programma s, waarvan de examens vrijwel overeenkomen met de nieuwe examens, zullen de komende 2 jaar de landelijke B- (respectievelijk C-) examens grotendeels uit dezelfde opgaven bestaan als de proefexamens in de pilots. Daarmee kunnen alle scholen die deelnemen aan de landelijke schoolexamens ervaring opdoen met de wijze van examinering en de landelijke examennormen; - voor een aantal vakken (geschiedenis, economie, Frans, intrasectorale programma s, landbouwprogramma s en de beroepsgerichte programma s van de gemengde leerweg) is niet eerder een landelijk examen ontwikkeld. Voor deze vakken worden de komende jaren voorbeeldexamens beschikbaar gesteld (vanaf 2001). In 2002 zullen ze ook als proefexamen worden aangeboden. 3.2 Schoolexamens 9

10 In de nieuwe examensystematiek zullen scholen bij het schoolexamen werken met Plannen van Toetsing en Afsluiting (PTA s), examendossiers en het sectorwerkstuk. Het betreft hier al in gang gezet beleid, dat de komende twee jaar wordt voortgezet: De in 1999 gestarte sleutelnetwerken examendossier vmbo en sectorwerkstuk worden gecontinueerd. In het netwerk examendossier vmbo ontwikkelen scholen voorbeelden van PTA s die aansluiten bij de mogelijkheden van de school. Ook worden voorbeelden ontwikkeld van examendossiers en van praktische opdrachten en handelingsopdrachten die daar een onderdeel van zijn. Het netwerk sectorwerkstuk onderzoekt de manier van werken bij het sectorwerkstuk. Het sectorwerkstuk vereist nieuwe vormen van samenwerking bij de organisatie, de begeleiding en de beoordeling. De producten van de beide netwerken en de pilot komen voor de scholen beschikbaar via de internetsite die alle informatie bundelt over de inrichting van het vmbo, examenprogramma s, toetsing en examinering. De komende twee jaar zal de site voortdurend worden aangevuld met recente informatie en nieuwe voorbeelden en handreikingen voor docenten en schoolmanagement. Daarnaast schenkt het project Scholen in vmbo (paragraaf 5.1) veel aandacht aan dit type ontwikkelingen. Er wordt een toetsenbank ontwikkeld waarin voorbeelden van schoolexamens beschikbaar komen voor de beroepsgerichte vakken. 3.3 Leer-werktrajecten In het plan van aanpak Aan de slag met onderwijskansen dat in het overleg van 19 juni met de Kamer is besproken, is de introductie van leer-werktrajecten in de basisberoepsgerichte leerweg aan de orde gesteld. Samen met dit invoeringsplan ontvangt de Kamer een uitwerkingsnotitie. Afhankelijk van het overleg over deze voorstellen met de Kamer zal de introductie van de leer-werktrajecten onderdeel zijn van het brede invoeringsbeleid vmbo. De eerste leerlingen gaan in het schooljaar naar het derde leerjaar vmbo en de introductie van de leer-werktrajecten zal daarmee moeten sporen. De volgende activiteiten zijn nodig om de start van leer-werktrajecten in het schooljaar te realiseren: wijziging van wet- en regelgeving om vormgeving leer-werktrajecten mogelijk te maken en het vormgeven van het toezichtsbeleid door de Inspectie; sluiten van een convenant met de Landelijke Organen Beroepsonderwijs voor hun inzet en bijdrage om bij bedrijven de leer-werkplekken te verwerven en te kwalificeren; vergroten van de betrokkenheid van het regionale en het landelijk georganiseerd bedrijfsleven, in landelijke en regionale projecten en het versterken van de samenwerking vmbo-roc. Het stimuleren van regionale afspraken tussen vmbo-scholen en de RMC-functie in het kader van het regionale beleid voor voortijdig schoolverlaten (zie ook paragraaf 4.2 en 4.3); experimenteel vormgeven van leer-werktrajecten door scholen in de vier grote steden vanaf schooljaar in het kader van Aan de slag met onderwijskansen. 3.4 Leermiddelen Voor een goede invoering van het vmbo op schoolniveau is het belangrijk om tijdig over methodes te beschikken die gebaseerd zijn op de nieuwe examenprogramma s. In het schooljaar beginnen de eerste leerlingen aan de leerwegen. Dat betekent dat uiterlijk in het voorjaar van 2001 nieuwe leermiddelen beschikbaar moeten zijn, zodat docenten kennis kunnen nemen van de nieuwe inhouden en een verantwoorde keuze kunnen maken. 10

11 De projectorganisatie vmbo volgt nauwgezet de activiteiten van de educatieve uitgevers en andere organisaties die boeken uitgeven voor het vmbo. Sinds eind 1999 overleggen de projectorganisatie, de vereniging voor onderwijsmanagement in het voortgezet onderwijs(vvo) en de inspectie maandelijks met de gemeenschappelijke educatieve uitgevers (GEU). Met de GEU is afgesproken een overzicht te maken van alle methodes voor het vmbo die zij uitgeven. Daarbij gaat het om uitgaven voor alle leerwegen. Een definitieve lijst komt beschikbaar in september 2000 (een conceptoverzicht is bijgevoegd in bijlage3). De GEU zijn van plan om op de nationale onderwijstentoonstelling in februari 2001 alle methodes te presenteren die de bijlage noemt, óók de methodes die volgens het schema iets later leverbaar zijn. Zij organiseren ten tijd van de nationale onderwijstentoonstelling methodekeuzeconferenties voor docenten van algemene vakken en beroepsvoorbereidende vakken. Ook de komende maanden overlegt de projectorganisatie vmbo intensief met de GEU en andere instellingen die leermiddelen uitgeven voor het vmbo, over de begeleiding van docenten en schoolleiding bij de keuze voor leermiddelen. Aparte acties worden georganiseerd om boeken uit te geven die niet worden geleverd door educatieve uitgevers maar door anderen. Bij het scholingstraject "Scholen in vmbo zal in september een vademecum verschijnen met alle noodzakelijke informatie voor een goed invoeringstraject. Hierin wordt een lijst met beschikbare leermiddelen opgenomen. Voor de beroepsgerichte vakken in de sector techniek en voor een aantal intrasectorale programma's worden leermiddelen uitgegeven door andere dan de bij de GEU aangesloten uitgevers. Mocht de markt niet voorzien in leermiddelen voor bepaalde vakken, dan zal een voorstel worden ontwikkeld om deze leermiddelen alsnog te ontwikkelen. 3.5 Landelijke indicatiestelling praktijkonderwijs en leerwegondersteunend onderwijs Vanaf schooljaar 1999/2000 toetsen de 16 regionale verwijzingscommissies (RVC's) de dossiers van leerlingen die voor leerwegondersteunend onderwijs of praktijkonderwijs in aanmerking willen komen. Op basis van een advies van Smets en Hover zijn de criteria begin 1999 vastgesteld om de oude doelgroep leerlingen in het lom, ivbo en mlk om te zetten naar het leerwegondersteunend onderwijs en het praktijkonderwijs. De RVC s adviseren of een leerling toelaatbaar is tot het praktijkonderwijs of leerwegondersteunend onderwijs. Wát de leerling aan extra zorg nodig heeft (het handelingsplan), wordt vastgesteld door (het samenwerkingsverband van) de school waar de leerling wordt geplaatst. Transparantie Door de invoering van deze criteria kunnen scholen hun zorgaanbod beter afstemmen op de behoefte van de leerling. De criteria geven namelijk voor het eerst inzicht in de kenmerken van leerlingen die door scholen als zorgleerling worden aangemerkt. Alle partijen ervaren deze transparantie als een groot winstpunt. Evaluatie 11

12 De indicatiestelling is vanaf de start gemonitord door het SCO Kohnstamm Instituut. Uit het rapport Omgaan met criteria (oktober 1999) blijkt onder meer dat in het eerste jaar 68% van de aangemelde leerlingen op basis van de criteria toelaatbaar werd geacht voor praktijkonderwijs. Voor het leerwegondersteunend onderwijs kreeg slechts 42% van de leerlingen op basis van de criteria een positief advies. Voor schooljaar 1999/2000 zijn de beoordelingen van de dossiers door de RVC's dan ook als adviezen en niet als beschikkingen behandeld. De criteria zijn op basis van de ervaringen en evaluatie van het eerste adviesjaar bijgesteld. Om de scholen en RVC's te laten wennen aan de procedure en de bijgestelde criteria, komt er een tweede adviesjaar. Scholen en RVC's hebben de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een zorgvuldige procedure. De Kamer heeft tijdens het AO van 16 februari 2000 ingestemd met deze procedure en de bijgestelde criteria. Net als vorig jaar verschijnt in oktober de evaluatie voor schooljaar 2000/2001, gevolgd door een beleidsreactie. De beleidsreactie gaat ook in op het volume van de doelgroep voor leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs en op de onderzoeken die in opdracht van het veld zijn verricht (het rapport uit Amsterdam naar risicoleerlingen en het rapport Zicht op zorg van het samenwerkingsverband Voorne-Putten-Roozenburg). Criteria en zorgbudget In het voorstel voor het zorgbudgetmodel nemen de beschikkingen van de RVC's een belangrijke plaats in. De evaluatie vormt de basis om de criteria en de procedure bij te stellen voor het derde jaar van indicatiestelling. Daarbij staan zorgvuldigheid en het belang van de leerling voorop. Om scholen op tijd te informeren over de (gewijzigde) criteria, worden de criteria en procedure voor 1 januari 2001 vastgesteld. Ze worden afgestemd met de criteria die voor leerlinggebonden financiering worden geformuleerd. Uit de evaluatie van oktober zal blijken of verdere bijstelling van de criteria nodig is voor schooljaar 2001/ Praktijkonderwijs Geleiding naar de arbeidsmarkt In januari 2001 gaat het ESF-project Geleiding naar de arbeidsmarkt voor praktijkonderwijs van start. In dit project worden leerlingen vóór en nadat zij de school verlaten begeleid om te voorkomen dat ze de aansluiting missen met de arbeidsmarkt. Het project sluit hiermee aan bij de ideevorming in de sector zoals geformuleerd in Praktijkonderwijs in de steigers. 12

13 Praktijkonderwijs in de steigers De Vereniging Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs (VLWP) heeft eind 1999 het meerjarenplan Praktijkonderwijs in de steigers opgesteld. Het doel daarvan is het praktijkonderwijs in het Nederlandse onderwijssysteem een eenduidig en herkenbaar gezicht te geven. Het VLWP heeft in maart 2000 de referentiegroep Praktijkonderwijs in de steigers geïnstalleerd. Hierin zitten schoolleiders, vertegenwoordigers van de projectorganisatie vmbo, de inspectie en het MKB. De referentiegroep zal de komende jaren de producten en diensten op elkaar afstemmen die al voor het praktijkonderwijs zijn ontwikkeld en nieuwe projecten hierop laten aansluiten. Deze producten en diensten zijn in zes activiteitenclusters ingedeeld: toelating en toelaatbaarheid; leer- en hulpmiddelen; sociale en communicatieve vaardigheden; stage en toeleiding naar de arbeidsmarkt; organisatie en management; omgevingsmanagement. Vanaf augustus 2003 worden de ontwikkelde producten systematisch ingevoerd in het praktijkonderwijs. 3.7 Overige aspecten van het landelijke onderwijskundig invoeringsbeleid Pilots en sleutelnetwerken De pilots voor de leerwegen zijn opgezet om een aantal nieuwe onderdelen binnen de leerwegen praktisch uit te werken. Hierbij zijn scholen intensief betrokken. De pilots hebben vooral tot doel aanwijzingen te vinden voor de lespraktijk: ze moeten de inhoud van de examenprogramma's binnen het bereik brengen van leerlingen die gekozen hebben voor de basisberoepsgerichte leerweg. Vanaf schooljaar 1999/2000 hebben scholen de mogelijkheid om deel te nemen aan sleutelnetwerken rond thema s die de overheid heeft geagendeerd. Omdat de pilots en sleutelnetwerken afhankelijk van de thema s hun eigen tijdpad hebben, worden ze hieronder afzonderlijk kort beschreven. OCenW zal de resultaten van de pilots en sleutelnetwerken via de onderwijsondersteunende instellingen en het scholingstraject scholen in vmbo verspreiden onder alle scholen. Pilot integratie algemeen vormende beroepsvoorbereidende vakken De pilot algemeen vormende beroepsvoorbereidende vakken, die begeleid wordt door het APS, heeft tot doel de meer concrete en praktische uitwerking van onderwijsprogramma's te bevorderen door de algemeen vormende en beroepsvoorbereidende vakken te integreren. De Universiteit Twente en de TH Eindhoven ontwerpen een model dat docenten kunnen gebruiken om een onderwijsbenadering te ontwikkelen waarin de integratie van algemeen vormende beroepsvoorbereidende vakken gestalte krijgt. Dit model wordt in november gepubliceerd. Er doen 12 scholen mee aan de pilot, waaronder één land- en tuinbouwschool. Doordat sommige scholen daarnaast al in netwerken opereren is het feitelijk aantal deelnemende scholen 25 à 30. De deelnemende scholen zijn per september 1998 gestart met de pilot, die een looptijd heeft van 2 jaar. Een aantal projecten uit de pilot wordt in schooljaar 2000/2001 voortgezet. 13

14 Pilot pedagogisch didactische werkwijze intrasectorale programma's De pilot pedagogisch didactische werkwijze intrasectorale programma s is opgezet om een aangepaste didactiek te ontwikkelen waarmee leerlingen van de basisberoepsgerichte leerweg onderwijs kunnen volgen in een van de intrasectorale programma's. Aan dit project nemen acht scholen deel. Aan elke school zijn twee monitorscholen aangehaakt om de uitgewerkte resultaten te toetsen. In totaal gaat het dus om 24 scholen. De pilot, die geleid wordt door het KPC, is gestart op 1 september In de zomer van 2000 worden de deelnemende scholen geëvalueerd door het KPC en de projectorganisatie vmbo. De pilot heeft een looptijd van twee jaar. Tussentijdse resultaten komen begin 2001 beschikbaar vanwege de instroom van leerlingen in leerjaar 3 in schooljaar 2001/2002. Pilot praktische sectororiëntatie Praktische sectororiëntatie (PSO) is bedoeld voor leerlingen met meer praktisch gerichte leerbehoeften in de eerste twee leerjaren van het vmbo en draagt bij aan een gefundeerde keuze voor een van de sectoren in de leerwegen. Het programma voor PSO is daarom gerelateerd aan de inhouden van de beroepsgerichte programma's in de bovenbouw van het vmbo. Aan de pilot doen 9 scholen mee. Zij werken onderdelen van het leerplan uit en toetsen dit aan de alledaagse schoolpraktijk. De pilot is in september 1999 van start gegaan en wordt geleid door de SLO, in samenwerking met het APS. In augustus 1999 is de SLO met een voorbeeldleerplan gekomen voor scholen die praktische sectororiëntatie willen aanbieden. Inmiddels is ook een brochure voor de scholen verschenen met informatie over praktische sectororiëntatie. VVO-vmbo-netwerk Het VVO-vmbo-netwerk valt onder verantwoordelijkheid van de VVO en heeft drie hoofdactiviteiten: het ondersteunen van de invoering en implementatie van het vmbo in de periode ; de overdracht van opbrengsten van de pilots naar het schoolmanagement in het voortgezet onderwijs; samenwerken met de Nederlandse Vereniging voor Schooldecanen op het gebied van determinatie van leerlingen naar de verschillende leerwegen. Zorgpilots Vanaf het schooljaar was er de eerste mogelijkheid voor samenwerkingsverbanden en scholen om in te tekenen op de pilot-projecten hulpstructuur en arbeidsmarktgerichte leerweg. In dat schooljaar zijn 28 pilot-projecten gestart. De pilot-projecten uit de eerste tranche kunnen worden beschouwd als voorlopers in de ontwikkelingen van het leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs. Vanaf het schooljaar volgde de tweede mogelijkheid voor samenwerkingsverbanden en scholen om deel te nemen aan pilot-projecten zorg. Deze tweede tranche pilot-projecten was gericht op de drie hoofdlijnen uit de inmiddels aangenomen vmbo-wetgeving: het leerwegondersteunend onderwijs, het praktijkonderwijs en de functie van de indicatiestelling. In totaal werden 51 pilot-projecten uitgevoerd. De pilot-projecten uit de eerste tranche zijn afgelopen, de tweede tranche loopt in december 2000 af. De projectorganisatie vmbo zal begin 2001 een serie overdrachtsconferenties organiseren over de resultaten van de pilots, waarbij alle samenwerkingsverbanden zich kunnen informeren over de bereikte resultaten en de processen en randvoorwaarden die daartoe hebben geleid. 14

15 Vrije netwerken Om de vernieuwing te stimuleren zijn door het departement middelen beschikbaar gesteld voor zogenaamde vrije netwerken. In de vrije netwerken onderzoeken scholen zelf -via allerlei vormen van collegiaal leren, collegiale uitwisseling en gezamenlijke ontwikkeling - hoe ze de vernieuwingen op hun werkvloer gestalte kunnen geven. De netwerken houden zich met een grote verscheidenheid aan thema's bezig die de scholen zelf kunnen bepalen. De belangrijkste thema's zijn: aansluiting vmbo-roc en doorlopende leerlijnen, invoering van ict in het onderwijs, leerlingbegeleiding, werken met kernteams en implementatie vmbo. In het schooljaar is de eerste tranche (augustus 1999 tot augustus 2001) van de netwerken gestart. Deze tranche bestaat uit 24 netwerken waaraan in totaal 176 scholen meedoen. Voor de tweede tranche (augustus 2000 tot augustus 2002) is de belangstelling groot. Het kabinet is van plan om uit de regeerakkoordmiddelen vernieuwing vo middelen beschikbaar te stellen voor een derde tranche, die in augustus 2001 zou starten. Besluitvorming hierover vindt dit najaar plaats. Ict in het vmbo Voor de ontwikkeling van de vernieuwingen in het vmbo is ict een belangrijk hulpmiddel, zowel voor de docenten als voor de leerlingen. Binnen de hoofdlijnen van het ict-beleid (zoals neergelegd in de nota Onderwijs on line, 1999) worden onderdelen meer specifiek uitgewerkt voor vmbo.in dit verband kunnen de volgende onderdelen worden vermeld. VICTO-project In dit project, waarvan de leiding ligt bij de SLO, zijn relaties gelegd tussen de ict-eindtermen per sector (techniek, zorg en welzijn, landbouw en economie) en de benodigde inventaris en scholing van docenten. Per sector wordt een pakket software, hardware en leermaterialen opgeleverd, waarmee leerlingen zelfstandig kunnen werken. Verder worden opgeleverd: een inventarisadvies voor ict-werkplekken, handreikingen, leerboeken inclusief courseware en een educatieve schil voor de koppeling van softwarepakketten en nascholingspakketten. In het najaar van 2000 zijn de pakketten beschikbaar. Daarna zal informatie over VICTO op brede schaal worden verspreid. VICTO heeft vooralsnog betrekking op de beroepsgerichte vakken. In een volgende stap wordt ontwikkelwerk verricht om beroepsgerichte vakken en algemene vakken te integreren. Platform ict-beleid vmbo Doel van dit platform is om door middel van publicaties, discussiebijdragen, seminars en contacten met ict-netwerken bouwstenen aan te leveren voor een ict-aanpak in het vmbo. Subsidieregeling projecten Deze subsidieregeling stimuleert ontwikkel- en netwerkprojecten in het onderwijsveld. Bij de beoordeling van de aanvragen wordt aangesloten op de beleidsprioriteiten waaronder het vmbo. Deze regeling is geldig voor het jaar Uit de evaluatie van deze regeling zal blijken of de regeling moet worden aangepast voor het jaar Project zorg en welzijn Dit project wordt binnenkort afgerond. Het is gericht op de ontwikkeling van ict in de sector zorg en welzijn en wordt op 20 scholen beproefd. Vrije netwerken en ict Enkele van de vrije netwerken werken aan het thema ict. Over de ervaringen van de netwerken wordt gerapporteerd in bovenvermeld Platform ict 15

16 Expertisecentrum beroepsgerichte vakken Het expertisecentrum is op verzoek van OCenW in 1998 gestart bij de Fontys-Hogescholen. Het expertisecentrum is gevraagd het begrip digitale leeromgeving uit te diepen en een standaard te ontwerpen voor aansluiting op verschillende leeromgevingen die in verschillende projecten ontwikkeld zijn voor het vmbo. 16

17 Hoofdstuk 4 Samenwerking Bij de invoering van vmbo vormt de samenwerking met derden een belangrijke succesfactor. Dit hoofdstuk beschrijft hoe in het invoeringsbeleid de verschillende vormen van samenwerking worden bevorderd. 4.1 De samenwerking in de zorg Op dit moment zijn er 84 samenwerkingsverbanden, waarvoor afzonderlijk in de statusrapportage de actuele stand van samenwerking op een drietal terreinen (zorg, leerwegen en infrastructuur) is weergegeven. Met de projectorganisatie vmbo en het Bestuurlijk Steunpunt is overeengekomen dat beide organisaties gezamenlijk per samenwerkingsverband een maatwerkbegeleiding formuleren. Vertrekpunt daarvoor zijn de statusrapportages. Kwaliteitsbeleid Zorg Het leerwegondersteunend onderwijs is bedoeld om leerlingen met extra ondersteuning één van de vier leerwegen te laten volgen en met een diploma af te laten sluiten. Voor de groep nieuwkomers - de anderstalige leerlingen die korter dan 1 jaar in Nederland zijn - wordt voorgesteld om ze een apart voortraject te laten volgen. Het doel hiervan is de leerlingen voor te bereiden op instroom in het reguliere onderwijs en duidelijk te krijgen welk regulier onderwijs voor de leerling het meest geschikt is. In het leerwegondersteunend onderwijs komt bij uitstek de integratie van het speciaal onderwijs in het regulier onderwijs tot uiting. In de afgelopen twee jaren is in de zorgpilots de kwaliteit en vormgeving van het leerwegondersteunend onderwijs gestimuleerd. De integratie van het speciaal onderwijs in het regulier voortgezet onderwijs betekent zorgverbreding binnen het regulier onderwijs. In de afgelopen twee jaren is binnen het landelijk beleid voor zorgpilots de kwaliteit van de zorg gestimuleerd. Alle samenwerkingsverbanden die aan de pilots hebben deelgenomen, geven aan dat de deelname aan de pilots een bevorderende factor is voor hun samenwerking en de kwaliteit van de zorg. Om dit pilotbeleid verder uit te werken komt er een landelijk kwaliteitsproject waarin alle samenwerkingsverbanden deelnemen. Doel van het landelijk kwaliteitsproject is landelijke kwaliteitsstandaarden te ontwikkelen die als voorbeelden kunnen werken voor nieuwe vormen van leerwegondersteunend onderwijs. Deze standaarden kunnen worden gebruikt om de zorg op het niveau van de school en het samenwerkingsverband in te richten, te organiseren en uit te voeren. Voor dit project worden extra middelen ingezet. Voor 2000 is 10 miljoen gulden beschikbaar. Daarnaast zijn voor dit onderdeel extra middelen beschikbaar na amendement op de eerste suppletoire begroting Hierover vindt in augustus definitieve besluitvorming plaats. De start van het project is voorzien voor het najaar van Ter voorbereiding van het kwaliteitsproject heeft op 19 juni 2000 onder auspiciën van de Kwaliteitsgroep van het Technisch Overleg de conferentie Koersen op kwaliteit plaatsgevonden. In deze conferentie is het voorstel (zie rapportage zorgbudget) aan de orde geweest om de kwaliteit van de zorg te stimuleren via een programma van eisen. Na de zomervakantie worden nader uitgewerkte voorstellen besproken. De resultaten van het landelijk kwaliteitsproject zijn de input voor de ontwikkeling van kwalitatieve eisen. In het kwaliteitsproject is de afstemming met WSNS een belangrijk aandachtspunt. 17

18 Zorgbudget Uit de monitorrapportage blijkt dat de samenwerking in de samenwerkingsverbanden en in het bijzonder de institutionele integratie van het svo/lom wordt belemmerd door de onduidelijkheid rond de uitwerking van het zorgbudget en het invoeringstraject. In een aparte rapportage aan de Tweede Kamer zijn de voorstellen voor de vormgeving van het zorgbudget geformuleerd (kenmerk VO/FB/00/27098). De budgettaire omschakeling van oud naar nieuw zal gefaseerd verlopen. In het invoeringsbeleid van het zorgbudget ligt de nadruk op intensieve voorlichting aan scholen. Het voorlichtingsbeleid wordt samen met de organisaties in het Technisch Overleg uitgewerkt. De gedachten gaan daarbij uit naar een aanpak waarbinnen de onderwijsorganisaties een actieve rol kunnen spelen, bijvoorbeeld door de infrastructuur te gebruiken van het Bestuurlijk Steunpunt. Integratiebeleid svo/lom In de monitorrapporten van 1999 en 2000 en uit signalen uit het svo/lom-veld wordt duidelijk dat de institutionele integratie van het svo/lom in het regulier voortgezet onderwijs niet zo spoedig verloopt als verwacht mag worden gezien de uiterste datum van integratie (1 augustus 2002). Door de nieuwe zorgbudgetvoorstellen valt de belangrijkste belemmering (onduidelijkheid over landelijk beleid en bekostiging) weg. De vraag is vervolgens of daarmee de integratie van het svo/lom in het voortgezet onderwijs in de resterende jaren van het overgangsbeleid ( ) kan worden afgerond. In dit verband is de informatie uit de monitor 2000 relevant. De medewerkers van het Bestuurlijk Steunpunt en de consulenten van de projectorganisatie vmbo hebben het volgende vastgesteld: Het aantal formele aanvragen tot fusie (13 stuks) is beperkt. Dit wil niet zeggen dat er binnen samenwerkingsverbanden geen voorbereidende gesprekken zijn gevoerd en afspraken zijn gemaakt; Uit de statusrapportages blijkt dat in 50 samenwerkingsverbanden de facto reeds overeenstemming bestaat over de institutionele integratie van het svo/lom. Het feit dat er geen helderheid is over het zorgbudget weerhoudt zowel vo- als svo/lom-scholen van de laatste formele stap; In een aantal samenwerkingsverbanden is volgens de medewerkers van het Bestuurlijk Steunpunt en de projectorganisatie vmbo sprake van daadwerkelijke stilstand. Op basis van de regionale statusrapportage van een samenwerkingsverband zullen medewerkers van de projectorganisatie vmbo en het Bestuurlijk Steunpunt gezamenlijk bepalen welke acties en interventies nodig zijn binnen het samenwerkingsverband zodat integratie svo-lom is gerealiseerd voor de einddatum, 1 augustus Samenwerking vmbo - roc Het belang van goede samenwerking tussen vmbo-scholen en roc's is onderstreept. In de brief van 16 mei 2000 over samenwerking vmbo-roc (kenmerk VO/BOB/00/19158) is het streven verwoord de komende twee jaar een landelijk dekkend geheel van samenwerking tussen vmbo-scholen en roc's te realiseren. Het betreft hier inhoudelijke samenwerking binnen de huidige wettelijke mogelijkheden. Speerpunten voor deze samenwerking zijn: programmatische aansluiting en doorstroom van vmbo naar roc's. Het landelijk kader hiervoor ligt vast in het voorstel voor de doorstroomregeling van 4 april 2000 (regeling 'nadere 18

19 vooropleidingseisen WEB). Bij de toegezonden stukken vindt u het voorstel dat is opgesteld door de Bve Raad, AOC-raad, Colo en de VVO, vergezeld van een reactie van OCenW. Verder wordt met de Bve Raad overlegd over mogelijke vrijstellingen voor leerlingen; vormgeven van leer-werktrajecten waarin een doorlopende leerroute voor individuele leerlingen de voorwaarde is; afstemming over infrastructuur, organisatie en personeel. Om een landelijk dekkend netwerk te bevorderen van regionaal samenwerkende vmbo-scholen en roc s, moet het invoeringsbeleid vmbo en het bve-beleid met elkaar worden afgestemd. Voor het landelijke invoeringsbeleid vmbo vormt de samenwerking tussen vmbo-scholen en roc's binnen verschillende beleidstrajecten een belangrijk aandachtspunt. Dit geldt voor: Het actieprogramma Versterking vmbo waarin ook het thema samenwerking met het roc is opgenomen; De versterking van de infrastructuur waarin het roc een educatieve partner kan zijn; De leer-werktrajecten waarin het roc een belangrijke rol speelt voor startkwalificaties; De regionale afspraken over doorstroom van vmbo naar roc. Een deel van de impulsmiddelen voor het middelbaar beroepsonderwijs wordt ingezet om de programmatische en pedagogisch-didactische aansluiting van het roc op het vmbo te verbeteren. Dit najaar zal voor het onderwijsveld een brochure verschijnen die het landelijk beleid voor samenwerking tussen vmbo en roc toelicht en scholen informeert over de ruime wettelijke mogelijkheden die er zijn voor samenwerking. 4.3 Samenwerking vmbo bedrijfsleven - Investeringsimpuls leerwegen Bij invoering van de leerwegen lopen de scholen aan tegen (her)inrichting van lokalen en huisvesting, investeringen in inventaris voor onder meer modernisering van materiaal in de klas. In de Voorjaarsnota 2000 heeft het Kabinet extra middelen vrijgemaakt voor investeringen in het beroepsonderwijs. Voor het vmbo is dit jaar in totaal 78 miljoen gulden beschikbaar. De inzet van de middelen is gekoppeld aan het actieprogramma 'Versterking vmbo'. De sociale partners hebben de intentie uitgesproken in het vmbo te willen investeren (cofinanciering). Daarom is gekozen voor een meerjarige projectmatige aanpak en uitvoering van het actieprogramma. De doelstelling is de komende jaren te investeren in alle afdelingen en intrasectorale programma s van het vmbo. Investeringsimpuls leerwegen Het actieprogramma 'Versterking vmbo' is de Tweede Kamer toegezonden. Het is met steun van de landelijke sociale partners opgesteld en bevat uitgangspunten voor intensivering van de samenwerking tussen het vmbo en het (georganiseerde) bedrijfsleven. Het actieprogramma onderscheidt drie soorten projecten: Landelijke projecten per afdeling of gecombineerd voor afdelingen (intrasectoraal), waarop alle scholen voor vmbo kunnen intekenen (met als voorwaarde dat de school de desbetreffende afdeling in huis heeft); Regionale projecten die zich richten op het vormen van netwerken van scholen en het lokale bedrijfsleven; Innovatieve projecten. 19

20 Een deel van hierboven genoemde extra middelen uit de Voorjaarsnota, zullen worden ingezet om projecten binnen dit actieprogramma te financieren. Met de sociale partners wordt daarbij gestreefd naar cofinanciering. Op 31 mei 2000 heeft een startconferentie plaatsgevonden. Aanwezig waren de platforms vmbo (samenwerkingsverbanden voor de beroepsgerichte vakken vmbo), besturen van scholen, vertegenwoordigers van branches en bedrijfstakken, centrale organisaties van werkgevers en werknemers, landelijke organen beroepsonderwijs en de Stichting Axis. Op deze conferentie is gesproken over de inrichting, organisatie en uitvoering van het actieprogramma. De startconferentie stond in het teken van een snelle planvorming die het mogelijk moet maken de in 2000 beschikbare middelen hetzelfde jaar nog in te zetten voor projecten die door het onderwijsveld en branches worden gedragen. Hieronder worden de verschillende soorten projecten kort toegelicht. Landelijke projectvoorstellen De platforms vmbo werken de landelijke projectvoorstellen uit. Hierbij zijn twee voorwaarden geformuleerd: de voorstellen worden in overleg met de branches ontwikkeld of, als de branche 'ontbreekt', met representatieve vertegenwoordigers (bijvoorbeeld de landelijke organen beroepsonderwijs); de voorstellen worden gedragen door de branches, wat onder meer tot uitdrukking komt in vormen van cofinanciering van de projecten. Begin juli 2000 waren alle platforms bezig landelijke projectvoorstellen te ontwikkelen. Deze informatie is bevestigd door de branches. Naar verwachting zullen platforms en branches voor 15 juli 2000 hun projectvoorstellen voor alle beroepsgerichte afdelingen van het vmbo indienen bij het departement. Belangrijkste criteria bij beoordeling van de voorstellen zijn: duurzaamheid van de investering; betrokkenheid bedrijfsleven en cofinanciering; daadwerkelijke vernieuwing. Deze komt op schoolniveau tot uitdrukking in bijvoorbeeld de combinatie van pedagogisch-didactische vernieuwing, integratie van theorie en praktijk, moderne organisatie en inrichting van leerprocessen en de daaraan gekoppelde herinrichting van lokalen en outillage. Scholen zullen zo spoedig mogelijk (augustus/september) worden geïnformeerd over de toegekende landelijke projecten en kunnen zich vervolgens voor deze projecten inschrijven. De projectvoorstellen zijn grotendeels meerjarig. Platforms en branches die - gezien het korte tijdpad - in de eerste ronde geen landelijke projectvoorstellen op tafel konden leggen, kunnen in de tweede ronde (voorjaar 2001) een aanvraag indienen. Regionale projecten. De regionale projecten zullen netwerken vormen van scholen en het lokale bedrijfsleven. In augustus zal eerst een beperkt aantal pilots worden gestart om een aantal inhoudelijke thema's te verkennen en om te komen tot een format voor de aanvraag van de regionale projecten. Eind 2000 kunnen scholen via het ontwikkelde format aanvragen indienen voor regionale projecten. Deze projecten zullen in augustus 2001 van start gaan. Innovatief project Axis 20