Burgers pakken zwerfafval aan: de participatiesamenleving in de praktijk
|
|
- Bernard van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Burgers pakken zwerfafval aan: de participatiesamenleving in de praktijk Succesvolle burgerparticipatie bij zwerfafvalprojecten Sinds de troonrede van 2013 is het begrip participatiesamenleving een ingeburgerd begrip, al wordt over de invulling verschillend gedacht. De kern is dat mensen die hiertoe in staat en voldoende gemotiveerd zijn, de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven en leefomgeving nemen. Het opruimen van zwerfafval is een voor velen duidelijk herkenbare activiteit als voorbeeld van meedoen aan de samenleving. Public Result heeft in het kader van het Focusprogramma Zwerfafval van Gemeente Schoon in ruim 25 gemeenten ca. 50 projecten Uitgevoerde projecten Thema Aantal Regievoering 11 Coaching ambtelijke organisatie 3 Beloningssystemen 2 Bewoners 21 Ondernemers 13 Scholen 9 Lespakketten participatie 5 uitgevoerd om gemeenten, bewoners, ondernemers en scholen te ondersteunen bij de aanpak van zwerfafval. De focus lag hierbij op participatie van burgers. Deze projecten hebben in de eerste plaats geleid tot praktische oplossingen voor het zwerfafvalprobleem in de gemeenten.daarnaast is kennis opgedaan over de wijze waarop het samenspel tussen burger en overheid vorm gegeven kan worden, zowel op het terrein van zwerfafval als op andere vlakken van de participatiesamenleving. In deze publicatie wordt aan de hand van de projecten die we hebben uitgevoerd per thema ingegaan op onze ervaring. De volgende thema s komen aan de orde: regievoering, beloningssystemen, bewonersparticipatie, het betrekken van ondernemers en tot slot samenwerking met scholen en leerlingen. Achterin deze publicatie is een overzicht van alle zwerfafvalprojecten toegevoegd en de methodiek die is opgezet: de routeplanner. Regie door gemeente In veel projecten zijn we de vraag van gemeenten tegengekomen hoe en soms zelfs of de regie moet worden gevoerd bij initiatieven van bewoners, ondernemers en scholen om zwerfafval op te ruimen. Soms is deze vraag expliciet gesteld, in andere projecten blijkt de vraag op de achtergrond steeds mee te spelen. Door de veranderende verhoudingen tussen overheid en burger en door de bezuinigingsopgave blijkt het noodzakelijk te zijn dat gemeenten hun regierol onder de loep nemen en aanpassen. Dat raakt veel facetten van beleids- en bedrijfsvoering: van beleids- en strategieontwikkeling tot stijl van besturen en managen, maar ook de inzet van instrumenten en communicatie met de burger. In meerdere gemeenten zijn we dieper ingegaan op de regierol: in Amsterdam hebben we voor het stadsdeel Noord aangegeven hoe de omslag gemaakt kan worden van een sterke focus op handhaving, naar het stimuleren van bewonersinitiatieven en zelfbeheer, voor het Oude Noorden in Rotterdam is nagegaan hoe minder makkelijk te bereiken doelgroepen geactiveerd kunnen worden, in dit geval jongeren en allochtone vrouwen, in Kampen stond de inzet van ondernemers en bewoners om het centrum schoon te houden centraal, in Bergen op Zoom is de huidige en gewenste rol van de betrokken afdelingen breed doorgelicht en in de gemeente Utrechtse Heuvelrug tot slot heeft de nadruk gelegen op de operationele uitwerking van de regierol inclusief concrete taakomschrijvingen voor de betrokken medewerkers en de benodigde ambtelijke capaciteit.
2 Voor de gemeente Bergen op Zoom hebben we een analyse gemaakt van de huidige regierol en vervolgens samen met de medewerkers van de gemeente invulling gegeven aan de gewenste regierol. Twee wijken hebben daarbij als voorbeeld gediend: Gageldonk-Oost in Bergen op Zoom en Rode Schouw in Halsteren. Aangegeven is hoe de betrokken gemeentelijke afdelingen hun werkwijzen kunnen harmoniseren. Tevens is aangegeven hoe de communicatie met en ondersteuning van de bewoners verbeterd kunnen worden en is een maatregelenmatrix ontwikkeld voor een optimale inzet van beschikbare en nieuw te ontwikkelen instrumenten. Public Result beschikt met de Routeplanner Participatie & Zwerfafval over een praktische handleiding voor gemeenten om de huidige regierol te evalueren en effectief te richten op de veranderende verhouding tussen burger en overheid. Hiertoe kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van de checklist voor huidige en gewenste regierol. Public Result heeft ook coaching verzorgd voor medewerkers van ambtelijke organisaties. Zo zijn in Rotterdam projectleiders van stadsbeheer Schoon getraind en begeleid in het zelfstandig schrijven en ontwikkelen van maatwerkplannen. Er is hiertoe een concreet coachingsprogramma ontwikkeld. Bij de toepassing van de routeplanner wordt steeds maatwerk geboden, er wordt afgestemd op de mogelijkheden van de burger en de ambities van de gemeente als het gaat om het schoon en heel houden van de openbare ruimte. De routeplanner en bijbehorende instrumenten zijn te vinden op de website van Gemeente Schoon: Beloningssystemen Kan het belonen van de burger bijdragen aan een schonere woonomgeving en een beter leefmilieu? Vooral als de inzet van de burger een structureel karakter moet gaan krijgen, is het denkbaar dat incentives een goede prikkel zijn. Belonen wordt daarbij breed opgevat: van een materiële beloning (bijvoorbeeld geld, korting op gemeentelijke heffingen of het gebruik van een ruilsysteem) tot een immateriële beloning (waarbij de gemeente extra diensten levert aan de buurt of individuele burger) en een symbolische beloning (het in het zonnetje zetten van de vrijwilligers). In diverse projecten is belonen aan de orde geweest. Zo is in Dordrecht doorgelicht of de huidige wijze waarop de ZAP-pers (ZwerfAfvalPakkers) elk jaar hun speldje krijgen en in het zonnetje wordt gezet, wel aansluit bij de moderne vrijwilliger. Er zijn aanbevelingen gedaan om jongere vrijwilligers te activeren en blijvend te motiveren. Voor het Amsterdamse stadsdeel Oost zijn beloningssystemen onderzocht in binnen- en buitenland, gericht op het gescheiden aanbieden van afval gericht op hergebruik en op vermindering van zwerfafval. Tevens is nagegaan welk systeem zich het beste leent voor een pilot in één van de wijken: de Indische Buurt. De keuze is uiteindelijk gevallen op een beloningsvorm, waarbij wordt aangesloten bij een al bestaand ruilmiddelsysteem, namelijk de Makkie.
3 Voor het stadsdeel Oost hebben we verschillende beloningsystemen getoetst. Enerzijds of zij aanslaan bij de doelgroep (namelijk daadwerkelijk door hen als beloning worden gezien en aansluiten bij hun normen- en waardensysteem) en effectief zijn (niet ten koste gaan van de eigen intrinsieke motivatie). Anderzijds of zij voor de opdrachtgever een acceptabel evenwicht vormen tussen (financiële) kosten en (financiële en maatschappelijke) baten en bovendien inpasbaar zijn in de organisatie. Binnenlandse projecten zijn onder meer de Cambio s van de Deventer Schoonfamilie, de Crownies in Den Haag, de Dordtse Schapenkop en zakgeldprojecten in de regio Rotterdam als het gaat om zwerfafval, en het omgekeerd inzamelen en het project Afval loont als het gaat om het hergebruik van afval. Internationaal zijn projecten in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en China bezien. Tevens zijn in de Indische Buurt enquêtes gehouden welke vorm van belonen met meeste aanslaat bij de bewoners. Een en ander heeft tot een aantal concrete aanbevelingen geleid voor het stadsdeel. Met de opgedane kennis en ervaring kan Public Result de doelen, uitgangspunten en randvoorwaarden zoals samen met de opdrachtgever geformuleerd, vertalen naar concrete voorstellen als het gaat om het materieel, immaterieel en symbolisch belonen van activiteiten van verschillende doelgroepen op het terrein van zwerfaval en het hergebruik van afval. Bewonersparticipatie Het opruimen van zwerfafval is een aansprekende vorm van bewonersparticipatie, die niet alleen leidt tot een schonere woonomgeving, maar ook tot meer betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving en het versterken van de sociale cohesie. Gezien de sterke variatie in aard en intensiteit waarmee bewoners actief zijn, zullen gemeenten bij de ondersteuning van bewoners dan ook steeds maatwerk moeten leveren op basis van het DNA (de specifieke kenmerken) van wijken en buurten. Public Result kan hierbij op verschillende wijze ondersteunen: operationeel, maar ook bij het ontwikkelen van een strategie om specifieke doelgroepen te activeren of met het doorlichten van het beleid. Voorbeelden van operationele ondersteuning zijn de gemeenten Borne en Noordwijk, waar Public Result draaiboeken heeft ontwikkeld voor opschoonacties met bewoners. In andere gemeenten heeft de ondersteuning zich gericht op specifieke doelgroepen in vaak wat problematische wijken, zoals Terweijde in Culemborg (waar het ging om autochtone en allochtone jongeren) en de bewoners van Stadbroek in Sittard (die soms onder druk van hun omgeving staan als zij willen participeren). Voorbeelden tot slot waar het beleid met betrekking tot bewonersparticipatie tegen het licht is gehouden, zijn de Schoon Schip Trein in Spijkenisse en de gemeente Haarlem, waar Public Result voor de bewonersparticipatie in het Vondelkwartier een aantal instrumenten heeft ontwikkeld (zowel gericht op participatie als communicatie) met als uiteindelijk doel te komen tot een wijkcontract. Public Result heeft de gemeente Spijkenisse ondersteund bij de doorontwikkeling van de aanpak Schoon Schip Trein. De Schoon Schip Trein is een karavaan die eens in de zoveel tijd een wijk in Spijkenisse bezoekt en waarbij samen met de bewoners de openbare ruimte wordt opgeknapt en schoongemaakt. Van tevoren wordt een wijkschouw gelopen door bewoners, gemeente en partners waarna een prioriteitenlijst wordt gemaakt met de belangrijkste zaken die aangepakt dienen te worden. De schouw zorgt ervoor dat bewoners inspraak hebben in de uitvoering, maar betrekt ze daar ook bij: ze gaan ook zelf aan de slag. Om de aanpak te versterken heeft Public Result de kansen en bedreigingen in beeld gebracht en een workshop georganiseerd waarin diverse stakeholders hebben geparticipeerd. Dat heeft geleid tot een aantal aanbevelingen om het concept Schoon Schip Trein een upgrade te geven.
4 Met de ervaring uit een groot aantal projecten kan Public Result op elk niveau gemeenten ondersteunen bij het vormgeven of evalueren van bewonersparticipatie. Hoewel zwerfafval gezien het Focusprogramma van Gemeente Schoon de insteek is geweest, laten de lessen zich goed naar andere thema s vertalen. De meest structurele vorm van bewonersparticipatie is de wijkonderneming (of coöperatie), waar bewoners op gestructureerde wijze (vaak in een juridische vorm gegoten) activiteiten in hun woonomgeving ontplooien. Zwerfafval is daarbij nooit de primaire insteek, maar wel één van de activiteiten die worden meegenomen en wat niet onbelangrijk is waarmee geld kan worden verdiend. Public Result heeft voor Gemeente Schoon een studie gedaan naar wijkondernemingen. Ondernemers betrekken bij een schonere leefomgeving In potentie zijn ondernemers sterke partners voor gemeenten, door hun duurzame rol in de wijk en hun beschikking over kapitaal, kennis en kunde. Public Result heeft de mogelijkheden om deze potentie te benutten onderzocht en in verschillende projecten toegepast. Zo is veel kennis opgebouwd met een onderzoek naar ondernemers en zwerfafval voor Gemeente Schoon naar participatieprikkels voor ondernemers voor het stadsdeel Amsterdam Centrum. Daarnaast is praktijkervaring opgedaan in projecten in Deventer, Kampen, Rotterdam, Wassenaar, Zaanstad, Amsterdam Nieuw-West en Noord. Daarbij is veel aandacht besteed aan het leggen van duurzame relaties tussen ondernemers, bewoners en gemeente. Dit is gedaan door op maat gesneden doorbraakplannen te ontwikkelen. Rekenvoorbeeld wijkonderneming Stel, een gemeente wil 30% wil besparen op het schoonhouden van de openbare ruimte in een buurt en van het resterende budget de helft wil overhevelen naar een wijkonderneming (dus 35% van het oorspronkelijke budget). De resterende 35% besteedt de gemeente aan het zelf schoonhouden van bijvoorbeeld doorgaande wegen en waterlopen en bij evenementen. Op basis van de gegevens van een middelgrote stad is geraamd dat de gemeente 20 per inwoner uitgeeft aan het schoonhouden en onderhoud van de openbare ruimte. Bij de gehanteerde percentages zou dit voor een fictieve buurt met inwoners betekenen dat de wijkonderneming een vergoeding krijgt van per jaar, dat de gemeente eenzelfde bedrag uitgeeft voor haar werkzaamheden en dat de gemeente per saldo per jaar voor de betreffende buurt bespaart. Voor deze buurt van inwoners betekent dit dat bij overheveling van 35% naar de bewoners 0,54 fte bespaard kan worden. Omdat in de praktijk bewoners mogelijk minder efficiënt werken, zal de wijkonderneming al De wijze waarop een doorbraakplan tot stand komt is gauw 0,7 fte zelf moeten inzetten, uitgaande afhankelijk van de lokale situatie. In Rotterdam en van een inefficiency van 30%. Amsterdam-Noord zijn bijvoorbeeld wijkschouwen en buurtavonden georganiseerd waarbij ondernemers, bewoners en betrokken partijen hun mening en wensen met elkaar konden delen. In Zaandam en in Kampen zijn enquêtes en interviews afgenomen om een goed beeld te krijgen van de situatie: de knelpunten en kansen. De doorbraakplannen vormen de basis voor businesscases, in sommige gevallen beklonken met de ondertekening van een convenant door ondernemers, gemeente en eventueel andere betrokken partijen. In Zaandam is een convenant ondertekend en hebben ondernemers een grotere bijdrage aan schoonmaakwerkzaamheden in het centrum toegezegd, in ruil voor meer promotie van dit gebied door de gemeente. In Wassenaar zijn afspraken gemaakt tussen paviljoenhouders en gemeente over een aanpassing aan de strandopgang en in Rotterdam zijn de werkzaamheden van de gemeente en ondernemers beter op elkaar afgestemd voor een nog schonere winkelstraat (zie volgend kader).
5 Woensdag 13 november ondertekenden wethouder Alexandra van Huffelen (binnenstad en buitenruimte) en portefeuillehouder deelgemeente Centrum Said Kasmi (buitenruimte) samen met de ondernemersvereniging en Radar Uitvoering Zorg en Welzijn een convenant om de Witte de Withstraat nog schoner te maken en te houden. In dit convenant zijn afspraken gemaakt over extra inzet van zowel ondernemers als gemeente en zijn de verschillende werkzaamheden beter op elkaar afgestemd. Ook worden werkloze jongeren ingezet als steward. Zij doen zo werkervaring op en zijn de ogen en oren van Stadsbeheer en de ondernemersvereniging. Om de doorbraakplannen te realiseren samen met ondernemers is gebruik gemaakt van het eerder genoemde instrument Routeplanner Participatie&Zwerfafval. Door het volgen van de stappen in de routeplanner kunnen organisaties mogelijkheden voor verbetering in concrete vervolgacties vatten. Deze vervolgacties vormen samen het doorbraakplan en kunnen verder uitgewerkt worden in businesscases en vastgelegd in een convenant. Scholen onderdeel maken van aanpak zwerfafval De inzet van scholen in bestrijding van zwerfafval biedt veel mogelijkheden voor een schonere leefomgeving. Toch maken gemeenten hier nog niet altijd gebruik van. Public Result heeft zes gemeenten geholpen om scholen meer te betrekken bij de aanpak van zwerfafval en beheer van de openbare ruimte. Daarbij zijn per gemeente de problematiek en de mogelijkheden voor een grotere inzet van scholen geanalyseerd. Zo zijn in de gemeente Zwartewaterland en Wijk bij Duurstede zogenaamde snoeproutes tussen scholen en gemeente in kaart gebracht. Ook is in verschillende gemeenten geconstateerd dat scholen wel participeren, maar dat deze participatie voornamelijk een incidenteel karakter kent. Public Result heeft verschillende oplossingen ontwikkeld die zowel motiverend werken voor leerlingen, als een structureel positief effect hebben op de openbare ruimte én bijdragen aan een goede relatie tussen school en gemeente. Dergelijke oplossingen zijn ontwikkeld en beproefd in samenwerking met gemeenten, scholen en vooral de leerlingen zelf. In Wijk bij Duurstede heeft de leerlingenraad van de betrokken middelbare school zelf voorstellen aangedragen voor de bestrijding van zwerfafval. Dit heeft onder meer geleid tot het plaatsen van blikvangers (zie volgend kader). In de gemeente Vlaardingen is bijgedragen aan de ontwikkeling van een spaarsysteem, waarbij scholen de schoolomgeving adopteren en schoonhouden in ruil voor een financiële vergoeding door de gemeente. Daarnaast heeft Public Result verschillende gemeenten ondersteund bij het organiseren en realiseren van opruimactiviteiten door scholen. In Amsterdam-Noord is een participatiedag georganiseerd waarbij 10 nieuwe prullenbakken zijn geplaatst en versierd door basisschoolleerlingen.
6 Public Result heeft de gemeente Wijk bij Duurstede ondersteund bij de aanpak van zwerfafval rondom het Revius College. De Leerlingenraad van het Revius heeft met de begeleidende docenten een solide basis gevormd voor de aanpak. De leden van de raad droegen problemen aan, maar met name ook praktische oplossingen rond zwerfafval. In afstemming met de docenten en de gemeente heeft Public Result hieruit de meest kansrijke en haalbare oplossingen en ideeën geselecteerd, uitgewerkt en gepresenteerd. Resultaten van het traject zijn onder meer de plaatsing van vier blikvangers op de snoeproutes, aanpassing van het aantal afvalpunten rondom de supermarkten, ouders van de leerlingen zijn geïnformeerd over zwerfafval en leerlingen zijn zich bewust geworden van het probleem zwerfafval. Ook is het aantal klachten van wijkbewoners afgenomen sinds de plaatsing van de blikvangers. In Zoeterwoude hebben scholen meegedaan aan een opschoondag waarbij educatieve lessen zijn gegeven, de zwerfafval Gamebus van Gemeente Schoon aanwezig was en de leerlingen zelf op pad zijn geweest om zwerfafval op te ruimen. Voor de gemeente Ridderkerk is het concept Schone Ridders gestart met een opschoondag waarbij de leerlingen gewapend met bezems, knijpers en vuilnisafval ten strijde trekken tegen zwerfafval én een schonere schoolomgeving. Lespakket participatie zwerfafval Een specifiek instrument om leerlingen meer te betrekken bij de aanpak van zwerfafval is een door Public Result ontwikkeld en beproefd lespakket participatie zwerfafval. Dit lespakket bestaat uit een educatief en actief gedeelte en wordt gezamenlijk met school en scholieren uitgewerkt tot een op maat gesneden aanpak. Deze methode is meermaals toegepast en getoetst in verschillende gemeenten. In gesprek met leerlingen in Purmerend, Heerhugowaard, Lisse en Zaltbommel zijn diverse ideeën ontwikkeld voor schoonmaakactiviteiten en zijn deze verder uitgewerkt in concrete projectvoorstellen. Na bespreking met school en/of gemeente is vervolgens een lespakket opgesteld. Zo is voor het praktisch onderwijs VMBO in Zaltbommel een lespakket ontwikkeld waarin leerlingen zelf een afvalbak ontwerpen. Ter ondersteuning verzorgd Public Result de draaiboeken om zelfstandige uitvoer door scholen mogelijk te maken. Bij de uitvoer kan ook volledig ondersteuning worden gegeven, zoals Public Result heeft gedaan voor de gemeente Bloemendaal (zie kader). De gemeente Bloemendaal heeft aan Public Result gevraagd een stage voor middelbare scholieren te ontwikkelen gericht op het opruimen van zwerfafval op de parkeerterreinen bij het strand van Bloemendaal aan Zee en het strand zelf, met name na strandfeesten die in en rond de strandtenten worden gehouden. Tien leerlingen hebben zich na presentatie van het project aangemeld voor de stage. Vervolgens is in samenspraak met de stagiaires de stage concreet vorm gegeven in het vervolgtraject. Dat heeft geleid tot een interactieve les, een excursie naar een afvalverwerkingsbedrijf en opschoonactie op het strand waarbij veel media-aandacht is gegenereerd. Het lespakket participatie zwerfafval kan breed ingezet worden bij scholen, sportverenigingen en jeugdverenigingen en organisaties. Daarbij kan het lespakket gebruikt worden voor onder meer lessen, stages en praktijkdagen.
7 Achtergrond Thematraject Participatie en het Focusprogramma Zwerfafval In de periode 2010 t/m 2013 is in opdracht van de VNG en VNO-NCW het Focusprogramma Zwerfafval uitgevoerd. Het Focusprogramma bestond uit twee onderdelen: Gemeente Schoon en Nederland Schoon. Het onderdeel Gemeente Schoon is door de Directie Leefomgeving van Rijkswaterstaat (voorheen: Agentschap NL) uitgevoerd in samenwerking met de Vereniging voor afval- en reinigingsmanagement (NVRD) en Nederland Schoon door de Stichting Nederland Schoon. Voor het onderdeel Gemeente Schoon zijn diverse thematrajecten opgezet met als doel om gemeenten kennis en ervaring op te laten doen met een specifiek aspect van zwerfafvalbestrijding. Public Result heeft binnen het thematraject Participatie een groot aantal gemeenten begeleid met praktische participatietrajecten. Insteek voor dit thema was zowel het voorkómen van zwerfafval door gedragsverandering als het betrekken van de burger bij het opruimen van zwerfafval, zoals de periodieke opschoonacties. Daarnaast zijn enkele verdiepende studies uitgevoerd voor Rijkswaterstaat. Op de website zijn verschillende door Public Result ontwikkelde instrumenten en analyses gepubliceerd. Onder meer de Routeplanner Participatie & Zwerfafval, het onderzoeksrapport wijkondernemingen en de participatieleidraad Rotterdam zijn op de website van Gemeente Schoon te vinden. Over Public Result Public Result is een bureau dat organisaties ondersteunt met management en advies bij het realiseren van hun maatschappelijke resultaat. Hiermee helpen wij onze opdrachtgevers om klantgericht, sectoroverstijgend en efficiënt te werken. Wij sluiten aan bij de kracht en de sleutelfiguren in het veld, formeren hechte interdisciplinaire teams, bieden ruimte aan innovatie en combineren een lange termijn strategie met korte termijn successen. De ervaring die wij in tal van zwerfafvalprojecten hebben opgedaan heeft geleid tot expertise die ook elders kan worden toegepast. Het betrekken van de burger hoeft zich daarbij niet te beperken tot zwerfafval en andere vormen van onderhoud en beheer van de openbare ruimte. Het kan ook betrekking hebben op uitvoering geven aan het sociaal beleid en de overdracht van voorzieningen aan de burger. Op onze website is een volledig overzicht te vinden van door Public Result uitgevoerde trajecten. Neem voor meer informatie contact op met Kees Stob (directeur) via of naar Public Result. B.V. postbus 11649, 2502 AP Den Haag Fluwelen Burgwal 1 E, tel info@publicresult.nl,
8 Handig praktijkinstrument: de Routeplanner Participatie & Zwerfafval Voor het ontwikkelen van een strategie om de burger langdurig en effectief te betrekken, kan de Routeplanner Participatie & Zwerfafval worden toegepast. Public Result heeft dit praktijkinstrument ontwikkeld en in veel projecten toegepast. Het instrument bestaat uit verschillende stappen. In de eerste plaats wordt in beeld gebracht wat de gemeentelijke organisatie beoogt als het gaat om de (toekomstige) doelen met betrekking tot schoon en heel, en burgerparticipatie. Daarnaast wordt het DNA van het gebied in kaart gebracht; de ruimtelijke en functionele karakteristiek, de huidige schoonheidsgraad, de leefbaarheid, de sociaal-economische kenmerken van de bewoners en gebruikers en hun participatiebereidheid. In deze stap wordt ook een analyse gedaan van het krachtenveld. Vier regierollen voor gemeenten Public Result onderscheidt vier verschillende regierollen, afhankelijk van de rol van de burger en de ambities van de gemeente: 1. Beheersingsgericht de gemeente geeft doelen aan en rekent de betrokken partijen af op duidelijke afspraken. 2. Resultaatgericht - de gemeente stelt de randvoorwaarden en het eindresultaat vast, maar biedt ruimte aan de inbreng en professionaliteit van (actieve) burgers. 3. Activerend - de gemeente heeft te maken met moeilijk te motiveren burgers. Zij heeft vooral de rol van coach en probeert de mogelijkheid te creëren voor mensen om mee te doen. 4. Faciliterend - de gemeente biedt alle ruimte aan burgers om te komen tot welk resultaat dan ook' en ondersteunt hun acties en werk. De analyse in de vorige stap leidt tot een strategie waarbij aangegeven wordt welke regierol de gemeente hanteert. Aan de hand van gesprekken over de zwerfafvalproblematiek met sleutelfiguren in het werkgebied wordt toegewerkt naar een doorbraakplan waarin de doelen zo helder, actief en meetbaar mogelijk geformuleerd worden. De zakelijke afspraken worden uitgewerkt tot een businesscase waarbij onder meer aangegeven wordt op welk gebied de te maken afspraken betrekking hebben, welke doelen gesteld zijn voor de schoonheidsgraad van het gebied (korte en langere termijn), de wijze waarop wordt samengewerkt door partijen, de te leveren inspanning per partij en eventuele benodigde hulpmiddelen. Ook afspraken rondom de kosten, de vergoeding of beloning en het aanspreekpunt in de gemeentelijke organisatie kunnen worden meegenomen.
9 Monitoring en evaluatie vragen tot slot aandacht: als de gemeente activiteiten op het terrein van schoon en heel uit handen geeft, is het van belang dat periodiek gemeten wordt of het onderhoud en beheer aan de gestelde eisen voldoet en de doelen worden behaald. Een belangrijke vraag is wie de monitoring uitvoert: de gemeente of de burger? Indien gewenst kan de businesscase worden uitgewerkt in een formeel, door de partijen te ondertekenen convenant. Voor de gemeentelijke organisatie is het tevens van belang de strategie, de werkwijze, competenties van de medewerkers, de bedrijfsstructuur en -cultuur en het instrumentarium hierop in te richten, passend bij de gewenste regierol.
10 De Routeplanner Participatie & Zwerfafval : stap voor stap Fase 0: Voorbereiding Fase 1: Analyse Fase 2: Diagnose Fase 3: Naar een gewenst regiemodel Fase 4: Implementatie en monitoring Stap 1: Start project intern Draagvlak peilen binnen organisatie om te komen tot (nieuwe) regiefunctie Bestuurlijke dekking zoeken Formatie werkgroep Projectplan opstellen en aanbieden ter vastelling College van B&W Stap 2: Betrek externe partners Externe partners uitnodigen voor klankbordgroep Stap 3: Analyseer beleidsdoelen en kader Doelen en instrumenten burgerparticipatie Doelen en instrumentarium onderhoud en beheer openbare ruimte Financiële randvoorwaarden (meerjarenbegroting/jaarplannen) Huidige werkwijze gemeentelijke organisatie Stap 4: Hoe zien de wijken eruit? Fysieke kenmerken gebied Sociaal-economische en maatschappelijk-culturele kenmerken bewoners/gebruikers Positie en rol actoren in het gebied, onderlingesamenwerking Stap 5: Huidige en gewenste regierol? Vaststellen huidige regierol Vaststellen gewenste regierol en eventuele tussenstappen (keuze met SWOT o.b.v. stappen 1 en 2) Stap 6: Opstellen doorbraakplan Uitwerking doelen Formuleren doorbraken Zoeken naar vitale coalities Stap 7: Concrete aanpak: businesscase Ambities partijen Belangen partijen Randvoorwaarden, mijlpalen, financiële consequenties Vastleggen afspraken en intekenen per partij Stap 8: Consequenties organisatie Werkwijze (eventueel vast te leggen in protocol) Organisatiestructuur en -cultuur Competenties Stap 9: Instrumenten ontwikkelen Communicatie Kennisoverdracht Technische en materiële ondersteuning Afspraken Rechtspositie en aansprakelijkheid van vrijwilligers Belonen Stap 10: Monitoren en bijsturen Meten input (wat heeft gemeente geïnvesteerd) Meten output (wat hebben gemeente en andere partijen geleverd) Meten outcome (hoe schoon is het gebied) Evaluatie en bijsturing
11 Overzicht ervaring Public Result *In totaal heeft Public Result in 30 gemeenten 49 projecten uitgevoerd. Enkele projecten vallen onder meerdere thema s.
BIJLAGE BIJ STAP 8: UITVOERINGSPROTOCOL FACILITERENDE REGIEROL
BIJLAGE BIJ STAP 8: UITVOERINGSPROTOCOL FACILITERENDE REGIEROL Voorbeeld uitvoeringsprotocol faciliterende regierol Algemeen Het uitvoeringsprotocol heeft betrekking op de volgende onderwerpen: A. Het
Bijlage bij stap 1 Voorbeeld (fictief) projectplan
Bijlage bij stap 1 Voorbeeld (fictief) projectplan STAP 1: STARTEN PROJECT IN GEMEENTELIJKE ORGANISATIE 1. Achtergrond De Troonrede 2013 vat het kernachtig samen: van traditionele verzorgingsstaat naar
Routeplanner Participatie & Zwerfafval Proces- en werkhandboek
Routeplanner Participatie & Zwerfafval Proces- en werkhandboek @ Copyright Public Result 2013 De Routeplanner Participatie & Zwerfafval is gemaakt voor Gemeente Schoon en Rijkswaterstaat met als doelstelling
Voorbeeld toepassing Routeplanner Participatie&Zwerfafval 1 in de situatie van de gemeente Bergen op Zoom
Voorbeeld toepassing Routeplanner Participatie&Zwerfafval 1 in de situatie van de gemeente Bergen op Zoom Sinds 1 januari 2013 is in gemeente Bergen op Zoom sprake van een nieuwe vorm van organisatie voor
Aanpak partcipatie zwerfafval Gemeente Almere
Aanpak partcipatie zwerfafval Gemeente Almere datum 26 augustus 2013 aan Herman Gabriël Gemeente Almere van Brenda Boerema Ingenieursbureau Oranjewoud project Participatie zwerfafval projectnummer 234226.37
1. De Vereniging - in - Context- Scan... 2. 2. Wijk-enquête... 3. 3. De Issue-scan en Stakeholder-Krachtenanalyse... 4. 4. Talentontwikkeling...
Meetinstrumenten De meetinstrumenten zijn ondersteunend aan de projecten van De Sportbank en ontwikkeld met de Erasmus Universiteit. Deze instrumenten helpen om op een gefundeerde manier te kijken naar
Gemeenschapstuinen. RadarGroep. Duurzaam instrument voor integrale wijkaanpak, sociale cohesie, participatie en re-integratie.
RadarGroep Gemeenschapstuinen Duurzaam instrument voor integrale wijkaanpak, sociale cohesie, participatie en re-integratie. Bureau voor sociale vraagstukken Wie zaait zal oogsten is een veelgehoord gezegde.
Gebieds- en Stedelijke Programma s. Leiding en Staf Stedelijke Programma s. Gemeente Vlaardingen RAADSVOORSTEL
RAADSVOORSTEL Registr.nr. 1423468 R.nr. 52.1 Datum besluit B&W 6juni 2016 Portefeuillehouder J. Versluijs Raadsvoorstel over de evaluatie van participatie Vlaardingen, 6juni 2016 Aan de gemeenteraad. Aanleiding
Omgevingsvisie Giessenlanden. Plan van aanpak V1.3. Inleiding
Omgevingsvisie Giessenlanden Plan van aanpak V1.3 Inleiding De omgevingsvisie van de gemeente Giessenlanden moet inspireren, ruimte bieden en uitnodigen. Een uitnodiging aan burgers, bedrijven en instellingen
Tips voor inzet Supporter van Schoon
Tips voor inzet Supporter van Schoon Voor bedrijven en gemeenten Versie februari 2017 NederlandSchoon 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Tips voor bedrijven... 3 1. Creëer een match met jouw strategie of doelstellingen...
Raadsvoorstel. Wij stellen voor: Transformatieagenda Wmo en haar omgeving. besluitvormend de raad van de gemeente Teylingen
Raadsvoorste l Raadsvoorstel Transformatieagenda 2017-2018 Wmo en haar omgeving doel: aan: besluitvormend de raad van de gemeente Teylingen zaaknummer: 161900 datum voorstel: 23 november 2016 datum collegevergadering:
Sociale wijkzorgteams Den Haag
Sociale wijkzorgteams Den Haag Onderzoek naar voorwaarden voor doeltreffend en doelmatig functioneren De rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar de sociale wijkzorgteams in Den Haag. Daarbij is gekeken
Gemeente Dordrecht Mariëlle Hoff, Marco Hommel Plan van Aanpak Thematraject participatie Noordflank/Bleyenhoek
Plan van aanpak Aan: Van: Onderwerp: Gemeente Dordrecht Mariëlle Hoff, Marco Hommel Plan van Aanpak Thematraject participatie Noordflank/Bleyenhoek Datum: 28-03-2013 Kenmerk: 2013254 Thematraject participatie
portefeuillehouder ak e i e \* Secretaris akkoord
Gemeente Zandvoort B&W-ADVIES Verordening Nadere regels Beleidsnota Overig Na besluit (B&W/Raad): Uitgaande brief verzenden Stukken retour Publicatie Afdeling / werkeenheid: MD/BA Auteur : P. Haker Datum
Datum: 28-10-2010 L.Bongarts J.Wauben, JP Spelthan, S.Niekamp Mariena van der Slot, Ineke van der Laan, Alf Schösser
Projectplan samenwerking Onderdeel Week van de Jeugd Opdrachtnemers Werkgroep Datum: 28-10-2010 L.Bongarts J.Wauben, JP Spelthan, S.Niekamp Mariena van der Slot, Ineke van der Laan, Alf Schösser 1. Projectomschrijving
Checklist / stappenplan zwerfafvalaanpak. Handreiking voor het doorlichten en structureren van de zwerfafvalaanpak
Checklist / stappenplan zwerfafvalaanpak Handreiking voor het doorlichten en structureren van de zwerfafvalaanpak Checklist / stappenplan zwerfafvalaanpak Helpt gemeenten bij het structureren/ optimaliseren
Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas
provincie :: Utrecht Plan van aanpak Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas In samenwerking tussen Veenendaal: 23 oktober 2017 Versie: 0.1 Opgesteld door: Maurice Kassing Gemeente
Bijlage bij STAP 6 routeplanner: maatregelenmatrix
Bijlage bij STAP 6 routeplanner: maatregelenmatrix Voorbeeld uitgewerkte maatregelenmatrix Maatregel Doelgroep Betrokken partijen Buurtcontract Buurtcontract is reeds Eerste effecten zijn positief: heeft
Stichting So Logical Foundation
Stichting So Logical Foundation BELEIDSPLAN 2015-2016 Stichting So Logical Foundation Postbus 5823 1410 GA Naarden Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Doelstelling 4 3. Werkwijze 6 4. Organisatie 7 5. Financiën
januari 2015 - L.M. Sluys Tympaan Instituut Sociale wijkteams Krimpenerwaard - Tympaan Instituut - info@tympaan.nl
januari 2015 - L.M. Sluys Tympaan Instituut I Inhoud blz 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1 1.2 Vraagstelling 1 1.3 Aanpak en leeswijzer 1 2 Doelen 2.1 Doelen van beleid 3 2.2 Doelen van sociale wijkteams Krimpenerwaard
Dialoog veehouderij Venray
Dialoog veehouderij Venray aanbevelingen dialoog veehouderij gemeente Venray Datum 21 december 2016 Portefeuillehouder Martijn van der Putten Team RO Naam steller Jos Kniest De onderstaande aanbevelingen
Upgrade Schoon Schip Trein
Upgrade Schoon Schip Trein Receptuur Thematraject participatie: Spijkenisse CONCEPT In opdracht van Gemeente Spijkenisse en Agentschap NL Tweede versie: 14 Maart 2012 Public Result B.V. Postbus 11649 2502
voor veiligheid & zelfredzaamheid Evenement & Veiligheid
voor veiligheid & zelfredzaamheid Evenement & Veiligheid Openbare Orde en Veiligheid bij grootschalige publieksevenementen: Octaaf Advies helpt! Sinds de rellen bij Hoek van Holland in 2009, waarbij een
Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs
Samenwerking Bibliotheek en Voortgezet Onderwijs Naar een landelijke aanpak SAMENVATTING Marleen Wijnen in opdracht van Kunst van Lezen september 2012 Samenvatting De bibliotheek op school voortgezet onderwijs
Checklist / stappenplan zwerfafvalaanpak. Handreiking voor opstellen van een meerjarenplan
Checklist / stappenplan zwerfafvalaanpak Handreiking voor opstellen van een meerjarenplan Checklist / stappenplan zwerfafvalaanpak Helpt gemeenten bij het structureren/ optimaliseren van hun zwerfafvalaanpak
RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT
RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT Agendanummer 10-112 Registratienummer raad 597161 Behorend bij het B&W-advies met registratienummer 595230 Moet in elk geval behandeld zijn in de raadsvergadering van de
Ondernemend werken in welzijnsorganisaties
Training & Advies Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Betere resultaten met nieuwe competenties Ondernemend werken in welzijnsorganisaties De welzijnssector is sterk in beweging, dat weet u als
Maatschappij en Organisatie Innovator
Maatschappij en Organisatie Innovator Veranderingen in het sociaal domein Van zorgmaatschappij naar participatie maatschappij. Meer zorgtaken bij lokale overheid minder budget voor zorg welzijn sport en
Gemeente Oldenzaal Mariëlle Hoff, Jorien Spanjaard, Martin van der Zwan Plan van Aanpak Thematraject Afvalbakken (concept)
Plan van aanpak Aan: Van: Onderwerp: Gemeente Oldenzaal Mariëlle Hoff, Jorien Spanjaard, Martin van der Zwan Plan van Aanpak Thematraject Afvalbakken (concept) Datum: 07-03-2013 Kenmerk: 2013215 Thematrajecten
Resultaatgerichtheid van de adviseur. Michiel van Geloven en Melle de Vries
Resultaatgerichtheid van de adviseur Michiel van Geloven en Melle de Vries Workshop tijdens CRWO-conferentie 2003 Programma 10:15 Introductie workshop 10:20 Resultaatgerichtheid 10:30 Product van het advies
Aanpak partcipatie zwerfafval Gemeente Bronckhorst
Aanpak partcipatie zwerfafval Gemeente Bronckhorst datum 28 augustus 2013 aan Ine Heesink Gemeente Bronckhorst van Brenda Boerema Ingenieursbureau Oranjewoud project Participatie zwerfafval projectnummer
Invoering Omgevingswet
Invoering Omgevingswet Projectplan Versie 1.2 Datum: 19-09-2016 Opsteller: Linda Roeterink Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Projectomschrijving... 2 2.1. Aanleiding... 2 2.2. Totstandkoming projectplan... 2
Visie Beheer Openbare Ruimte
Visie Beheer Openbare Ruimte De openbare ruimte bestaat uit de ondergrondse en bovengrondse voorzieningen die in beheer zijn de gemeenten en bestaat uit riolering, plantsoenen, bomen, wegen, straten, pleinen,
Startnotitie Visie winkelcentra Heemstede (eerste fase)
Startnotitie Visie winkelcentra Heemstede (eerste fase) 1. Inleiding In het collegeakkoord voor de periode 2014-2018 is als één van de doelstellingen geformuleerd: Het college zet zich in voor een florerende
Startnotitie Visie winkelcentra Heemstede- fase 2
Startnotitie Visie winkelcentra Heemstede- fase 2 1. Inleiding In het collegeakkoord voor de periode 2014-2018 is als één van de doelstellingen geformuleerd: Het college zet zich in voor een florerende
FIT-traject onderwijsvernieuwing met ICT en sociale media. draagvlak inspiratie motivatie vernieuwing 21st century skills borging
FIT-traject onderwijsvernieuwing met ICT en sociale media draagvlak inspiratie motivatie vernieuwing 21st century skills borging Via het Klavertje 4 Model zet u sociale media en ICT breed in Didactische
STARTNOTITIE Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020. Kenmerk : 11.04593 1. Onderwerp Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020
gemeente nieuwkoop STARTNOTITIE Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020 Kenmerk : 11.04593 1. Onderwerp Maatschappelijke Structuurvisie Nieuwkoop 2020 2. Aanleiding De komende jaren zal de positie
Zwerfafval: toekomstige aanpak
Zwerfafval: toekomstige aanpak Marc Pruijn Programmacoordinator Van Afval Naar Grondstof Directie Duurzaamheid Ministerie Infrastructuur en Milieu Zwerfafval: goed bezig in Nederland Recent onderzoek van
Inspiratieboek Zwerfafval
De Jonge Milieu Advies Inspiratieboek Zwerfafval Educatie ssssssss Participatie sssssss Ondernemers sssssss Communicatie s Gedragsverandering Onderzoek Advies, begeleiding & ontzorgen Een structurele en
Plan van Aanpak Profilering Hof van Twente
Plan van Aanpak Profilering Hof van Twente Datum: : 13-6-2017 Van Onderwerp: : Marco van Hoek, Wendy Kolste : Plan van aanpak Aanleiding Ondernemers, inwoners, maatschappelijke organisaties en de gemeente
De Wmo Ontwikkelingen en uitdagingen voor de Wmo-raad
De Wmo Ontwikkelingen en uitdagingen voor de Wmo-raad September 2010 Doel van de Wmo: Participatie Iedereen moet op eigen wijze mee kunnen doen aan de samenleving 2 Kenmerken van de Wmo - De Wmo is gericht
Het (verder) versterken van de leefbaarheid in multiculturele buurten, wijken en regio s, een en ander in de ruimste zin.
Stichting De Wijk is van ons Allemaal is opgericht op 24 februari 1997. De roepnaam van de stichting is WijkAlliantie. De statuten omschrijven het doel van de stichting als volgt: Het (verder) versterken
Kwaliteit van het Openbaar Groen. Onderzoeksplan
Kwaliteit van het Openbaar Groen Onderzoeksplan Rekenkamercommissie Haarlem Postbus 511 2003 PB Haarlem 023-511 30 38 https://gemeentebestuur.haarlem.nl/informatie-over/rekenkamercommissie/ rekenkamercommissie@haarlem.nl
Scholder an Scholder Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0
Scholder an Scholder 2.0 - Verenigen voor de toekomst Werken met de methodiek scholder an scholder 2.0 Opdracht Bestuurlijk Overleg Sport; 7 december 2016 Evaluatie van scholder an scholder (1.0) leert
Burgerparticipatie. Hoe pak ik dat aan?
Burgerparticipatie Hoe pak ik dat aan? IJplein-Vogelbuurt in AmsterdamNoord 2 Even voorstellen Buurtmeester: Fred Fraikin IJplein- Vogelbuurt en de Kleine Wereld Projectleider Noord Netjes: Coos Langkemper
Burgerbetrokkenheid in Beweging. Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente?
Burgerbetrokkenheid in Beweging Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente? 12/19/2017 Wie ben ik en wat doe ik? Burgerbetrokkenheid in beweging Waar hebben we het eigenlijk
Eén. contract. Eén. opdracht. Eén. missie. Meer dan 100 partners Meer dan 1000 professionals
Eén opdracht Eén contract Meer dan 100 partners Meer dan 1000 professionals Eén missie 1 Het gewone leven Vrijwilligers- & Verenigingswerk Ons speelveld Mantelzorg & Welzijn Participatie & Inkomen & Schuldhulpverlening
DOEN WE HET IN ARNHEM
ZO DOEN WE HET IN ARNHEM 1 1. Inleiding Op 1 januari 2017 gaat de Stichting Sociale Wijkteams Arnhem formeel van kracht. Daarmee kiest de gemeente Arnhem voor het oprichten van een onafhankelijke juridische
RAPPORTAGE 2017 ZWERFVUILPROGRAMMA MOOI SCHOON. Gemeente Dinkelland
1 RAPPORTAGE 2017 ZWERFVUILPROGRAMMA MOOI SCHOON Gemeente Dinkelland 1 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 Inleiding... 3 2 Projecten Mooi Schoon 2017... 5 2.1 Gedragsbeïnvloeding... 5 2.2 Participatie...
Gemeenten leggen de rode loper uit voor kwetsbare jongeren richting school en werk
Gemeenten leggen de rode loper uit voor kwetsbare jongeren richting school en werk 1.1 Rode loper coaching 2019-2020 Er is in 2019-2020 ondersteuning vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid beschikbaar
Investeren in gelijke gezondheidskansen: winst voor meerdere beleidsdomeinen
Datum: 19 april 2018 Betreft: informatie voor gemeenteraadsleden Investeren in gelijke gezondheidskansen: winst voor meerdere beleidsdomeinen Beste raadsgriffier, Is uw nieuwe raad bekend met de sociaal
Wijkgerichte Aanpak Kindveiligheid
Wijkgerichte Aanpak De Wijkgerichte Aanpak is ontwikkeld en uitgevoerd met behulp van het stimuleringsprogramma SWING. SWING is ingesteld door het Ministerie van Veiligheid & Justitie om tot een nieuwe
gemeente Bergen op Zoom.
Gemeente Bergen op Zoom Voorlegger Onderwerp Nummer voorstel Datum voorstel Portefeuillehouder(s) Contactpersoon Afdeling Contactpersoon Email Contactpersoon Telefoon Programmanummeren -naam : Eindrapportage
Onbekommerd wonen in Breda
Onbekommerd wonen in Breda Verslag van de aanpak GWI 1998-2015 Geschikt Wonen voor Iedereen 2 Aanleiding In Nederland is sprake van een dubbele vergrijzing. Het aantal ouderen neemt flink toe en ze worden
Transitieatlas: een instrument om voorzieningen in samenhang te optimaliseren
Transitieatlas: een instrument om voorzieningen in samenhang te optimaliseren Een gevolg van de demografische transitie is dat er verschillende mismatches ontstaan tussen de vraag naar en het aanbod van
Handreiking bewonersparticipatie in de wijkplancyclus
Handreiking bewonersparticipatie in de wijkplancyclus Inleiding Het wijkgericht werken heeft in de afgelopen twee decennia een vogelvlucht genomen in Nederland. Veel gemeenten zien in wijkgericht werken
Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis
Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis Het instrument Een Maatschappelijke Verkenning is een instrument voor de gemeenteraad
Routeplanner Right to Challenge
Routeplanner Right to Challenge Netwerk Right to Challenge www.righttochallenge.nl Voor bewoners, maatschappelijke initiatiefnemers, gemeentebestuurders en ambtenaren Een praktische aanpak om als gemeente,
Hand-out Maatschappelijke Stage in de sport
Hand-out Maatschappelijke Stage in de sport Inleiding Jongeren hebben de toekomst. Met de Maatschappelijke Stage (MaS) wordt een hoop jonge energie aan het vrijwilligerscollectief toegevoegd. In Zwolle
Samenwerking & Bedrijfsvoering
Samenwerking & Bedrijfsvoering Plan van Aanpak Plan van aanpak: Themaonderzoek Samenwerking en Bedrijfsvoering Bestuurlijk opdrachtgever Ambtelijk opdrachtgever Naam projectleider T.C.C. den Braanker C.A.
Overdracht College-Raad. Voorgesteld besluit raad
Overdracht College-Raad Datum 22 september 2016 onderwerp Hoofdlijnenrapport Zwolle zonder Afval portefeuillehouder Filip van As informant Ekhart, Rutger (297) eenheid/afdeling Expertisecentrum ECW Voorgesteld
Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare
Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd
>>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.
Projectvoorstel Borging Programma Lokale Versterking GGz Project B: Regionale borgingsactiviteiten
Projectvoorstel Borging Programma Lokale Versterking GGz Project B: Regionale borgingsactiviteiten 20 april 2009 Landelijk Platform GGz Postbus 13223 3507 LE Utrecht 1 Inleiding Op 1 januari 2007 trad
Eemsdelta ME. Minder jongeren, meer kansen! Dossier jongerenparticipatie Appingedam
Eemsdelta ME Minder jongeren, meer kansen! Dossier jongerenparticipatie Appingedam Aanleiding De aanpak Draagvlak Bouwen Borgen Het project Eemsdelta ME is een initiatief van de gemeente Appingedam. De
OMGEVINGSCONVENANT. Handreiking. Juli In opdracht van BrabantAdvies opgesteld door: Esma Mekrani, student Juridische Hogeschool Avans-Fontys
OMGEVINGSCONVENANT Handreiking Juli 2018 In opdracht van BrabantAdvies opgesteld door: Esma Mekrani, student Juridische Hogeschool Avans-Fontys BrabantAdvies Brabantlaan 3 5216 TV s-hertogenbosch info@brabantadvies.com
Bespreeknotitie Uitgangspunten buurthuis van de toekomst en voorzieningen in algemeen
Bespreeknotitie Uitgangspunten buurthuis van de toekomst en voorzieningen in algemeen 24 september 2012 1 1. Aanleiding 1.1 Besluitvorming wijkcentra september 2011 en uitwerking In september 2011 heeft
ONDERSTEUNINGSTRAJECT BEWUSTWORDING KANSEN RELIGIEUS ERFGOED VOOR DE TOEKOMST
Stimuland Vilsterseweg 11 7734 PD Vilsteren Tel (0529) 47 81 80 Fax (0529) 45 20 02 info@stimuland.nl www.stimuland.nl ONDERSTEUNINGSTRAJECT BEWUSTWORDING KANSEN RELIGIEUS ERFGOED VOOR DE TOEKOMST Eindrapportage
1 1 111 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1111 111 Ons kenmerk: 2013/280201
1 1 111 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1111 111 Ons kenmerk: 2013/280201 N Visie op hoofdlijnen op het 1 gebruik van buurthuizen Betere bezetting van accommodaties, meer zelfstandige buurthuizen en minder gesubsidieerde
Implementatieplan interactief beleid
Implementatieplan interactief beleid (juni 2010 t/m mei 2011) Gemeente Weert, 15 juli 2010 Portefeuillehouder interactief beleid: wethouder H. Litjens Regisseur wijkgericht werken: Marianne Schreuders
Wat is het doel van social return en wanneer is het succesvol?
1. Wat is het doel van social return en wanneer is het succesvol? Social return (ook wel social return on investment genoemd, SR of sroi) is een instrument voor met name gemeenten om sociale doelstellingen
Per mail verstuurd aan Geachte leden van de Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer Esmeijer (griffier) Postbus 20018 2500 EA Den Haag Per mail verstuurd aan cie.szw@tweedekamer.nl
Ridderkerk dragen we samen!
Ridderkerk dragen we samen! Inleiding In mei 2015 heeft de gemeenteraad de startnotitie vastgesteld met de titel Ridderkerk dragen we samen! De subtitel luidt: van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie.
Het Rendement van Schoon Deel sessie 1 Retail & stations omgeving
Vraag Belangrijk Legenda Leestip Met de klok mee Start op 1 uur Van het midden uit naar buiten Per tak van boven naar beneden Deze PDF staat uit meerdere pagina's Welkom Hoop bekende gezichten Leuk mix
opdrachtformulering subsidiëring MEE 2017
opdrachtformulering subsidiëring MEE 2017 Aanleiding Met ingang van 1 januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de cliëntondersteuning voor alle inwoners, voorheen was dit een verantwoordelijkheid
Managementsamenvatting adviesrapport
Managementsamenvatting adviesrapport Onderzoek succesfactoren, knelpunten en ondersteuningsbehoeften van Nederlandse Gemeenten rond MVO-stimulering, verduurzaming van de bedrijfsvoering en duurzaam inkopen
Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad
Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad 5 juli 2018 Raadswerkgroep Burgerparticipatie In november 2017 heeft een aantal raadsleden zich opgegeven om de Raadswerkgroep Burgerparticipatie te vormen
Wijkgericht werken in Nieuwegein: Van wijkgericht naar opgave gericht
Wijkgericht werken in Nieuwegein: Van wijkgericht naar opgave gericht Rekenkameronderzoek Nieuwegein Nienke van de Hoef 23 mei 2012 Hoofdvraag: In hoeverre is de wijze waarop de gemeente wijkgericht werken
Aanpak: Voorwaardelijke Interventie Gezinnen. Beschrijving
Aanpak: Voorwaardelijke Interventie Gezinnen De gemeente heeft de vragenlijst betreffende deze aanpak ingevuld en relevante documentatie toegestuurd. Een beperktere vragenlijst over deze aanpak is ingevuld
Gemeente Haarlem. Retouradres; Stadhuis, Postbus 511 2003 PB Haarlem. Aan de leden van de commissie Samenleving
Gemeente Haarlem Jack Chr. van der Hoek Wethouder Welzijn, Volksgezondheid, Sport, Dienstverlening & Communicatie Retouradres; Stadhuis, Postbus 511 2003 PB Haarlem Aan de leden van de commissie Samenleving
Activeer de Eigen Kracht van uw burgers; begin bij uw professionals!
Zelfredzaamheid en burgerparticipatie worden steeds belangrijker in het publieke domein. Deze nieuwe manier van omgaan met burgers stelt nieuwe eisen aan uw professionals. Van hen wordt steeds nadrukkelijker
Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012)
-1- Projectplan Monitor bevordering arbeidsparticipatie (2009-2012) 1 Aanleiding voor het project Arbeidsparticipatie is een belangrijk onderwerp voor mensen met een chronische ziekte of functiebeperking
Besluit college van Burgemeester en Wethouders
Registratienr: 2013/4471 Registratiedatum: 27-11-2013 Afdeling: BOV Agendapunt: 49-B-02 Openbaar: Ja Nee Reden niet openbaar: Onderwerp: Buurtbemiddeling Besluit: Opdracht verstrekken aan Synthese voor
Beoordelingsformulier projectvoorstellen KFZ
sformulier voor de projectvoorstellen. sformulier projectvoorstellen KFZ Callronde: Versie 14-02-13 Instelling: Naam project: 1) Algemeen Het beoordelingsformulier wordt gebruikt om de projectvoorstellen
Opleidingen voor P&O-ers in de zorg: Serious Game Training duurzame inzetbaarheid Leergang duurzame inzetbaarheid
Opleidingen voor P&O-ers in de zorg: Serious Game Training duurzame inzetbaarheid Leergang duurzame inzetbaarheid 1 Adres: Welnalaan 5, 7523 NG, Enschede Telefoon: 053-4776614 Website: www.fitform.nl Opleidingsaanbod;
Bijdragenr. 32. Verkeerskundig beheer van verkeerslichten en andere verkeerssystemen
Bijdragenr. 32 Verkeerskundig beheer van verkeerslichten en andere verkeerssystemen ****** Erna Schol (Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart, Groene Golf Team) Emile Oostenbrink (CROW) Samenvatting
Onderhoud Transportsysteem
Onderhoud Transportsysteem Zes gemeenten en HHD hebben de afgelopen periode gezamenlijk onderzocht hoe samenwerking in het beheer en het onderhoud van de afvalwatertransportsystemen (bestaande uit gemalen
Participatiewijzer gemeente De Bilt
Participatiewijzer gemeente De Bilt Stap 1: Inventarisatie Je staat aan de start van een project/ beleidstraject, maar vraagt je af of en hoe je inwoners en/of ondernemers moet betrekken bij je project.
Startnotitie Interactieve Beleidsvorming
Startnotitie Interactieve Beleidsvorming Status: concept Bestuurlijk opdrachtgever: Drs J.F.N. Cornelisse Ambtelijk opdrachtgever: Drs H.J. Beumer Ambtelijk opdrachtnemer: Drs M.M.H. de Boer Datum 17-03-2010
Regiegemeente Wendbaar met de blik naar buiten. Zichtbaar met de blik naar binnen. Auteur: Daan Platje VeranderVisie Datum: maart 2011 Pagina 1 van 7
Regiegemeente Wendbaar met de blik naar buiten. Zichtbaar met de blik naar binnen. Auteur: Daan Platje VeranderVisie Datum: maart 2011 Pagina 1 van 7 Gemeentelijke regie Het Rijk heeft kaders opgesteld
HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS
HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS MAART 2019 HANDLEIDING SCAN PASSEND ONDERWIJS De scan Passend Onderwijs geeft u inzicht in het passend onderwijs op uw school. Volgens de Wet passend onderwijs dienen
project t BOSS Van idee tot uitvoering
project t BOSS Van idee tot uitvoering Waar gaan we op in 1. Wat is t BOSS? 2. Waarom dit idee en waarom bijzonder? 3. Hoe komt men van idee naar uitvoering? 4. Vragen, meer info? t BOSS is t BOSS staat
Profiel personal coach WelSlagen Diversiteit
Datum 23-07- 2012 Versie: 1.0 Profiel personal coach WelSlagen Diversiteit Inleiding: De personal coach wordt ingezet om deelnemers van WelSlagen Diversiteit met een relatief grote afstand tot de arbeidsmarkt
Opening, voorstellen. Introductie op de proeftuin. Aanpak en resultaten. Werkwijze. Film aanpak. Micro-analyses. Praktijk voorbeeld
Programma Opening, voorstellen Introductie op de proeftuin Aanpak en resultaten Werkwijze Film aanpak Micro-analyses Praktijk voorbeeld Vragen en discussie Waarom? Wat is Proeftuin Ruwaard? Een vitale
Opening, voorstellen. Introductie op de proeftuin. Aanpak en resultaten. Werkwijze. Film aanpak. Micro-analyses. Praktijk voorbeeld
Programma Opening, voorstellen Introductie op de proeftuin Aanpak en resultaten Werkwijze Film aanpak Micro-analyses Praktijk voorbeeld Vragen en discussie Waarom? Wat is Proeftuin Ruwaard? Een vitale
Vertrouwen in Enschede
Vertrouwen in Enschede Datum: Partnergesprek Wijk- en dorpsraden / Gemeente Enschede Maandag Kernboodschap: vertrouwen in Enschede Het motto van ons coalitieakkoord is Vertrouwen in Enschede, in een krachtige
handleiding Veiligheidsplanner voorwoord inleiding De stappen van de Lokale stap 01 profiel stap 02 wat is het probleem? stap 03 wat doen wij al?
handleiding lokale veiligheidsplanner 1 veiligheid door samenwerking handleiding handleiding lokale veiligheidsplanner 2 Welkom bij de internettoepassing Lokale. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie
Meetlat Projectplanning, monitoring & evaluatie
Meetlat Projectplanning, monitoring & evaluatie Managementsamenvatting/advies: Meetlat met toetscriteria Toetscriterium 1. Kansen en bedreigingen, behoefte- en omgevingsanalyse Door een analyse te maken
Kennisdag HAN Sociaal 2013
Kennisdag HAN Sociaal 2013 Praktijkkennis in de aanbieding! Martha van Biene Marion van Hattum 1 HAN Sociaal Bevorderen participatie door, voor en met kwetsbare burgers in de samenleving Meedenken, meedoen,
AICOM CONSULTANCY MANAGEMENT COACHING
AICOM CONSULTANCY MANAGEMENT COACHING AICOM laat mensen en organisaties groeien! AICOM is een all round adviesbureau, actief in de zorg en maatschappelijke dienstverlening. Wij werken vanuit het perspectief