Lage wettelijke rekenrente bij waardeoverdracht

Transcriptie

1 Door Wim van Kouteren, senior compliance officer Lage wettelijke rekenrente bij waardeoverdracht Bij wisseling van werkgever heeft de werknemer een wettelijk recht op waardeoverdracht. Voor 2011 is de rekenrente die gehanteerd moet worden bij wettelijke waardeoverdracht gesteld op 2,984%. De rekenrente is nu voor het eerst lager geworden dan de contractuele rekenrente die s hanteren. Deze lage rekenrente in combinatie met recente uitspraken van minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leiden tot een nieuwe situatie. Een situatie die opnieuw duidelijk maakt dat de wettelijke rekenregels niet goed functioneren. In dit artikel bekijk ik de nieuwe situatie vanuit het perspectief van s. DUitgangspunt van de wettelijke rekenregels De wettelijke rekenregels zorgen ervoor dat de pensioenaanspraken na overdracht actuarieel gelijkwaardig zijn aan de pensioenaanspraken voor overdracht. Als de pensioenregeling van de oude werkgever precies gelijk is aan die van de nieuwe werkgever, dan zijn de premievrije pensioenaanspraken voor en na overdracht precies gelijk aan elkaar. Als bovendien de pensioengrondslag gelijk is gebleven, dan is het aantal extra dienstjaren gelijk aan het aantal dienstjaren bij de oude werkgever. Daar waar pensioenregelingen niet op elkaar aansluiten, maken de rekenregels het mogelijk pensioenaanspraken van de ene regeling te vertalen naar de andere regeling. De rekenregels zorgen ervoor dat de werknemer geen last ondervindt van tariefverschillen tussen de oude en de nieuwe. Deze verschillen worden opgevangen door de oude en de nieuwe werkgever. In plaats van over wettelijke rekenregels wordt ook wel gesproken van Standaardtarief. De overdrachtsprocedure Versimpeld ziet de overdrachtsprocedure er tussen s als volgt uit. Oude pensioenregeling (overdragende ): 1. Bepaling van de afkoopwaarde van premievrije pensioenen volgens de regels en tarieven van de. 2. Bepaling van de overdrachtswaarde van de premievrije pensioenen volgens het standaardtarief. Deze waarde wordt daadwerkelijk overgedragen. 3. Verrekening van het verschil tussen afkoopwaarde en overdrachtswaarde met de oude werkgever. Nieuwe pensioenregeling (ontvangende ): 1. Bepaling van de premievrije pensioenen die voor de overdrachtswaarde verzekerd kunnen worden volgens het standaardtarief. 2. Bepaling welke inkoopsom nodig is om premievrije pensioenen te verzekeren volgens de tarieven van de. 3. Verrekening van het verschil tussen inkoopsom en overdrachtswaarde met de nieuwe werkgever. 40

2 Rol van de rekenrente Bij de bepaling van de afkoopwaarde, de overdrachtswaarde en de inkoopsom speelt de rekenrente een rol. De rekenrente die s hanteren, de contractuele rekenrente, bedraagt meestal 3,00%. Voor oudere aanspraken kan nog een rekenrente van 4,00% van toepassing zijn. Als de wettelijke rekenrente hoger is dan de contractuele rekenrente, dan kan de overdrachtswaarde lager zijn dan de afkoopwaarde. De oude werkgever krijgt dan geld terug. Terwijl als de wettelijke rekenrente lager is dan de contractuele rekenrente de overdrachtswaarde juist hoger kan zijn. De oude werkgever moet bijbetalen. Het daadwerkelijk bijbetalen of terugontvangen door de oude werkgever is niet alleen afhankelijk van de rekenrente. Ook de door de s gehanteerde sterftetafels en de kostenopslagen in de regeling spelen een rol. Voorbeelden De volgende voorbeelden hieronder betreffen een 40-jarige man met premievrij ouderdomspensioen en premievrij partnerpensioen. De situatie in 2009 De hoge wettelijke rekenrente zorgde vaak voor een forse bijbetaling door de nieuwe werkgever. In de praktijk werkte dat belemmerend op de arbeidsmarkt. Het kwam zelfs voor dat werknemers, vermoedelijk na druk van hun nieuwe werkgever, afzagen van waardeoverdracht. De wettelijke rekenregels bij waardeoverdracht functioneren niet goed voor s wettelijke rekenrente 4,533% (tarief van overdragende ) Overdrachtswaarde Uit te keren aan de oude werkgever ( - Overdrachtswaarde) (tarief van ontvangende ) Overdrachtswaarde In rekening te brengen bij nieuwe werkgever >> 41

3 Wat is de situatie in 2011? In 2011 is de situatie heel anders. Het voorbeeld hieronder laat zien hoe de situatie eruit zou kunnen zien. De oude werkgever moet een (relatief ) kleine bijbetaling doen. De nieuwe werkgever krijgt een bedrag uitgekeerd. Om het voorbeeld overzichtelijk te houden, is het tarief van de ontvangende precies gelijk aan het tarief van overdragende wettelijke rekenrente 2,984% - werkgever krijgt een bedrag uitgekeerd (tarief van overdragende ) Bij te betalen door de oude werkgever (Overdrachtswaarde - ) (tarief van ontvangende ) Uit te keren aan nieuwe werkgever Over de uitbetaling aan de nieuwe werkgever is discussie ontstaan. Dit heeft geleid tot Kamervragen aan minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Een waardeoverdrachtsysteem werkt alleen als er evenwicht is. 42 Antwoorden van minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan minister Kamp zijn door de Tweede Kamer vragen gesteld over de uitbetaling aan de nieuwe werkgever. In zijn antwoord van 21 maart jl. geeft de minister aan dat hij van mening is dat geen uitbetaling aan de nieuwe werkgever moet plaats vinden. Als de overdrachtswaarde hoger is dan de benodigde inkoopsom, moet het teveel ook aangewend worden voor pensioen van de werknemer. Niet logisch Dit antwoord is niet logisch. Als de rekenrente hoog is, dan mag de oude werkgever het restant terugontvangen. Nu is de situatie precies gespiegeld. We zouden verwachten dat bij lage rente de nieuwe werkgever het restant mag ontvangen. Vanuit de systematiek van de wettelijke rekenregels bezien zou dat juist zijn.

4 Het volgende voorbeeld laat zien wat er gebeurt bij aanwending van het teveel aan overdrachtswaarde. Het voorbeeld laat ook zien wat de afkoopwaarde, overdrachtswaarde en bijbetaling zouden zijn als de werknemer na een dag al weer vertrekt bij zijn nieuwe werkgever wettelijke rekenrente 2,984% - Teveel wordt aangewend voor pensioen (tarief van overdragende ) Bij te betalen door de oude werkgever (Overdrachtswaarde - ) (tarief van ontvangende ) Restant overdrachtswaarde Aan te kopen voor restant overdrachtswaarde Totaal OP 242 NP 169 OP NP (tarief van ) Overdrachtswaarde Bij daadwerkelijke overdracht door nieuwe werkgever bij te betalen (Overdrachtswaarde - ) Voor inkomende waardeoverdracht is het standaard tarief "afgeschaft" Het voorbeeld laat zien dat waardeoverdracht voor de werknemer leidt tot hogere pensioenen. De overdrachtswaarde na overdracht is toegenomen. (van tot ). De pensioenaanspraken zijn dus na waardeoverdracht niet actuarieel gelijk aan voor waardeoverdracht. Als de overdrachtswaarde hoger is dan de inkoopsom kan de ontvangende in feite volstaan met een berekening op eigen tarief. Het is niet nodig een berekening op standaard tarief te maken. De hoogte van de aan te kopen pensioenen is alleen afhankelijk van de tarieven van de ontvangende en niet langer van het standaardtarief. 1 1 Dat in feite het standaard tarief is afgeschaft is eenvoudig te zien. Het tarief van de ontvangende luidt als volgt: OP in combinatie met 70% PP kost. Oftewel factor 9,1. Delen van de overdrachtswaarde door 9,1 geeft een OP van en PP van >> 43

5 Verstoord evenwicht Waardeoverdracht leidt nu tot extra pensioen. De heersende gedachte is dat de oude werkgever hiervoor betaalt. Dat is niet zo. De nieuwe werkgever betaalt hiervoor. Niet direct, maar bij dienstverlating van zijn nieuwe werknemer. In een goed functionerend systeem zijn inkomende en uitgaande waardeoverdrachten (bij gelijke wettelijke rekenrente) precies met elkaar in evenwicht. Het voorbeeld laat zien wat, inkomende waardeoverdracht gevolgd door uitgaande waardeoverdracht de nieuwe werkgever per saldo zou kosten. In dit geval Het evenwicht is verstoord. Extra dienstjaren Bij een eindloonregeling ondervindt de nieuwe werkgever direct de gevolgen van het aanwenden van het restant. Het extra pensioen leidt onterecht tot meer extra dienstjaren. Hiervan draagt de nieuwe werkgever ook de gevolgen doordat de backserviceverplichtingen ook over deze jaren worden berekend. Rekengrootheid De minister baseerde zich in zijn antwoord op de Kamervragen op artikel 71, tweede lid van de PW: De ontvangende pensioenuitvoerder is verplicht om na een verzoek tot waardeoverdracht van een werknemer de overdrachtswaarde aan te wenden ter verwerving van pensioenaanspraken voor die werknemer. De minister concludeert dat de totale overdrachtswaarde aangewend moet worden voor de werknemer. Wat hier over het hoofd gezien wordt, is dat binnen de wettelijke rekenregels de overdrachtswaarde in feite slechts een rekengrootheid is. Het rekenen met deze overdrachtswaarde maakt het mogelijk pensioen van de ene pensioenregeling te vertalen naar de andere zonder daarbij last te hebben van tariefsverschillen. Er moet niet de fout gemaakt worden dat het een absolute waarde betreft waar de werknemer recht op zou hebben. Voor de werknemer is alleen van belang dat de pensioenaanspraken voor en na de overdacht actuarieel gelijkwaardig zijn. 2 Volgens mij moet artikel 71 als volgt gelezen worden: De ontvangende pensioenuitvoerder is verplicht om na een verzoek tot waardeoverdracht van een werknemer de overdrachtswaarde aan te wenden ter verwerving van pensioenaanspraken voor die werknemer, waarbij sprake is van actuarieel gelijkwaardige aanspraken. Als het restant ook wordt aangewend, kan hiervan geen sprake zijn. De werknemer krijgt dan namelijk meer. Herstel het evenwicht Op langere termijn kan een waardeoverdracht-systeem alleen functioneren als het in evenwicht is. Het evenwicht moet daarom hersteld worden. Daar twee zijn manieren voor. 1. Bepaal bij inkomende waardeoverdracht de aan te kopen pensioenen wel met het standaard tarief. Met andere woorden, betaal een restant uit aan de nieuwe werkgever. De overige bezwaren die kleven aan de wettelijke rekenregels blijven bestaan Bepaal de overdrachtswaarde met het tarief van de overdragende. Dit komt neer op het volledig afschaffen van de wettelijke rekenregels. Er zijn geen bijbetalingen en terugbetalingen meer. Tariefsverschillen worden niet langer door de oude en nieuwe werkgever opgevangen maar komen voor rekening van de werknemer. Vanuit de werknemer bezien heeft de eerste optie de voorkeur. Maar wellicht zijn de sociale partners, in het verlengde van het Pensioenakkoord, mentaal klaar voor de tweede optie. Vaste rekenrente De wettelijke rekenrente wordt nu gebaseerd op de marktrente. Tot 1 januari 2008 kenden we een vaste rekenrente van 4%. Door terug te keren naar een vaste rekenrente kunnen de hoge bij- en terugstortingen beperkt worden. Een vaste rekenrente van 3% ligt dan voor de hand. Gezien de argumenten 4 van de regering om over te stappen naar een marktrente, is een terugkeer niet te verwachten. << 2 Het zou, toen de wettelijke rekenrente nog een stuk hoger was, meer voor de hand gelegen hebben te beweren dat de werknemer recht zou hebben op de hogere afkoopwaarde. 3 Niet alleen bij- en terugbetaling zijn een bezwaar. De rekenregels functioneren niet goed bij waardoverdracht van een pensioenregeling waarin rentes verzekerd zijn naar pensioenregeling waarin een kapitaal of beleggingswaarde wordt opgebouwd. Zeker niet als de wettelijke rekenrente hoger is dan de contractuele rekenrente. 4 Pensioenfondsen moeten op grond van het Financieel toetsingkader de verplichtingen waarderen op marktwaarde. De regering wilde de overdrachtswaarde hierop laten aansluiten. En daarnaast voorkomen dat er structureel voor- of nadeel ontstaat voor pensioenfondsen waarbij voor langere tijd het aantal uitgaande overdrachten niet gelijk is aan het aantal inkomende overdrachten. 44