Supervision Essentials for a Systems Approach to Supervision
|
|
- Petra Claessens
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Holloway, E. L. (2016) Supervision Essentials for a Systems Approach to Supervision Washington, DC American Psychological Association Veerle Poels * Het belang van supervisie krijgen voor ons werk als hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg is een voldongen feit. In meerdere hulpverleningsdisciplines wordt supervisie geven erkend als een specifiek competentiedomein. De APA en andere (Europese) psychologische verenigingen hebben richtlijnen uitgevaardigd om competente supervisie te faciliteren. Maar richtlijnen op zich maken iemand niet een goede supervisor. Ook kennis, ervaring en reflectie zijn nodig en hierover leren van bedreven supervisors kan hierbij helpen. Dit praktijkgerichte boekje is onderdeel van de serie Clinical Supervision Essentials onder redactie van Hanna Levenson en Arpana G. Inman. De redactie laat experten (met kennis en praktijk) in supervisie op een beknopte manier de fundamenten in theorie en praktijk uitleggen en in een supervisiesessie de essentiële elementen van het model demonstreren. Voor elk boekje is er ook een dvd verkrijgbaar met een opname van de supervisiesessie en een interview met de supervisor, in dit geval met Dr. Elizabeth Holloway en haar supervisant, waarin ze praten over de sessie en de toegepaste systeembenadering. De serie kent ondertussen elf boekjes en dvd s; voor elk wat wils dus. De serie biedt een antwoord op de druk op klinisch * Klinisch psycholoog-psychotherapeut met zelfstandige praktijk in Whakatane, Nieuw-Zeeland. Veerle.Poels@paradise.net.nz BOEKEN 97
2 werk waaronder ook supervisie dat gestoeld moet zijn op competentie, onderzoek (evidence-based) en verantwoording (Watkins, 2012). Elizabeth Holloway ontwikkelde het Systems Approach to Supervision (SAS) model, geïnspireerd door symbolisch interactionisme, sociale roltheorie en relationele-culturele theorie. Ik verwachtte ideeën over systeemtheoretische supervisie, maar de vlag dekt hier de lading niet. Holloway s theoretische fundamenten zijn beduidend verschillend van de systeemtheorie en haar zogeheten systeembenadering is verwarrend voor wie geïnteresseerd is in een systeemtheoretische visie. In een goeie honderd bladzijden wordt ingegaan op de essentiële dimensies van SAS, een analyse van het model in praktijk, een diepgaande case-illustratie van haar werk met een supervisant en reflecties, hoe SAS toegepast kan worden in training en tot slot enkele bemerkingen rond onderzoek en praktijk in de toekomst. Het boekje wordt afgesloten met aanbevolen extra leesmateriaal, een uitgebreide referentielijst en een index. In het eerste hoofdstuk wordt het model uitgelegd. De terminologie is stevig ingebed in de theoretische oriëntaties zoals hierboven aangegeven. De (supervisie)relatie wordt in SAS voorgeschoven als het centrale instrument om sociale processen en sociale interacties in complexe systemen van werk, cliëntbehoeftes en supervisieacties te beleven en begrijpen. De essentiële dimensies van dit model zijn zeven dimensies of systemen die met elkaar op uitgesproken of subtiele manieren interageren. Zes dimensies omringen de centrale dimensie: de supervisierelatie. De dimensies, elk onderverdeeld in relevante (op onderzoek gebaseerde) relationele factoren, interrelateren en beïnvloeden elkaar. De middendimensies zijn de supervisor en de supervisant; daarboven twee contextuele dimensies: de organisatie en de cliënt. Onderaan de leertaken van de supervisant en de functies van de supervisor. De supervisierelatie, stelt Holloway, modelleert de relationele en interpersoonlijke kwaliteiten die nodig zijn voor een therapeutische relatie, zoals relatie opbouwen, luisteren, focussen op de supervisant. In supervisie wordt getracht een leeralliantie te creëren die kwetsbaarheid, transparantie 98 JG36 / 2018 / SB1
3 en vertrouwen aanmoedigt. Het leerproces van de supervisant is ingebed in relationele structuren die een bewuste kennis vereisen van het verwerken, aanpassen, herstellen en onderhouden van een relatie. Ook zich bewust zijn van relationele machtsposities en hoe die verschuiven naargelang de rol of functie van de supervisor (evaluator, adviseur, rolmodel, consultant of hulpverlener) is in dit proces van belang. Holloway beschouwt deze vijf verschillende functies of subrollen van de supervisor als dynamische leerstrategieën die specifiek ingezet worden om bepaalde leerdoelen te bereiken. Ik herken hierin deels hoe de tussenkomsten van de supervisor kunnen verschuiven (zelfs binnen dezelfde sessie) naargelang de noden van de supervisant, bijvoorbeeld van reflectie over relationele processen naar concreet advies of informatie over relevant onderzoek. In het tweede hoofdstuk wordt het SAS-supervisieproces helder uitgelegd en geïllustreerd aan de hand van een casus. Ik vond vooral het nadenken over organisatiebeleid en de theoretische oriëntatie van de supervisant interessant, waarschijnlijk omdat ik een hiaat herkende in mijn supervisiewerk. Zelf superviseer ik een variatie aan hulpverleners die werken in specifieke contexten zoals een school, de eerstelijnsgezondheidszorg of een privépraktijk. Stilstaan bijvoorbeeld bij het beleid van kortdurende interventies van de organisatie, hoe dit lijkt te botsen met de theoretische onderbouw van de therapeut en hoe dit de relatie met de cliënt misschien beïnvloedt, kan opening creëren voor de therapeut. In zo n situatie vraagt Holloway aan de supervisant om te focussen op de cliënt in plaats van te proberen om de verwachting van de organisatie te veranderen. Het derde hoofdstuk illustreert, nogmaals met een casus, veel voorkomende dilemma s in supervisie: waardeconflict tussen supervisant en cliënt, angst rond de noden van de cliënt, tegenoverdracht in de supervisierelatie (systemisch vertaald: welke samenhangen of omgangsvormen in het ginds van de cliënt beïnvloeden de therapeutische relatie en ook de supervisierelatie en wat is het aandeel van de therapeut hierin?), weerstand van de supervisant in de supervisierelatie (systemisch vertaald: de beïnvloeding loopt niet zoals verwacht, de supervisor gaat voorbij aan iets, misschien aan de ordening van de supervisant, een sociaal perspectief of een omgangsvorm) en het supervisordilemma aanleren of behandelen. Holloway BOEKEN 99
4 verheldert wat haar werkhypotheses zijn en hoe ze deze toetst in supervisie. Ze beklemtoont dat vertrouwen en wederzijdse interactie kritische voorwaarden zijn in een goeie supervisierelatie en de kans op weerstand naar een dieper emotioneel bewustzijn minimaliseert. Het uitspelen of rolspelen van relationele dynamieken tussen supervisant en cliënt in de supervisierelatie, waarin bijvoorbeeld de supervisor de cliëntdynamiek rol speelt, kan een intense ervaring zijn. Emotionele reacties op wat cliënten brengen voorzichtig te pakken krijgen in supervisie door dicht bij het cliënt-therapeutgebeuren te blijven, kan diepgaand inzicht geven. Hoofdstuk 4 gaat over het toepassen van het SAS-model in supervisietraining: het aanleren van het model aan (toekomstige) supervisors, de relevantie van de kernelementen voor het lopende proces van supervisie, hun relatie met hun supervisanten en de relatie tussen de supervisant en de cliënt. De verschillende trainingselementen in het SAS-model corresponderen met het ontwikkelen van competenties zoals die door APA worden voorgeschreven. Holloway duidt op de complexe interacties van drie relationele contexten tijdens supervisortraining: de hulpverleningsrelatie tussen beginnend hulpverlener en al zijn cliënten, de supervisorrelatie tussen supervisor en al zijn supervisanten en de supervisorgroep die met de trainer over hun supervisiepraktijk leert. Er wordt stilgestaan bij moeilijkheden die aangeven dat een obstakel de relationele connectie tussen supervisor en supervisant belemmert. Dit kan ongewild doorspelen in de hulpverleningsrelatie en daarmee ook de vooruitgang van de cliënt verhinderen. Opnieuw gaat Holloway pragmatisch te werk. Ze beschrijft oefeningen die onmiddellijk gebruikt kunnen worden, zoals bijvoorbeeld het oefenen van spreken over de ervaringen en karakteristieken van de supervisant in de vijf domeinen die hier van invloed zijn (hulpverleningservaring, theoretische oriëntering, leerdoelen en -stijl, culturele waarden, interpersoonlijke stijl). Wat opnieuw vooral mijn aandacht trok, was het in beeld brengen van de praktijksetting van de therapeut: wat zijn de waarden van de organisatie, de organisatiestructuur, het evaluatiesysteem, de cultuur en klimaat, de professionele standaarden en ethiek? En als je een contract hebt met een organisatie, wat speelt dan nog meer mee? Ik ben al een tijdje aan het nadenken over mijn rol als supervisor, hoe ik mijn aanpak kan bijschaven of verbeteren en hoe feedback van supervisan- 100 JG36 / 2018 / SB1
5 ten hiertoe kan bijdragen. Dit ligt in het verlengde van mijn therapeutisch werk waarin ik gebruik maak van Feedback Informed Treatment (FIT) en deliberate practice (Miller, Bargmann, Chow, Seidel, & Maeschalck, 2016; Poels, 2015). De handleidingen voor FIT bevatten ook een feedbackformulier dat gebruikt kan worden in supervisie 1. Ik ben beginnen lezen over supervisie en zag interessante en kritische discussies over wat supervisie is en of supervisie kan verbeteren met regelmatige feedback. Ik geloof van wel, maar meer hierover later. Of supervisie ook (indirect) bijdraagt tot betere resultaten voor cliënten is onduidelijk. Tot nu toe is daar weinig onderzoek over gedaan. Terzijde vraagt Holloway zich af welke supervisorstrategieën en -processen de effectiviteit van de therapeut en cliëntverandering beïnvloeden. Ze vermeldt het gebruiken van feedback van de cliënt over de sessie met de therapeut als een waardevolle bijdrage in supervisie. Ik ben hier bijzonder in geïnteresseerd. Met FIT als steun is het mij duidelijk dat in supervisie geëxploreerd kan (misschien zelfs moet) worden welke factoren bij de supervisant-therapeut voor verbetering of verandering vatbaar zijn bij cliënten waar vooruitgang niet loopt zoals gehoopt of verwacht. Alhoewel Holloway hier niet naar verwijst, deed haar model me soms denken aan het supervisiemodel van Hawkins en Shohet die de zevenogige supervisor ontwikkelden. In supervisie kan het vizier gericht worden op meerdere systemen: op de cliënt, op de strategieën en interventies, op de therapeutische relatie, op het proces van de therapeut, op de supervisierelatie, op het proces van de supervisor en op de bredere systemische context van zowel therapie als supervisie. Dit zijn processen die ook in een narratief (Vermeire, 2014) supervisiemodel verweven zitten, maar met andersoortige vragen tot reflectie uitnodigen. Vanuit een positie van iets te bieden hebben (Vermeire, 2014, p. 119) kunnen we bijvoorbeeld onderhandelen over waar de ogen tijdens de supervisiesessie op gericht worden. Hierop aansluitend kan onmiddellijke feedback aan het einde van de supervisiesessie met behulp van de superkorte (3 vragen) Leeds Alliance in Supervision Scale (LASS) duidelijker maken hoe de sessie was voor de 1 De Leeds Alliance in Supervision Scale, het resultaat van doctoraatsonderzoek door Nigel Wainwright (2010). BOEKEN 101
6 supervisant: Was de sessie gefocust? Hoe was de relatie tussen mij en mijn supervisor? Heeft de sessie mij geholpen of iets bijgebracht? Deze feedback helpt de supervisor om na te denken over wat beter kan en hoe. De korte schaal kan met gemak systematisch ingebouwd worden op het einde van een supervisiesessie. Je kan ook bij het begin vragen wat er van de sessie verwacht wordt: Hoe zal je weten dat het komende uur je geholpen heeft? Holloway gaat er prat op dat het SAS-model ook buiten de VS toegepast kan worden (het wordt ook buiten de VS getraind en gebruikt) omdat de zeven systemen en bijhorende factoren een kader bieden voor supervisiepraktijk en -training gebaseerd op empirische kennis en praktijkkennis. Als model, ook al is het een gesloten systeem, biedt SAS een arsenaal aan haken die vanuit welk theoretisch model ook een supervisiesessie kunnen uitbreiden of verdiepen. Er is wel werk aan de winkel om dit te vertalen naar een systemische supervisiepraktijk. Mij heeft het in ieder geval aan het denken gezet. Literatuur Hawkins, P., & Shohet, T. (2012). Supervision in the helping professions. Berkshire: McGraw-Hill Open University Press. Miller, S. D., Bargmann, S., Chow, D., Seidel, J., & Maeschalck, C. (2016). Feedback-Informed TreatmentJ (FIT): Improving the outcome of psychotherapy one person at a time. In W. O Donohue & A. Maragakis (Eds.), Quality improvement in behaviour health (pp ). Switserland: Springer Nature. Poels, V. (2015). Het effect van Scott Miller. Systeemtheoretisch Bulletin, 33, Vermeire, S. (2014). Supervisie als rijke beschrijvingen en meerstemmigheid. Systeemtheoretisch Bulletin, 32, Wainwright, N. A. (2010). The development of the Leeds Alliance in Supervision Scale (LASS): A brief sessional measure of supervisory alliance (Nietgepubliceerd doctoraat). Leeds: University of Leeds. Watkins, C. E. (2012). Psychotherapy supervision in the new millennium: Competency-based, evidence-based, particularized, and energized. Jour- 102 JG36 / 2018 / SB1
7 nal of Contemporary Psychotherapy, 42, doi /s [Voor de geïnteresseerde lezer: het Journal of Contemporary Psychotherapy, 42 van 2012 is een themanummer over psychotherapiesupervisie.] Watkins, C. E. (2014). Clinical supervision in the 21st century: Revisiting pressing needs and impressing possibilities. American Journal of Psychotherapy, 68, BOEKEN 103
Visiedocument Feniks de la Fosse
Visiedocument Feniks de la Fosse Datum: 1 juni, 2013 Als het spreken stopt, begint het praten. Als het praten stopt, begint het zwijgen. Als het zwijgen stopt, begint de stilte. In de stilte begint het
Informatie voor supervisanten
Informatie voor supervisanten Met dit document willen we je meer kennis en inzichten geven over het volgen van supervisie vanuit de PgD. Aan bod komt: 1. Wat is supervisie? 2. Vormen van supervisie? 3.
Workshop FIT Congres Van wijk tot wetenschap 2016
Workshop FIT Congres Van wijk tot wetenschap 2016 1 DRS. LIZ PLUUT-VAN DINGSTEE FEEDBACK -INFORMED TREATMENT 2 LIZ PLUUT Psycholoog-psychotherapeut BIG o o o o Groepspraktijk Kinder-, Jeugd- en Gezinspsychotherapie
Competentieprofiel Supervisoren NVRG
Inleiding In dit competentieprofiel worden de competenties beschreven waarover een door de NVRG erkende supervisor moet beschikken. De competenties vormen de basis van de Richtlijn Draaiboek Supervisorenopleiding
Aanvraagprocedure Erkenning Supervisorschap Versie: 20 juni 2012 AANVRAAGPROCEDURE ERKENNING SUPERVISORSCHAP
AANVRAAGPROCEDURE ERKENNING SUPERVISORSCHAP 2 Aanvraagprocedure Erkenning Supervisorschap 3 Algemeen Hieronder kun je lezen hoe de route naar supervisorschap en leersupervisorschap is opgezet en aan welke
Aandachtspunten bij start supervisie
P-opleiding Evaluatieformulier supervisie psychodiagnostiek Aandachtspunten bij start supervisie 1. Kennismakingsgesprek: - wederzijds informeren over kwalificaties, opleidingen en ervaring - bespreken
Inhoud. Voorwoord 9. Inleiding 11
Inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 Hoofdstuk 1 De therapeutische relatie: een kritische verkenning 15 1 Inleiding 15 2 De therapeutische relatie: wat moet er onder worden verstaan? 16 3 (Hoe) kan de kwaliteit
Postmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven.
mensenkennis De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. Postmaster opleiding spelpsychotherapie Postmaster opleiding spelpsychotherapie Kinderen
Geïntegreerde RichtlijnBehandeling Persoonlijkheidsstoornissen
Geïntegreerde RichtlijnBehandeling Persoonlijkheidsstoornissen http://www.kenniscentrumps.nl/ge%c3%a Fntegreerde-richtlijnbehandeling Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Misschien wel de grootste prestatie
WORKSHOP ORS, SRS EN FIT TRIMBOS 2015 DRS. LIZ PLUUT- VAN DINGSTEE
1 WORKSHOP ORS, SRS EN FIT TRIMBOS DRS. LIZ PLUUT- VAN DINGSTEE ì IT IS ABOUT THE CONVERSATION! Copyright Liz Pluut 2 LIZ PLUUT Psycholoog- psychotherapeut BIG o Groepsprak)jk Kinder-, Jeugd- en Gezinspsychotherapie
Accreditatie supervisorencursus Versie Toetsingscriteria supervisorencursus
Accreditatie supervisorencursus Versie 22-02-2016 Een belangrijke voorwaarde voor inschrijving in het NVP-supervisorenregister is het met succes afgerond hebben van een supervisieopleiding (geaccrediteerd
Behandelgids ADHD bij volwassenen, therapeutenhandleiding
Behandelgids ADHD bij volwassenen, therapeutenhandleiding een programma voor cognitieve gedragstherapie Steven A. Safren, Carol A. Perlman, Susan Sprich, Michael W. Otto UITGEVERIJ NIEUWEZIJDS Oorspronkelijke
Supervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie
Supervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie Als vastgesteld op de ledenvergadering van 27 maart 2015 Inleiding In dit reglement is de procedure geregeld van het
Competenties NOBCO (Nederlandse Organisatie voor Beroeps Coaches)
(Nederlandse Organisatie voor Beroeps Coaches) Het NOBCO heeft 8 competenties en 108 bijbehorende vaardigheidsindicatoren vastgesteld waaraan een beroepscoach moet voldoen. De competenties en vaardigheidsindicatoren
Supervisorencursus Schematherapie
Supervisorencursus Schematherapie Het supervisorschap is een vak apart en ook het supervisorschap op het gebied van schematherapie verdient specifieke aandacht. In het register schematherapie is dan ook
Competenties systeemtherapeutisch werker (STW) versie 15 januari 2015
1 Competenties systeemtherapeutisch werker (STW) versie 15 januari 2015 Inleiding De NVRG maakt een onderscheid tussen de systeemtherapeut (ST) en de systeemtherapeutisch werker (STW). Beide profielen
Theorie en praktijk van supervisie in de ggz
Theorie en praktijk van supervisie in de ggz Ruud Beunderman, Sjoerd Colijn, Lidwien Geertjens, Fatima van der Maas (redactie) De Tijdstroom, Utrecht De Tijdstroom uitgeverij, 2016. Omslagontwerp: Cees
ROM Light in Vlaanderen: de Tool voor Uitkomstenmeting
ROM Light in Vlaanderen: de Tool voor Uitkomstenmeting Stefaan Baert Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid stef@vvgg.be 10 november 2011 Congres Routine Outcome Monitoring in de ggz Overzicht
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren voor professionals die met professionals werken START SEPTEMBER 2016 Werken met professionals Psychodynamisch coachen en adviseren is branche dan ook, een
Competenties systeemtherapeut (ST) Versie november 2015
1 Competenties systeemtherapeut (ST) Versie november 2015 Dit document beschrijft de competenties waarover een ST moet kunnen beschikken om het vak van systeemtherapeut op een professionele wijze uit te
Inleiding 11. 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt. 2 Elementen van een sociaal- psychiatrische methodiek 45 Ben Venneman
Inhoud Inleiding 11 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt 1.1 Inleiding 19 1.2 Stand houden ondanks golfbewegingen 19 1.3 Uitgangspunten van de sociale psychiatrie 24 1.4 Sociale psychiatrie in
VERANDERINGEN BINNEN HET
VERANDERINGEN BINNEN HET VERPLEEGKUNDIG LANDSCHAP Verpleegkunde en Geestelijke Gezondheidszorg Trends Vermaatschappelijking van zorg Individualisering van zorg, patiënt wordt mondiger GGZ-problemen komen
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren voor professionals die met professionals werken START JANUARI 2019 Werken met professionals Psychodynamisch coachen en adviseren is Professionals houden van
ST-supervisorencursus Dag 1 Copyright Rijkeboer & van Vreeswijk
ST-supervisorencursus Dag 1 Copyright Rijkeboer & van Vreeswijk Hélène Bögels Supervisor/trainer VSt en ISST Programma dag 1 Eigen positieve en negatieve ervaringen als supervisant. Competentiegericht
Bevordering van de kwaliteit van supervisie. Najaarscongres Angeline Smeltink & Tonnie Prinsen
Bevordering van de kwaliteit van supervisie Najaarscongres 2016 Angeline Smeltink & Tonnie Prinsen Aanloop (I) Instelling Commissie Supervisoren door bestuur VGCt; bijstelling opdracht januari 2015 Inhoud
Richtlijn cursusdraaiboek TTC-ST 212 Versie: december 2017 RICHTLIJN CURSUSDRAAIBOEK TTC-ST 212
RICHTLIJN CURSUSDRAAIBOEK TTC-ST 212 2 Richtlijn cursusdraaiboek TTC-ST 212 3 INLEIDING Dit is de richtlijn voor het schrijven van een door de NVRG erkend cursusdraaiboek voor (modules van) de Technisch
D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Postmaster opleiding seksuologie
mensenkennis De docenten komen uit het werkveld. Dit vind ik een plus, op deze manier worden theorie en praktijk goed met elkaar verbonden. Postmaster opleiding seksuologie Postmaster opleiding seksuologie
Bijscholingscursus systemische supervisie
Opleiding en bijscholing Systeemtherapie & Superviseren Monique Schirris & Gerrit van Ramshorst Bijscholingscursus systemische supervisie 6 bijeenkomsten van 6 uur verspreid over 12 maanden. De bijscholingscursus
HOE METEN KAN LEIDEN TOT WETEN. Coleta van Dam Jeugdzo! 7 nov 2012
HOE METEN KAN LEIDEN TOT WETEN Coleta van Dam Jeugdzo! 7 nov 2012 INVENTARISATIE Beleid, financier, wetenschap Managers, bestuurders zorginstellingen Medewerkers primair proces WAAR HEBBEN WE HET OVER?
Therapeutische relatie en herstellen breuken. Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen
Therapeutische relatie en herstellen breuken Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Inhoud Workshop Deze workshop gaat over de verschillende klinische processen
Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers
Child Safety Now. Towards Effective Case Management for Families in Child Protection and Youth Parole Services I. Busschers Samenvatting Dit proefschrift gaat over casemanagement van gezinnen binnen jeugdbescherming
Opleiding Hulp bij complexe verwerkingsprocessen en trauma Kris Decraemer
Opleiding Hulp bij complexe verwerkingsprocessen en trauma Kris Decraemer Voor wie Voor hulpverleners en therapeuten die betrokken zijn bij de opvang en begeleiding van mensen met indringende en traumatische
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.
Supervisie in de GGZ. Een oriëntatie op de praktijk. Ruud Beunderman RINO Groep 15 november 2012
Supervisie in de GGZ. Een oriëntatie op de praktijk Ruud Beunderman RINO Groep 15 november 2012 Inhoud van dit verhaal Korte introductie spreker Opleiden, werkbegeleiden en superviseren Verschillende betekenissen
Een toetsprogramma om van te leren. Platform leren van toetsen 2 juni 2017 Wendy Peeters en Nienke Zijlstra
Een toetsprogramma om van te leren Platform leren van toetsen 2 juni 2017 Wendy Peeters en Nienke Zijlstra Even voorstellen.. Wendy Peeters Nienke Zijlstra Uitgangspunten en doel sessie Uitgangspunten:
ACT en Authenticiteit
ACT en Authenticiteit Weg met het keurslijf, ruimte voor jezelf. Datum: 25-09-2015 Door: Tim Batink Locatie: Bussum even voorstellen Tim Batink, MSc GZ-Psycholoog i.o., Cognitief Gedragstherapeut VGCt,
Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy (CBASP) voor de behandeling van chronische depressie
dr. Jenneke Wiersma dr. Anneke van Schaik prof.dr. Patricia van Oppen Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy (CBASP) voor de behandeling van chronische depressie Dit boek, Cognitive Behavioral
Effectieve Reflectie: handvat voor kwaliteitsbewaking in de zorg voor jeugd
Effectieve Reflectie: handvat voor kwaliteitsbewaking in de zorg voor jeugd Inge Busschers Jeugdbescherming Regio Amsterdam / Hogeschool van Amsterdam i.busschers@jeugdbescherming.nl / i.busschers@hva.nl
Niet meer depressief
Niet meer depressief Dit boek, Niet meer depressief; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de
Het schrijven van een artikel of casus voor Oedeminus
Het schrijven van een artikel of casus voor Oedeminus Procedure De redactie van Oedeminus verheugt zich op uw bijdrage aan ons blad. Voor u uw kennis, inzichten en ideeën op papier zet, is het goed om
Supershrinks Bestaan ze?
Supershrinks Bestaan ze? drs. Mark P.M. Crouzen klinisch psycholoog / psychotherapeut mcrouzen@diakhuis.nl 030-2566853 Bestaan ze? Wie zijn ze? Hoe leven ze? Ricks 1974 Kunnen wij iets van ze leren? Pseudoshrinks
Wat werkt er en hoe werkt het in counseling.
Wat werkt er en hoe werkt het in counseling. Sjef de Vries Antwerpen 2/12/2016 Sjef de Vries, Batenburg 2016 Deze PowerPoint presentatie (of delen ervan) mag niet gebruikt worden voor presentaties, artikelen
Gezinstherapie in praktijk
Rober, P. (2012) Gezinstherapie in praktijk Over ontmoeting, proces en context Leuven: Acco. Dorti Been In de Inleiding maakt Rober ons deelgenoot van de kritische kanttekening die een beleidsmaker in
Deze vraagstelling is nader toegespitst op de volgende sub-vragen:
Samenvatting Dit proefschrift gaat over ervaringen en leerprocessen in de ontwikkeling van de theorie en praktijk van Moreel Beraad als methode van ethiekondersteuning in de gezondheidszorg. Hoofdstuk
ST-supervisorencursus Dag 2
ST-supervisorencursus Dag 2 Copyright Rijkeboer & van Vreeswijk Hélène Bögels Programma dag 2: Mythes/misverstanden Gebruik van video s en rollenspel in de supervisie. Leersupervisie. Motivering bij weerstand
Behandeling informatie.
Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een
Specialisatieopleiding arbeids- en organisatiemediation
mensenkennis De partijen op één lijn te krijgen en zo het conflict ombouwen naar een goede samenwerking. Dat is een fantastische uitdaging. Specialisatieopleiding arbeids- en organisatiemediation Arbeids-
me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started
me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started Inhoud Competentiegericht opleiden 3 Doel van praktijktoetsen 4 Wijze van evalueren en beoordelen 4 Rollen 5 Getting started
Bijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI / , 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Bijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI 10.1007/978-90-368-1003-6, 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 50 neem de regie over je depressie Bijlage 1 Beloopstabel
Getting Started. Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen
Getting Started Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen De BIG-opleidingen worden competentiegericht vormgegeven. Met het competentiegericht opleiden hebben de opleidingen een duidelijker inhoudelijk
VAN ZORG NAAR PREVENTIE
VAN ZORG NAAR PREVENTIE Jaap van der Stel Jaap van der Stel Lector GGz Hogeschool Leiden Brijder-Parnassia GGZ ingeest Legitimatie psychische gezondheidszorg Legitimiteit van de psychische gezondheidszorg
Grenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden
Grenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden Dr. An Haekens Overzicht Inleiding: afbakening van thema Spiritualiteit: wiens zorg? Coöperatief- complementair
Hoe hebben de Aios alle stafleden van de afdeling gemiddeld beoordeeld? (N= totaal aantal Aios-beoordelingen van alle stafleden van de afdeling)
NAAM OPLEIDER/SUPERVISOR: Dr. A. DATUM EVALUATIE: DE GEGEVENS BETREFFEN PERIODE: : Aios-: : Groeps: Groeps: Hoe heeft u uzelf beoordeeld? Hoe hebben de Aios u gemiddeld beoordeeld? Standaarddeviatie van
Inleiding. Competenties
1 Richtlijnen cursusdraaiboek TTC- STW versie 15 januari 2015 Inleiding De NVRG kent twee opleidingen: de opleiding tot systeemtherapeut (ST) en de opleiding tot systeemtherapeutisch werker (STW). Beide
NEUROMOTOR TASK TRAINING
NEUROMOTOR TASK TRAINING Hulp aan bewegingszwakke kinderen vanuit een wetenschappelijk fundament. Cursuscoördinator Theo de Groot Neuromotor task training (NTT) is een wetenschappelijk onderbouwde behandelmethode
Postmaster opleiding systeemtherapeut
Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut
Opleidingsreglement Nederlandse Vereniging voor Interpersoonlijke Psychotherapie
Opleidingsreglement Nederlandse Vereniging voor Interpersoonlijke Psychotherapie Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Vooropleiding 3. Belangstellend lid-nvipt 4. Aspirant lid-nvipt 5. IPT-opgeleide 6. Therapeut
Naam van de opleiding : Freedom from Addiction Naam van de docent (en) : Dr Robert Dee McDonald Henk de Vos
Studie plan Naam van de opleiding : Freedom from Addiction Naam van de docent (en) : Dr Robert Dee McDonald Henk de Vos Totale duur van de opleiding 3 dagen Totaal aantal dagen 3 Totaal aantal uren 24
Supervisie in de driejarige opleiding van het CPC Versie 28/10/2015
Supervisie in de driejarige opleiding van het CPC Versie 28/10/2015 Je kunt kiezen voor een opleiding met of zonder supervisie. Om voor een diploma met supervisie in aanmerking te komen is het noodzakelijk
Training Lean Green Belt. Incompany Inclusief Green Belt certificaat
Training Lean Green Belt Incompany Inclusief Green Belt certificaat Deze training biedt een uitgebreid overzicht van de meest gebruikte instrumenten en technieken van Lean. Daarnaast staan we ook stil
Competence Framework Oktober 2010
Competence Framework Oktober 2010 De informatie in dit document geldt als vertrouwelijk en is intellectueel eigendom van de NOBCO/EMCC. Het is niet toegestaan deze informatie op welke wijze dan ook te
Opvoeden een PPPretje ;-) Inge Glazemakers
Opvoeden een PPPretje ;-) Inge Glazemakers Inleiding Wat is Triple P? Casus Waar kan ik Triple P vinden? Inleiding 1 op 5 kinderen/jongeren ontwikkelt een significant emotioneel of gedragsprobleem Veel
Richtlijnen voor de eindpaper voor het VHYP-opleidingstraject psychotherapeutische behandelingen
Richtlijnen voor de eindpaper voor het VHYP-opleidingstraject psychotherapeutische behandelingen Inleiding Aan het einde van de opleiding tot hypnosedeskundige psychotherapeutische interventies, wordt
Cognitieve therapie bij sociale angst
Cognitieve therapie bij sociale angst Dit boek, Cognitieve therapie bij sociale angst, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens het werkboek voor cliënten te bestellen:
Workshops en cursussen H E R S E N W E R K. Scholing en advies op het gebied van hersenletsel
Workshops en cursussen H E R S E N W E R K Scholing en advies op het gebied van hersenletsel 2016 Hersenwerk Hersenwerk is een organisatie die kennis en wetenschap verzamelt en verspreidt op het gebied
Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie
Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Laurens Ekkel Tweede druk Boom Lemma uitgevers Amsterdam 2015 Voorwoord
Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries
Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries Dit boek, Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens een werkboek
Positieve oplossingsgerichte gedragstherapie
Positieve oplossingsgerichte gedragstherapie Drs. Mark Crouzen, klinisch psycholoog-psychotherapeut info@oplossingsgerichte-therapie.nl www.oplossingsgerichte-therapie.nl 1 Diakonessenhuis Utrecht 2 www.oplossingsgerichte-therapie.nl
Transculturele vaardigheden voor therapeuten. Een systeemtheoretisch
Jessurun, N. (2010) Transculturele vaardigheden voor therapeuten. Een systeemtheoretisch behandelmodel Bussum: Uitgeverij Coutinho (377 pp.) Veerle Poels Nel Jessurun werd geboren in Paramaribo en is de
Systemisch werken Een relationeel kompas voor hulpverleners
Systemisch werken Anke Savenije, Justine van Lawick en Ellen Reijmers Systemisch werken Een relationeel kompas voor hulpverleners De Tijdstroom, Utrecht De Tijdstroom uitgeverij, 2018 Omslagontwerp: Michiel
De rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit
De rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit Reader ten behoeve van bestuurstafels Kwaliteitsnetwerk mbo op 15 en 16 maart 2017 Uitnodigingstekst
RICHTLIJNEN VOOR DE EINDPAPER VOOR HET VHYP-OPLEIDINGSTRAJECT PSYCHOTHERAPEU- TISCHE BEHANDELINGEN
RICHTLIJNEN VOOR DE EINDPAPER VOOR HET VHYP-OPLEIDINGSTRAJECT PSYCHOTHERAPEU- TISCHE BEHANDELINGEN INLEIDING Aan het einde van de opleiding tot hypnosedeskundige psychotherapeutische interventies, wordt
Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek. Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht
Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht Wat is het probleem? Volgens: 1. De professional 2. De wetenschapper
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Cursushandleiding. Tja, wat zal ik zeggen, met cliënten in gesprek over spiritualiteit
Cursushandleiding Tja, wat zal ik zeggen, met cliënten in gesprek over spiritualiteit N.a.v. het gelijknamige boek van Elizabeth Johnston Taylor, in het Nederlands hertaald onder redactie van Peterjan
Managementworkshops. Communicatie: alle gedrag is communicatie. Gespreksvaardigheden: succesvol praten en luisteren
Managementworkshops Door de toenemende dynamiek in de zorg verandert de rol van de leidinggevende. Een leidinggevende krijgt te maken met: Decentralisatie van verantwoordelijkheden Groter wordende span
Managementworkshops. Communicatie: alle gedrag is communicatie. Gespreksvaardigheden: succesvol praten en luisteren
Managementworkshops Door de toenemende dynamiek in de zorg verandert de rol van de leidinggevende. Een leidinggevende krijgt te maken met: Decentralisatie van verantwoordelijkheden Groter wordende span
Beter behandelen door beter opleiden: competenties voor supervisoren
Beter behandelen door beter opleiden: competenties voor supervisoren NVP-studiedag Supervisie geven is een vak apart 27 oktober 2017 Tonnie Prinsen, P-opleider Dimence Groep voorzitter stuurgroep Vernieuwing
Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende
Goeminne, A. (2011). Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende Leuven: Conota (176 pp.) Birgit Albrechts Begin er maar aan, een uitnodigende titel voor een boek, geschreven vanuit
Woord vooraf bij de tweede druk 1 1
Inhoud Woord vooraf bij de tweede druk 1 1 i context en begrippen 15 1 Inleiding 1 7 1.1 Geschiedenis 1 7 1.2 Toepassingen en doelgroepen 1 9 1.2.1 Eenvoudig of complex? 1 9 1.2.2 Diversiteit aan toepassingsgebieden
Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten. Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context
Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context 16-12-2014 Feedback Informed Dialogical Therapy een nieuwe vorm van therapie? Het is niet
Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015
Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015 Prof. dr. Marc Verbraak, klinisch psycholoog / cognitief-gedragstherapeut
Boekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg
Boekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg Walter Krikilion Garant Antwerpen 16 oktober 2012 Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie
EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA
EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA WAAROM IS EMOTIEREGULATIE BELANGRIJK??? VERSCHILLENDE MANIEREN OM NAAR DIAGNOSE TE KIJKEN Categorische diagnostische
Postmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB
Postmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB Hoe behandel je mensen met een lichte verstandelijke beperking en ernstige gedrags- en psychiatrische problemen? In deze opleiding ontdek je hoe
Faciliteren & Participerend Leren Beter proces en resultaat
CURSUS Faciliteren & Participerend Leren Beter proces en resultaat 4 & 5 Februari, 2019 Verzorgd door: Facili2transform Simon Koolwijk Professor vd Veldenstraat 12 6524 PP Nijmegen telno. +31 (0) 24 3504437
Reflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN
Reflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN Introductie van de workshop Voorstellen, connectie met MGV Korte theoretische inleiding over reflectie
Wat werkt? Jan De Mol en Ellen Reijmers
Wat werkt? Jan De Mol en Ellen Reijmers Het is voor hulpverleners vanzelfsprekend om te reflecteren over het effect van hun interventies en steun. Wat zou deze cliënten het best helpen? Welke hypotheses,
Appendix A Checklist voor visible learning inside *
Appendix A Checklist voor visible learning inside * * Op www.bazalt.nl/lerenzichtbaarmaken kunt u dit formulier downloaden en vervolgens printen. Het is belangrijk dat de medewerkers van de school deze
Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool
Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool Stellingen Het begrip Talent zegt vooral iets over de capaciteiten van een leerling. Sommige leerlingen hebben meer talent dan anderen.
Modulaire opleiding systeemtherapie
Modulaire opleiding systeemtherapie Als systeemtherapeut bekijk je mensen in hun context en maak je de naasten van een cliënt onderdeel van de behandeling. In deze opleiding leg je hiervoor de theoretische
Opleiding ouderbegeleiding
Opleiding ouderbegeleiding me nse nkennis vanuit een visie op ouderschap in ontwikkeling Als je krachtgericht werken met het netwerk rond het kind wilt invullen, dan zit hier alles in. Vanuit een betere
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Deel I Sociaal-maatschappelijke aspecten
Inhoudsopgave Premisse 13 Inleiding 13 Pluriforme hulpverlening 14 Het systeemtheoretisch perspectief 15 De houding van de therapeut 15 Doel en doelgroep 17 Evidence-basedhulpverlening 17 Hulpverlening
Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling
Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Wat is zelfgestuurd leren? Aanleiding Doelen Zeven ontwerpprincipes Diagnostisch instrument Interventies op basis van
Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties
Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige
ROM DOORBRAAK ORS outcome rating scale. C- ORS outcome rating scale voor kinderen. SRS session rating scale. Psycholoog- psychotherapeut
1 2 WORKSHOP ORS, EN FIT TRIMBOS 2016 DRS. LIZ PLUUT- VAN DINGSTEE LIZ PLUUT Psycholoog- psychotherapeut IT IS ABOUT THE CONVERSATION! Groepsprak/jk Kinder-, Jeugd- en Gezinspsychotherapie Anna Paulownastraat
Opleiding consulent seksuele gezondheid NVVS
Opleiding consulent seksuele gezondheid NVVS Als consulent seksuele gezondheid bied je laagdrempelige seksuologische hulp en ondersteun je collega s in het omgaan met vragen van patiënten of cliënten op
DE SUPERVISANT CENTRAAL
DE SUPERVISANT CENTRAAL Tips voor supervisanten om hun supervisie mede vorm te geven. Yvette van der Pas & Angeline Smeltink 1 DE SUPERVISANT CENTRAAL Tips voor supervisanten om hun supervisie mede vorm