Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject

Transcriptie

1 Reportage Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject In elf gemeenten krijgen kinderen die in een onveilige situatie opgroeien de kans om naar een gewone BSO, huiswerkklas of sportclub te gaan. De bedenkers hopen met dit Buitenshuisproject een spiraal van negatieve ervaringen te doorbreken en psychische problemen voor te zijn. Auteur: Annemarie van Dijk Leestijd: 6 minuten Reportage - Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject 1 / 5

2 Shirley (11), Dylan (8) en Cheyenne (4) hebben het thuis niet fijn. Ze zijn bang voor hun vader, die een bipolaire stoornis heeft. Vaak schreeuwt hij tegen hen en hun moeder. En hij besteedt verder geen aandacht aan zijn gezin of het huishouden. Hun moeder kan niet goed met de problemen van vader omgaan en reageert passief. Ze is lief voor de kinderen, maar vindt het moeilijk om zonder steun van haar man voor hen en het huishouden te zorgen. Koken en wassen doet ze nauwelijks en in huis is het meestal een bende. De kinderen moeten veel zelf doen. De school waar de kinderen op zitten maakt zich zorgen en meldt het gezin aan bij Veilig Thuis. Maar dan? Gezonde omgeving Kinderen van verslaafde of ernstig psychisch zieke ouders, zoals Shirley, Dylan en Cheyenne, groeien vaak op in een onveilige situatie. Thuis is de sfeer gespannen en een sociaal netwerk ontbreekt soms. Deze kinderen KOPP/KVO-kinderen genoemd zijn vaker slachtoffer van kindermishandeling en het risico dat ze zelf vroeg of laat psychische klachten krijgen is verhoogd. Bovendien kunnen ze de problemen doorgeven aan de volgende generatie. Deze kinderen zouden meer uren moeten doorbrengen in een gezonde omgeving, en deze ouders moeten worden ontlast in hun oudertaken, vond Hester Diderich, projectleider landelijke implementatie Kindcheck bij GGZ. Daarom bedacht ze het Buitenshuisproject, dat regelt dat deze kinderen elke week meer uren buitenshuis doorbrengen, zodat ze minder tijd thuis in de stresssituatie zijn én waardoor de ouders aan zichzelf kunnen werken. Hopelijk kunnen daarmee een gedwongen kader en uithuisplaatsing worden voorkomen. In de gezinnen waar het om gaat zie je vaak een opeenstapeling van problemen die niet binnen korte tijd zijn op te lossen, maar vaak vele jaren duren, soms van generatie op generatie. Die overdracht moeten we proberen aan te pakken, zegt Diderich. Het Buitenshuisproject is daarvoor een goede mogelijkheid, die we niet eerder hebben onderzocht. Ggz-professionals, KOPP-kinderen en Veilig Thuis hebben meegedacht over deze aanpak en zijn voorstander. Veilige plek Wat cijfers. Er zijn ouders met een psychische stoornis en/of een verslaving. Zij hebben samen kinderen van onder de 18 jaar. Het Buitenshuisproject richt zich op het deel van deze kinderen dat opgroeit in een onveilige situatie. Deze gezinnen zijn gemeld bij Veilig Thuis omdat er sprake is van chronische problematiek. Ze komen niet in aanmerking voor vrijwillige hulp doordat de problemen te groot zijn en de ouders niet meewerken. Op 10-jarige leeftijd hebben de kinderen meestal nog geen zichtbare moeilijkheden. Ze lopen wel een verhoogd risico op problemen later in hun leven. Daarom is preventieve ondersteuning zo belangrijk. Via het project krijgen kinderen voor langere tijd een veilige plek waar ze kunnen ontspannen en steun krijgen. Een plek met meer ritme en structuur dan thuis. Voor de kleintjes is dat gewone kinderopvang of BSO waar ze met hun klasgenootjes naartoe gaan. Oudere kinderen kunnen kiezen uit een sportclub, huiswerkbegeleiding of géén opvang: als ze thuis moeten zorgen voor hun kleinere broertjes of zusjes zijn ze vaak blij als de kleintjes worden opgevangen en ze zelf wat rust krijgen. Reportage - Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject 2 / 5

3 Veel kinderen knappen op als ze even weg zijn van de spanningen thuis, onbezorgd kunnen spelen met leeftijdgenoten en vrienden maken. Ook belangrijk: ze draaien op een gewone manier mee in het normale leven. Dat vinden ze veel fijner dan contact hebben met speciale hulpverleners, laten ze regelmatig weten. De vakantieperiode is voor deze gezinnen vaak moeilijk: als iedereen thuis is, loopt de spanning soms hoog op Diderich: We nemen de ouders wat dingen uit handen. Zo hoeven ze bij een voetbalclub geen bardiensten te draaien of te rijden naar uitwedstrijden als ze dit niet kunnen opbrengen. De kleine kinderen worden ook in de vakanties opgevangen op de crèche en de BSO. De vakantieperiode is voor deze gezinnen vaak moeilijk: als ouders en kinderen te veel samen thuis zijn, kan de spanning hoog oplopen. Vragenlijsten Diderich werkte de Buitenshuis-aanpak uit met orthopedagoog en projectleider Rianne van der Zanden van het Trimbos-instituut, die gespecialiseerd is in KOPP-kinderen. Van der Zanden: Wij wisten al langer dat er ruimte is voor verbetering in de hulp aan kinderen uit gezinnen met emotionele onveiligheid en ouders met onvoorspelbaar gedrag. Het ministerie van VWS was enthousiast over het Buitenshuis-plan, onder andere omdat het werd voorgesteld door professionals vanuit de ggz. Het stelde geld beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit. De ouders die meedoen aan het Buitenshuisproject vullen daarom regelmatig vragenlijsten in. Als het nodig is, krijgen ze daar hulp bij. Linking pin Het Buitenshuisproject startte een half jaar geleden in elf gemeenten in Nederland. Gezinnen waar verslaving of psychiatrische problemen spelen, komen ervoor in aanmerking. Ze doen minimaal twee jaar mee. Meestal zijn ze al gemeld bij Veilig Thuis (verplicht bij structurele onveiligheid). Een soort gezinscoach, linking pin genaamd, begeleidt het gezin en onderhoudt het contact met alle betrokkenen: de ouders, de kinderen, de opvang, de hulpverlener van de ouder en school. Van der Zanden: Trimbos traint de linking pins en de opvangmedewerkers in traumasensitief werken, zodat iedereen dezelfde aanpak volgt. Ze leren op een nieuwe manier kijken naar kwetsbare kinderen, hoe geef je zo n kind een veilig en vertrouwd gevoel? Die trainingen worden hoog gewaardeerd, krijgen we terug. We organiseren ook een masterclass over hoe ze veiligheid in het gezin kunnen vergroten. Het Trimbos-instituut onderzoekt daarnaast de effectiviteit van het Buitenhuisproject: neemt het welbevinden van de kinderen (en ouders) toe? Turntalent Een van de elf gemeenten met een Buitenshuisproject is Waadhoeke in Friesland. Daar worden tien Reportage - Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject 3 / 5

4 gezinnen begeleid. Linking pin Hilde Greijdanus, die zich als medewerker gebiedsteam richt op multiproblem-gezinnen, is er enthousiast over. Uit de ingevulde vragenlijsten blijkt nu al dat de aanpak werkt. En van opvangmedewerkers hoor ik dat schuchtere kinderen soms in korte tijd helemaal opbloeien. Een meisje dat altijd dolgraag wilde turnen, maar door de situatie thuis nooit naar een sportclub kon, blijkt veel talent te hebben. Ze zit nu in de selectie en geniet daar enorm van. Voor de ouders is het goed dat ze twee jaar de tijd krijgen om thuis weer een gezonde en veilige situatie te krijgen. Dat legt minder druk op ze dan een korte interventie voor bijvoorbeeld drie maanden. Die zorgt voor stress bij ouders. De training traumasensitief werken, die bij de deelname hoort, vond Greijdanus erg interessant. Je leert hoe een trauma doorwerkt in het brein. De ontwikkeling stopt, bepaalde hersendelen schakelen uit doordat het lichaam in de overlevingstand staat. Als je dat weet, kun je je meer inleven in deze gezinnen en ze dus beter helpen. Elke gemeente vult het project op zijn eigen manier in. Zo zijn er in Waadhoeke naast linking pins ook contactpersonen die het contact met een gezin waarmee ze al werkten, onderhouden. We willen Veilig Thuis graag vóór zijn, preventief werken De linking pin heeft wel de regie, maar blijft op de achtergrond. Bovendien wordt in Waadhoeke niet iedereen via Veilig Thuis doorverwezen, maar ook via bijvoorbeeld het consultatiebureau. Greijdanus: We willen Veilig Thuis graag vóór zijn, preventief werken. Niet alle ouders zijn enthousiast, merkt ze. Een voorwaarde voor deelname is meedoen aan het onderzoek en dat is voor deze ouders, die al overbelast zijn, soms te veel. Rust en structuur Er zijn nog geen harde cijfers, maar de eerste ervaringen lijken goed. Er komt rust en structuur in huis, merkt Greijdanus. De ouders van Shirley, Dylan en Cheyenne kregen via Veilig Thuis en de linking-pin ook het Buitenshuisproject aangeboden. De linking-pin regelde dat hun kinderen na school naar de BSO gaan. De kinderen vinden het daar heel fijn. De moeder voelt meer rust en heeft beter op een rijtje wat er moet gebeuren in huis. De vader is onder begeleiding en krijgt medicatie om beter te kunnen omgaan met zijn bipolaire stoornis. Van der Zanden: Het is alsof ik een cadeau mag brengen aan het gezin, vertelde de linking pin. Veel linking pins vragen zich af wat ze nog meer kunnen doen voor deze doelgroep. Daarom willen we een masterclass organiseren over: hoe breng je meer veiligheid in het gezin? Verder is er een terugkomdag voor linking pins en opvangmedewerkers, gefinancierd door VWS. Ook breiden we het project uit naar ouders met een licht verstandelijke beperking. De pilot van Het Buitenshuisproject loopt nog tot Als het een succes is, wordt het daarna duurzaam geïmplementeerd. Reportage - Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject 4 / 5

5 Meer informatie Kijk op de website van het Buitenshuisproject. Gemeenten kunnen zich per aanmelden: Reportage - Gezinnen met problemen krijgen steun via Buitenshuisproject 5 / 5