Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck

Transcriptie

1 Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 1

2 1. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 1.1 Wat verstaan we onder huiselijk geweld en kindermishandeling? Huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke- of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. De term huiselijk verwijst niet naar de plaats waar het geweld plaatsvindt, maar naar de relatie tussen pleger en slachtoffer bijvoorbeeld: (ex)partner, gezins- en familieleden. Het geweld kan onder andere lichamelijk, seksueel en psychisch van aard zijn. Er is meestal sprake van een machtsverschil. Het slachtoffer is afhankelijk van de dader. Vormen van huiselijk geweld zijn: kindermishandeling ouderenmishandeling eergerelateerd geweld; zoals eerwraak, vrouwelijke genitale verminking ('vrouwenbesnijdenis') of huwelijksdwang; oudermishandeling; partnergeweld en ex-partnergeweld in alle verschijningsvormen, ook psychische mishandeling en stalking. Kindermishandeling Elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek en psychisch letsel. Vormen van kindermishandeling zijn: Lichamelijke mishandeling Lichamelijke verwaarlozing Psychische mishandeling Psychische verwaarlozing Seksueel misbruik Getuige zijn van huiselijk geweld 1.2 Wat is de meldcode? In 2013 is de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling ingevoerd. Het is daarmee een verplichting voor betreffende instanties en professionals om de meldcode te hanteren. Een veelvoorkomend misverstand is dat de meldcode alleen geldt voor jeugdigen <18 jaar. Echter richt de meldcode zich op zowel jeugdigen als volwassenen die in een onveilige situatie verkeren. De meldcode betekent praktisch een stappenplan dat professionals ondersteunt in situaties waar er signalen zijn van huiselijk geweld en/of kindermishandeling. De stappen van de meldcode leidt de professional door het proces van het moment van signaleren tot aan het besluit over het al dan niet doen van een melding bij Veilig Thuis. Het is belangrijk dat het proces van de meldcode wordt vastgelegd in een cliëntdossier of registratiesysteem. Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 2

3 1.3 Doel meldcode De verplichting voor organisaties en zelfstandige beroepsbeoefenaren om een meldcode te hanteren, heeft tot doel beroepskrachten te ondersteunen in de omgang met signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. (VWS, 2016) 1.4 Verplichtingen van instellingen en beroepskrachten In het kader van de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling hebben instellingen de plicht om te beschikken over een meldcode die aan de wettelijke eisen voldoet én om de kennis over en het gebruik van de meldcode binnen de eigen organisatie te bevorderen. Van individuele beroepskrachten die werkzaam zijn voor een instelling waar een meldcode is vastgesteld, wordt verwacht dat zij het stappenplan van de meldcode volgen bij signalen of vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. De meldcode geldt voor professionals die werken in de sectoren: gezondheidszorg; onderwijs; kinderopvang en leerplicht; de langdurige zorg; maatschappelijke ondersteuning; jeugdhulp; justitiële instellingen; het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) 1.5 Stappenplan Meldcode De wijze waarop de meldcode wordt geïmplementeerd en gehanteerd kan per organisatie of zelfstandige professional verschillen. Het moet in ieder geval de volgende vijf stappen bevatten: Stap 1: Signalen in kaart brengen. Stap 2: Overleg met een collega. Eventueel raadplegen van Veilig thuis (het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling). Stap 3: Gesprek met de cliënt/betrokkene(n). Stap 4: Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. Bij twijfel altijd Veilig thuis raadplegen. (afwegingskader verplicht vanaf 1 januari 2019) Stap 5: Beslissen (afwegingskader verplicht vanaf 1 januari 2019): o Is melden noodzakelijk? o Is hulpverlening (ook) mogelijk? 2. Kindcheck De Kindcheck is onderdeel van de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Het is feitelijk de eerste stap van de meldcode, gericht op de volwassenen. Met de invoering van de Kindcheck is de professional, ook als deze alleen met volwassenen werkt, verantwoordelijk voor het signaleren van kindermishandeling. Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 3

4 De Kindcheck geeft inzicht of de opvoeders in staat zijn om een veilige en stabiele omgeving te bieden waarin een kind zich fysiek en emotioneel kan ontwikkelen. Ernstige problemen bij volwassenen kunnen leiden tot een vermoeden van onveiligheid en mogelijk kindermishandeling. 2.1 Doel Kindcheck Het in kaart brengen van de oudersignalen heeft als doel om: -vroegtijdig kenmerken van huiselijk geweld en kindermishandeling te signaleren -zo snel mogelijk mishandeling te stoppen en -een goede behandeling en/of begeleiding in gang te zetten. 2.2 Voor wie geldt de Kindcheck De Kindcheck is bedoeld voor alle professionals die onder de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling vallen. De Kindcheck is vooral gericht op professionals die contacten hebben met volwassen cliënten. Daarnaast geldt de Kindcheck ook voor professionals die zich zorgen maken op basis van oudersignalen terwijl er geen kindsignalen zijn (bijvoorbeeld binnen de kinderopvang en het onderwijs). 2.3 Wanneer gebruik je de kindcheck De Kindcheck is in alle gevallen aan de orde waarin de professional zich, vanwege de ernstige situatie of de toestand van zijn volwassen cliënt; -zich zorgen maakt over mogelijk aanwezige minderjarige kinderen -er risico s zijn op ernstige schade voor kinderen of -er een bedreiging van de veiligheid van kinderen is. Zo geldt de Kindcheck bijvoorbeeld in geval van een ernstige (chronische) depressie, zware verslaving, (dreigende) huisuitzetting, geweld tussen huisgenoten, geweld bij scheidingen. 2.4 Hoe gebruik je de kindcheck Wanneer de professional vermoedt dat de situatie van zijn cliënt mogelijk risico s oplevert voor kinderen die van hem afhankelijk zijn wordt de Kindcheck uitgevoerd. We onderscheiden daarbij de volgende stappen: 1. De professional gaat in gesprek met zijn cliënt Hij vraagt zijn cliënt ten eerste of er minderjarige kinderen bij hem in huis wonen. Als dit het geval is of, en zo ja, met wie de cliënt de zorg voor deze kinderen deelt. Ten tweede onderzoekt hij samen met zijn cliënt of het hem, ondanks zijn situatie, lukt om de kinderen voldoende verzorging, zorg en veiligheid te bieden. Ten derde onderzoekt hij of de cliënt daar hulp bij heeft en/of hij (meer) hulp wenst. Hij vraagt zijn cliënt of hij een (ex)partner heeft met kinderen waar hij geregeld aanwezig is. Hij vraagt zijn cliënte of deze mogelijk zwanger is. 2. Zijn de zorgen weggenomen of gebleven? Op basis van dit gesprek en op basis van de situatie waarin de cliënt verkeert, stelt de professional vast of zijn zorgen over de mogelijke ernstige schade voor de kinderen zijn weggenomen of dat zijn zorgen na het gesprek zijn gebleven. 3. De zorgen zijn gebleven De zorgen zijn weggenomen: professional legt bovenstaand proces en acties vast in een (registratie)systeem. De zorgen zijn gebleven: dan zet de professional op basis van de oudersignalen, de stappen van de Meldcode. Deze stappen zijn erop gericht de situatie waarin de kinderen zich feitelijk bevinden nader Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 4

5 te (laten) onderzoeken en zo nodig (meer) passende hulp te organiseren voor alle betrokkenen. Zie hoofdstuk 1.5 Stappenplan Meldcode. Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 5