De volgende trede. Rapportage uitstroommonitor en tweede meting volgmodule cohort Actis Onderzoek. drs. D.M.S.

Transcriptie

1 De volgende trede Rapportage uitstroommonitor en tweede meting volgmodule cohort Actis Onderzoek drs. D.M.S. Heijnens Rotterdam, 7 januari 2011

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 Deel 1 Uitstroommonitor De uitstroommeting : dataverzameling en respons Dataverzameling Respons 6 3 Resultaten van de uitstroommeting 2009/10: achtergrondkenmerken van schoolverlaters en hun vervolgbestemmingen Achtergrondkenmerken van uitstromers uit het praktijkonderwijs Specialisaties/certificaten/diploma s Uitstroomprofiel en advies school Uitstroombestemmingen Begeleiding 15 4 Uitstroom nader bekeken Uitstroom naar arbeid Uitstroom naar leren Overige uitstroombestemmingen Uitstroom versus achtergrondkenmerken Uitstroom in relatie tot specialisaties en behaalde certificaten/diploma s Uitstroombestemmingen in relatie tot het uitstroomprofiel en advies van de school 24 5 Samenvatting 26 Deel 2 Tweede volgmeting Uitstromers uit het praktijkonderwijs in 2008/2009 één jaar later Dataverzameling Respons Representativiteit data tweede volgmeting 31 7 Bestemmingen van uitstromers uit 2008/2009 in najaar Één jaar later Kenmerken arbeid Kenmerken leren 37 2

3 7.4 Overige bestemmingen een jaar later Uitkeringen Begeleiding 39 8 Loopbanen van uitstromers uit het praktijkonderwijs in 2008/ Analyse loopbanen Loopbanen cohort Loopbanen uitgesplitst naar kenmerken 43 9 Samenvatting 50 Deel 3 Uitkomsten onderzoeken Conclusies Uitstroommeting Tweede volgmeting cohort Toezichtkader Inspectie 56

4 1 Inleiding In opdracht van het Platform Praktijkonderwijs zijn een tweetal onderzoeken uitgevoerd naar de uitstroom uit het praktijkonderwijs: de uitstroommeting en de tweede meting van de volgmodule cohort Met behulp van beide onderzoeken worden de opbrengsten van de sector praktijkonderwijs in beeld gebracht. Het doel en de centrale vraagstelling wordt nu per onderzoek toegelicht. a. de uitstroommeting Op basis van de uitstroommeting wordt in beeld gebracht in hoeverre het praktijkonderwijs er in slaagt haar leerlingen te plaatsen op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt of in het vervolgonderwijs. De centrale vraag bij de uitstroommeting is: wat zijn de achtergrondkenmerken en uitstroombestemmingen van de schoolverlaters van het praktijkonderwijs in ? In deel 1 van deze rapportage (hoofdstukken 2 tot en met 5) worden de belangrijkste resultaten beschreven. b. de tweede meting van de volgmodule cohort Met behulp van de volgmodule worden leerlingen die de school voor praktijkonderwijs hebben verlaten tot twee jaar na uitstroom gevolgd. Op basis van de resultaten van de volgmodule kan worden nagegaan in hoeverre uitgestroomde leerlingen een bestendige uitstroom hebben. Met andere woorden: hoeveel procent van de schoolverlaters is aan het werk of volgt eindonderwijs tot twee jaar na uitstroom? De volgmodule bestaat uit vier meetmomenten, zie tabel 1. tabel 1 Meetmomenten volgmodule cohort Meetmoment Meetmoment 1 Meetmoment 2 (huidige rapportage) Meetmoment 3 Meetmoment 4 Periode Januari-maart 2010 September-oktober 2010 Januari-maart 2011 September-oktober 2011 Bij de tweede meting van de volgmodule is de belangrijkste vraag: hoe is de actuele situatie van de schoolverlaters van één jaar na uitstroom te typeren? Zijn de oud-leerlingen een jaar later aan het werk, wordt er onderwijs gevolgd en zijn er oud-leerlingen die nog geen werk hebben gevonden of onderwijs volgen? De resultaten van de volgmeting worden beschreven in deel 2 van deze rapportage (hoofdstukken 6 tot en met 9). In deel 3 van dit rapport (hoofdstuk 10) worden de belangrijkste conclusies van beide onderzoeken vermeld en daarbij wordt ook specifiek gekeken naar de relatie van de resultaten met het toezichtkader van de Inspectie. 4

5 Deel 1 Uitstroommonitor In het eerste deel van dit rapport worden de resultaten van de uitstroommonitor beschreven. Dit deel bestaat uit in totaal vier hoofdstukken. Achtereenvolgens komen aan bod: De wijze van dataverzameling en deelname van scholen aan de uitstroommeting (hoofdstuk 2); Algemene uitstroomgegevens als achtergrondkenmerken en uitstroombestemmingen (hoofdstuk 3); Een meer specifieke blik op de uitstroomgegevens: hoe verhouden de uitstroombestemmingen zich bijvoorbeeld tot de achtergrondkenmerken? (hoofdstuk 4); en een samenvatting van de resultaten van de uitstroommonitor (hoofdstuk 5). 5

6 2 De uitstroommeting : dataverzameling en respons Hoe heeft de dataverzameling bij de uitstroommeting plaatsgevonden? En: hoe is de deelname aan de uitstroommeting per regio van het Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs (LWV-PrO)? Beide vragen komen achtereenvolgens aan bod in dit hoofdstuk. 2.1 Dataverzameling Iedere school voor praktijkonderwijs 1 heeft één contactpersoon voor de uitstroommonitor. Begin januari 2010 is een mail naar de contactpersonen gestuurd met daarin de link naar en inlogcodes van de uitstroommeting Tussen januari en 31 oktober konden gegevens worden ingevoerd van leerlingen die tussen 1 september 2009 en 1 oktober 2010 de school hebben verlaten. Eind september 2010 is door het secretariaat van het Platform Praktijkonderwijs een reminder gestuurd voor het tijdig invullen van de uitstroomgegevens. 2.2 Respons Door 148 scholen zijn in totaal gegevens van 5184 leerlingen ingevoerd in de uitstroommeting Dat betekent dat 88% van de leden van het LWV-PrO deelneemt aan de uitstroommeting. De deelname is daarmee iets lager dan vorig jaar. Toen namen er 158 scholen (92%) deel. Deze scholen voerden gegevens in van 5537 leerlingen. In tabel 2 is de deelname aan de uitstroommeting per regio van het LWV-PrO weergegeven. In zes van de zeventien regio s (Flevoland, Friesland, Groningen, West-Brabant, Zeeland en Zuid-Holland Dordrecht) namen alle scholen deel aan de uitstroommeting. In drie regio s (Groningen, Gelderland Oost en Zuid-Holland Dordrecht) namen er absoluut gezien meer scholen deel in vergelijking met de uitstroommeting van het voorgaande jaar. Zoals in de vorige alinea aangegeven namen er in in totaal tien scholen minder deel aan de uitstroommeting. Deze afname is terug te zien in zeven verschillende regio s van het LWV- PrO. De deelname aan de uitstroommeting is het minst in de regio s Gelderland- West, Noord-Holland, Overijssel en Utrecht waar vier van de vijf scholen hebben deelgenomen. De reden waarom er minder deelnemers zijn aan de uitstroommeting is niet onderzocht. 1 Onder school voor praktijkonderwijs worden ook afdelingen voor praktijkonderwijs verstaan. 6

7 tabel 2 Deelname aan uitstroommeting per regio LWV-PrO 1 Uitstroommeting Uitstroommeting Aantal Deelnemende Aantal Deelnemende Regio scholen scholen % scholen scholen % Groningen % % Friesland % % Drenthe % % Overijssel % % Flevoland % % % % % % Utrecht % % Holland % % Amsterdam % % Zuid-Holland Rotterdam Zuid-Holland Dordrecht Zuid-Holland Zoetermeer % % % % % % Zeeland % % Gelderland- Oost Gelderland- West Noord- West- Brabant Oost- Brabant % % % % Limburg % % Totaal % % 1 VSO-scholen die lid zijn van het LWV-PrO zijn niet meegenomen in deze tabel. 7

8 3 Resultaten van de uitstroommeting 2009/10: achtergrondkenmerken van schoolverlaters en hun vervolgbestemmingen In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de achtergrondkenmerken van de uitgestroomde leerlingen en hun feitelijke uitstroombestemmingen. Bij de figuren in de volgende paragrafen wordt waar mogelijk een vergelijking gemaakt met voorgaande uitstroommetingen. 3.1 Achtergrondkenmerken van uitstromers uit het praktijkonderwijs In deze paragraaf komen achtereenvolgens de volgende achtergrondkenmerken aan bod: geslacht, leeftijd, etnische herkomst, aantal jaar ingeschreven in het praktijkonderwijs, Wajong toekenning en beschikking over LGF. Geslacht Traditiegetrouw verlaten meer jongens dan meisjes de school voor praktijkonderwijs. Zo ook dit jaar: 59% van de uitgestroomde leerlingen is jongen. Dit percentage komt overeen met het aantal jongens dat in een opleiding volgt in het praktijkonderwijs 1. Gemiddelde leeftijd De leerlingen verlaten op steeds oudere leeftijd de school voor praktijkonderwijs. In de huidige uitstroommeting was de gemiddelde leeftijd van de schoolverlaters 17.0 jaar oud, tegenover 16.9 in en 16.4 in De ongunstige economische situatie kan leiden tot een langere verblijfsduur. Een andere mogelijke verklaring is dat scholen voor praktijkonderwijs steeds vaker niveau 1 opleidingen aanbieden waardoor leerlingen langer blijven. Etnische herkomst Zo n driekwart van de uitgestroomde leerlingen is autochtoon, zie figuur 1. De overige leerlingen zijn vooral van niet westerse (7%) of Turkse (6%) etniciteit. In vergelijking met voorgaande jaren neemt het aandeel autochtone leerlingen toe en neemt het aandeel allochtone leerlingen af. 1 Zie cijfers CBS Statline op 8

9 Figuur 1 Etniciteit uitgestroomde leerlingen Nederlands 75% 72% 70% Turks 6% 7% 8% Marokkaans Surinaams 5% 6% 6% 3% 2% 3% Antilliaans 2% 3% 2% Anders, niet w esters 7% 8% 8% Anders, w esters 2% 2% 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Aantal jaar ingeschreven Vorig jaar viel op dat leerlingen steeds langer staan ingeschreven op de school voor praktijkonderwijs en daar is dit jaar wederom sprake van. Het aandeel leerlingen dat vijf jaar of langer staat ingeschreven op de school voor praktijkonderwijs neemt namelijk voor het tweede achtereenvolgende jaar toe, zie figuur 2. De oorzaken zijn waarschijnlijk dezelfde als bij de toegenomen gemiddelde leeftijd op het moment van schoolverlaten, namelijk de ongunstige economische situatie en het toegenomen aanbod van niveau 1 opleidingen in het praktijkonderwijs. Figuur 2 Aantal jaar ingeschreven op school voor praktijkonderwijs Eén jaar 8% 8% 7% Tw ee jaar 7% 9% 8% Drie jaar Vier jaar 9% 11% 13% 22% 25% 28% Vijf jaar 36% 33% 32% Zes jaar of langer 18% 13% 12% 0% 20% 40% 9

10 Toekenning LGF Het percentage uitgestroomde leerlingen met een toekenning voor Leerling Gebonden Financiering (LGF) is dit jaar met één procent toegenomen tot een totaal van vier procent. Deze LGF toekenning heeft in de meeste gevallen betrekking op scholen voor cluster 4 (54%) of cluster 3 (39%). Wajong status Iets meer dan een kwart van de leerlingen verlaat de school met een Wajong status (27%). Het aandeel schoolverlaters met een Wajong status blijft ongeveer gelijk: zo verliet een kwart van de leerlingen in de school met een Wajong status en 24% in Specialisaties/certificaten/diploma s Tijdens de opleiding kunnen leerlingen zich specialiseren in de richting van een bepaald beroep. In de huidige uitstroommeting hebben iets meer leerlingen (62%) zich in een bepaalde beroepsrichting gespecialiseerd dan vorig jaar (60%). In figuur 3 zijn de diverse beroepsrichtingen aangegeven waarin uitgestroomde leerlingen zich hebben gespecialiseerd. Figuur 3 Beroepsrichting specialisatie Detailhandel / w inkel 19% 19% 18% Groothandel / magazijn / logistiek 7% 5% 5% Bouw /techniek 24% 24% 27% Schoonmaak 4% 5% 5% Horeca Groenvoorziening 13% 15% 14% 10% 10% 9% Vervoer 1% 1% 1% Zorg 15% 14% 14% Uiterlijke verzorging 1% 1% 1% Anders 5% 6% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 10

11 De meeste schoolverlaters hebben zich gespecialiseerd met het oog op het werken in de bouw/techniek, de detailhandel/een winkel of in de zorg. Opvalt dat in vergelijking met voorgaande jaren zich iets meer uitgestroomde leerlingen hebben gespecialiseerd in het werken in een magazijn/groothandel of de logistiek en zich iets minder hebben gespecialiseerd in het werken in de horeca. Onder de categorie anders vallen beroepsrichtingen als: administratief werk, werken in de ICT en schilderen. Naast het zich toeleggen op een bepaalde beroepsrichting kunnen leerlingen tijdens de opleiding branchecertificaten of AKA/niveau 1 diploma s behalen. Deze bieden de leerlingen meer mogelijkheden bij het vinden van arbeid of het volgen van een (niveau 2) opleiding op het mbo. In figuur 4 is het percentage uitgestroomde leerlingen aangegeven met een in het praktijkonderwijs behaald branchecertificaat of AKA/niveau 1 diploma. Figuur 4 Percentage uitgestroomde leerlingen met een in het praktijkonderwijs behaald branchecertificaat of AKA/niveau 1 diploma AKA of diploma 1 diploma Branchecertificaat 13% 20% 32% 38% % 10% 20% 30% 40% Uit de bovenstaande figuur is af te lezen dat in meer leerlingen de school hebben verlaten met een branchecertificaat of een AKA/niveau 1 diploma dan het jaar ervoor. Bijna twee van de vijf leerlingen verlaten de school met een branchecertificaat. De meest behaalde branchecertificaten zijn: (vork)heftruck (26%), VCA (24%), schoonmaken in de groothuishouding (20%) en werken in de detailhandel (14%). Daarbij moet worden aangetekend dat een beperkt aantal leerlingen meerdere branchecertificaten heeft behaald. 11

12 Figuur 5 Sector waarin een AKA/niveau 1 diploma is behaald 33% 22% 18% Voedsel en leefomgeving Techniek Zorg en Welzijn Economie/ handel 27% Eén op de vijf leerlingen heeft tijdens de opleiding in het praktijkonderwijs een AKA of niveau 1 diploma behaald. Uit figuur 5 blijkt dat de meeste leerlingen een diploma behalen gericht op de sector economie/handel (33%) of zorg en welzijn (27%). In vergelijking met vorig jaar hebben meer leerlingen een diploma behaald gericht op economie/handel (33% tegenover 31%) en hebben minder leerlingen een diploma behaald in de richting techniek (18% tegenover 21%). 3.3 Uitstroomprofiel en advies school In 2012 dienen alle leerlingen in het praktijkonderwijs over een Individueel Ontwikkelings Plan (IOP) te beschikken. Het LWV-PrO en de Inspectie zijn daarbij overeen gekomen dat in 2010 minimaal 50% van de leerlingen over een IOP beschikt. Hoe ver zijn de scholen in deze ontwikkeling? Uit deze uitstroommeting blijkt dat 53% van de uitgestroomde leerlingen over een IOP beschikt. Vorig jaar bedroeg dit percentage nog 39%. Hieruit blijk dat, bij de schoolverlaters, de norm van 50% behaald wordt. Uit analyse van de antwoorden blijkt dat er onder de scholen nog onduidelijkheid bestaat over de inhoud van een IOP. Een IOP dient namelijk te bestaan uit een uitstroomprofiel: een in het tweede/derde leerjaar door leerling, ouders en school overeengekomen streefdoel dat dient als uitgangspunt voor het onderwijsaanbod. Echter uit analyse blijk dat bij slechts 62% van de leerlingen met een IOP een uitstroomprofiel is overeengekomen. Daarnaast is ook bij 37% van de leerlingen zonder een IOP een uitstroomprofiel overeengekomen. Op dit moment zijn een uitstroomprofiel en een IOP blijkbaar nog niet altijd met elkaar verweven. De inhoud van de streefdoelen van de overeengekomen uitstroomprofielen, dus ongeacht of een leerling ook de beschikking heeft over een IOP, zijn weergegeven in figuur 6. 12

13 Figuur 6 Streefdoel overeengekomen uitstroomprofiel Arbeid 43% 41% Arbeid en leren Leren 24% 22% 28% 29% Anders 6% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% In de meeste gevallen zijn leerling, ouders en school een uitstroomprofiel overeengekomen in de richting van arbeid of leren. In vergelijking met de vorige uitstroommeting valt op dat er meer uitstroomprofielen zijn opgesteld gericht op arbeid (en leren). Iets minder uitstroomprofielen zijn daarentegen gericht op leren of de restcategorie anders (hierbij kan men denken aan het uitstroomprofiel dagbesteding of sociale werkplaats ). Voordat een leerling de school voor praktijkonderwijs verlaat krijgt de leerling nog een advies van de school, met een best passende vervolgbestemming, zie figuur 7. Figuur 7 Advies school voor moment van uitstroom Arbeid 35% 32% Arbeid en leren Leren 20% 18% 29% 29% Anders 15% 21% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Het advies van de school voor het moment van uitstroom, is net als het uitstroomprofiel, voornamelijk gericht op arbeid of leren. Net als bij het uitstroomprofiel is zichtbaar dat het advies van de school in vergelijking met de vorige uitstroommeting meer gericht is op arbeid (en leren). Onder de categorie anders vallen adviezen als: de sociale werkplaats, dagbesteding, een andere school voor praktijkonderwijs of speciaal onderwijs. Ook kunnen scholen in veel gevallen geen advies meer geven omdat de leerling tussentijds uitstroomt door bijvoorbeeld verhuizing. Ook deze leerlingen vallen onder de categorie anders. In paragraaf 4.6 worden de streefdoelen van het uitstroomprofiel en het advies van de school afgezet tegen de feitelijke uitstroombestemmingen. 13

14 3.4 Uitstroombestemmingen In deze paragraaf staan de feitelijke uitstroombestemmingen centraal: waar zijn leerlingen die het praktijkonderwijs in 2009/2010 hebben verlaten naar toe gegaan? In tabel 3 is een overzicht van de uitstroombestemmingen van de totale groep uitstromers uit het praktijkonderwijs in de laatste drie schooljaren opgenomen. Om de uitstroombestemmingen meer gedetailleerd te kunnen beschrijven zijn per aanpassingen doorgevoerd in de vragenlijst van de uitstroommonitor. Dit is in de tabel aangegeven met stippellijnen. Zo is sinds de uitstroommeting van sprake van aparte categorieën voor arbeid én arbeid en leren, bbl in plaats van één categorie arbeid zoals in de uitstroommeting van nog het geval was. Dezelfde situatie is van toepassing bij de twee categorieën ROC/AOC (bol of anders) niveau 1 en ROC/AOC (bol of anders) niveau 2 in plaats van één categorie ROC (bol of anders). Daarnaast is de categorie dagbesteding sinds de huidige uitstroommeting een aparte categorie. Met deze aanpassingen dient rekening te worden gehouden bij de interpretatie van de tabel. tabel 3 Uitstroombestemming per uitstroomjaar (n=4732) (n=5537) (n=5184) Arbeid 45% 27% 26% Arbeid en leren, bbl 13% 14% ROC/AOC (AKA) 8% 7% 6% ROC/AOC (bol of anders) niveau 1 21% 15% 13% ROC/AOC (bol of anders) niveau 2 9% 11% Andere school voor praktijkonderwijs 5% 6% 5% Vmbo (basisberoepsgerichte leerweg) 2% 2% 2% REC-school 3% 3% 3% Andere opleiding in regio 2% 4% 3% Onderwijs buiten de regio i.v.m. verhuizing 3% 3% 4% Dagbesteding 3% Geen werk of school 7% 8% 8% Onbekend 3% 2% 3% Totaal 100% 100% 100% Uit tabel 3 blijkt dat de meeste leerlingen uitstromen in de richting van arbeid (eventueel in combinatie met een bbl-opleiding op het mbo). In totaal verlaten vier van de tien leerlingen de school voor praktijkonderwijs voor een betaalde baan. Drie van de tien leerlingen stromen uit in de richting van een mbo AKA of bol opleiding. De meeste leerlingen (13%) gaan daarbij een bol niveau 1 opleiding volgen. Drie procent van de leerlingen verlaat de school voor een andere opleiding in de regio; een zelfde percentage gaat naar dagbesteding. Zo n 14% van de leerlingen verlaat de school tussentijds. Deze leerlingen gaan naar een andere school voor praktijkonderwijs, verhuizen, gaan naar een REC- 14

15 school of een vmbo school. Tot slot is bij 11% van de leerlingen de uitstroombestemming nog onbekend of is de leerling nog school of werk zoekend. In vergelijking met het voorgaande jaar valt op dat er evenveel leerlingen uitstromen in de richting van arbeid (en leren, bbl) en dat er iets minder leerlingen uitstromen naar een AKA opleiding. Opvallend is de kleine toename van het aantal leerlingen dat uitstroomt naar een bol niveau 2 opleiding en de afname van het aantal leerlingen dat uitstroomt in de richting van een bol niveau 1 opleiding. Bij de overige uitstroombestemmingen is sprake van een vrij gelijk beeld in vergelijking met voorgaande jaren. 3.5 Begeleiding Ruim driekwart van de leerlingen (76%) ontvangt begeleiding na het moment van uitstroom. In vergelijking met de vorige uitstroommeting (68%) is dat aandeel toegenomen. Van wie krijgen de leerlingen begeleiding na het moment van uitstroom? Een overzicht van de begeleidende instanties is opgenomen in figuur 8. De categorieen werkgever, sociale werkplaats en begeleider vervolgonderwijs zijn in vergelijking met voorgaande jaren nieuwe categorieën. Figuur 8 begeleider naar meetmoment School voor Praktijkonderwijs 70% 71% 75% M EE 6% 8% 8% UWV 11% 13% 9% CWI 1% 1% 1% Jobcoach Reïntegratiebedrijf 18% 18% 17% 10% 9% 7% Werkgever 0% 0% 7% Sociale werkplaats 5% 0% 0% Begeleider vervolgonderwijs 0% 0% 25% Anders 9% 11% 22% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 15

16 Uit de figuur blijkt dat de uitgestroomde leerlingen voornamelijk begeleiding ontvangen van een begeleider van de school voor praktijkonderwijs, een begeleider van het vervolgonderwijs of een jobcoach. Uit de vergelijking met eerdere uitstroommetingen blijkt dat leerlingen in mindere mate begeleid worden door een begeleider van de school voor praktijkonderwijs, MEE en het UWV. 16

17 4 Uitstroom nader bekeken In het vorige hoofdstuk zijn de uitstroombestemmingen en een aantal kenmerken van schoolverlaters van het praktijkonderwijs gepresenteerd. In dit hoofdstuk wordt meer in detail op de resultaten ingegaan. Zo kan worden nagegaan of er bepaalde trends waarneembaar zijn, bijvoorbeeld of steeds meer naar arbeid uitgestroomde leerlingen beschikken over vaste contracten. 4.1 Uitstroom naar arbeid In deze paragraaf wordt ingezoomd op die leerlingen die zijn uitgestroomd naar arbeid. Daarbij wordt gekeken naar vragen als: naar wat voor type arbeidsplaats zijn deze leerlingen uitgestroomd? Wat voor soort arbeidsovereenkomst hebben deze leerlingen? Type arbeidsplaats De leerlingen gaan aan de slag in verschillende typen arbeidsplaatsen. In figuur 9 zijn per type arbeidsplaats (bijvoorbeeld een reguliere arbeidsplaats ) de resultaten van de laatste drie uitstroommetingen weergegeven. Zo is bijvoorbeeld te zien dat in % van de naar arbeid uitgestroomde leerlingen gaat werken in een reguliere arbeidsplaats. In ging 40% van de naar arbeid uitgestroomde leerlingen werken in een reguliere arbeidsplaats en in was dat 42% van de naar arbeid uitgestroomde leerlingen. Figuur 9 type arbeidsplaats uitgestroomde leerlingen Reguliere arbeidsplaats 43% 40% 42% Reguliere arbeidsplaats met subsidieregeling en/of ondersteuning 37% 34% 35% Gesubsidieerde arbeid via sociale w erkvoorziening 11% 14% 14% Toeleidings en/of trainingstraject 5% 5% 5% Anders 4% 4% 7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Uit de figuur blijkt dat de leerlingen in hoofdzaak uitstromen naar een reguliere arbeidsplaats. Het percentage leerlingen dat uitstroomt naar een reguliere ar- 17

18 beidsplaats is toegenomen in vergelijking met het voorgaande jaar. Tevens valt op dat er meer leerlingen uitstromen naar een reguliere arbeidsplaats met een subsidieregeling of ondersteuning én dat er juist minder leerlingen aan de slag gaan via een sociale werkvoorziening. Onder de categorie anders vallen (onder andere) uitzendbureaus en leerwerkbedrijven; ook het aandeel leerlingen dat dit type traject volgt is vergeleken met het voorgaande jaar afgenomen.. Type bedrijfssector In figuur 10 is het type bedrijfssector waarin de leerlingen werkzaam zijn aangegeven. Zo is bijvoorbeeld te zien dat zowel in als in % van de naar arbeid uitgestroomde leerlingen gaat werken in de bedrijfssector detailhandel/winkel. Figuur 10 Type bedrijfssector waar de leerlingen werkzaam zijn Detailhandel / w inkel 18% 18% Groothandel / magazijn / logistiek 10% 13% Bouw /techniek 27% 31% Schoonmaak 4% 5% Horeca Groenvoorziening 11% 13% 11% 12% Vervoer 2% 2% Zorg 6% 5% Uiterlijke verzorging 1% 1% Anders 0% 11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% De meeste leerlingen (gaan) werken in de bouw/techniek of in de detailhandel/een winkel. In de figuur is terug te zien dat in minder leerlingen gaan werken in bedrijfssectoren als de bouw/techniek, groothandel/magazijn/logistiek, horeca en groenvoorziening. De afname van het aandeel leerlingen dat hier gaat werken gebeurt ten gunste van de categorie anders. Hier worden voornamelijk de sociale werkplaats en productiewerk het meest genoemd. 18

19 Soort arbeidsovereenkomst Jongeren die zijn gaan werken verschillen in het type arbeidsovereenkomst dat ze hebben afgesloten. Dit is aangegeven in figuur 11. Figuur 11 Soort arbeidsovereenkomst uitgestroomde leerlingen Contract voor onbepaalde tijd (vast) 10% 14% 14% Jaarcontract 49% 51% 55% Halfjaarcontract 18% 27% 28% Proeftijd 0% 0% 6% Contract op oproepbasis 4% 3% 1% Uitzendcontract 2% 2% 4% Anders 0% 1% 10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Meer dan de helft van de jongeren (55%) beschikt over een jaarcontract of een halfjaarcontract (ruim een kwart). Een op de tien leerlingen beschikt over een vast contract. Dat aandeel is lager dan in voorgaande jaren. Daar tegenover staat dat het aantal jaarcontracten, contracten op oproepbasis en uitzendcontracten is toegenomen. Waarschijnlijk geven werkgevers minder vaste contracten en meer tijdelijke contracten onder invloed van de economische crisis. Opleiding naast het werk Zo n 35% van de naar arbeid uitgestroomde jongeren volgt een opleiding naast het werk. Daarmee volgen er iets meer leerlingen een opleiding naast het werk dan vorig jaar (33%). Het merendeel van deze leerlingen volgt een bbl-opleiding op het ROC (89%) of een interne bedrijfsopleiding. Uit figuur 12 blijkt dat de leerlingen voornamelijk bbl-opleidingen volgen binnen de sectoren techniek (40%) en voedsel en leefomgeving (27%). In vergelijking met vorig jaar volgen wat minder leerlingen een bbl-opleiding in de sector techniek (43%), daarentegen volgen er in 2009/2010 iets meer leerlingen een bblopleiding in de sectoren economie/handel en zorg en welzijn (beide 1% groei). 19

20 Figuur 12: sectoren waarin uitgestroomde leerlingen een bbl-opleiding volgen naast het werk 25% 27% 8% Voedsel en leefomgeving Techniek Zorg en Welzijn Economie/handel 40% 4.2 Uitstroom naar leren Uit tabel 3 bleek al dat bijna een derde van de leerlingen uitstroomt naar leren op een (v)mbo. In figuur 13 zijn de sectoren aangegeven waarin uitgestroomde leerlingen een opleiding (gaan) volgen. Figuur 13: sectoren waarin uitgestroomde leerlingen een opleiding (gaan) volgen in het (v)mbo mbo AKA 4% 21% 15% 20% 39% mbo bol niveau 1 mbo bol niveau 2 2% 5% 21% 15% 11% 15% 29% 30% 29% 43% Economie/handel Techniek Zorg en w elzijn Voedsel en leefomgeving Oriëntatiejaar vmbo bb 7% 5% 7% 9% 71% 0% 20% 40% 60% 80% Uit de bovenstaande figuur blijkt dat de meeste leerlingen die uitstromen naar een AKA opleiding of de basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo (vmbo bb) eerst een oriëntatiejaar volgen. Leerlingen die daarentegen uitstromen naar een mbo bol opleiding volgen deze opleiding voornamelijk in de sectoren zorg&welzijn en economie/handel. Vorig jaar was sprake van een soortgelijke situatie. 20

21 4.3 Overige uitstroombestemmingen In deze paragraaf wordt nader gekeken naar de uitstroombestemmingen: een andere school voor praktijkonderwijs, REC-school of geen werk of school. Praktijkonderwijs In totaal 264 leerlingen verlaten de school voor praktijkonderwijs voor een andere school voor praktijkonderwijs. Bij 63% van de leerlingen is de reden voor deze overstap een verhuizing. Bij de overige leerlingen is de overstap een keuze van de ouders, of het gaat het om praktische redenen als minder reistijd of het optreden van (gedragsmatige) problematiek. REC of VSO-school Zo n 145 leerlingen stromen uit naar een REC of VSO-school. De meeste leerlingen gaan naar een school voor cluster 4 (77%) en in mindere mate naar een school voor cluster 3 (21%). Vorig jaar was sprake van een soortgelijke verdeling. Geen werk of school Een aantal van 398 leerlingen heeft op het moment van uitstroom nog geen werk of opleiding gevonden. Ruim 13% van deze leerlingen staat op een wachtlijst voor een sociale werkplaats. Bij 5% van de leerlingen is sprake van een zwangerschap of de geboorte van een kind. De overige leerlingen zijn werkzoekend, worden toegeleid naar een baan of willen (nog) niet werken. 4.4 Uitstroom versus achtergrondkenmerken In deze paragraaf wordt de feitelijke uitstroom bezien tegen het licht van een aantal achtergrondkenmerken als geslacht, etniciteit, LGF toekenning en Wajong toekenning. Zo kan bijvoorbeeld antwoord worden verkregen op vragen als: stromen meisjes vaker dan jongens uit naar (eind)onderwijs? Voor de analyses in paragraaf 4.4, 4.5 en 4.6 zijn enkele uitstroombestemmingen samengevoegd tot labels als arbeid (en leren, bbl), (eind)onderwijs en tussentijdse uitstroom. Door de diverse uitstroombestemmingen in te delen in labels kunnen trends beter worden weergegeven. De inhoud van de diverse labels is aangegeven in tabel 4. tabel 4 Inhoud labels gebruikt bij de analyses in paragraaf 4.4, 4.5 en 4.6 Uitstroombestemmingen Arbeid + arbeid en leren, bbl ROC AKA + ROC bol niveau 1 + ROC bol niveau 2 + een andere opleiding in de regio Label Arbeid (en leren, bbl) (Eind)onderwijs Verhuizing + REC-school + andere school voor praktijkonderwijs + vmbo bb Tussentijdse uitstroom Dagbesteding Geen werk of school Onbekend Dagbesteding Geen werk of school Onbekend 21

22 De diverse labels zijn in figuur 14 uitgesplitst naar achtergrondkenmerken als geslacht, etniciteit (autochtoon-allochtoon), LGF toekenning en Wajong toekenning. Hoe kan deze figuur het best geïnterpreteerd worden? Bij jongens is bijvoorbeeld te zien dat 49% van de jongens uitstroomt naar arbeid (en leren, bbl) of dat bijvoorbeeld 12% van de jongens de school tussentijds verlaat. Figuur 14 Achtergrondkenmerken leerlingen versus labels uitstroombestemmingen Jongen 49% 28% 12% Meisje 28% 41% 16% Autochtoon 45% 28% 13% Allochtoon 24% 49% 15% Arbeid (en leren, bbl) (Eind)onderw ijs Tussentijdse uitstroom Dagbesteding LGF toekenning 30% 25% 26% Geen w erk of school Onbekend Geen LGF toekenning 40% 34% 13% Wajong toekenning 62% 13% geen Wajong toekenning 32% 40% 19% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 % Op basis van de figuur kunnen de volgende conclusies getrokken worden 1 : Ten aanzien van geslacht Jongens stromen voornamelijk uit naar arbeid en meisjes meer naar (eind)onderwijs. Ook verlaten meisjes de school vaker tussentijds of stromen zij uit zonder werk of onderwijs. Jongens gaan blijkbaar liever geld verdienen en meisjes gaan liever nog studeren. Ten aanzien van etniciteit Autochtone leerlingen stromen vaker dan allochtone leerlingen uit naar arbeid. Bij (eind)onderwijs is sprake van een omgekeerd beeld: hier stromen allochtone 1 De beschreven verschillen zijn significant, getoetst met behulp van Chi-kwadraat toets 22

23 leerlingen vaker naartoe dan autochtone leerlingen. De motivatie om verder te studeren lijkt meer aanwezig te zijn bij allochtone leerlingen. Ten aanzien van LGF toekenning Leerlingen waarbij LGF is toegekend stromen in mindere mate uit naar arbeid of (eind)onderwijs. Deze leerlingen stromen daarentegen vaker tussentijds uit of gaan naar dagbesteding. Ten aanzien van Wajong toekenning Leerlingen met een Wajong toekenning stromen voornamelijk uit naar arbeid, dagbesteding of verlaten de school zonder werk of een opleiding. Deze leerlingen kiezen minder vaak voor een vervolgopleiding. 4.5 Uitstroom in relatie tot specialisaties en behaalde certificaten/diploma s Hoe verhouden in het praktijkonderwijs behaalde AKA/niveau 1 diploma s, branchecertificaten en specialisaties zich tot de feitelijke uitstroombestemmingen? In figuur 15 is deze vraag inzichtelijk gemaakt, daarbij is gebruik gemaakt van dezelfde labels als beschreven in tabel 4. Figuur 15 Behaalde AKA/niveau 1 diploma s, branchecertificaten, specialisaties versus labels uitstroombestemmingen AKA / niveau 1 diploma 42% 54% Geen AKA / niveau 1 diploma 40% 28% Branchecertificaat 52% 36% Arbeid (en leren, bbl) (Eind)onderw ijs Tussentijdse uitstroom Dagbesteding Geen branchecertificaat 33% 31% Geen w erk of school Onbekend Specialisatie 47% 39% Geen specialisatie 28% 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 % 23

24 Leerlingen met een in het praktijkonderwijs behaald AKA/niveau 1 diploma, branchecertificaat en/of specialisatie stromen in meerdere mate uit naar arbeid (en leren, bbl) of (eind)onderwijs dan leerlingen zonder. Deze leerlingen verlaten de school ook minder vaak tussentijds, stromen minder vaak uit naar dagbesteding en verlaten de school minder vaak zonder werk of opleiding. Het behalen van een AKA/niveau 1 diploma, branchecertificaat en/of specialisatie is te zien als een succesfactor voor de plaatsing van leerlingen in de arbeidsmarkt of het vervolgonderwijs Uitstroombestemmingen in relatie tot het uitstroomprofiel en advies van de school In figuur 16 wordt de feitelijke uitstroombestemming uitgesplitst naar het opgestelde uitstroomprofiel en het advies van de school voor het moment van uitstroom. Hierbij wordt in tegenstelling tot paragraaf 4.4 en 4.5 gebruik gemaakt van twee aparte labels voor arbeid én arbeid en leren. Hiervoor is gekozen omdat zowel het uitstroomprofiel als het advies van de school uit de volgende vier categorieën bestaat: arbeid, arbeid en leren, leren en anders. De labels zijn daar op afgestemd. Figuur 16 Streefdoel uitstroomprofiel versus labels uitstroombestemmingen Arbeid Arbeid en leren Leren Arbeid Arbeid en leren (Eind)onderwijs Tussentijdse uitstroom Dagbesteding Geen werk of school Onbekend Anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 Verschillen significant, getoetst met behulp van Chi-kwadraat toets 24

25 Uit bovenstaande figuur blijkt dat zowel het streefdoel arbeid, arbeid en leren als leren in grote mate overeenstemt met de uiteindelijke uitstroombestemming (>50%). Deze overeenstemming is vooral zichtbaar bij het uitstroomprofiel leren: hier stroomt 89% van de leerlingen daadwerkelijk uit naar (eind)onderwijs. Bij het streefdoel anders is sprake van meer variatie. Deze leerlingen stromen voornamelijk uit naar dagbesteding (25%), arbeid (22%), (eind)onderwijs (20%) of stromen tussentijds uit (20%). Het uitstroomprofiel wordt door leerling, ouders en school opgesteld in het tweede of derde leerjaar van de opleiding. De feitelijke uitstroombestemming is dan nog ver weg. Het is interessant om na te gaan in hoeverre het advies van de school voor het moment van uitstroom overeen komt met de feitelijke uitstroombestemming, zie figuur 17. Figuur 17 Advies school voor moment van uitstroom in relatie tot uitstroombestemmingen Arbeid Arbeid en leren Leren Arbeid Arbeid en leren Leren Tussentijdse uitstroom Dagbesteding Geen w erk of school Onbekend Anders 0% 20% 40% 60% 80% 100% Uit bovenstaande figuur blijkt dat het advies van de school meer overeenstemt met de uitstroombestemming dan met het uitstroomprofiel. Dat is ook te verwachten, aangezien het advies van de school voor het moment van uitstroom gegeven wordt aan het eind van het (leer)traject op de school voor praktijkonderwijs. Opvallend is wel dat zowel bij arbeid als bij arbeid en leren zo n 1/3 van de leerlingen niet uitstroomt in lijn met het advies van de school. Blijkbaar zijn leerling en school het niet altijd eens over de volgende trede. Tot slot is het interessant om na te gaan in hoeverre het uitstroomprofiel en het advies van de school voor het moment van uitstroom met elkaar overeenstemmen. In het algemeen blijkt er sprake te zijn van een grote mate van overeenstemming bij leren (92%), arbeid (87%) en anders (87%). Alleen tussen het uitstroomprofiel en advies bij arbeid en leren is sprake van iets minder overeenstemming (79%). 25

26 5 Samenvatting In dit hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste resultaten van de uitstroommeting Voor de conclusies wordt verwezen naar hoofdstuk 10. Deelname Door 148 scholen zijn gegevens ingevoerd van 5184 leerlingen. Dat betekent dat 88% van de scholen heeft deelgenomen aan de uitstroommeting. Vorig jaar was de deelname iets groter: toen werd door 92% van de scholen gegevens ingevoerd van 5537 leerlingen. Achtergrondkenmerken De meeste schoolverlaters (59%) zijn van het mannelijke geslacht. De gemiddelde leeftijd op het moment van uitstroom is 17 jaar oud. Driekwart van de leerlingen is autochtoon. De meeste leerlingen hebben vijf of vier jaar ingeschreven gestaan op de school. Een klein deel van de leerlingen beschikt over LGF (4%), terwijl iets meer dan een kwart van de leerlingen uitstroomt met een Wajong status (27%). Achtergrondkenmerken en uitstroombestemmingen Zowel jongens als autochtone leerlingen stromen voornamelijk uit naar arbeid. Meisjes en allochtone leerlingen stromen voornamelijk uit naar (eind)onderwijs. Leerlingen waarbij LGF is toegekend verlaten de school vaker tussentijds of stromen uit naar dagbesteding. Leerlingen met een Wajong toekenning stromen voornamelijk uit naar arbeid, dagbesteding of verlaten de school zonder werk of een opleiding. Specialisaties Bijna tweederde (62%) van de uitgestroomde leerlingen heeft zich toegelegd op een bepaalde beroepsrichting, vooral in de bouw/techniek en de detailhandel/een winkel. Het behalen van een specialisatie draagt bij aan een succesvolle plaatsing van leerlingen in de arbeidsmarkt of vervolgonderwijs. Behaalde diploma s/branchecertificaten Bijna twee van de vijf leerlingen (38%) heeft een branchecertificaat behaald in het praktijkonderwijs, voornamelijk voor (vork)heftruck en VCA. Een op de vijf leerlingen heeft in het praktijkonderwijs een AKA of niveau 1 diploma behaald. Deze worden voornamelijk behaald in de sector economie/handel of zorg en welzijn. Net als specialisaties dragen branchecertificaten en AKA/niveau 1 diploma s bij aan een succesvolle plaatsing van leerlingen op de arbeidsmarkt of richting het vervolgonderwijs. Uitstroomprofiel en advies school Iets meer dan de helft van de leerlingen (53%) heeft op het moment van uitstroom een IOP. De streefdoelen van de door leerling, ouders en school overeengekomen uitstroomprofielen zijn voornamelijk gericht op arbeid of leren. Vooral bij leren blijkt het streefdoel uiteindelijk te matchen met de feitelijke uitstroom- 26

27 bestemming. De mate van overeenstemming is nog groter bij het advies van de school in combinatie met de feitelijke uitstroombestemming. Uitstroom naar arbeid Vier van de tien leerlingen stromen uit naar arbeid (eventueel in combinatie met een bbl-opleiding). Deze leerlingen gaan voornamelijk aan de slag in een reguliere arbeidsplaats of een reguliere arbeidsplaats met subsidieregeling/ondersteuning in de bouw/techniek of de detailhandel/een winkel. Daarbij beschikken de leerlingen voornamelijk over een jaarcontract (55%) of een halfjaarcontract (27%). Slechts een op de tien leerlingen heeft een vast contract. Zo n 35% van de leerlingen volgt een opleiding naast het werk. Dan gaat het voornamelijk om bbl-opleidingen in de sectoren techniek en voedsel en leefomgeving. Uitstroom naar leren Drie van de tien leerlingen stromen uit naar een AKA of bol opleiding in het mbo. De leerlingen die een AKA opleiding (gaan) volgen starten vooral met een oriëntatiejaar, terwijl de leerlingen die een bol opleiding (gaan) volgen vooral een opleiding volgen in de sectoren zorg en welzijn of economie/handel. Uitstroom naar overige bestemmingen Naast de zogenaamde einduitstroom verlaat zo n 14% van de leerlingen de school tussentijds. Deze leerlingen stromen dan uit naar een andere school voor praktijkonderwijs, een REC of VSO-school, vmbo-school of verhuizen naar een andere regio. Zo n 8% van de leerlingen heeft op het moment van uitstroom nog geen werk of vervolgopleiding gevonden. Deze leerlingen zijn werkzoekend, worden toegeleid naar een baan, staan op een wachtlijst voor een sociale werkplaats of willen (nog) niet werken. Begeleiding na uitstroom Iets meer dan driekwart (76%) van de leerlingen ontvangt begeleiding na het moment van uitstroom. De meeste leerlingen ontvangen begeleiding van de school voor praktijkonderwijs (70%), het vervolgonderwijs (25%) of van een jobcoach (18%). 27

28 Deel 2 Tweede volgmeting In het tweede deel van dit rapport komen de resultaten van de tweede volgmeting van het cohort aan bod. Dit deel bestaat uit in totaal vier hoofdstukken met de volgende onderwerpen: De wijze van dataverzameling en deelname aan de tweede volgmeting (hoofdstuk 6); De actuele situatie van oud-leerlingen in het najaar van 2010 (hoofdstuk 7); De loopbanen van oud-leerlingen: welke loopbanen hebben oudleerlingen en wat betekent bijvoorbeeld het behalen van een branchecertificaat voor de loopbaan van een leerling? (hoofdstuk 8); en een samenvatting van de resultaten van de tweede volgmeting cohort (hoofdstuk 9). 28

29 6 Uitstromers uit het praktijkonderwijs in 2008/2009 één jaar later In dit eerste hoofdstuk over de tweede meting van de volgmodule wordt eerst stil gestaan bij de wijze van dataverzameling. Verder wordt gekeken naar de respons bij de tweede volgmeting. Daarbij worden vragen beantwoord als: van hoeveel leerlingen zijn één jaar na uitstroom gegevens bekend, hoe ziet de deelname van scholen eruit per regio van het LWV-PrO én is de data verzameld in het najaar van 2010 representatief voor de totale groep schoolverlaters in ? 6.1 Dataverzameling De wijze van dataverzameling is exact dezelfde als bij de uitstroommeting, met uitzondering van de responstermijn. Ook hier ontvingen de contactpersonen van de scholen (dezelfde als bij de uitstroommeting) een mail met daarin de link naar en inlogcodes van de volgmeting. Deze mail is op 1 september 2010 verstuurd en de scholen konden tot en met 31 oktober gegevens invoeren in de volgmeting. Eind september is door het secretariaat van het Platform Praktijkonderwijs een reminder gestuurd voor het tijdig invoeren van de volggegevens. 6.2 Respons Uiteindelijk zijn gegevens ingevoerd van 3109 leerlingen. Dat wil zeggen dat één jaar na uitstroom van 59% van de schoolverlaters in de actuele situatie in beeld is gebracht 1. Bij de eerste volgmeting van cohort , dus een half jaar na uitstroom, werd van 77% van de oud-leerlingen de actuele situatie in beeld gebracht. Er zijn binnen een half jaar dus van 18% minder leerlingen gegevens bekend. De voornaamste reden waarom van minder oud-leerlingen gegevens bekend zijn is dat minder scholen hebben deelgenomen aan de tweede volgmeting. Uit analyse blijkt dat 98 scholen hebben deelgenomen aan de tweede volgmeting, dan gaat het om 57% van de leden van het LWV-PrO die in konden deelnemen aan de uitstroommeting. Aan de eerste volgmeting, een half jaar na uitstroom, namen nog 125 scholen (73% van de leden) deel. De reden waarom minder scholen hebben deelgenomen aan de volgmeting is onbekend. Uit analyse blijkt dat in totaal 90 scholen aan zowel de eerste als de tweede volgmeting hebben deelgenomen. Zo n 35 scholen namen deel aan de eerste volgmeting, maar niet aan de tweede volgmeting. Acht scholen deden het omgekeerde: zij namen wel deel aan de tweede volgmeting, maar niet aan de eerste volgmeting. Een totaal van 39 scholen heeft niet deelgenomen aan beide 1 Dan gaat het om de schoolverlaters in (5682 leerlingen) minus de leerlingen die zijn uitgestroomd naar een andere school voor praktijkonderwijs (371 leerlingen), deze leerlingen kan en hoeft een school niet meer te volgen via de volgmeting. 29

30 volgmetingen. Bij zeventien scholen was deelname sowieso niet mogelijk, omdat er geen gegevens zijn ingevoerd in de uitstroommeting Dat is een voorwaarde om deel te kunnen nemen aan de volgmetingen. Hoe was de deelname per regio van het LWV-PrO? In tabel 5 is deze vraag inzichtelijk gemaakt. tabel 5 Deelname aan volgmeting cohort Aantal Aantal scholen in regio Aantal deelnemers uitstroommeting % deelnemers volgmeting voorjaar 2010 % Aantal deelnemers volgmeting najaar 2010 % Groningen % 7 78% 7 78% Friesland % 8 100% 6 75% Drenthe % 8 100% 3 38% Overijssel % 12 80% 10 67% Flevoland % 3 75% 4 100% Gelderland- Oost Gelderland- West % 5 45% 3 27% % 13 87% 13 87% Utrecht % 6 60% 4 40% Noord-Holland % 10 63% 6 38% Amsterdam % 5 63% 5 63% Zuid-Holland Rotterdam Zuid-Holland Dordrecht Zuid-Holland Zoetermeer % 11 79% 9 64% % 3 50% 1 17% % 10 59% 7 41% Zeeland % 5 83% 3 50% West-Brabant % 3 100% 2 67% Oost-Brabant % 10 71% 8 57% Limburg % 6 75% 7 88% Totaal % % 98 57% Uit de tabel blijkt dat, bij de tweede volgmeting, alleen in de regio Flevoland sprake is van een deelname van 100%. Bij de vorige volgmeting was in drie regio s sprake van een deelname van alle scholen in de regio. Zo n zeven regio s hebben een deelname van 50% of minder. Dat is zorgwekkend, want iedere school voor praktijkonderwijs moet tot twee jaar na uitstroom de actuele situatie van haar leerlingen in beeld kunnen brengen. Op basis van deze gegevens slaagt maar iets meer dan de helft van de scholen daarin. 30

31 6.3 Representativiteit data tweede volgmeting Van 59% van de schoolverlaters in is in het najaar van 2010 de actuele situatie in beeld gebracht. Er is sprake van een grote non-respons. Om die reden wordt in de volgende hoofdstukken uitgegaan van die groep leerlingen waarvan in het najaar van 2010 de actuele situatie in beeld is gebracht. Dat is mogelijk omdat de groep waarvan gegevens bekend zijn representatief is voor de totale groep schoolverlaters in , zie tabel 6. tabel 6 Representativiteit data tweede volgmeting najaar 2010 Totale groep schoolverlaters Respons volgmeting najaar 2010 Non-respons volgmeting najaar 2010 Achtergrondkenmerken Man 59% 60% 59% Vrouw 41% 40% 41% Autochtoon 72% 72% 72% Allochtoon 28% 28% 28% Gemiddelde leeftijd bij uitstroom Gemiddeld aantal jaar ingeschreven in PrO Uitstroombestemmingen: Arbeid 28% 29% 28% Arbeid en leren 14% 14% 14% ROC AKA 7% 8% 7% Bol niveau 1 16% 17% 14% Bol niveau 2 10% 9% 12% Vmbo bb 2% 3% 2% REC-school 3% 3% 3% Andere opleiding 4% 3% 4% Verhuizing 3% 3% 3% Geen werk of school 9% 10% 7% Onbekend 3% 2% 4% In tabel 6 is de groep schoolverlaters in voor wat betreft achtergrondkenmerken als uitstroombestemmingen uitgesplitst naar respons en nonrespons in de volgmeting van najaar De leerlingen die zijn uitgestroomd naar praktijkonderwijs zijn niet meegenomen in dit overzicht, omdat deze leerlingen niet meer door de oorspronkelijke school gevolgd hoeven te worden. Uit de tabel blijkt dat de schoolverlaters qua achtergrondkenmerken goed overeen komen. Alleen het gemiddelde aantal jaar dat leerlingen staan ingeschreven in het praktijkonderwijs wijkt iets af. Waarschijnlijk kan dit verklaard worden door het feit dat scholen voornamelijk de leerlingen die te boek staan als einduit- 31

32 stroom volgen en niet de leerlingen die tussentijds, en dus eerder, de school verlaten. Ook qua uitstroombestemmingen komt de groep leerlingen waarvan in het najaar van 2010 gegevens bekend zijn vrijwel overeen met de totale groep schoolverlaters in Alleen de deelname aan bol niveau 1 en 2 wijkt iets af. Al met al kan geconcludeerd worden dat de groep oud-leerlingen waarvan in het najaar van 2010 de actuele situatie in beeld is gebracht een representatieve afspiegeling is van de schoolverlaters van het praktijkonderwijs in

33 7 Bestemmingen van uitstromers uit 2008/2009 in najaar 2010 In dit hoofdstuk gaat het om de situatie van de leerlingen die in de school voor praktijkonderwijs hebben verlaten. Hoe vergaat het deze oudleerlingen één jaar na uitstroom? Voor een overzicht van (individuele) leerlingloopbanen wordt verwezen naar hoofdstuk Één jaar later Hoe is de situatie van de schoolverlaters van één jaar na uitstroom te typeren? In tabel 7 is de actuele situatie in beeld gebracht van de schoolverlaters in waarvan in het najaar van 2010 gegevens bekend zijn. tabel 7 Overzicht actuele situatie per meetmoment Uitstroombestemming (n=5309) Situatie Voorjaar 2010 (n=4073) Situatie najaar 2010 (n=3109) Arbeid 28% 26% 28% Arbeid en leren, bbl 14% 15% 13% ROC/AOC (AKA) 7% 7% 3% ROC/AOC (BOL of anders) niveau 1 16% 16% 8% ROC/AOC (BOL of anders) niveau 2 10% 10% 18% Vmbo basisberoepsgerichte leerweg 2% 2% 2% REC-school 3% 3% 3% Andere opleiding in regio 4% 2% 1% Verhuizing 3% 2% 2% Dagbesteding Niet gevraagd 3% 3% Geen werk of school 9% 9% 11% Onbekend 3% 4% 8% Totaal 100% 100% 100% De meeste oud-leerlingen (ruim twee van de vijf) zijn in het najaar van 2010 actief op de arbeidsmarkt (eventueel in combinatie met een bbl-opleiding). Opvallend is dat 18% van de oud-leerlingen een mbo opleiding volgt op niveau 2. In mindere mate volgen oud-leerlingen bol niveau 1 of AKA opleidingen. Zo n 9% van de oud-leerlingen volgt onderwijs dat niet te typeren is als eindonderwijs en 3% volgt dagbesteding. Daarnaast is 11% van de oud-leerlingen school/werk zoekend en is bij 8% van de oud-leerlingen de situatie in het najaar van 2010 onbekend. 33

34 In vergelijking met voorgaande meetmomenten valt op dat het percentage oudleerlingen actief op de arbeidsmarkt stabiel blijft. Minder oud-leerlingen volgen een AKA of niveau 1 opleiding en meer een niveau 2 opleiding. Dat is logisch in die zin dat AKA en niveau 1 opleidingen een half tot één jaar duren en veel oudleerlingen er daarna waarschijnlijk voor kiezen om verder te leren in een niveau 2 opleiding. Zorgelijk is dat het aantal oud-leerlingen zonder werk of opleiding is toegenomen. Ook het aantal oud-leerlingen waarvan de actuele situatie onbekend is, is toegenomen. Waarschijnlijk hebben scholen één jaar na uitstroom iets meer moeite om contact te leggen met hun oud-leerlingen. 7.2 Kenmerken arbeid In deze paragraaf wordt specifiek gekeken naar oud-leerlingen die actief zijn op de arbeidsmarkt. Achtereenvolgens wordt gekeken naar het type arbeidsplaats, de bedrijfssector waarin oud-leerlingen werken, het soort arbeidsovereenkomst dat oud-leerlingen hebben afgesloten en de opleiding die eventueel naast het werk gevolgd wordt. Type arbeidsplaats In figuur 18 is het type arbeidsplaats naar meetmoment weergegeven. Figuur 18 Type arbeidsplaats naar meetmoment Reguliere arbeidsplaats 42% 42% 41% Reguliere arbeidsplaats met subsidieregeling en/of ondersteuning 37% 37% 34% Gesubsidieerde arbeids via sociale w erkvoorziening 13% 14% 14% Najaar 2010 Voorjaar 2010 Uitstroom Toeleidings- of traingstraject 4% 4% 5% Anders 3% 3% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% De meeste oud-leerlingen werken in het najaar van 2010 binnen een reguliere arbeidsplaats (42%) of een reguliere arbeidsplaats met subsidieregeling/ondersteuning (37%). Bij de categorie anders geven scholen aan dat oudleerlingen werken via een uitzendbureau of actief zijn als bijvoorbeeld ZZP er of zelfs als profvoetballer. 34