KLIMAATAKKOORD kans voor de agrarische sector (?) LTO Nederland April 2019

Transcriptie

1 KLIMAATAKKOORD kans voor de agrarische sector (?) LTO Nederland April 2019

2 In dit document Inleiding Wat doet de sector al op het gebied van het klimaat? Wat verwacht de buitenwereld van de land- en tuinbouw? Wat was de inzet van LTO Nederland? Hoe verliepen de onderhandelingen? Wat waren de uitkomsten? Wat betekent dit concreet? Wat is het vervolg? 2

3 3 Inleiding

4 Inleiding In februari en maart 2019 heeft LTO Nederland met haar achterban gesprekken gevoerd over het ontwerp klimaatakkoord (OKA). Dit is gebeurd op een vijftal ledenavonden, verspreid over het land georganiseerd door de rlto s; middels een webinar; en ook op verschillende andere gelegenheden. Bij die gesprekken werd gebruikgemaakt van een presentatie. De slides zijn ten behoeve van de leesbaarheid aangepast, aangevuld en hier en daar samengevat tot dit document. Dit document is dan ook in de eerste plaats bedoeld als naslagwerk voor degenen die een presentatie hebben bijgewoond, dan wel de webinar hebben gekeken. Merk op dat dit document, gezien de ontwikkelingen in de maatschappij en de politieke arena, tijdgebonden is. LTO Nederland april

5 5 Wat doen we al aan het klimaat?

6 Landbouw is een natuurlijk proces De land- en tuinbouw is wat betreft uitstoot enigszins uniek in tegenstelling tot andere sectoren is uitstoot nooit helemaal te vermijden. De biologie van een bodem of dier is immers niet fundamenteel te veranderen. Tegelijkertijd biedt dit een kans: planten binden koolstof waardoor de sector ook een positieve bijdrage aan de netto uitstoot zou kunnen leveren. 6

7 Emissies De land- en tuinbouwsector spant zich al 25 jaar in om uitstoot te verminderen. Met succes: de glastuinbouw stoot 1,2 Mton minder kooldioxide uit, terwijl er 40% meer wordt geproduceerd. In de melkveehouderij is sinds 1990 een reductie van 2,1 Mton behaald. De uitstoot van lachgas is met 40% teruggedrongen, oftewel 5,6 Mton. De totale broeikasgasemissie is met 19% gedaald. De doelstellingen van het Agroconvenant, een samenwerkingsprogramma voor ondernemers en overheid, zijn daarmee ruimschoots behaald. 7

8 Hernieuwbare energie De sector speelt ook een grote rol bij de productie van hernieuwbare energie, onder meer door wind- en zonne-energie. 8

9 In de praktijk Voorgaande slides lieten zien dat er door de sector al heel veel is bereikt op het gebied van emissiereductie en de opwekking van duurzame energie. Dat is het resultaat van talloze projecten. Die hoeven niet altijd primair een klimaatdoelstelling te hebben soms is hernieuwbare energie simpelweg een goede businesscase, of zorgen de inspanningen op bijvoorbeeld het gebied van efficiënte benutting van mineralen en het reduceren van mineralenverliezen (nitraat en fosfaat) voor emissiereductie. 9

10 11 Wat vraagt de buitenwereld?

11 Ambities: internationaal, Europees, Nederlands < 2 C 195 landen - 40% in 2030 EU - 49% in 2030 NL 11

12 Reductieopgave landbouw en andere sectoren Registratie en monitoring van emissies vindt plaats op basis van de VN IPCC systematiek. Dat betekent dat uitstoot wordt geregistreerd op de plek waar hij plaatsvindt, de schoorsteenbenadering. Deze registratie is ongeschikt voor inzicht in emissies van productieketens. 12

13 Wat was de inzet van LTO Nederland? 13

14 LTO Nederland zat aan de klimaattafel om te Beschermen Sturen Beïnvloeden Bewegen 14

15 Wat zijn de rode lijnen? Opgelegde vermindering dieraantallen Het is cruciaal dat het doel niet uit het oog wordt verloren: uitstoot van CO2 reductie. Vermindering van dieraantallen mag nooit een doel op zich worden. Veenweide onder water zetten Ook hier geldt: het doel is CO2 reductie. Dat kan op verschillende manieren, simpelweg besluiten om boeren te laten verzuipen is niet de juiste. Koppeling vergunningen Vergunningenbeleid is al complex, door de koppeling met klimaatmaatregelen wordt het voor de individuele ondernemer onmogelijk. Borging van eventuele afspraken hoort dus niet thuis in het vergunningenbeleid. Maar ook: onmogelijk maken mestvergisting, verplicht hogere taakstelling, enzovoort 15

16 Inzet Essentieel: handelingsperspectief individuele ondernemer Living labs: pilots en demo s, omdat we heel veel nog niet weten. Integrale benadering: meekoppelen andere thema s, zodat klimaatmaatregelen ook elders een positief effect hebben. Dashboard: meten eigen invloed, zodat ondernemers weten wat ze kunnen doen. En: compensatie van uitstoot, bijvoorbeeld door duurzame energie en energiebesparing, registreren. 16

17 Hoe verliepen de onderhandelingen? Een jaar onderhandelen 17

18 Wie zaten er aan de klimaattafel? Agrifirm/AgriNL Interprovinciaal Overleg Nederlandse Zuivel Organisatie Brancheorganisatie Akkerbouw LTO Glaskracht Rabobank Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie FNV Greenport Holland LTO Nederland Natuur & Milieu Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt Nederlandse Vereniging Diervoederindustrie Terreinbeherende organisaties Unie van Waterschappen Vertegenwoordiger LNV Vereniging Nederlandse Gemeenten 18

19 Subgroepen uitwerking (voorjaar): meedoen? 1. minder methaan uitstoot mestopslagen 2. glastuinbouw 3. slimmer landgebruik veen 4. slimmer landgebruik bos en landschapselementen 5. slimmer landgebruik CO2 vastlegging 6. verduurzaming landbouw 7. innovatie 8. voedselconsumptie 19

20 Proces Start klimaattafels 1 maart december 2018 Ontwerp Klimaatakkoord Brief LTO Juni december 2018 Cockpitoverleg Hoofdlijnen KA 10 juli 2018 Uitwerking subtafels najaar 2018 Analyse PBL/CPB zomer 2018 Start nadere uitwerking 5 oktober Kabinet & TK 5 oktober 2018

21 21 Wat zijn de uitkomsten?

22 Randvoorwaarden Wat hebben we nodig? Ruimte om te bewegen (beleid) Energie om te presteren (geld) Voorwaarden: Andere partijen (keten, Rijk, provincies, gemeentes, waterschappen, ngo s) nemen verantwoordelijkheid en stellen zich naar de land- en tuinbouw op met een positieve attitude; Boeren kunnen klimaatmaatregelen niet alleen betalen. Keten, rijk, provincies, gemeentes, waterschappen, ngo s bieden waar van toepassing ook concrete ruimte in wet- en regelgeving en tevens betalen zij mee aan de kosten die boeren gaan maken. Dit dient vastgelegd te zijn in het akkoord. Ruimteclaims op landbouwgrond dienen geminimaliseerd te worden en indien toch financieel en ruimtelijk te worden gecompenseerd. 22

23 Glastuinbouw Taakstelling Ambitie Maatregelen o.m.: 1 Mton CO 2 -eq 1,8 Mton CO 2 -eq Het Nieuwe Telen (energiebesparing) CO2 voor plantengroei Duurzame warmte (o.a. meer geothermie) Modernisering kassen & gebiedsaanpak Elektrificatie & koplopersaanpak Nieuwe gewassen 23

24 Veehouderij Taakstelling Ambitie Maatregelen o.m.: 24 1 Mton CO 2 -eq (methaan) 2,1 Mton CO 2 -eq (methaan) 0,2 Mton CO 2 -eq (lachgas) 0,8 Mton Melkveehouderij & zuivel: Dier en Voeding en Mestopslag en Bemesting 1,3 Mton Varkenshouderij: opkoop rechten & nieuw diervoer (insecten etc.) & emissiearme stallen en mestverwerking

25 Landgebruik Taakstelling 1,5 Mton CO 2 -eq Ambitie 1, 8-2,1 Mton CO 2 -eq Maatregelen o.m.: 1,0 Mton Veenweiden: tegengaan bodemdaling (onderwaterdrainage en waterpeil) 0,5 Mton Landbouwbodems (minder scheuren grasland, minder ploegen, permanent groen) 0,3-0,6 Mton Natuur en Bos (klimaatvriendelijke nieuwe natuur, boom eruit, boom terug via compensatiebeginsel), houtbenutting 25

26 Overige inzet met klimaateffect Energiebesparing en opwek hernieuwbare energie Minder kunstmest gebruik o.b.v. fossiele brandstoffen Biomassa productie binnenlands (zee, ) Effecten buitenland: minder import van palmpitten- en sojaschroot 26

27 Doorrekening planbureaus 27

28 28 Wat betekent dit concreet?

29 Het belangrijkste: (Veelal technische) optimalisatie in bedrijfsvoering Maatregelen op gebied voer, dier, mest, grondgebruik Aan de slag met maatregelen Pilots & demo s Economisch verantwoorde maatregelen Enkele voorbeelden op de volgende pagina s. Volledig overzicht: klimaatakkoord.nl 29

30 Landgebruik Reductie van lachgasemissie door precisiebemesting Meer koolstof in bodems op bouwland Grasland en graslandmanagement Inzet en afspraken over experimenteerruimte, investeringsregelingen, ruimte in mestwetgeving, gebruik carbon footprintmonitors, onderzoek 30

31 Melkveehouderij Bedrijfsgerichte aanpak, vakmanschap centraal Carbon footprintmonitor meetinstrument Melkveehouder heeft keuze met mix van maatregelen Partijen ondersteunen verdienmodel melkveehouder Afspraken met veevoerindustrie, met overheden m.b.t. mestbeleid, pachtbeleid, omgevingsbeleid, energietransitie, vergunningen, financieel instrumentarium, met overige partijen. 31

32 Varkenshouderij Uitvoering plan Vitalisering Varkenshouderij - Warme sanering - Innovatie t.b.v. blijvers 32

33 Volledig overzicht maatregelen 33

34 April 2019