Ontheffing tot het opstellen van een MER. Ontheffingsbeslissing. Project: Hervergunning grondwaterwinning Arendonk.

Transcriptie

1 Vlaamse Overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus BRUSSEL tel: 02/ fax: 02/ Ontheffing tot het opstellen van een MER. Ontheffingsbeslissing Project: Hervergunning grondwaterwinning Arendonk Initiatiefnemer: Pidpa Desguinlei Antwerpen 7 juni 2012 OHPR0484

2 Projectbeschrijving en mer-procedure De ontheffingsaanvraag werd opgesteld in functie van de hernieuwingsaanvraag van de milieuvergunning voor een bestaande waterwinning te Arendonk t.h.v. het Domeinbos Hoge Vijvers. Pidpa heeft voor deze grondwaterwinning, welke opgestart werd op 10 oktober 2003, een vergunning tot 12/03/2013 voor een dagdebiet van m³ en een jaardebiet van 3 miljoen m³ uit 6 bestaande watervangputten. Deze pompputten onttrekken water uit het diepe winpakket dat bestaat uit de Formatie van Diest en de Formatie van Berchem. Het project ligt niet in een Natura2000-gebied. Het ontheffingdossier is opgesteld in toepassing van artikel van het Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid en het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage. Het project is onderworpen aan de milieubeoordelingsplicht volgens de categorie 10o in bijlage II van het besluit m.n. Werken voor het onttrekken of kunstmatig aanvullen van grondwater: Grondwaterwinningen of kunstmatige aanvullingen van grondwater als de capaciteit m3 per dag of meer bedraagt. Een eerste versie van een verzoek tot ontheffing werd door de dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid ontvangen op 16 december Op vraag van de Dienst Mer werd, gezien de aard en de ligging van het project, advies verleend door Onroerend Erfgoed Antwerpen (18 januari 2012), ANB-Antwerpen (8 februari 2012), VMM afdeling Operationeel Waterbeheer (1 februari 2012), de gemeenten Ravels (19 januari 2012) en Arendonk (25 januari 2012). Gezien de aard en de ligging van het project en het feit dat milieueffecten op Nederlands grondgebied niet uit te sluiten zijn werd eveneens advies gegeven door Nederlandse instanties: Provincie Noord-Brabant (1 februari 2012), Brabants Landschap (27 januari 2012), Waterschap De Dommel (24 januari 2012) en de gemeente Reusel-De Mierden (19 januari 2012). Een aantal van deze adviezen waren gunstig, doch de meesten adviezen gaven inhoudelijke opmerkingen op het ingediende verzoek. Op basis van deze adviezen en op basis van informatie in het ontheffingsdossier was de dienst Mer van oordeel dat er in het dossier niet op een wetenschappelijk en systematische wijze correct was aangetoond dat de hervergunning niet tot aanzienlijke effecten zou leiden. Op 22 februari 2012 besliste de dienst Mer dat gezien de inhoud van de 1 ste versie van het verzoek tot ontheffing dit verzoek niet kon worden ingewilligd aangezien de ontheffingsaanvraag onvoldoende duidelijk informatie bevatte m.b.t. het effectenonderzoek. Samen met deze beslissing werd aan de initiatiefnemer ook de ingebrachte adviezen bezorgd zodat er bij een volgende milieubeoordeling met deze inhoudelijke bemerkingen rekening kon gehouden worden. Een 2 de versie van het verzoek tot ontheffing werd door de dienst Mer ontvangen op 27 maart Op vraag van de Dienst Mer werd, gezien de aard en de ligging van het project en de resultaten van de vorige adviesronde bijkomend, advies verleend door ANB-Antwerpen (23 april 2012), VMM afdeling Operationeel Waterbeheer (22 mei 2012), Duurzame landbouwontwikkeling (11 april 2012), de gemeente Ravels (20 april 2012), de gemeente Arendonk (3 mei 2012), Provincie Noord-Brabant (24 april 2012), Waterschap De Dommel (1 mei 2012) en de gemeente Reusel-De Mierden (7 mei 2012). Deze adviezen werden ook aan de initiatiefnemer bezorgd. Meeste adviezen waren gunstig of hadden geen opmerkingen op het verzoek tot ontheffing. Enkel het advies van de gemeente Reusel-De Mierden bleef Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 2

3 ongunstig. De inhoud van dit advies, maar ook van alle andere adviezen, werden indien relevant nog in dit verslag verwerkt (zie verder). Beschrijving ontheffingsaanvraag De 2 de versie van de nota welke deel uitmaakte van het verzoek tot ontheffing van het opstellen van een projectmer werd, zoals de 1 ste versie, opgesteld door een team van erkende m.e.r.-deskundigen. Het is de gewoonte en juridisch verplicht om bij het opstellen van een projectmer wel beroep te doen op een dergelijk team. Voor het opstellen van een verzoek tot ontheffing geldt deze verplichting niet. De ontheffingsaanvraag is naar presentatie een verzorgd document geworden waarin de nodige cartografische informatie in bijlage aanwezig is. Toch wensen we nog op te merken dat het stijghoogtepatroon vermeld onder de figuur 7.4 niet de freatische laag betreft maar deze van het diepe winningspakket (zoals figuur 7.5). Een figuur met het stijghoogtepatroon in het fraetische pakket dient nog aan het dossier i.f.v. de vergunningsaanvraag te worden toegevoegd (Advies VMM, 22 mei 2012). De verschilkaarten lijken wel correct. Het project wordt in deze ontheffingsaanvraag duidelijk omschreven en gemotiveerd en het werd duidelijk gesitueerd zowel op de geldende ruimtelijke uitvoeringsplan (gewestplan) als op een topografische kaart. De juridische en beleidsmatige randvoorwaarden werden voldoende duidelijk besproken. Alle relevante disciplines (water, bodem, fauna & flora, landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie en mens-landbouw) worden behandeld. Voor elk van deze disciplines worden telkens het studiegebied afgebakend, is de referentietoestand op een gepaste wijze beschreven en worden de effecten duidelijk beschreven en beoordeeld. Binnen elke discipline wordt in dit document tot de conclusie gekomen dat er geen betekenisvolle/significante negatieve effecten op het milieu verwacht worden. Op verzoek van ANB-Antwerpen (advies 23 april 2012) werd de inhoud van tabel 7.4 (met peilbuismetingen), gezien het feit dat deze waterwinning werd opgestart in oktober 2003, nog opgesplitst in deze uit de periode en deze uit de periode De tabel werd in bijlage bij dit verslag toegevoegd. Uit deze toegevoegde tabel kan het volgende worden geconstateerd, nl. dat : - ter hoogte van de winningsputten een daling van de grondwaterstand plaatsvindt; - ter hoogte van de vennen (Witgoor, Zwartgoor, het Venneke en de Korasvijver) en ter hoogte van de Nederlandse grens een stijging van de grondwaterstanden zichtbaar is (zowel GLG, GHG als GVG); - ter hoogte van de vennen een daling van de amplitude zichtbaar is; - uitzondering hierop vormen de diepe peilbuizen (deze in het winningspakket) waar een daling van de grondwaterstand zichtbaar is. Conclusie: sinds de opstart van de winning is er ter hoogte van de vennen geen nadelige invloed van de grondwaterwinning op de (grond)waterpeilen zichtbaar. Gezien de conclusies binnen elke discipline in het ontheffingsverzoek (nl. geen aanzienlijke effecten) worden er door de m.e.r.-deskundigen ook geen milderende maatregelen meer aangereikt die van belang kunnen zijn in het kader van de vergunningsaanvraag. Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 3

4 In een eindsynthese (hoofdstuk 15) wordt er geconcludeerd dat de exploitatie van het project geen aanzienlijke gevolgen heeft voor het milieu en haar omgeving. Het negatieve advies van de Gemeente Reusel-De Mierden (zie bijlage) bevat 4 essentiële punten: 1. de effecten worden beoordeeld op de feitelijk opgepompte hoeveelheden en niet op basis van de gevraagde maximale hoeveelheden in de vergunning; 2. extra schade aan landbouw, natuur en landschap in drogere periodes is niet behandeld; 3. Onvoldoende uitwerking van de cumulatieve effecten met de waterwinning in Ravels; 4. De huidige onttrekking veroorzaakt al een zodanige schade, waardoor de maatregelen die in en in de omgeving van het Beschermd Natuurmonument Zwartven in Nederland zijn getroffen om verdroging tegen te gaan, nagenoeg geheel teniet worden gedaan. De dienst Mer is echter van oordeel dat: 1. de effecten van het gevraagde maximale hoeveelheden in de vergunning (= m³/dag in Arendonk) wel in het document zijn opgenomen, m.n. voor wat de discipline grondwater betreft in op p.41 en op de figuur 7.10 voor de freatische laag en figuur 7.11 voor wat de verlaging in het diepe winpakket betreft. Beide figuren geven het verschil aan tussen een nulpomping zijnde de situatie waarbij de waterwinning Arendonk niet zou bestaan (0 m³/dag) en bij een situatie waarbij de waterwinning Arendonk 10000m³/dag zou pompen. Daarmee wordt ook het effect van de totale waterwinning Arendonk op grondwater duidelijk aangegeven. Met deze contouren werd in de andere disciplines bij de beschrijving van de indirecte effecten wel degelijk voldoende rekening gehouden. 2. Er kan inderdaad niet ontkend worden dat in drogere periode schade t.g.v. verdroging op landbouw, natuur, bos en landschap groter kan zijn. Hoe groot die schade kan zijn, is echter zeer moeilijk te voorspellen. Droge periodes (met extra hoge evapotranspiratie) zitten ook vervat in de in dit verzoek tot ontheffing gebruikte modellen. Een projectmer zal o.i. dit effect afzonderlijk ook niet kunnen inschatten en zal dit ook als leemte in de kennis beschouwen. Wij nemen aan dat het voorkomen van dergelijke droge periode ook in het verleden zich ook hebben voorgedaan. Daarom verwijzen we naar de tabel in bijlage welke een overzicht geeft van de peilbuismetingen (opgenomen in tabel 7.4 in het verzoek voor de ) maar nu opgedeeld in de periodes en Hieruit valt, zoals hierboven reeds gesteld, o.a. af te leiden dat ter hoogte van de vennen in Vlaanderen (Witgoor, Zwartgoor, het Venneke en de Korasvijver en ter hoogte van de Nederlandse grens zelfs een stijging van de grondwaterstanden te zien is (zowel voor GLG, GHG als GVG) en dat ter hoogte van de vennen er een daling van de amplitude is. We gaan er dus vanuit dat de genomen maatregelen voor vernatting binnen het studiegebied het systeem robuuster heeft gemaakt en dat de risico s op schade tgv. drogere periode de laatste jaren kleiner zijn geworden. 3. deze opmerking is onterecht: de bijlage 6.1 gaat integraal over de cumulatieve effecten van de 2 winningen (Arenddonk en Ravels) samen. De verschillen tussen 0 m³/dag pompen op beide locaties (=referentie) enerzijds en hun maximale hoeveelheden op dezelfde locaties zijn hier wel degelijk duidelijk modelmatig in beeld gebracht, incl. de verschilplots; 4. Uit de tekst van het verzoek blijkt dat er reeds voor en in de jaren 90 verdrogingsproblemen waren (zie p.28-29) en dat een beheersplan in 2001 daar ook de oorzaken toe benoemd. Sinds het einde van de jaren 90 zou, dank zij de uitgevoerde maatregelen het Zwartven niet meer zijn drooggevallen. De waterwinning in Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 4

5 Arendonk is pas aangevat op 10 oktober 2003 (zie p.4). Het is dus duidelijk dat deze maatregelen tbv. de vernatting tot een succesvol resultaat hebben geleid. Er zijn echter geen aanwijzingen (ook niet modelmatig) dat de huidige waterwinning in werking sinds 2003 een negatieve impact heeft gehad op deze maatregelen, noch dat deze maatregelen teniet zijn gedaan door de waterwinning (zie de resultaten van de uitgevoerde monitoring op Vlaams grondgebied in bijlage bij dit verslag). Figuur 7.10 toont dit ook aan: Zwartven ligt in een zone waar, onder een worst-case-scenario, het freatisch wateroppervlak maximaal 15 cm kan dalen. Verder beschrijft de tekst dat dit zelfs zeer onwaarschijnlijk is gezien de lokale pedologische setting en geohydrologische situatie (zie p.26-27). De waterwinning zorgt dus niet voor een aanzienlijke daling van het voor flora relevante freatische grondwatertafel. Een weinig significant effect (-1) is dan de logische conclusie. Gezien het bovenstaande kan ook gesteld worden dat het opstellen van een projectmer de informatie over de reikwijdte van de effecten, opgenomen in dit verzoek tot ontheffing, niet zou verbeteren en biedt, voor wat de leefmilieuaspecten betreft, bijgevolg geen duidelijke meerwaarde in de verdere besluitvorming omtrent dit project. Besluit Gezien het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat deze ontheffingsaanvraag voldoende informatie bevat om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming. Bijgevolg wordt een ontheffing van de verplichting tot het opstellen van een MER toegekend voor het project Hervergunning voor grondwaterwinning Arendonk mits toevoeging van een correcte figuur 7.4. Deze ontheffing wordt verleend voor een termijn van vier jaar. Dit verslag dient samen met het document verzoek tot ontheffing deel uit te maken van de vergunningsaanvraag. 7 juni 2012, Paul Van Snick Algemeen directeur Afdelingshoofd AMNEB Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 5

6 Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 6

7 Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 7

8 Dienst milieueffectrapportagebeheer ontheffingsdossier OHPR0484 8