hûs en hiem welstandsadvisering en monumentenzorg ADVIESCOMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT > KOLLUMERLAND C.A.

Transcriptie

1 welstandsadvisering en monumentenzorg ADVIESCOMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT > KOLLUMERLAND C.A. JAARVERSLAG LOKALE COMMISSIE

2 VOORWOORD VOORWOORD Met dit jaarverslag van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit informeren wij u over de advisering ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteitsborging in uw gemeente gedurende het verslagjaar. De jaarlijkse verslaglegging vloeit voort uit een verplichting in de woningwet. De Adviescommissie legt hiermee aan de Gemeenteraad verantwoording af over de advisering aan het college van B&W met betrekking tot welstand en monumenten. Per 1 januari 2016 is de gemeenschappelijke regeling, welstandsadvisering en monumentenzorg aangepast aan de gewijzigde Wet op de Gemeenschappelijke Regeling (WGR). Met de wijziging van de WGR wordt tegemoet gekomen aan het bezwaar dat de tot dan toe geldende wettekst zich onttrok aan de Wet dualisering gemeentebestuur van De nieuwe wet wil het mogelijk maken om te komen tot efficiëntere samenwerking tussen gemeenten met een meer democratisch gehalte. Beoogd is een actievere rol van gemeenteraden en een grotere nadruk op het primaat van het algemeen bestuur van een gemeenschappelijke regeling, dat verantwoording aflegt aan de betreffende gemeenteraden. In de opmaat naar de Omgevingswet (die in 2018 van kracht wordt, zie ook verderop) heeft het bestuur van de gemeenschappelijke regeling in november besloten de komende twee jaar te gebruiken voor een fundamenteel debat met de gemeenten over een herijking van de waarden van de ruimtelijke kwaliteit en over de wijze hoe deze waarden in de toekomst het beste kunnen worden geborgd. het Algemeen Bestuur, bestaande uit de wethouders van de aangesloten gemeenten, verantwoording afgelegd. Dit verslag bevat naast kwantitatieve gegevens en informatie over de samenstelling en werkwijze van de Adviescommissie ruimtelijke kwaliteit ook een aantal conclusies en aanbevelingen. Ook wordt nader ingegaan op een aantal bijzondere ontwikkelingen en plannen in de gemeente alsmede enkele landelijke ontwikkelingen. Graag nodigen wij u uit om eens de tweewekelijkse, door de aanvragers goed bezochte vergadering van de Adviescommissie in het gemeentehuis bij te wonen. Dit is een goede manier om inzicht te krijgen in de wijze waarop de Adviescommissie over aanvragen voor een omgevingsvergunning adviseert. Daarnaast bieden wij ook graag aan om tijdens een gezamenlijke excursie met de raadsleden van gedachten te wisselen over de actuele ontwikkelingen in de ruimtelijke kwaliteit van uw gemeente. Namens de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Ir. J.C. van Zellingen, (voorzitter). In dit jaarverslag van de (lokale) Adviescommissie treft u geen financiële gegevens met betrekking tot de Gemeenschappelijke Regeling (GR) hûs en hiem aan. Over de algemene financiële- en beleidsmatige kaders voor het volgende jaar en de voorlopige jaarrekening van de GR wordt jaarlijks aan 3

3 GEMEENTELIJKBELEID GEMEENTELIJK BELEID RUIMTELIJKE KWALITEIT Het gemeentelijke beleid maakt deel uit van het totale ruimtelijk beleid van de gemeente. De koers van het ruimtelijke beleid wordt bepaald in de Structuurvisie. Daarin zijn o.a. de ruimtelijke ambities van de gemeente verwoord. De ruimtelijke ambities van de gemeente zijn verder uitgewerkt in actuele bestemmingsplannen, welstandsnota, beeldkwaliteitplannen, erfgoedbeleid en reclamebeleid Relatie bestemmingsplannen en welstandsbeleid Het bestemmingsplan regelt onder meer de functie van gronden en bouwwerken alsmede de maximale afmetingen van de bebouwing. Het welstandsbeleid vormt een nadere verfijning van het bestemmingsplan en geeft richting aan de verschijningsvorm van de bebouwing. Het welstandsbeleid (en advisering) beweegt zich binnen de bouwmogelijkheden van het bestemmingsplan. Echter, in een situatie waarin een bouwplan in overeenstemming is met het bestemmingsplan, kan toch een negatief welstandsadvies worden gegeven als de gekozen architectonische oplossing te sterk afbreuk doet aan de ruimtelijke beleving van het betreffende gebied. Uiteraard moet in zo n geval de welstandsnota daartoe de argumentatie leveren. toenmalige wetgeving. De welstandsnota is te vinden op de gemeentelijke website. Beeldkwaliteitplannen Een beeldkwaliteitplan is een beleidsnotitie waarin voor de (her)ontwikkeling van een bepaald gebied een meer integrale sturing van de inrichting van de openbare ruimte en van de architectonische uitwerking wordt beoogd. Het beeldkwaliteitsplan kan als aanvulling op de welstandsnota vastgesteld worden door de gemeenteraad en vormt het kader voorde welstandsadvisering. Erfgoedbeleid Erfgoed wordt binnen de ruimtelijke planontwikkeling een steeds belangrijker factor. Niet alleen vanwege de wettelijke taak voor gemeenten om al het erfgoed binnen de gemeentegrenzen in ruimtelijke planontwikkeling te betrekken, maar ook vanwege het feit dat erfgoed een positieve bijdrage kan leveren aan de beleving van de eigen woon- en leefomgeving. Erfgoed kan daarom de laatste jaren rekenen op grotere waardering bij de burgers en de overheid. Erfgoed wordt steeds meer gezien als een smaakmaker die nieuwe ontwikkelingen stimuleert, in plaats van een hindermacht die ontwikkelingen frustreert. Met de provinciale structuurvisie Grutsk op é Romte! uit 2014 wordt verscheidenheid van het Friese landschap en het belang van cultuurhistorie voor de beleving van onze leefruimte, onder de aandacht gebracht. Welstandsbeleid Het gemeentelijk welstandsbeleid is in 2004 door de gemeenteraad voor het eerst vastgesteld. De welstandsnota bevat het toe te passen toetsingskader voor de welstandsadvisering van bouwplannen. De kern van de nota wordt gevormd door de gebiedsgerichte welstandscriteria. Deze toetsingscriteria omschrijven in de verschillende soorten te onderscheiden gebieden per beeldaspect de aanwezige en beoogde kwaliteit van de bebouwing. Daarnaast zijn voor specifieke typen bouwwerken, zoals bijvoorbeeld boerderijen of serrestallen, objectgerichte criteria opgesteld. De actuele nota, is in 2008 voor het laatst is herzien en juridisch en procedureel aangepast aan de Ook binnen de gemeente Kollumerland bevinden zich plekken en objecten die beeldbepalend zijn voor de omgeving. De ervaring leert dat juist monumenten door hun karakteristieke vormgeving of door hun kenmerkende voorgeschiedenis, de identiteit van de eigen woon- en leefomgeving bij bewoners versterken. Monumenten maken de geschiedenis van of de herinnering aan de plek beleefbaar en afleesbaar. Identiteit en herkenbaarheid dragen bij aan de aantrekkelijkheid van de plek en kunnen ook in economische opzicht een positieve rol spelen. De aanwezigheid van monumenten speelt bijvoorbeeld een rol bij de overweging om zich binnen de gemeente te vestigen of er recreatief te verblijven. De gemeente zou deze kracht van erfgoed beter kunnen benutten door in haar beleid hiermee meer rekening te houden. Idealiter vertaalt de gemeente dit naar een integraal ruimtelijk erfgoedbeleid en legt dit vast in een gemeentelijke erfgoednota. Overigens kennen slechts weinig gemeenten een dergelijke aanpak. In de gemeente Kollumerland ontbreekt tot dusver aan een integraal ruimtelijk erfgoedbeleid. Dat is jammer. Erfgoedbeleid is niet alleen van belang vanwege de wettelijke taak om het erfgoed in ruimtelijke planontwikkeling te betrekken, maar ook omdat dergelijk beleid de gemeente houvast biedt bij het maken van keuzes hoe om te gaan met het erfgoed en met de inrichting van de eigen woon- en leefomgeving. Omdat gemeenten met de 4 5

4 invoering van de Omgevingswet straks meer dan ooit zelf verantwoordelijk worden voor het aanzien van de eigen leefomgeving, is een integraal ruimtelijk- en erfgoedbeleid zeer aan te bevelen. De ambities op het punt van erfgoedbeleid legt de gemeente vast in een gemeentelijke erfgoednota. Zowel (gebouwde) monumenten, als archeologie, ruimtelijke ontwikkeling, musea, immaterieel erfgoed en roerend erfgoed kunnen deel uitmaken van een erfgoednota. Bij het opstellen ervan is het belangrijk dat bewoners en belangenverenigingen zich in het voorgenomen beleid kunnen vinden. Hun bijdrage is van groot belang voor het draagvlak ervan. In de gemeente is nog geen echte aanzet gedaan voor een gemeentelijk monumentenlijst. Dat is jammer omdat ook in de afgelopen jaren is gebleken dat er beeldbepalende panden zijn gesloopt. Kollumerland voert de zogenaamde besteltaken met betrekking tot rijksmonumenten naar behoren uit. Gemeenten zijn namelijk verantwoordelijk voor de vergunningverlening voor wat betreft het wijzigen van rijksmonumenten. Wel bestaat binnen de gemeentelijke organisatie behoefte aan specifieke kennis aangaande monumenten en erfgoed in het algemeen. Om daaraan tegemoet te komen bestaat sinds het Erfgoedcafé dat regelmatig door en het Steunpunt Monumentenzorg Fryslân wordt georganiseerd. Tijdens een Erfgoedcafé wordt ingegaan op specifieke onderwerpen die spelen in de monumentenpraktijk. In 2014 is verder het monumentenspreekuur ingevoerd. Dit spreekuur is bedoeld als vooroverleg voor plannen met betrekking tot rijksmonumenten waarbij meerdere adviespartijen betrokken zijn, en gezamenlijk overleg tussen zowel hûs en hiem en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), en eventueel ook de provincie, gewenst is. Tot nog toe wordt vanuit Kollumerland weinig van het monumentenspreekuur gebruik gemaakt. Reclamebeleid Reclame vormt een belangrijke factor in de beleving van het omgevingsbeeld. Wildgroei is een bekend risico bij reclame en is te voorkomen met het instrument van gemeentelijk reclamebeleid. De gemeente kent geen specifiek reclamebeleid. Voor reclame zijn een aantal algemene criteria aan de gebiedsgerichte criteria toegevoegd. Handhaving De Wabo vereist dat gemeenten een handhavingsbeleid opstellen. Een krachtig handhavingsbeleid draagt, zo blijkt uit de praktijk van de advisering, bij aan het vergroten van het draagvlak voor de ruimtelijke kwaliteitsborging. De gemeente heeft in het verslagjaar een aantal handhavingszaken aan de voorgelegd. Meestal zijn het zonder vergunning gebouwde bijgebouwen of aanbouwen of clandestien aangebrachte wijzigingen aan de gevel. De commissie gaat dan eerst na of het bouwwerk of de gevelwijziging, al dan niet onder nadere voorwaarden, toch aan de welstandscriteria kan voldoen. De gemeente heeft ten aanzien van welstand en monumenten een gematigd actief handhavingsbeleid. 1% 4% 22% 28% 13% 26% 12% 20% 8% 16% 18% 23% 27% 42% 40% Voldoet Voldoet mits Voldoet niet Aanhouden Vooroverleg Voldoet Voldoet mits Voldoet niet Aanhouden Vooroverleg Percentage naar aard van advies Gemeente Percentage naar aard van advies Provinciaal Percentage naar aard van bouwsom Gemeente 6 7

5 LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN ACTUELE LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN Omgevingswet Het voorstel voor nieuwe wetgeving met betrekking tot de ontwikkeling en het beheer van de leefomgeving genaamd de Omgevingswet is medio door de Tweede Kamer aangenomen. De nieuwe omgevingswet is erop gericht al het omgeving gerelateerde recht te bundelen in één wet. De Omgevingswet integreert de gebiedsgerichte en sectorale onderdelen van de huidige wetten in één wet met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Dit moet leiden tot betere mogelijkheden voor integraal beleid en substantiële vereenvoudiging van het omgevingsrecht. De welstands-nota en de bestemmingsplannen zullen als zelfstandige instrumenten (en weigeringsgronden) verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt het Omgevingsplan waarin de bestaande instrumenten op een moderne manier worden ondergebracht. Deze nieuwe instrumenten voor ruimtelijke kwaliteit moeten bijdragen aan een goede inrichting van onze leefomgeving. Het nieuwe kernbegrip in de omgevingswet luidt goede omgevingskwaliteit. De nieuwe regels zullen niet meer worden vastgelegd in papieren documenten, maar zullen in een digitale kaartstructuur op kadastraal perceelniveau raadpleegbaar worden gemaakt. Gemeenten zullen, hiertoe ondersteund door de rijksoverheid, voorbereidingen moeten treffen om voor een digitaliseringsoperatie klaar te zijn. De wetswijziging betekent ook een cultuurverandering van een regelende en gebiedende overheid, naar een servicegerichte en kader scheppende overheid die initiatiefnemers ondersteunt waar het kan. Hûs en Hiem onderschrijft de noodzaak van flexibiliteit en meer bestuurlijke afwegingsruimte. Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet lijkt die ruimte voor maatwerk te bieden, hoewel er bij de implementatie nog flink gezocht moet worden naar de goede balans tussen vrijheid en rechtsbescherming. Meer lokale afwegingsruimte betekent echter ook een grotere onzekerheid voor de burgers. Een overheid die aan de ene burger ruimte biedt zal ook aan de andere burger moeten uitleggen dat diezelfde vrijheid niet altijd ook voor hem of haar is weggelegd. Grotere vrijheid voor de een, geringere rechtszekerheid voor de ander, dat kan bijna niet anders. In dat speelveld zal het (ook voor burgers) steeds belangrijker worden dat ruimtelijke besluiten deugdelijk worden gemotiveerd op basis van advisering door een onafhankelijke commissie en publieke en private belangen door de gemeente zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. Overigens blijft de onafhankelijke adviescommissie voor monumentenaanvragen een verplichting. Invoering van de wet wordt verwacht in 2018 en het is voor de gemeente dus zaak hierop tijdig te anticiperen. Goede en juiste informatievoorziening is van groot belang om enige grip te krijgen op de aankomende wijzigen en wat dat van de Friese gemeenten vraagt. Als uw huisadviseur op het gebied van ruimtelijke kwaliteit wil graag actief bijdragen aan een juiste en duidelijke informatievoorziening. Uitnodigingsplanologie Steeds vaker wordt in de Friese gemeenten, naast de gebruikelijke welstandstoetsing, de expertise van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit ingeschakeld voor de ruimtelijk complexe situaties. Onder het motto eenvoudig beter propageert het ministerie een nieuwe werkwijze waarmee, vooruitlopend op de nieuwe Omgevingswet, gemeenten nu al kunnen gaan werken. De nieuwe Omgevingswet is er namelijk op gericht initiatieven vanuit de samenleving actief en constructief te faciliteren. Uitnodigingsplanologie wordt dat genoemd. Dat betekent niet dat de overheid geen rol meer heeft. Bij uitnodigingsplanologie komt het accent echter meer te liggen op vooroverleg en vroegtijdige begeleiding van initiatiefnemers. Begeleiding en beoordeling door een onafhankelijk en multidisciplinair team van deskundigen, bijvoorbeeld in de vorm van uw eigen Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit van, is hierbij een onmisbaar element. Deze schakel van deskundig gezond verstand draagt bij aan een meer efficiënte en samenhangende planvorming. Begeleiding en advisering is met name van belang bij afwijkingsbesluiten, maatwerkconstructies en plannen met meer dan gemiddelde betekenis voor de omgevingskwaliteit. Dit betekent dat het zwaartepunt van de activiteiten van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit zullen verschuiven van sec welstandsadvisering en monumentenadvisering naar een integrale advisering op het gebied van stedenbouw, erfgoed, inrichting van de openbare ruimte, etc. Het grootse rendement ontstaat daarbij als niet aan het eind van het proces wordt getoetst, maar wanneer de adviescommissie in staat wordt gesteld een planproces vanaf een vroeg moment goed te begeleiden. Natuurlijk altijd in samenwerking met de lokale ambtelijke specialisten. Overigens staat het de gemeente vrij de omgevingskwaliteit te blijven bewaken met behulp van advisering over de aanvaardbaarheid van individuele bouwplannen. Stroomversnelling In het verslagjaar heeft alle bij de GR aangesloten gemeenten in het najaar een brief gestuurd naar aanleiding van het project Stroomversnelling. Stroomversnelling - een initiatief van vier bouwers en zes woningcorporaties - heeft tot doel in 2050 ca. 4,5 miljoen naoorlogse woningen energieneutraal gemaakt te hebben. Het gaat hierbij in eerste instantie om woningen uit de periode Op uitnodiging van heeft de heer Leen van Dijke, voorzitter van de Taskforce Stroomversnelling, in de ABvergadering van november jl. in Joure, het project geïntroduceerd en toegelicht. De hiermee gepaard gaande maatregelen behelzen diverse bouwfysische en installatietechnische voorzieningen en daarmee samenhangend ook drastische uiterlijke aanpassingen van de buitenschil van de woningen. Er zal dus een omgevingsvergunning aangevraagd moeten worden. De Taskforce Stroomversnelling heeft aan gemeenten gevraagd te bekijken waar en hoe op het niveau van o.a. bestemmingsplan en ruimtelijke kwaliteit/ welstand voorwaarden gecreëerd kunnen worden zodanig dat verduurzamingsplannen een zo kort mogelijke proceduretijd en realisatie vergen. Veelal zal een uiterlijke wijziging een heel woonblok betreffen, maar het kan ook zo zijn dat binnen een woonblok slechts een enkele woning verduurzaamd wordt. Dit alles vraagt reflectie op het ruimtelijke beleid, de welstandsrichtlijnen en de daarin gevraagde ruimtelijke samenhang in een woonwijk of straat. Via het TRKN (Team Ruimtelijke Kwaliteit Nederland) en in samenwerking met de zusterorganisaties van is inmiddels een overlegplatform in het leven geroepen. Zo hopen we het project Stroomversnelling nog adequater te kunnen faciliteren. In de eerder genoemde brief die ook aan de gemeente gestuurd is, heeft aangeboden hierover met de gemeenten van gedachten te wisselen. 8 9

6 ORGANISATIE EN WERKWIJZE DE ORGANISATIE EN WERKWIJZE De lokale (ARK) De lokale van de gemeente is één van de 23 commissies die in Friesland werkzaam zijn onder verantwoordelijkheid van. De samenstelling van de lokale was in als volgt: - Voorzitter : Jasper van Zellingen - Secondant 1e periode : Tim Brill - Secondant 2e periode: Marc Visser / Tim Brill - Secondant 3e periode: Tim Brill Monumentendeskundige: Gertjan Timmer Gemeentelijke ondersteuning: Hilco Oosting De Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit (CARK) De Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit functioneert onder mandaat van de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit, die tweewekelijks op het kantoor van in Leeuwarden vergadert. In de praktijk wordt veruit het grootste aantal bouwaanvragen in de lokale adviescommissie afgedaan (ruim 95%). Voor de samenstelling van de Centrale, waarvan de leden eveneens door uw raad zijn benoemd, verwijzen wij graag naar het algemeen jaarverslag op onze website. ( De lokale werkwijze De 22 openbare vergaderingen van de vonden in het verslagjaar plaats op de woensdag in de oneven weken, in het gemeentehuis van te Kollum. De agenda en de uitslagen van de vergadering worden op de website van de gemeente gepubliceerd. Ter plaatse worden de plannen (voor het eerst) bekeken en getoetst. Elk te beoordelen plan wordt kort ingeleid door de gemeente, waarbij met name aandacht is voor planologische aspecten. Daarna bestaat er voor de aanvrager de mogelijkheid het bouwplan zelf toe te lichten. Van elke planbehandeling wordt een kort (geschreven) advies gemaakt. Bij herhalingsplannen worden deze automatisch aan de agenda toegevoegd. De planbehandeling verloopt hierdoor steeds consistent en efficiënt. Bij de planbehandeling wordt veelal een omgevingsinformatie-systeem gebruikt met luchtfoto s en omgevingsfoto s. Met behulp van dit systeem, kan de inpassing van het bouwwerk in de omgeving snel en goed worden beoordeeld. Er zijn dit jaar lokaal 90 1e advies aanvragen behandeld. Het percentage plannen met toelichting bedroeg ca. 41% van het totaal aantal planbehandelingen. Vooroverleg en Tussenoverleg Naast de formele welstandstoetsing biedt de vergadering ook de mogelijkheid tot vooroverleg met de adviescommissie. De aanvrager krijgt daarmee in een vroeg stadium zicht op de aanvaardbaarheid van zijn plannen. Tevens vindt er tijdens de vergaderingen tussenoverleg plaats. Vaak gaat het over een mogelijke aanpassing van het eerder beoordeelde plan of wordt het uitgebrachte advies verduidelijkt. De centrale werkwijze Hoewel in de praktijk de lokale veruit het grootste aantal bouwaanvragen van adviezen voorziet bestaat er de mogelijkheid dat een plan door de Centrale van in Leeuwarden wordt voorzien van advies. Veelal draait het hierbij om grotere plannen die om wat voor reden dan ook een grote impact op het omgevingsbeeld hebben. Deze plannen worden elke twee weken behandeld in de centrale adviescommissie. Deze adviescommissie is multidisciplinair samengesteld en geeft een integraal advies over het bouwplan. Ook deze vergaderingen zijn openbaar. Het vergaderschema is te vinden op onze website. ( nl) Er is dit jaar 1 adviesaanvraag in de centrale adviescommissie in aanwezigheid van architecten en/of planindieners behandeld. Overige activiteiten In het verslagjaar hebben geen andere activiteiten plaats gevonden dan het reguliere advieswerk

7 ADVISERING DE ADVISERING De welstandsadvisering in de dagelijkse praktijk De door de gemeenteraad vastgestelde welstandsnota dient als beoordelingskader voor de plannen. De werkwijze van de lokale is erop gericht de toetsing van de plannen zoveel mogelijk in dialoog met de aanvrager te doen. Deze directe communicatie is voor alle betrokkenen niet alleen plezierig maar ook efficiënt: de planbedoelingen worden duidelijker en eventuele kritiek kan doorgaans in tweede instantie worden ondervangen. De welstandsnota is een goed bruikbaar document te noemen met over het algemeen duidelijke en heldere criteria per soort gebied en per object. In 2008 is de geactualiseerde nota vastgesteld door de raad. De bekendheid van de welstandsnota of beeldkwaliteitplannen bij de aanvragers en vertegenwoordigers blijkt in de praktijk vaak beperkt tot het bestaan van de nota. In het gemeentehuis zijn goede faciliteiten voor een inzichtelijke planpresentatie en ook de mogelijkheid om plannen digitaal te behandelen draagt bij aan een goede en snelle procesgang. Gemiddeld werden de plannen in gemeente in het verslagjaar 1,5 keer behandeld. Advisering in afwijking van de criteria In de meeste gevallen bieden de criteria van de welstandsnota voldoende houvast voor de beoordeling van de aanvragen. In de gevallen dat een afwijkend ontwerp van bijzondere kwaliteit is en een extra bijdrage aan het omgevingsbeeld zou kunnen leveren kan de commissie adviseren de hardheidsclausule toe te passen. Aan burgemeester en wethouders wordt dan geadviseerd gemotiveerd af te wijken van de welstandscriteria. Vrijwel zonder uitzondering worden deze gevallen aan de breed samengestelde Centrale voorgelegd. In het verslagjaar heeft de lokale adviescommissie hier geen gebruik van gemaakt. In afwijking van het advies verleende of geweigerde vergunning Jaarlijks brengen zowel de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit als burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad verslag uit van de advisering en hoe daarmee is omgegaan. Dit jaar zijn ons geen meldingen gedaan van verlening van bouwvergunningen in afwijking van het welstandsadvies. Terugkoppeling van deze gevallen naar de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit kan er toe bijdragen dat advisering en vergunningverlening voldoende op elkaar afgestemd blijven. Ambtelijke welstandstoetsing (Kan Bepaling) Sinds begin 2013 is in het Besluit omgevingsrecht (Bor) opgenomen dat het college van B en W kan bepalen voor welke aanvragen de door de raad benoemde onafhankelijke Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit wordt ingeschakeld. In worden echter alle bouw gerelateerde omgevingsvergunning aanvragen aan de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit voorgelegd. Advisering monumentenaanvragen In eerste instantie voert de lokale een quick scan uit en beoordeelt zij of ze de aanvraag zelf ter plaatse af kan handelen. Is dat het geval dan schrijft zij een gecombineerd welstands- en monumentenadvies. In de overige gevallen wordt het plan behandeld door de monumentenadviseur, die zo nodig ter plekke gaat kijken en het plan eventueel aan de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit voorlegt. Op deze wijze is het mogelijk om de adviesaanvraag zorgvuldig en binnen de gestelde termijnen te behandelen. In het verslagjaar werden provinciebreed in totaal 279 adviesaanvragen behandeld door de commissie. Daarvan zijn 2 adviesaanvragen in de gemeente voorgelegd aan de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. In de Centrale zijn geen monumenten-plannen behandeld Gemeente e Adviesaanvragen Welstand Gemeente 1e Adviesaanvragen Welstand Provinciaal 12 13

8 BIJZONDERE ONTWIKKELINGEN/PLANNEN BIJZONDERE PLANNEN Bijzondere plannen Onderstaande projecten zijn afgelopen jaar in de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke kwaliteit behandeld. Veelal betrof het plannen waarbij de deskundigheid van een multidisciplinair beoordelingsteam van belang geacht werd. Bijvoorbeeld door de grote impact op het omgevingsbeeld en het landschap, de monumentale waarden, of de bijzondere architectuur. - Nieuwbouw zorgcomplex centrum Kollum. Adres: Putstraat 4 Kollum Advies: W15KOL022 Het plan omvatte de bouw van een woon/ zorgcomplex tussen de Eskesstraat en Putstraat achter het oude gemeentehuis aan de Voorstraat. De locatie is gelegen binnen het beschermde dorpsgezicht van Kollum en getoetst aan de criteria zoals omschreven in het beeldkwaliteit plan Hart van Kollum. De kritiek uit de centrale commissie behandeling betrof met name de gevel aan de Eskesstraat. Deze miste door het ontbreken van voldoende plasticiteit en verschil in gevelexpressie tussen de gebouwen onderling een goede afstemming op de schaal en korrelmaat van de belendende bebouwing verder op in de Eskesstraat. De overgang van twee bouwlagen met kap naar één bouwlaag met kap verliep daarmee te abrupt. Daarnaast gaf de ogenschijnlijk willekeurige en smalle parcellering aan de Eskesstraat de gevelwand een stedelijk karakter daar waar het zwaartepunt van de meer stedelijke bebouwing uit historisch oogpunt meer aan de Voorstraat ligt. Daarnaast heeft de commissie de vrijblijvende aanbeveling gedaan de gevels aan de Putstraat en Eskesstraat in uitwerking niet gelijkwaardig te behandelen omdat de afstand tot de gevels aan de Putstraat groter en het gebied tussen straat en gebouw informeler van aard is. Na een tweetal adviesronden heeft het college uiteindelijk de beslissing genomen af te wijken van het advies. Nieuwbouw zorgcomplex Centrum Kollum 14 15

9 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN De werkt vanuit de overtuiging dat een constructieve opstelling om te werken aan een mooi op brede steun kan rekenen, niet alleen onder professionals in de ruimtelijke ordening, maar vooral ook uit de samenleving. De ervaringen en inzichten die in het verslagjaar zijn opgedaan brengen de tot enkele conclusies en beleidsaanbevelingen: t.a.v. actuele landelijke ontwikkelingen Conclusies: Steeds vaker komt het in de Friese gemeenten voor dat, vooruitlopend op de nieuwe omgevingswet, er met uitnodigingsplanologie geëxperimenteerd wordt. De Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit concludeert dat ze haar grootste meerwaarde heeft in die gevallen waarin het voeren van constructieve gesprekken met initiatiefnemers noodzakelijk zijn om zowel de private als de publieke belangen bij elkaar te brengen en daarbij de ruimtelijke kwaliteiten te behouden dan wel te versterken. Het grootse rendement ontstaat als niet aan het einde van het vergunningstraject wordt getoetst, maar als de adviescommissie in staat wordt gesteld een planproces vanaf een vroeg moment goed te begeleiden. Natuurlijk samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. Aanbeveling: Wij bevelen u aan met de nieuwe omgevingswet en de nieuwe werkwijze uitnodigingsplanologie te gaan experimenteren, bijvoorbeeld in de vorm van een pilot project. Hûs en hiem wordt graag bij dit soort experimenten betrokken om met u te onderzoeken op welke wijze wij uw gemeenten het beste van dienst kunnen zijn op het gebied van ruimtelijke kwaliteitsborging. t.a.v. welstandsbeleid Conclusies: De huidige welstandsnota stamt uit 2008 en is te vinden op de gemeentelijke website. Hoewel de nota niet actueel is ontstaan bij de toetsing van de aanvragen aan de welstandscriteria in de huidige adviespraktijk weinig problemen. Aanbevelingen: Op het gebied van welstandstoezicht staat de wet- en regelgeving echter niet stil. In het licht van de naderende Omgevingswet (2018) adviseert de adviescommissie de komende jaren de gemeentelijke beleidsregels in bestemmingsplannen, welstandsnota s en het monumentenof erfgoedbeleid goed op elkaar af te stemmen. Dit vooruitlopend op de integratie van deze beleidsdocumenten in het nieuwe omgevingsplan. Wij bevelen u aan op de omgevingswet te anticiperen en ruimtelijke kwaliteitsborging en cultureel erfgoed een prominente plek te geven bij het opstellen van het omgevingsplan. Indien gewenst kan u hierbij van advies voorzien. t.a.v. erfgoedbeleid Conclusies: Gesteld kan worden dat Kollumerland de zogenaamde besteltaken met betrekking tot rijksmonumenten naar behoren uitvoert. Dat neemt niet weg dat overig erfgoed binnen Kollumerland te weinig aandacht krijgt. Aanbevelingen: Om het erfgoed beter te kunnen behouden en mogelijk ook in te zetten als troef bij vraagstukken over krimp en bij de versterking van de sociaal economische structuur, is gemeentelijk erfgoedbeleid wenselijk. Wij bevelen Kollumerland aan om gemeentelijk erfgoedbeleid te formuleren zodat men op zijn minst weet heeft van het cultuurhistorisch potentieel binnen de eigen gemeentegrenzen. Juist voor een kleine gemeente als Kollumerland is een goed afgestemd erfgoedbeleid van belang omdat dit beleid niet alleen de keuzes eenvoudiger maakt maar ook de inzet van de gemeente financieel beheersbaar houdt. Voor het vergroten van de kennis op het gebied van erfgoed en monumentenzorg binnen het gemeentelijk apparaat, bevelen wij met name gemeentelijke medewerkers aan om de netwerkbijeenkomsten zoals het Erfgoedcafé te bezoeken. Verder bevelen wij aan om meer gebruik te maken van het monumentenspreekuur. Wij raden de gemeente ook aan om aanvragers en eigenaren van rijksmonumenten 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 42% 41% 41% 40% 40% 39% 39% 38% 38% 37% 37% 35% 32% specifiek op de mogelijkheid van het monumentenspreekuur te wijzen. Omdat de afgelopen jaren is gebleken dat er beeldbepalende panden onbeschermd zijn tegen sloop of dreigen te worden aangetast, raden wij aan om een gemeentelijke monumentenlijst op te stellen van beschermenswaardige objecten. Het is tenslotte zeer aan te bevelen om het draagvlak voor monumenten niet alleen bij monumenteneigenaren maar ook bij de inwoners van uw gemeente te vergroten. Bij het vormgeven van nieuw gemeentelijk erfgoedbeleid en het invulling geven aan de 41% % Gemeente 39% 41% Bezoekers Welstand Gemeente Bezoekers Welstand Provinciaal 16 17

10 ambities op het vlak van de leefomgeving, willen wij uw gemeente graag behulpzaam zijn. Door onze jarenlange verbondenheid met de gemeente hebben wij veel ervaring en expertise ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit en erfgoed binnen de gemeente. Met deze ervaring en kennis kunnen wij de gemeente ondersteunen bij het maken van keuzes uit de mogelijkheden die de nieuwe Omgevingswet de gemeente op het vlak van ruimtelijke kwaliteit en erfgoed biedt. t.a.v. de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Conclusies: De gemeente wordt door de als een gemeente ervaren, waar de welstandsadvisering tijdens de lokale commissievergadering op een efficiënte wijze wordt gefaciliteerd. De eventuele kritiek op plannen wordt mede door de inzet van de afdeling doorgaans in de tweede aanvraag ondervangen. De huidige werkwijze van de lokale commissie is erop gericht de toetsing van de plannen zoveel mogelijk in dialoog met de aanvrager te doen. Hiermee wordt het begrip voor en het belang van ruimtelijkekwaliteitsborging vergroot en de procesgang duidelijk versneld. Vanzelfsprekend is het van belang dat de aanvragers worden uitgenodigd voor de vergadering. Aanbevelingen: Wij doen de aanbeveling om aanvragers en vertegenwoordigers te blijven wijzen op de mogelijkheid om hun plan toe te lichten in de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. t.a.v. de adviespraktijk Conclusies: Dit jaar zijn ons geen meldingen gedaan van verlening van omgevingsvergunningen in afwijking van het welstandsadvies. Aanbeveling: Om een te zeer uiteenlopen van de advisering en de vergunningverlening te vermijden is het gewenst kennis te hebben van het aantal keren dat afgeweken wordt van een welstandsadvies. Dit aspect kan aan de orde komen in het door de gemeente op te stellen welstandsjaarverslag, waarin conform de woningwet aan de gemeenteraad verantwoording wordt afgelegd over hoe het college is omgegaan met de welstandsadviezen. Tot slot nodigen we u van harte uit een zitting van de lokale/centrale bij te wonen of tezamen met de voorzitter op excursie door uw gemeente te gaan. Namens de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Jasper van Zellingen (voorzitter). Gemeente TABEL A e welstandsadviesaanvragen behandelingen/welstandsaanvr. 1,56 1,6 1,51 1,65 1,54 1,63 1e monumentenadviesaanvragen behandelingen/monumentaanvr. 1, ,59 1,54 1,5 totaal aantal 1e aanvragen adviesgelden (x 1000) 9,4 25,4 18,4 712,0 869,3 784,4 Gemeente TABEL B Voldoet 40% 44% 41,7% 38,0% 44,4% 39,9% Voldoet mits 13% 14% 16,5% 19,4% 17,7% 18,3% Voldoet niet 12% 10% 13,2% 15,8% 13,1% 12,5% Aanhouden 0% 1% 1,1% 2,6% 2,4% 3,6% Vooroverleg 35% 31% 27,5% 24,2% 22,4% 25,7% Gemeente TABEL C ,4% 22,2% 23,4% 28,1% 25,3% 25,9% ,5% 14,3% 26,6% 27,9% 26,4% 26,1% ,2% 25,3% 20,3% 22,6% 22,6% 22,2% ,6% 19,1% 21,9% 12,1% 13,4% 14,1% ,3% 19,1% 7,8% 9,3% 12,3% 11,7% Gemeente Tabel D aantal vergaderingen plannen met toelichters 35% 32% 41% 38% 39% 41% plannen met bez/vergadering 2,0 2,1 2,6 3,9 4,4 4,5 plannen met bezoek totaal Totaal overzicht Cijfers Gemeente 18 19

11 COLOFON Tekst: / Jasper van Zellingen / Gertjan Timmer Afbeeldingen: aanvragers / Jasper van Zellingen Cijfers en grafieken: Ontwerp: / Jasper van Zellingen Verslagjaar: welstandsadvisering en monumentenzorg Johan Willem Frisostraat BN Leeuwarden husenhiem@husenhiem.nl