Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 en 4

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 en 4 Samenvatting door een scholier 2520 woorden 11 januari ,5 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats HOOFDSTUK 3 - Mohammed krijgt visioen op berg Hira (610), hij word omklemd door een engel en beveelt om gods woord door te geven. - Mohammed weigerde, maar de woorden van god rolden uit zijn mond. Mohammed word gek, wil zelfmoord plegen maar word tegengehouden door aartsengel Gabriel - Profeet reciteerde de zinnen die Mohammed sprak. Volgelingen leerde ze uit hun hoofd en omschreven ze later in een boek > koran > Islam ontstaan. - Éen almachtige god - Hel en hemel (scheiding van goed en kwaad) - Geloof gaat in één met Christendom en Jodendom - God sprak mohammed in het arabisch - Jihad > inspanning om de islam op aarde te verbreiden - Mohammed werd in 622 verdreven uit mekka > hij krijgt politieke macht in Medina > eerste Islamitische staat > stammen erkenden zijn gezag > mekka in 630 veroverd > de kaliefen (opvolgers) breidden de islam uit > perzische rijk en byzantische rijk > islam heersende godsdienst - Ze komen frankrijk (via Spanje) binnen. In 732 werden ze verslagen en trekken ze zich terug tot achter de pyreneeën. - In 1492 definitief moslim verdreven uit spanje - Arabische veroveringen waren mogelijk omdat ze een ruitervolk waren. Met snelheid konden zij zich verplaatsen en door hun hardheid en taaiheid die ontstaan was om te leven in de steppen en woestijnen. - Moslims stonden het heidendom niet toe. Christenen en Joden werden tegen betaling van een speciale belasting met rust gelaten zolang ze de profeet Mohammed niet beledigden en zich niet tegen de islamitische overheid verzetten. - Steden verdwenen in Europa, alleen de bisschoppen die in de vroegere provinciehoofdsteden zetelden, voorkwamen dat ze helemaal verdwenen. De economie tussen was volledig agrarisch. - Alleen geestelijkheid en de adel werden vrijgesteld om in de landbouw te werken. - Handelaren en ambachtslieden waren verdwenen. - Plattelandsgemeenschappen waren grotendeels autarkisch: ze leefden van de opbrengst van het eigen land en consumeerde het grootste deel zelf. - Geld was er niet meer. Pagina 1 van 5

2 - Halfvrije horigen ontstonden: horigen waren niet rechteloos en hadden vaak grond, maar waren niet vrij hun land zonder toestemming van de heer van hun gebied te verlaten. - De horigheid was al in de nadagen van het Romeinse rijk ontstaan. In de 4e eeuw daalde de agrarische productie zo sterk dat de bevoorrading van de legers en de steden in gevaar kwam. - Boeren moesten zich laten beschermen door een grootgrondbezitter - Hofstelsel onstond: de grootgrondbezitter heeft op zijn landgoed (domein) een centrum, het hof, van waaruit hij zijn gebied beheerste. Domein was in 2 gedeeltes: vroonland (van de heer zelf), hoevenland (van de boeren). - Vroonland: akkers, weiden, woesten gronden. Hoofdgebouw, bijgebouwen (molen, weverij, brouwerij), woongebouwen voor slaven en personeel. - Hoevenland: boerderij met land (hoeve) en omliggende bos, heide en moerasgebieden voor vee en gebruik van hout. - Boeren mochten daar wonen ze hadden dan wel verplichtingen > herendiensten > werken op land van heer, smid of timmerman. Ook liet hij ze wel eens betalen in natura > graan of eieren. - Hofmeier: heer van domein die werkt voor een koning, hoge edele of klooster omdat zij meerdere domeinen hebben. - In 800 word Karel de Grote keizer > het feodale stelsel ontstaat - In vroege middeleeuwen konden alleen geestelijken lezen en schrijven, dit maakte het volgen van geschreven wetten moeilijk. - Feodalisme: heersers hadden een klein gebied dat zij regeerden ( afhankelijk van lokale machthebbers), lokale potentaten waren ook weer afhankelijk van schare getrouwen > persoonlijke banden werden de basis van het feodalisme - Leenstelsel/feodale stelsel: heer of ambt geeft stuk land in leen aan een vazal (leenman). In ruil zweert de vazal dat hij zijn leven lang trouw aan zijn leenheer zal zijn. - Het leenstelsel/feodale stelsel begin in het Frankische rijk. - 8e eeuw belangrijke Frankenrijk heerser: Karel Martel > Pippijn de korte > Karel de Grote - Karel de Grote was koning van een erg groot gebied > west europa - Karel verdeelde zijn Rijk in Gouwen en daar werden graven en hertogen hoofd van > zijn vazallen - Grond en ambten waren betaalmiddelen in deze tijd - Na dood van Karel de Grote gaan grafen en hertogen zich gedragen als zelfstandige heersers. In 9e eeuw gaan zij zelf land en ambten uitlenen. - Deze lenen werden erfelijk, gevolg > rond het jaar 1000 was in grote delen van Europa de feitelijk macht in handen van kleinere kasteelheren, die in hun gebied naar believen recht spraken, belasting hieven en de bevolking onderdrukten met legertje van ridders die op hun kasteel woonden. - Geen oppergezag van koning meer. - Christendom word verbreid > na het jaar Angelsaksische monnik willibrord gaat in 690 naar Nederland > willibrord vestigd in Utrecht zijn aartsbisdom. Friezen probeerden hem te verjagen, maar hij was in bescherming van de Franken - De paus zond in 722 de Angelsaksische monnik Bonifatius (apostel der duitsers) naar het oosten van de Rijn. Hij ging ook naar het zuiden, waar nu de islam opkwam. Karel martel sloeg in 732 de islam terug, maar zijn kleinzoon Karel de Grote stelde pas de overwinning van het Christendom bij de Friezen en Saksen zeker. Pagina 2 van 5

3 - Willibrord en Bonifatius geloofden niet in gedwongen bekeringen. Hun opvolger Lebuïnus dreigde de Saksen dat Karel hun gebied zou verwoesten als ze zich bezetten > Saksen zetten in 772 Lebuïnus kerk in brand > Karel valt aan > 30 jaar oorlog > overwinning in 804 > Widukind verslagen - Grote verspreiding van Christendom in 10e eeuw - Oost en West scheid: West > Paus leider van de kerk / oost > keizer en patriarch van Constantinopel eerste plaats - Kerstening : de verbreiding van geloof. Christenen die heidenen gelovig maken. - Machtspolitiek had een grote invloed op verbreiding van geloof. Kloosters en kerken waren steunpilaren van de macht en konden dienen als voorposten van vorstelijke expansie. - Christendom was duidelijk: geen godenverering, waarzeggerij en toekomstvoorspelling. Lagere religie (dwergen, reuzen, trollen en geesten) werd wel getolereerd - Christendom nam heidense elementen over. Christus geboorte werd gevierd op 25 dec. (de geboorte dag van de zon) > zondag werd verplichte rustdag. - Alles werd vanaf nu getoond in afbeeldingen: Gregorius zei: wat het geschreven woord is voor de lezer, is de afbeelding voor de ongeletterde, want in de afbeelding zien zelfs de onwetenden wat ze moeten navolgen. - Opstanding van Jezus > Pasen: gevierd op de dag van het lentefeest ; het duitse en Engelse woord voor Pasen (ostern, Easter) komt van de Germaanse lentegodin Eostro. HOOFDSTUK 4 - Na het jaar 1000 kwam er stabiliteit. Geen invallen van agressieve volken. Economie ontwikkelde zich opnieuw en steden kwamen op. In drie eeuwen verdubbelde de Europese bevolking tot ongeveer 75 miljoen mensen. - Weidegrond veranderde in akkerland. De oogsten werden groter en handel begon weer. Boeren gingen zich specialiseren in vlees of wijn. Markten ontstonden op knooppunten van (water) wegen en bij machtscentra als kloosters en kastelen > nieuwe steden ontstonden > landbouwstedelijke samenleving. - Handel was hét belangrijkst voor steden > ambachten ontstonden : makers van de producten die kooplieden verkopen (bakkers, slagers, timmerlui, smeden en wevers) > onmisbaar! - Tussen 1300 en 1500 nam de bevolking af door de pest en de honger. Maar toch bleven steden groeien. Steden werden zo groot dat het staten op zich werden > stadstaten. - Een stad kreeg stadsrechten van de graaf of hertog > hij stond hun toe een aparte gemeenschap te vormen met een eigen bestuur, wetten, rechtspraak en andere privileges > ze moesten wel belasting betalen. De heer had wel een vertegenwoordiger > schout of baljuw. - Schepenen > burgers in de rechtbank en het stadsbestuur. - Heersers profiteerden van de groeiende geldeconomie door steden stadsrechten te geven > minder afhankelijk van de opbrengst van zijn eigen land en arbeidskracht van zijn horigen. > de macht verschoof naar de stedelijke burgerij omdat zij de economische activiteiten uitvoerden. - In steden was een sterfteoverschot dit werd opgelost door stromingen plattelandsbevolkingen > zij dachten er vrijheid te vinden > horigheid verdween. - Steden bouwden muren om de controle van de heer op afstand te houden en voor bescherming. - Samenwerkingsverbanden ontstonden > gilden door ambachtslieden > Binnen een gilde maakten de meesters de dienst uit. Zij waren de rijke eigenaren van werkplaatsen waarin leerlingen werkten, als een Pagina 3 van 5

4 leerling zijn opleiding had voltooid werd hij gezel. - Je was pas burger als je er 1 jaar en 1 dag woonde. Ook waren er rangen, kooplieden hadden de hoogste status en maakten de dienst uit. - Rijke families waren de schepenen > zij gingen zich gedragen als een nieuwe adel - er kwam felle rivaliteit tussen patriciërsfamilies dit zorgde voor onstabiliteit > hier kwam een eind aan met de macht eisende gilden. - Macht in de stad was meestal van het rijke handelspatriciaat. - Willem 2 word koning van Duitsland - Centralisatie: vorsten kozen een stad als centrale plaats en probeerden van daaruit meer greep te krijgen op hun koninkrijk. - Staatsvorming komt op gang > ambtenaren konden schrijven > koningen probeerden nationale wetgeving in te voeren die gold voor alle inwoners. - Drie grootste koninkrijken van de middeleeuwen > Duitsland, Frankrijk en Engenland - Otto 1 riep in 962 het Heilig Roomse Rijk uit > liet zich kronen tot keizer in Rome > het lukte hem niet om macht te krijgen over de hertogen > continu machtstrijd omdat hertog erfelijk was, hertog gaf recht de nieuwe koning te kiezen. - Duitse koningen gingen naar Italie en verloren daardoor de greep op het noorden > Duitsland is nooit een duitse staat geworden in de middeleeuwen > Normandische hertog Willem de Veroveraar steekt kanaal over naar Engeland en verslaat de Angelsaksische koning Harold in de slag bij Hasting. - Lenen waren niet erfelijk. - Engeland had een geldeconomie >belastingheffing en rechtspraak door betaalde sherrifs - Tussen 1200 en 1230 was de Franse koning Filips-Augustus sterk genoeg om de hertogen,graven (zijn leenmannen) te verslaan. - Nadat hij de honderdjarige oorlog had gewonnen stak de franse koning echt ver boven al zijn rivalen uit. - Parlement en staten-generaal ontstaan: vergaaderingen van de drie standen: adel, geestelijkheid en burgerij. > de vorst deed het parlement beloftes in ruil voor geld en andere steun. Koning had geen last van parlement, hij kon belasting heffen zonder een nieuwe goedkeuring van het parlement. In engeland had de koning nog wel tegenwicht van het parlement. - Europa toonde aan het eind van de 15e eeuw veel verschillende staatsvormen. - In de westerse christenheid werd sinds de 5e eeuw aangenomen dat God twee gescheiden machten had ingesteld > wereldlijke macht (wereldse zaken beslissingen) en geestelijke macht (geloof en kerk) - 11de eeuw > conflict tussen duitse keizer en de paus > wie van de twee heeft het hoogste gezag. - Paus > de paus heeft het laatste woord omdat hij de erfgenaam van de romeinen is > geestelijke macht superieur > opvolger van Petrus (aangewezen vervanger door Jezus) - Duitse keizer > opvolger van de Romeinse keizers > beschermer van de christenheid > taak om zich met de kerk te bemoeien. - Koningen en leken hadden veel te zeggen in de kerk > doorslag bij keuze van bisschoppen in het rijk en het geven van de staf en de ring > investituur - Investituurstrijd > Gregorius 7de wil eind maken aan lekeninvloed > Keizer hendrik 4de benoemde zijn eigen aartsbisschop van Milaan > Gregorius had daar al één > Hendrik geeft niet op > paus doet hem in de ban (uit de kerk) > duitse hertogen en vorsten driegen een andere keizer te kiezen > hendrik geeft toe, Pagina 4 van 5

5 vraagt om vergiffenis > paus heft de ban op. - In 1122 bereikten opvolgers een compromis > concordaat van Worms > alleen priesters van een bisdom kiezen hun eigen bisschop > keizer mocht ze nog wel aanstellen als hertog of graaf - Vanaf 12e eeuw was het college van kardinalen in Rome het hoogste orgaan binnen de geestelijkheid > paus bouwde een machtige organisatie op, koningen of keizers werden geëxcommuniceerd en soms legde hij een interdict (compleet gebied uit de kerk gesloten) > de paus kreeg de kerk steeds meer in zijn greep. - Paus kreeg gezag in heel europa door het sturen van Kardinalen naar buitenlandse hoven - De kerkelijke organisatie kon belasting heffen en werd steenrijk. - De machtsstrijd tussen koningen en de paus duurde wel tot de 15e eeuw. - Koningen werden ook erg machtig > paus en koningen probeerde elkaar ondergeschikt te maken > paus blijft geestelijke leider van de Christelijke wereld > loopt uit tot scheiding tussen kerk en staat - Er was voortdurend streven naar zuiverheid in het geloof > uiting: bedelordes (mensen die in armoede wilden leven van wat de mensen hun geven > leidde tot hevige conflicten - Sommige lekenbewegingen keerde zich tegen misstanden in de kerk of onderdelen van de kerkelijke leer > de kerk begon hen als ketters te vervolgen - Nieuwe kerkinstelling > inquisitie > uitroeiing van de ketterij > verbranden om de wereld te zuiveren van hun zonden - Begin van de kruistochten > concilie van clermont > riep paus urbanus 2e de christelijke wereld op om het onderlinge geweld te staken. wijd je liedver aan de bescherming van de geloofsgenoten in het Heilige land, Palestina. Wie naar Jeruzalem zou gaan, hoefde geen boete meer te doen voor zijn zonden. - Maar ook om andere redenen > Italiaanse handelaren kwamen in aanraking met wereldsteden zoals caïro en Damascus > de christelijke handelaren beheersten de zeevaart. - Rond 1050 komen de Turkmenen binnenvallen in het midden-oosten > deze nomaden veroverden grote stukken van het Byzantijnse rijk en het Arabische rijk van de Fatimieden > er was veel onderlinge strijd in het gebied > keizer van Byzantium voreg paus Urbanus ridders te sturen om hetm te helpen tegen de Turkmenen > Urbanus vertelde zijn ridders dat de christelijke pelgrims in de hielige stad Jeruzalem werden lastiggevallen > hij riep de heilige oorlog uit > de deelnemers moesten een kruis dragen als herkenningsteken > als ze zouden sterven zouden ze in de hemel komen > zo begonnen de kruistochten - In 1099 veroverde het kruisleger Jeruzalem > vermoorde een groot deel van de inwoners > moslims en joden - In 1187 komen de Turkmenen terug onder de leiding van Saladin > de kruisridders werden teruggedreven - Jeruzalem bleef daarna in Islamitische handen - In spanje was in 1492 de reconquista > herovering van het Iberische schiereiland > verdrijving van het laatse Arabische leger uit granada Pagina 5 van 5