Hendrik Enzerink, gesneuveld op de Grebbeberg
|
|
- Paula de Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hendrik Enzerink, gesneuveld op de Grebbeberg Op de 4e mei worden elk jaar de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog herdacht. In Hengelo (Gld) wordt een lijst met 58 namen opgenoemd, al lag het werkelijke aantal boven de 100. Achter elke naam schuilt een verhaal, die zeker de jongere generaties niet kennen. Na meer dan 65 jaar raakt het ook bij de ouderen in de vergetelheid. Daarom hier het verhaal van Hendrik Enzerink, gesneuveld op de Grebbeberg in de eerste oorlogsdagen. Hendrik Enzerink kwam op 2 maart 1910 ter wereld. De Enzerinks woonden aan de Varsselseweg 20, toen B49, op de boerderij De Rustenberg. Hendriks vader Gerrit trouwde met een meisje van de familie Lenselink, die op het huidige 115 jaar oude huis woonde. Hendrik had twee zusters, waaronder Gerda. Als enige zoon was hij voorbestemd om de boerderij van zijn vader over te nemen. Het mocht niet zo zijn. Twee Hengeloërs sneuvelden tijdens de eerste vijf dagen van de oorlog, waarin Nederland vergeefs vocht om te voorkomen dat het bezet zou worden door de Duitsers. Behalve Hendrik was dat Jan Rouwenhorst, een achterneef van Hendrik; hij stierf bij Wilp. Hendrik Enzerink Rond 1930 had Hendrik zijn 'gewone' militaire dienstplicht erop zitten. Hij moest tegelijk met Berend Harmsen van 't Bruil in dienst. Harmsen vertelde dat hij veel met Hendrik optrok. Ze gingen bij elke oproep samen. Hendrik had eigenlijk een bloedhekel aan het leger, het Wilhelmus zong hij nooit mee. In de onrustige dertiger jaren moesten ze nog enkele malen het soldatenuniform aantrekken voor herhalingsoefeningen. Op Koninginnedag 1939 (31 augustus) werd een algemene mobilisatie uitgeroepen, daags voor de inval van de Duitsers in Polen. Hendrik werd ingedeeld bij de Eerste Sectie 2-I-14e Regiment Infanterie. Hij moest naar Cortenoever en kwam bij familie van der Ley. Op 20 april 1940 zou de familie Enzerink Hendrik voor het laatst in levende lijve zien, toen hij na een verlof afscheid nam. Zijn compagnie was gelegerd in Schayk bij Oss, toen op vrijdag 10 mei de Duitsers ons land binnenvielen. Om 8.15 uur marcheerden ze richting Tiel. Even buiten Oss had Hendrik al pech. Bij het dekking zoeken tegen laagvliegende jagers viel hij in een sloot. Ondanks de pijn marcheerde Hendrik verder. De drie volgende dagen bleef de compagnie in Tiel, waar ze met grote spoed stellingen
2 bouwden. Op maandagmiddag (2e Pinksterdag) sneuvelde sergeant Van de Ven toen hij op een eigen landmijn trapte. Bij de twee luchtaanvallen op Tiel in die dagen was geen slachtoffer onder de groep te betreuren. 's Avonds 7 uur kreeg de groep van Hendrik opdracht uit Tiel af te marcheren. Het was een zeer vermoeiende nachtelijke mars in versneld tempo. Via Culemborg kwamen ze dinsdagochtend rond 7 uur in Werkhoven aan, ca. 8 km. ten zuidoosten van Utrecht. De sectie kreeg opdracht een bosperceel bij kasteel Beverweerd te bezetten. Later bleek dat dit de zwaarste opdracht van het bataljon was. Doel was de aftocht van de uit de Grebbelinie terugtrekkende troepen te dekken. Situatieschets met de plaats waar Hendrik gewond raakte. Bij een eerste aanval op de sectie door een Duitse patrouille werden sergeant Coenen en soldaat Kokelaar gewond. Hendrik ging, behulpzaam als hij altijd was, naar achteren om hulp voor de gewonden te halen. Bij terugkeer onder vijandelijk vuur is hij getroffen door een schot in de rechterlong en in de rechter bovenarm. Ook soldaat De Smit werd hierbij gewond. Door het aanhoudende vijandelijke vuur was het niet mogelijk de zwaargewonde Hendrik direct weg te slepen. Pas toen de manschappen zich terugtrokken konden ze hem meenemen en naar een nabijgelegen boerderij brengen. Daar moesten ze hem achterlaten. Toen hij iets wilde drinken, hij verloor bloed en het was warm, gaf de boerin het hem niet, omdat ze niet wist wat voor geloof hij had. Alle ziekenhuizen in de omgeving van Utrecht zaten uiteraard bomvol met gewonden. De
3 gevechten hadden hun tol geëist. De militairen brachten Hendrik daarom naar wijkzuster Elandt in Driebergen, waar hij 's avonds om 9 uur aankwam. Hij was toen nog goed bij kennis, maar wel uitgeput. Dr. van der Tak, die hem verzorgde had eerst nog hoop hem in leven te houden. In de uren die volgden werd hij steeds onrustiger en in de nacht van 14 op 15 mei rond 1 uur overleed Hendrik Enzerink. De volgende dag is hij met 11 andere gesneuvelde soldaten (uit andere onderdelen) op het kerkhof van Driebergen begraven. Hierbij sprak de burgemeester van die gemeente. Een paar dagen later kwam de rest van de compagnie een laatste groet bij het graf brengen. Een kaartje gedateerd op 11 mei was het laatste levensteken van Hendrik voor het thuisfront. Daarop schreef hij: "Ik ben nog goed gezond, U moet er de moed inhouden en dan moeten we maar afwachten hoe of het afloopt". Het verschrikkelijke bericht van zijn overlijden bereikte de familie Enzerink een paar dagen later. Zuster Elandt schreef de eerste brief op 17 mei. Zuster Elandt schreef het noodlottige bericht. Een dag later kreeg de familie een brief van kapitein de Zeeuw van de compagnie. Hierin stond vermeld, dat Hendrik getroffen was door verraderlijke kogels van een NSB'er. Brieven volgden van het Nederlandse Rode Kruis en de reserve eerste luitenant J.C. van Nielen. In deze brief, ondertekend door alle soldaten van zijn regiment, stond uitleg van de gebeurtenissen. Hij besloot met de woorden: "Hulpvaardig als altijd is Uw zoon gevallen bij zijn poging om een kameraad te helpen. Om karakter en moedig gedrag hebben wij hem geëerd en zullen wij hem ook als zoodanig gedenken."
4
5
6 Hendrik was de tweede Hengelose militair die in die begindagen van de oorlog sneuvelde: Jan Rouwenhorst, een achterneef van Hendrik, stierf op 11 mei bij Wilp. In 1941 werden Jan Rouwenhorst en Hendrik Enzerink herbegraven in Hengelo. Dit gebeurde in alle vroegte, 's ochtends half 7, zodat de Duitsers niets zouden merken. Hierbij was alleen naaste familie aanwezig. De gezusters Van de Weer (Jo Michels en Riek) legden later op Koninginnedag stiekem kransen op de twee graven. Kransen op de graven van Hendrik Enzerink en Jan Rouwenhorst op de Alg. Begraafplaats in Hengelo (Gld). Een zus van Hendrik, Gerda, toen 17 jaar, verstrekte de gegevens voor dit verhaal. Ze vertelde dat vooral haar vader het er moeilijk mee had: "Zijn opvolger was gesneuveld. Pa was huisslachter en als hij 's nachts het bed uitging, omdat hij niet kon slapen, gingen we kijken of hij zichzelf niets aandeed. Als reactie ging vader fel tegen de Duitsers in. Hij had om begrijpelijke redenen een verschrikkelijke hekel aan NSB'ers. Die liepen met de duim achter het vest door het dorp. Pa deed veel voor de ondergrondse, vooral samen met Jan Tijdink sr. (bakker/wethouder). Hij verborg talloze onderduikers en zorgde voor de benodigde bonnen. De meesten bleven kort, sommigen langer. Soms waren er 10 of 12 tegelijk. Het was riskant, soms bijna te, ook de levens van ons werden daardoor in de waagschaal gesteld. De 'zwarten' slopen vaak rond het huis. De onderduikers kwamen vaak aanlopen. Een berichtje ging dan naar Tijdink, die bracht ze dan weer naar 't Kervel of ergens anders waar plaats was. Veel onderduikers bleven niet lang op een plek. Een paar nachten ergens slapen en dan weer verder. Er gebeurde veel meer op onze boerderij. Van het meeste had ik geen weet. Koeriers brachten brieven, die weer doorgestuurd werden. Ze waren vaak in de handvatten van fietsen gerold. Waar ze vandaan kwamen, wie ze bracht of waar ze naar toe gingen wist ik niet. Vlakbij ons huis stond een bakhuisje met een geheime zender. De Duitsers konden deze niet peilen, al waren ze wel in de buurt, toen ze het onderzochten. Later waren er ook veel evacués bij ons."
7 Na de oorlog, maart 1946, ontving de familie een brief van Koningin Wilhelmina, die haar deelneming betuigde: "Het offer van zijn leven bracht ons de vrijheid". De brief van Koningin Wilhelmina. In 1948 werd Hendrik postuum het Oorlogsherinneringskruis toegekend met de gesp voor bijzondere krijgsverrichtingen "Nederland Mei 1940". In die meidagen vochten 120 Hengelose soldaten mee. Sinds 1995 herdenken de nog overgebleven Hengelose oud-militairen deze periode met een bijeenkomst. In 1995 leefden er nog 24. Inmiddels is dit aantal tot onder de 20 gedaald. Gerda Knoef - Enzerink woonde ten tijde van het interview nog op De Rustenberg. De boerderij kreeg vooral bekendheid doordat het vliegtuig van Richard Pape hier in september 1941 een noodlanding maakte. Maar dat is weer een ander oorlogsverhaal. Bron: gesprek met Gerda Knoef - Enzerink op 6 maart W.J.M. Hermans, 1997
Hannes van Gelderen Dienstplichtig soldaat bij 1 e sectie 1-II-8 R.I. en slapie van Evert Hoksbergen
Hannes van Gelderen Dienstplichtig soldaat bij 1 e sectie 1-II-8 R.I. en slapie van Evert Hoksbergen Evert slaapt voor eeuwig op de Grebbeberg, rij 7 graf nummer 37. Tijdens de mobilisatie in augustus
Nadere informatieDIE VIJF DAGEN IN MEI
DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieOriginele stereofoto: 'Douamont. Cheveaux morts'
Originele stereofoto: 'Douamont. Cheveaux morts' In de conflicten voor de Eerste Wereldoorlog speelden paarden een belangrijke rol. De cavalerie was tot dan het speerpunt van de legers. Maar vanaf 1914
Nadere informatieToespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.
Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde
Nadere informatieDADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Katrui ten Barge, Wilfried Dabekaussen, Juul Lelieveld, Frederike
Nadere informatieBernard Molenkamp. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik Molenkamp (geb. 3-8-1860), landbouwer van beroep en Willemina Ooijman (geb.10-11-1861).
Bernard Molenkamp Mijn opa BERNARD MOLENKAMP wordt 14-3-1897 geboren te Zelhem (een klein dorpje in de provincie Gelderland op een grote boerderij De Molenkamp ) in Holland. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik
Nadere informatieDatum: Ons koningshuis. 1. Hoe heet onze huidige koning? 3. Hij volgde zijn broer na diens dood op. Hoe heette hij?
Ga naar deze website: www.monarchie.be Klik op de koninklijke familie. 1. Hoe heet onze huidige koning? 2. Hoe oud was hij toen zijn moeder, koningin Astrid, omkwam bij een auto-ongeluk? 3. Hij volgde
Nadere informatieIn de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering.
Toespraak burgemeester K. Tigelaar ter gelegenheid van de dodenherdenking op vrijdag 4 mei 2012 Dames en heren, jongens en meisjes, In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Herinneringen aan
Nadere informatieRotemstraat 14, 3545 Halen
Rotemstraat 14, 3545 Halen Slag der Zilveren Helmen, 12 augustus 1914 Stel je een groot, sterk leger voor van duizenden Duitsers die optrokken vanuit Sint- Truiden, Borgloon en Hasselt richting Diest en
Nadere informatie100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.
100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een
Nadere informatieDaarachter bevindt zich het monument met het opschrift: Ter nagedachtenis van de in 1940-1945 voor het vaderland gevallenen.
ENKELE BESPIEGELINGEN BIJ HET OORLOGSMONUMENT TE WASSENAAR Op 4 mei vindt in ons land de nationale dodenherdenking plaats: Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken we allen burgers en militairen
Nadere informatieChr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog
Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Pieter er Zeeman en de konvooien naar Moermansk Pieter Zeeman (geboren op Marken op 20 december 1914) voer in
Nadere informatieGITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op vrijdag 31 juli 1914 staat Gits in rep en roer: de algemene mobilisatie wordt afgekondigd. Alle jongemannen die in aanmerking komen voor
Nadere informatieDoor welke oorzaak voelde Saul zich alleen en onbeschermd? En wat had hij vernomen?
Dood van Saul en zijn zonen. Door welke oorzaak voelde Saul zich alleen en onbeschermd? En wat had hij vernomen? Zie 1 Samuel 30 en 31 Saul echter voelde zich alleen en onbeschermd, omdat God hem verlaten
Nadere informatieKUNST IN DE aanklacht tegen de oorlog
KUNST IN DE OORLOG Een aanklacht tegen de oorlog BEELD: TREUREND OUDERPAAR v Käthe Kollwitz v Eigen zoon: Peter v Begraafplaats: Vladslo (Duits kerkhof) v Oorlogsverdriet treft iedereen (vriend en vijand)
Nadere informatieDoor zijn familie werd John Joseph 'Jack' genoemd, zoals veel Noord Amerikanen die John heetten in die tijd werden genoemd.
John Joseph Darwin Warrant Officer Class II / C-20896 Royal Canadian Infantry Corps, Cameron Highlanders of Ottawa John Joseph werd geboren op 27 september 1919 op 291 Nicholas Street in Ottawa. Hij was
Nadere informatieToespraak 14 mei 2016 Stichting Artilleriemonument Dubbeldam Uitgesproken door de heer drs. A.A.M. Brok, burgemeester van Dordrecht
Toespraak 14 mei 2016 Stichting Artilleriemonument Dubbeldam Uitgesproken door de heer drs. A.A.M. Brok, burgemeester van Dordrecht De burgemeester kan in zijn toespraak afwijken van deze tekst. Geachte
Nadere informatieDaar mogen jullie niet naar kijken!
Daar mogen jullie niet naar kijken! Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieHOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Het is oorlog! Het brandweerkorps wordt snel samengeroepen voor het gemeentehuis. De brandweermannen moeten de jongens gaan waarschuwen
Nadere informatieLesidee: Oorlog en verzet
Lesidee: Oorlog en verzet Tussen 1940 en 1945 was Nederland bezet door Duitse troepen. Die waren in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in opdracht van Adolf Hitler het land binnengevallen. Het Nederlandse leger
Nadere informatiePlaatsingslijst van de Collectie C. de Kruijf
T00298 Plaatsingslijst van de Collectie C. de Kruijf over de Grebbeberg te Rhenen, 1870-2005 M.A. van der Eerden-Vonk en D. Ruiter Juli 2014 Inleiding Omvang: 1 m. Herkomst: schenking van de heer C. de
Nadere informatieNaam: FLORIS DE VIJFDE
Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen
Nadere informatieDodenherdenking en onthulling naamborden Antoon Schraderpedje en Stientje Janspedje 4 mei van 10
Dodenherdenking en onthulling naamborden Antoon Schraderpedje en Stientje Janspedje 4 mei 2018 1 van 10 Dodenherdenking en onthulling naamborden Antoon Schraderpedje en Stientje Janspedje 4 mei 2018 2
Nadere informatieWat rest is een foto
Wat rest is een foto Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
Nadere informatieLES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116
LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat
Nadere informatieLEMELERVELD TIJDENS WO2
LEMELERVELD TIJDENS WO2 ROUTE 4,5 km Ontdek tijdens deze route hoe Lemelerveld de tweede wereldoorlog beleefde. Werkgroep Doc. '39-'45 van de Historische Kring Dalfsen. 20 17 Lemelerveld tijdens WO2 4
Nadere informatieSpeech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek.
Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. 19 februari 2015 Goedemiddag, Ik ben heel blij met deze tentoonstelling. Als dochter van een oorlogsvrijwilliger
Nadere informatiestadsmagazine Harelbeke editie november 2014 Wereldoorlog I Poëziewedstrijd Storm op komst
blad stadsmagazine Harelbeke editie november 2014 Wereldoorlog I Poëziewedstrijd Storm op komst Ook Harelbeke pakt in 2015 uit met een programma dat de Eerste Wereldoorlog herdenkt. Wat heeft Harelbeke
Nadere informatieWat had deze vrouw uit Sunem voortdurend over voor de profeet Elisa?
De vrouw uit Sunem. Wat had deze vrouw uit Sunem voortdurend over voor de profeet Elisa? 2 Koningen 4:8-9 8 Het gebeurde op een dag dat Elisa langs Sunem kwam, dat daar een vrouw van aanzien was, die er
Nadere informatieOorlogswinter. Denice Surink
Oorlogswinter Inhoud 1. Zakelijke gegevens... 3 2. Samenvatting... 3 3. Over de auteur... 3 4. Over het boek... 4 5. Leeservaringen... 4 6. Recensie.... 5 1. Zakelijke gegevens A. Het boek heet oorlogswinter.
Nadere informatieSAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden
SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar
Nadere informatieDe slag om de Elsenbornrug en de Tweelingdorpen. William C.C. Cavanagh
De slag om de Elsenbornrug en de Tweelingdorpen William C.C. Cavanagh BBNC uitgevers Amersfoort, 2014 Inhoud Voorwoord 7 Dankbetuigingen 10 Inleiding 12 Hoofdstuk 1 99ste Infanteriedivisie 25 13-16 december
Nadere informatieDe betekenis van Mill in de historie van Linies en Stellingen
Stichting SPOREN VAN DE OORLOG MILL De betekenis van Mill in de historie van Linies en Stellingen Vóór de Tweede Wereldoorlog Reeds in 1934 werd besloten een eventuele aanval van de Duitsers in het Zuiden
Nadere informatieb) Waarom? Roeselare wordt in oktober 1914 veroverd en wordt dus bezet gebied. Het ligt aan de Duitse kant van het front
1. Inleiding a) De oude stedelijke begraafplaats van Roeselare is meer dan tweehonderd jaar oud (van 1806). Tijdens de oorlog werden hier vooral Duitse soldaten begraven. b) Waarom? Roeselare wordt in
Nadere informatieSLYPSKAPELLE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
SLYPSKAPELLE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog MO_03 Moeders met lange rokken en schorten. Meisjes en jongens met zwarte kousen, sommige op klompen. Het lijkt gezellig op straat. Geen auto
Nadere informatieb) Weet je hoe het komt dat hier vooral Duitse soldaten werden begraven?
1. Inleiding a) De oude stedelijke begraafplaats van Roeselare is meer dan tweehonderd jaar oud (van 1806). Toen de Eerste Wereldoorlog begon, lagen er dus al heel wat Roeselaarse burgers begraven. Tijdens
Nadere informatieBronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden
Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een museum uit die tijd. Openluchtmuseum
Nadere informatieWelkom / Dobro došli
Welkom / Dobro došli 1. Nederland & Eerste Wereldoorlog 2. Aankomst van de Servische krijgsgevangenen in Nederland 3. Overlijden van 92 Servische WOI soldaten 4. Opgraving en transport naar Jindřichovice
Nadere informatieDe tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieEen Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school.
Een Berbers dorp Ik ben geboren en opgegroeid in het noorden van Marokko. In een buitenwijk van de stad Nador. Iedereen kent elkaar en altijd kun je bij de mensen binnenlopen. Als er feest is, viert het
Nadere informatieHerdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal
Herdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat ons land werd bevrijd. Generaties Nederlanders zijn opgegroeid in een
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog
Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit
Nadere informatieDe minister van Defensie T.a.v. contactpersoon Nationale ombudsman Mevrouw mr. xxx Directie Juridische Zaken Postbus ES Den Haag
De minister van Defensie T.a.v. contactpersoon Nationale ombudsman Mevrouw mr. xxx Directie Juridische Zaken Postbus 20701 2500 ES Den Haag Geachte minister Hennis-Plasschaert, Aanleiding Op 26 oktober
Nadere informatieDE STAD EN DE OORLOG, ENKHUIZEN IN BEZETTINGSTIJD
WERKBLADEN Bij DE STAD EN DE OORLOG, ENKHUIZEN IN BEZETTINGSTIJD HOOFDSTUK 1 Kindertijd, oorlogstijd HOOFDSTUK 2 Mobilisatie HOOFDSTUK 3 De overval HOOFDSTUK 4 De Duitsers komen! HOOFDSTUK 5 Bombardement
Nadere informatie... beroep:... land/geboorteplaats:... leeftijd bij overlijden:...
DE FOTOMUUR Als je het bezoekerscentrum binnenkomt, zie je rechts een rode kubus met allemaal foto s. Op deze foto s staan soldaten die begraven liggen op Lijssenthoek Military Cemetery. In één van de
Nadere informatieWaarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand.
St Jozefkapel, 19 maart 2017 Beste mensen, Ik vind het heel erg fijn dat ik vandaag samen met jullie naar deze bijzondere plek mocht lopen. Als 3 jarige nam mijn vader me mee als hij hielp om deze plaats
Nadere informatieDames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede. heb ik meegekregen van mijn. vader, die de gastvrijheid van. de Duitse bezetter aan den lijve
Dames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede heb ik meegekregen van mijn vader, die de gastvrijheid van de Duitse bezetter aan den lijve heeft mogen ondervinden. Mijn vader heeft in Scheveningen gezeten,
Nadere informatie35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1
35 Oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog dankt zijn naam aan: a. Het aantal landen dat erbij betrokken was b. Het feit dat de oorlog in meerdere werelddelen werd uitgevochten
Nadere informatieKijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd.
Grammaticaoefeningen 3 Wonen en vervoer Werkwoorden in een andere tijd Oefening 1 Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. 1 Begrijp je deze informatie? ja / nee,
Nadere informatieWerkblad: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. 1
Achtergrond informatie voor docenten. D- Day betekend de eerste dag van een grote militaire operatie. In de Tweede Wereldoorlog viel dat op 6 juni 1944. Maar de inval van de Amerikanen in Afghanistan was
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatieMOORSLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
MOORSLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog MO_03 Moeders met lange rokken en schorten. Meisjes en jongens met zwarte kousen, sommige op klompen. Het lijkt gezellig op straat. Geen auto s...
Nadere informatieGOD TEST ABRAHAM S LIEFDE
Bijbel voor Kinderen presenteert GOD TEST ABRAHAM S LIEFDE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Tammy S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatieDe Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Nadere informatieNaam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Nadere informatieDe juffrouw zei: 'Jij hoort niet meer bij Nederland'
De juffrouw zei: 'Jij hoort niet meer bij Nederland' Jeanne Diele-Staal is de dochter van een NSB'er. Hij werd na de oorlog veroordeeld tot vier jaar cel, onder meer omdat hij betrokken was bij een razzia.
Nadere informatieZo werden er vanaf 1942 honderden tonnen boeken, brieven en andere geschriften per vrachtwagen naar de Van Gelderfabriek in Wormer vervoerd. Al dat pa
Dames en heren, jongens en meisjes, Ook dit keer bent u gelukkig met velen naar de jaarlijkse herdenking gekomen. Onze gedachten gaan vanavond terug naar het kwaad dat vijf jaar lang Nederland beheerste,
Nadere informatieEEN PRINS WORDT EEN HERDER
Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Onderduiken Mijn spreekbeurt gaat over mensen die in de tweede wereldoorlog zijn ondergedoken. Mijn werkstuk heb ik gemaakt over Anne Frank. Anne Frank is in de tweede wereld oorlog ook ondergedoken. Vandaar
Nadere informatieUitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.
Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,
Nadere informatieNeus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen
Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind
Nadere informatieDe WC s op De Geldershof.
1. Klaas en Lieke wonen in één huis. Klaas gaat boodschappen halen en als hij terug komt liggen er glas scherven op de grond, het raam is open, en Lieke is dood. Wat is er gebeurd toen Klaas weg was? 2.
Nadere informatieHitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?
Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke
Nadere informatieGeachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,
Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te
Nadere informatieGeschied- en Heemkundige Kring vzw PEPIJN@LANDEN
Geschied- en Heemkundige Kring vzw PEPIJN@LANDEN Secretariaat/Documentatiecentrum: Bezoekerscentrum Rufferdinge Molenberg 4 3400 Landen Tel. 011 88 34 68 Fax 011 83 27 62 info@ghklanden.be www.ghklanden.be
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieMysterie De vluchtende keizer
Mysterie De vluchtende keizer De les in een oogopslag Onderwerp: Activiteit: Tijdsduur: Doelen: Beginsituatie: Voorbereiding: Vlucht Keizer Wilhelm naar Nederland Deze mysterie- activiteit is een goede
Nadere informatieLeerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam
Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt
Nadere informatieCODE R. Reflecteren over keuzes & dilemma s in persoonlijke oorlogsverhalen basisles
CODE R Reflecteren over keuzes & dilemma s in persoonlijke oorlogsverhalen basisles LESBRIEF CODE-R BASISLES In deze lesbrief staan tips en suggesties voor het gebruik van Code-R. Aan de hand van de voorbeeldles
Nadere informatieOorlogswinter. Leon Kortier 3T2 Mevrouw Scholten-Nieuwenhuis
Oorlogswinter Leon Kortier 3T2 Mevrouw Scholten-Nieuwenhuis 1 1. Zakelijke gegevens A. Titel boek: Oorlogswinter, het boek heeft geen ondertitel B. Auteur: Jan Terlouw C. Naam uitgever: Lemniscaat Jaar
Nadere informatie1 Op de vlucht. vluchtelingen. Omdat er in Engeland geen oorlog was. Er is een vliegtuig neergestort op de stad en er zijn een paar bommen gevallen
les 1 Op de vlucht 1 Wanneer speelt het verhaal zich af? Op 10 mei 1940 In de eerste dagen van de oorlog. In het midden van de oorlog Aan het eind van de oorlog 2 Waaruit blijkt dat Vlissingen in het begin
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatieIZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
IZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de stad in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat, de mensen staan allemaal op straat. De volgende
Nadere informatieOORLOG IN OVERIJSSEL 2015
OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had
Nadere informatieToespraak Gerdi Verbeet. Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni Geachte aanwezigen,
Toespraak Gerdi Verbeet Congres Vergeten slachtoffers tijdens WOII in de GGz De Basis Doorn, 10 juni 2016 Geachte aanwezigen, Dank voor de uitnodiging om hier te komen spreken in Doorn, dichtbij Den Dolder
Nadere informatieToespraak G. Verbeet Zwolle, 15 augustus 2016
Toespraak G. Verbeet Zwolle, 15 augustus 2016 Dames en heren, jongens en meisjes, Dank voor de uitnodiging om vandaag te mogen spreken bij deze bijzondere herdenking bij het monument Indië-Nieuw-Guinea
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE
OPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE INLEIDING Op 17 augustus opende de tentoonstelling Tegen-Strijd, de beleving van de Groote Oorlog in het land
Nadere informatieRegistratie Mondelinge Geschiedenis Het leven van de bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog
Registratie Mondelinge Geschiedenis Het leven van de bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog IDENTIFICATIE GEÏNTERVIEWDE PERSOON Algemeen Naam: Adres: Telefoonnummer: E-mail: Bovenstaande gegevens niet
Nadere informatieDE MIDDELEEUWEN. Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6
DE MIDDELEEUWEN Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6 INHOUDSOPGAVE Middeleeuwen. Karel de Grote. Middeleeuwse straffen. De pest. Dokters in de Middeleeuwen. Beroepen in de Middeleeuwen.
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde.
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Dames en heren, Het is een mooie gewoonte om een boom te planten om een ingrijpende
Nadere informatieInhoud. Gemaakt door: 4. Inleiding. 6. Schuilkelder. 8. Treinbriefjes. 10 Duitse soldaat. 12 Appels. 14 Gewoon een mens.
Gemaakt door: Inhoud Laura van Rooy Noor van Heijnsbergen Lieke van de Rijdt 4. Inleiding 6. Schuilkelder 8. Treinbriefjes 10 Duitse soldaat 12 Appels 14 Gewoon een mens Colofoon Wat zou jij doen.. Is
Nadere informatieDit boekje is van. Doodgewone Helden
Dit boekje is van Doodgewone Helden Echte helden! Je kent ze misschien wel van tv. Ze kunnen vliegen, ze kunnen mensen redden uit brandende gebouwen en ze vechten tegen slechteriken. Iedereen heeft zo
Nadere informatieDIT BOEKJE IS VAN DOODGEWONE HELDEN
DIT BOEKJE IS VAN DOODGEWONE HELDEN ECHTE HELDEN! JE KENT ZE MISSCHIEN WEL VAN TV. ZE KUNNEN VLIEGEN, ZE KUNNEN MENSEN REDDEN UIT BRANDENDE GEBOUWEN EN ZE VECHTEN TEGEN SLECHTERIKEN. IEDEREEN HEEFT ZO
Nadere informatieBevrijding van onze dorpen 1945
Bevrijding van onze dorpen 1945 In een brief (mail) wisseling met Wessel Vochteloo, oud-inwoner van Oldeholtwolde (Ottersweg 9) kwam een heel bijzonder verhaal naar voren. Bij de bevrijding van Oldeholtpade,
Nadere informatieMaria, de moeder van Jezus
Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt
Nadere informatieG E S C H I E D E N I S
M o n a Pa r s o n s e n We n d e l i e n v a n B o e t z e l a e r O o r l o g s v e r - w e r k i n g i n B e l g Een miljonaire en een barones in het verzet Door Max van den Berg Mona Parsons werd op
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatieSpreekbeurt en werkstuk over. Ridders. Door: Oscar Zuethoff
Spreekbeurt en werkstuk over Ridders Door: Oscar Zuethoff Mei 2007 Inleiding Waarom houd ik een spreekbeurt over de ridders en de riddertijd? Toen ik klein was wilde ik altijd al een ridder zijn. Ik vind
Nadere informatie20 KORTE VERHALEN AIRBORNE BEGRAAFPLAATS
20 KORTE VERHALEN AIRBORNE BEGRAAFPLAATS AIRBORNE MUSEUM HARTENSTEIN 2018 Airborne Museum Routebeschrijving Vanuit het Airborne Museum is het ongeveer 25 minuten wandelen naar de begraafplaats. Bij de
Nadere informatieDE GEBOORTE VAN JEZUS
Bijbel voor Kinderen presenteert DE GEBOORTE VAN JEZUS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door:
Nadere informatieHet wonder van het kruis. De omwisseling aan het kruis
Het wonder van het kruis De omwisseling aan het kruis Het wonder van het kruis / De Omwisseling Vergeving Verlossing / Reiniging Genezing Bevrijding Verzoening Nieuw leven Getsemane Diezelfde avond ging
Nadere informatie