Influenza A/H5N1 Nationaal Centrum Influenza

Transcriptie

1 Influenza A/H5N1 Nationaal Centrum Influenza Afdeling Virologie Afdeling Epidemiologie Rapport van de surveillance van de gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1 in België in de periode januari december 2006 S. Quoilin, S. Maes IPH/EPI REPORTS Nr Communauté française de Belgique Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 1

2 Rapport van de surveillance van de gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1 in België in de periode januari december 2006 Afdeling Epidemiologie, September 2007; Brussel (België) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, WIV/EPI REPORTS N Depotnummer: D/2007/2505/36 Influenza A/H5N1 Nationaal Centrum Influenza Rapport van de surveillance van de gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1 in België in de periode januari december 2006 Auteurs: Sophie Quoilin, Sophie Maes Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid J. Wytsmanstraat Brussel België Tel: Fax: sophie.quoilin@iph.fgov.be sophie.maes@iph.fgov.be IPH/EPI REPORTS Nr Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 2

3 Samenvatting Aantal oproepen voor een vermoeden van infectie met het influenzavirus A/H5N1 ontvangen door de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie op het WIV, voorgesteld per gewest en ingedeeld per gevalsdefinitie, voor de periode januari december Region Brussels Vlaanderen Wallonie NA Total No case Suspect Possible Probable Aantal oproepen voor een vermoeden van infectie met het influenzavirus A/H5N1 ontvangen door de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie op het WIV, voorgesteld per maand en ingedeeld per gevalsdefinitie, voor de periode januari december 2006, in België. Month Case definition No case Suspect Possible Probable Total JAN FEB MAR APR MAY JUN AUG OCT NOV (34.5%) 16 (55%) 2 (7%) 1 (3.5%) 29 (100%) Resultaten van laboratoriumtests uitgevoerd op 19 stalen van gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1, voorgesteld per gevalsdefinitie, in de periode januari - december 2006, in België. Case definition Lab results Suspect Possible Probable A H1N H3N B Negative Total Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 3

4 Organisatie van de surveillance Het resultaat van de surveillance van gevallen verdacht op een infectie met het influenzavirus A/H5N1 is het gevolg van de organisatie beschreven in het document Te volgen procedure in geval van een verdacht humaan geval van vogelgriep. Deze procedure is ook beschikbaar op Beschrijving van de resultaten voor de periode januari december 2006 Aantal oproepen In 2006 heeft de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie van het WIV 29 oproepen gekregen in verband met gevallen verdacht op een infectie met het influenzavirus A/H5N1. Grafiek 1 : aantal oproepen voor gevallen verdacht op een infectie met het influenzavirus A/H5N1 ontvangen door de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie, voorgesteld per maand, in de periode januari december 2006, in België. 9 8 Number of call Month Meer dan 76% (22) van de oproepen werd in het eerste trimester ontvangen. In het tweede trimester van 2006 werd nog één oproep per maand ontvangen en in het laatste semester van 2006 vier oproepen. Deze vaststelling kan toegeschreven worden aan de volgende factoren : 1. Eind december 2005, begin januari 2006 werd veel aandacht besteed aan de problematiek via een informatiecampagne voor artsen en door het versturen van kits voor staalafname naar alle geaccrediteerde laboratoria. 2. Na het einde van het griepseizoen in maart, consulteren er minder patiënten omwille van griepsymptomen. Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 4

5 Gevalsdefinitie In de procedure die moet worden gevolgd voor humane gevallen verdacht op vogelgriep zijn er drie verschillende gevalsdefinities, met name een voor mogelijk, waarschijnlijk en bevestigd geval. Onder de oproepen ontvangen voor een vermoeden van vogelgriep bij een patiënt, bleek dat een groot aantal oproepen met geen enkel van deze gevalsdefinities overeenstemde (90%). Terwijl meer dan 34% al snel kon worden uitgesloten omdat deze gevallen helemaal niet aan de gevalsdefinitie beantwoordde (no case), bleek de kwalificatie verdacht geval (suspect) onontbeerlijk. In de prepandemische fase bestaat het doel van de surveillance erin om elk geval op te sporen, waardoor het niet logisch is om een test te weigeren voor een patiënt die niet aan alle aspecten van de gevalsdefinitie beantwoordt maar wel naar een land is gereisd waar haarden van vogelgriep zijn gemeld. En dit des te meer omdat de gevoeligheid en de specificiteit van gevaldsdefinities nog niet voldoende gekend zijn. Telkens wanneer zo n geval optrad, werd contact opgenomen met de behandelende arts van de patiënt, de gezondheidsinspecteur en de arts-epidemioloog om een beslissing te nemen die het evenwicht hield tussen de gevalsdefinitie en het medisch gezond verstand. Deze patiënten werden gekwalificeerd als verdachte gevallen (suspect), er werd een staal genomen dat vervolgens geanalyseerd werd maar zonder een spoedprocedure op te starten. Tabel 2 : aantal oproepen met betrekking tot een vermoeden van infectie met het influenzavirus A/H5N1 ontvangen door de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie, voorgesteld per maand en ingedeeld per gevalsdefinitie, voor de periode januari - december 2006, in België. Case definition Month No case Suspect Possible Probable Total JAN (27%) FEB (21%) MAR (27%) APR (3.4%) MAY (3.4%) JUN (3.4%) JUL AUG (7%) SEP OCT (3.4%) NOV (3.4%) DEC (34%) 16 (55%) 2 (7%) 1 (3%) 29 (100%) Volgens de procedure werd geen enkel staal afgenomen bij gevallen ingedeeld onder de no-cases. Er zijn niettemin drie uitzonderingen, zie punt laboratoriumresultaten. Twee patiënten beantwoordden aan de definitie van een mogelijk geval. Eén patiënt beantwoordde aan de definitie van een waarschijnlijk geval. De patiënt had alle klinische symptomen van de gevalsdefinitie en had op minder dan één meter afstand contact gehad met pluimvee in een zone waar haarden van Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 5

6 vogelgriep actief waren en humane gevallen waren bevestigd. Dit geval werd in een publicatie beschreven. 1 N.B. : Het aandeel van de no-cases is misschien onderschat omdat alleen de oproepen ontvangen door de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie van het WIV in dit rapport zijn opgenomen. De gezondheidsinspecteurs hebben op hun beurt misschien bepaalde oproepen verworpen als het ging om gevallen die niet aan de definitie beantwoordden. Grafiek 2 : aantal oproepen met betrekking tot een vermoeden van infectie met het influenzavirus A/H5N1 ontvangen door de wachtdienst van de afdeling Epidemiologie,, voorgesteld per maand en ingedeeld per gevalsdefinitie, voor de periode januari december 2006, in België. 9 Number of call JAN FEB MAR APR MAY JUN JUL AUG SEP OCT NOV DEC Month Probable Possible Suspect No case 1 S Quoilin, I Thomas, C Gérard, S Maes, G Haucotte, M Gerard, Y Van Laethem, R Snacken, G Hanquet, B Brochier, E Robesyn. Management of potential human cases of influenza A/H5N1: lessons from Belgium. Eurosurveillance weekly releases 2006 > Volume 11 / Issue 1. Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 6

7 Beschrijving van de gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1 Laboratoriumresultaten 2 Van de 29 oproepen hebben er 22 aanleiding gegeven tot het nemen van een staal voor een laboratoriumtest. Alle tests werden uitgevoerd in het laboratorium van de afdeling Virologie op het WIV. Er dient te worden opgemerkt dat een test herhaald werd omdat voor het staal niet de juiste voedingsbodem werd gebruikt en waardoor er dus 23 laboratoriumtests voor 22 patiënten uitgevoerd werden. Van de 22 patiënten werden er 3 ingedeeld onder no case omdat zij niet beantwoordden aan de gevalsdefinitie maar waarvoor toch werd een test uitgevoerd; aanleiding hiervoor was: 1. Niet inachtgenomen procedure a. Begin januari stuurde een arts een staal naar het laboratorium. Het laboratorium bracht de afdeling Epidemiologie en de gezondheidsinspectie op de hoogte. De test werd als een oefening beschouwd. b. Staal afgenomen bij een toerist met koorts en teruggekomen, via Brussels Airport, van een verblijf in Spanje. De gezondheidsinspecteur van de provincie waar de patiënt woont, werd geïnformeerd nadat het staal was genomen. De analyse werd uiteindelijk niet uitgevoerd omdat het staal van slechte kwaliteit was en er ondertussen een andere diagnose gesteld was. 2. Etiologisch onderzoek Bij een overleden patiënt met een beeld van longhemorragie en die naar Thailand was gereisd, bleken de tests negatief. We herhalen dat elk staal drie soorten tests heeft ondergaan : a. Snelle test : +/- 1 uur voor een eerste resultaat, een heel specifieke maar niet zo gevoelige test b. Real time PCR : +/- 5 uur, heel gevoelige test c. Nested RT PCR: +/- 24 uur, bevestigende test Alle stalen afgenomen bij mogelijke of waarschijnlijke gevallen werden opgehaald, geanalyseerd en de resultaten waren binnen de 24 uur bekend. Voor als verdacht geklasseerde gevallen duurde dit soms langer omdat de viroloog van dienst niet met spoed werd opgebeld s avonds of in het weekend. Van de 19 patiënten bleken er 5 (26%) een positief resultaat te hebben voor het influenzavirus, waaronder 4 voor Influenza A met twee verschillende serotypes en 1 voor Influenza B. Het waarschijnlijke geval bleek een echt geval van infectie met het influenzavirus A. Een van de twee mogelijke gevallen was positief. 2 Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 7

8 Onder de verdachte gevallen (16) waren 3 patiënten, hetzij 19% positief. Er moet worden opgemerkt dat de positieve gevallen, afkomstig van patiënten die beantwoordden aan de definitie van een verdacht geval, zich voordeden in de maand maart, hetzij tussen de 9 e en de 12 e week. Het is ook in de loop van deze periode dat de piek van de griepsepidemie voor het seizoen werd waargenomen. Tabel 3 : resultaten van de laboratoriumtests uitgevoerd op 19 stalen afkomstig van de gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1, voorgesteld per gevalsdefinitie, in de loop van de periode januari december 2006, België. Case definition Lab results Suspect Possible Probable A H1N H3N B Negative Total Tabel 4 : resultaten van de laboratoriumtests uitgevoerd op 19 stalen afkomstig van gevallen verdacht op infectie met het influenzavirus A/H5N1, voorgesteld per gewest, in de loop van de periode januari december Negative A/H1N1 A/H3N2 Infl. B Brussel Vlaanderen Wallonie Demografische beschrijving Leeftijd De gemiddelde leeftijd van de 19 patiënten was 36 jaar met een mediaan op 35 jaar [2-78]. De leeftijden van de 4 door het laboratorium bevestigde gevallen van infectie met Influenza A waren 2, 25, 28 en 55 jaar. De patiënt positief voor Influenza B was 5 jaar. Onder de verdachte gevallen waren er 4 kinderen (21%), allemaal jonger dan 5. Geslacht De ratio man-vrouw bedroeg 1,7/1. Geografische spreiding De 29 oproepen ontvangen voor patiënten met symptomen wijzend op een infectie met Influenza waren afkomstig uit 8 provincies en Brussel. Uit de provincies Luxemburg en West-Vlaanderen werd geen enkele oproep ontvangen. Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 8

9 Tabel 5: spreiding van de oproepen voor gevallen verdacht op virusinfectie met Influenza A/H5N1, voorgesteld per gewest en provincie, in de loop van de periode januari december Brussels Vlaanderen Wallonie Non Belgian Total Antwerpen 5 Limburg 1 Oost Vl. 2 Vl. Brabant 4 Brabant W. 1 Hainaut 3 Liège 4 Namur 1 Unknown 1 De patiënt in de kolom Non Belgian was een Australiër op doorreis in België. Tabel 6 : Verdeling van de laboratoriumtestresultaten uitgevoerd bij patiënten verdacht op virusinfectie met Influenza A/H5N1, voorgesteld per provincie, in de loop van de periode januari-december Negative A/H1N1 A/H3N2 Infl B Antwerpen Brabant W Brussels Hainaut Liège Limburg Namur Oost Vl Vl. Brabant / Total Beschrijving van de risicofactoren Beroep Voor 12 van de 19 patiënten is het beroep gekend. Het gaat om 8 volwassenen, onder wie 3 journalisten en 4 kinderen waarvan er 2 naar school gaan! Contact met vogels Elf van de 19 patiënten meldden contact met vogels maar er kon niet worden vastgesteld of er nauwe contacten waren geweest. Indien we verwijzen naar de situatie in landen waar humane gevallen bestaan, blijkt dat nauwe contacten meestal verwijzen naar personen die echt samenleven met hun pluimvee. Dit soort contacten werd slechts in 1 geval vastgesteld, met name bij een kind dat 10 dagen in een Thais gezin op het platteland verbleef. Dit geval bleek negatief voor het Influenzavirus. Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 9

10 Bestemming Voor de patiënten verdacht op infectie met Influenza A/H5N1 was Thailand (26%) het meest bezochte land, terwijl drie van de vijf positieve gevallen door China gereisd zijn. Drie patiënten zijn door twee landen gereisd : Vietnam en Cambodja of China en Indonesië. Er moet worden opgemerkt dat de twee patiënten die door China en Indonesië reisden een moeder en haar zoon waren. Een patiënt had niet gereisd maar had wel een wilde vogel in zijn handen gehad die hij dood had aangetroffen in België. Tabel 7: Verdeling van de gevallen verdacht op virusinfectie met Influenza H5N1, per bestemming, in de periode januari - december 2006, België. Country Frequency Lab results Myanmar 1 China 2 H1N1 (1) China/Indonesia 2 H1N1 (2) Indonesia/Bali 1 Israel/Palestine 1 Thailand 5 B (1) Turkey 3 H3N2 (1) Vietnam 2 Vietnam/Cambodia 1 No 1 Total 19 Besluit Het surveillancesysteem voor gevallen verdacht op virusinfectie met Influenza A/H5N1 was doeltreffend. De samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen heeft het mogelijk gemaakt om nuttige informatie uit te wisselen tussen de verschillende autoriteiten en systematisch non-cases uit te sluiten. De procedure was gekend en werd goed opgevolgd door de behandelende artsen. In 2006 werd in ons land geen bij geen enkele patiënt een virusinfectie met Influenza A/H5N1 vastgesteld. Indien het doel van de surveillance erin bestaat het eerste geïmporteerde geval op te sporen, dan dient de gevalsdefinitie heel gevoelig zijn. Het aspect contact met vogels is echter zeer moeilijk te definiëren. Daarom zou de gevalsdefinitie herbekeken worden. In interpandemische periodes zonder vogelgriep in België noch interhumane overdracht zal om de 6 maanden een verslag van de epidemiologische opvolging worden gemaakt. De frequentie en de inhoud zullen uiteraard worden herzien in functie van de evolutie van de epidemiologische situatie. Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 10

11 Bijlage World Situation of the Influenza A/H5N1 in human - 31 st of May 2007 GLOBAL SITUATION 1. Time Twelve countries have notified human Influenza A/H5N1 cases for a total of 309 cases. Number of human Influenza A/H5N1 laboratory confirmed cases and death, in the world, between 2003 and May 31 st 2007 Cases Deaths Case fatality rate (%) % 61% Evolution of the number of human Influenza A/H5N1 cases in the world between 2003 and Number of human H5N1 cases worldwide Year Number and percentage of human Influenza A/H5N1 cases during the first trimester in the world, between 2004 and 2007 and number of affected countries Number of cases/1st trim Total % / Number of countries affected 1 st trim/year 2/2 2/5 7/9 5/5 Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec

12 2. Persons Peaks of incident human H5N1 are described during winter and springs in the northern hemisphere. Mean age: 20 years (3 months and 75 y) Sex ratio M/F= 0.9 varying across age groups (M/F= 1.5 in those aged < 10 y, 0.6 among those aged y and 20-29) but it is not statistically significant. Evolution of the number of cases and deaths for the period 2003-march Number Cases Deaths Year The highest case fatality rate was 73% among those aged years while the lowest case-fatality rate was 18% among those aged 50 years. A statistical difference was found between the age groups. The median duration from onset of symptoms until death was 9 days (range: 2-31 days), time from onset until hospitalization was 4 days (range: 0-18). 3. Place In 2003, only two countries were affected. There were 9 in 2006 and 6 in During this period, twelve different countries notified cases. In mid-2003, the highly pathogenic H5N1 began to circulate in poultry in South East Asia, affecting 8 countries. More than 50 countries are currently affected, notifying cases among wild and/or domestic birds. The disease remained confined in South East Asia until mid-2005, then the virus expanded its geographical range and human cases appeared through parts of Central Asia to reach Middle East, Africa and Europe (Turkey) in Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec

13 Countries affected by human Influenza A/H5N1 by year Number of cases China Vietnam Vietnam Thailand China Vietnam Thailand Cambodia Indonesia China Thailand Cambodia Indonesia Azerbaijan Djibouti Egypt Iraq Turkey China Indonesia Egypt Lao PDR Nigeria Cambodia Year For the period , the most affected country is Indonesia followed by Vietnam. Indonesia was also the most affected country in 2006 and in 2007 up to now. Six countries (50%) have less than 10 cases: Azerbaijan, Cambodia, Iraq, Djibouti, LAO PDR and Nigeria. In 2007, two new countries were affected: Lao PDR and Nigeria Affected countries by Influenza A/H5N1 classified by total number of cases for the period Indonesia Viet Nam Egypt Thailand China Turkey Azerbaijan Cambodia Iraq Lao Djibouti Nigéria Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec

14 COUNTRY UPDATE Following tables show the number of cases and deaths by year and by country. They are classified from the most affected country. 1. VIETNAM Human H5N1 situation: active at the moment Second country where human cases have been identified in December Case fatality rate: 45% Evolution number of cases: A new series of outbreaks in birds started on 6th December 2006, in the most Southern provinces of Viet Nam. A recent new case has been announced via promed. This is the first case in Vietnam since November At the closure of this report the case was not yet confirmed by the WHO. This case is therefore not yet integrated into the different tables. 2. INDONESIA Human H5N1 situation: active at the moment Case fatality rate: 80 % Evolution number of cases: Most affected country overall, in 2006 and in 2007 up to now. First country where human to human transmission has been suspected within a familial cluster. Laboratory investigations did not found evidence of genetic reassortment (May 2006). Due to a conflict with the WHO cases from Indonesia were not reported to/by the WHO since end All these (N:15) were reported on May 16th. Normal reporting has resumed since then. 3. THAILAND Human H5N1 situation: not active at the moment Case fatality rate: 68% Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 14

15 Evolution number of cases: Authorities in Thailand investigate all people with severe respiratory symptoms for possible H5N1 infection. Since the beginning of 2006 to 3 October, authorities in Thailand have investigated over 5100 patients with clinical influenza or pneumonia as part of their surveillance activities. 4. CHINA First country affected by avian flu and where the first case** of human H5N1 has been identified. Human H5N1 situation: active at the moment Case Death Case Death Case Death Case Death Case Death Case Death Case fatality rate: 60% Evolution number of cases: mainly sporadic cases, often difficult to identify contacts with infected birds. Some cases occurred in provinces where no avian flu identified. ** Case retrospectively reported in August 2006, dating back to November 2003 (Qing-Yu Zhu et al, June 2006). The case occurred in a 24-year-old military man in Beijing. The man developed pneumonia, was hospitalized on 24 November 2003 and died on 3 December 2003 with severe respiratory disease. 5. EGYPT Human H5N1 situation: active at the moment Case fatality rate: 41% Evolution number of cases: most affected country in No case has been identified between May and mid-october The first case was confirmed in March. Viruses with a genetic mutation, linked in laboratory testing to moderately reduced susceptibility to oseltamivir, have been discovered in two persons deceased in December with H5N1 infections. At this time there is no indication that oseltamivir resistance is widespread in Egypt or elsewhere. WHO is not making any changes in antiviral treatment recommendations for H5N1-infected persons published in June 2006 because the clinical level of resistance of these mutations is not yet well established. Current laboratory testing suggests that the level of reduced susceptibility is moderate. This mutation has previously been identified in Viet Nam in one case in Moreover, these mutations are not associated with any known change in the transmissibility of the virus between humans. Based on these considerations, the public health implications at this time are Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 15

16 limited. Finally, these findings do not indicate a need for a change in phase level. ( 6. TURKEY Human H5N1 situation: No activity since January Case fatality rate: 33% Evolution number of cases: First case appeared in early January, all cases occurring during the same month. 7. AZERBAIJAN Human H5N1 situation: No activity since April Case fatality rate: 62.5% Evolution number of cases: First case in March CAMBODIA Human H5N1 situation: last cases identified in March Case fatality rate: 100% Evolution number of cases: Investigation among 351 Cambodian villagers, from the second case s village, after they had extensive contact with avian influenza infected poultry demonstrated that none had antibodies to H5N1 virus. Low frequency of poultry-to-human virus transmission. Probably no asymptomatic cases and case fatality rate accurate. (Promed mail). Concordant with other serological surveys among health care contacts of patients with documented H5N1 infection (WER). Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 16

17 9. IRAQ Human H5N1 situation: First case occurred in late January, second in February and third in March Case fatality rate: 67% 10. DJIBOUTI Human H5N1 situation: only case among a very young girl (2 years old) NIGERIA Human H5N1 situation:. only case among a women (22 years old) LAO PDR Human H5N1 situation: two cases among women from Vientiane province (42 and 15 years old) References _15/en/index.html 3. WER, 30/06/06, n 26, 81: Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 17

18 2007 by Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel (België) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Report of Influenza A/H5N1surveillance Jan./dec Page 18