ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders. Lelystad, 4 april het college van Dijkgraaf en Heemraden, 23 april april 2013 mw. F.M.

Transcriptie

1 V E R G A D E R D A T U M 23 april 2013 S E C T O R / A F D E L I N G S T U K D A T U M N A A M S T E L L E R 3 april 2013 mw. F.M. Tabor ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 10 programmering nhwbp PROGRAMMA Veilig en Voldoende PORTEFEUILLEHOUDER Nieuwenhuis, J. Voorstel 1. Kennisnemen van de stand van zaken nhwbp; 2. richtinggevende uitspraken doen over de conceptprogrammering nhwbp en ; 3. richtinggevende uitspraken doen over voorfinanciering in de verkennende fase; 4. de uitkomst van de verkennende onderzoeken en het eindtoetsoordeel afwachten alvorens bij de volgende jaarlijkse ronde (2014) te besluiten over bijstellingen van onze opgave voor het programma en eventuele verdere voorfinanciering; 5. DenH de opdracht te verstrekken om het AV standpunt te verwerken in de conceptbrieven (het programmabureau en de minister van I&M). Zie bijlage. PARAAF HOOFD AFDELING CCBO drs. E. Borsboom Samenvatting Op 29 januari bent u door middel van een presentatie op hoofdlijnen meegenomen in het nieuwe hoogwaterbeschermingsprogramma (nhwwbp), de inzet van het waterschap en het proces. In deze nota wordt u meegenomen in de opgave van Zuiderzeeland, het conceptprogramma, de onderwerpen voor een bestuurlijke reactie en het vervolgproces. Inmiddels is met de brief van het programmabureau van 8 maart 2013 de conceptprogrammering bekendgemaakt voor de gehele periode Hieruit blijkt dat de door waterschap Zuiderzeeland ingebrachte trajecten geprogrammeerd zijn in de periode In deze brief wordt verzocht om voor 15 mei 2013 bestuurlijk te reageren op de conceptprogrammering, zodat deze op 29 mei 2013 in de Uniecommissie Waterkeringen kan worden besproken, alvorens er in de stuurgroep nhwbp over kan worden besloten. Op 14 juni 2013 zal het programma aan de minister worden gepresenteerd en kan het daarna in het Deltaprogramma van 2014 worden opgenomen. Op 18 april wordt in DenH nader gesproken over het nhwbp. In de vergadering van 23 april krijgt u thematisch nadere uitleg en wordt u tevens geïnformeerd over de besluitvorming in DenH. Relevante kaders Lelystad, 4 april 2013 het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. 1 / 8

2 Toelichting Op 29 januari bent u door middel van een presentatie op hoofdlijnen meegenomen in het nieuwe hoogwaterbeschermingsprogramma (nhwwbp), de inzet van het waterschap en het proces. In deze vergadering krijgt u thematisch nadere uitleg bij deze nota en wordt u tevens geïnformeerd over de besluitvorming in DenH. In het Bestuursakkoord Water is afgesproken dat het Rijk en de waterschappen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het versterken van de dijken in Nederland. Het Rijk en de waterschappen financieren gezamenlijk de kosten en zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de programmering. Hiervoor is het programmabureau nhwbp (nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma ) opgericht. Met de brief van 2 januari 2013 van het programmabureau nhwbp, is Zuiderzeeland verzocht aan te geven welke dijkvakken en kunstwerken, die afgekeurd zijn in de 3 e toetsronde, het waterschap zou willen prioriteren en programmeren in het nhwbp , met het oog op hoge urgentie en/of een snelle uitvoerbaarheid. Met de antwoordbrief van 5 februari 2013 zijn voor Zuiderzeeland alle afgekeurde dijkvakken en kunstwerken aangemeld voor het 1 e programma, met uitzondering van de Drontermeerdijk voor het deel dat onderdeel uitmaakt van het project Reevediep (ook wel bypass Kampen genaamd). De verwachting is dat, als gevolg van de aanleg van het Reevediep, extra maatregelen noodzakelijk zijn. Deze maatregelen en de versterking die nodig is als gevolg van de 3 e toetsronde, wil het waterschap gelijktijdig uitvoeren. De uitvoering van de maatregelen is vooralsnog gepland na Momenteel worden onderzoeken uitgevoerd naar de reststerkte van de Zwartemeerdijk en de dijkvakken die afgekeurd zijn op steenbekleding. De uitkomst van deze onderzoeken kan leiden tot een eindoordeel op basis waarvan een deel van de opgave voor het programma nhwbp wegvalt. De kosten van de onderzoeken zijn overigens mogelijk wel subsidiabel. De opgave voor Zuiderzeeland is laagurgent en heeft een relatief gezien laag veiligheidsrendement. De projecten zijn echter gezien de aard en omvang relatief eenvoudig en kunnen worden uitgevoerd binnen het grondgebied van ons waterschap. Dit maakt de voorbereidings- en uitvoeringstijd relatief kort, waardoor de projecten in de periode uitgevoerd kunnen worden. In het kader van het Deltaprogramma wordt gekeken naar een nieuwe vorm van normeren die van invloed kan zijn op de keuzes die u voor het waterschap wilt maken. De lijn van Zuiderzeeland tot nu toe is te zorgen dat we onze opgave kennen, zicht hebben op nieuwe ontwikkelingen en startklaar zijn om te beginnen zodra dat aan de orde is. Inmiddels is met de brief van het programmabureau van 8 maart 2013 de conceptprogrammering bekendgemaakt voor de gehele periode Met deze brief wordt verzocht om voor 15 mei 2013 bestuurlijk te reageren op de conceptprogrammering, zodat deze op 29 mei 2013 in de Uniecommissie Waterkeringen kan worden besproken, alvorens er in de stuurgroep nhwbp over kan worden besloten. Op 14 juni 2013 zal het programma aan de minister worden gepresenteerd en kan het daarna in het Deltaprogramma van 2014 worden opgenomen. Onderstaand wordt u meegenomen in de opgave van Zuiderzeeland, het conceptprogramma, de onderwerpen voor een bestuurlijke reactie en het vervolgproces. 2 / 8

3 De opgave van Zuiderzeeland In de 3 e toetsingsronde zijn 48,5 km dijk en 6 kunstwerken afgekeurd. a. De gehele categorie C-kering in dijkring 7, Noordoostpolder: 10,6 km steenbekleding en 3 km piping (kwel door de dijk kan leiden tot zandvoerende wellen aan de binnenkant van de dijk). b. De gehele Zwartemeerdijk (= categorie A-kering) in dijkring 7, Noordoostpolder: 11,2 km steenbekleding en grasbekleding. c. Grote delen van de categorie C-kering in dijkring 8, Zuidelijk en Oostelijk Flevoland: 19,53 km steenbekleding, 4,2 km hoogte, 4,9 km piping en 3,1 km grasbekleding. d. Een gemaal, een sluis en vier inlaatduikers in de categorie C-kering van dijkring 7, Noordoostpolder. Deze kunstwerken zijn allen afgekeurd op het faalmechanisme piping. Een indicatie van de gevolgschade van falen van een dijkvak of kunstwerk is op basis van VNK (project Veiligheid Nederland in Kaart) en WV21 (waterveiligheid 21e eeuw) toegekend. De faalkans en de gevolgschade vormen samen een indicatie voor de urgentie. Voor de urgentiebepaling heeft Zuiderzeeland ambtelijk de urgentie LAAG aangegeven aan de totale opgave, met daarbij de volgende toelichting: - Voor de afgekeurde categorie C-keringen geldt dat bij falen de gevolgen relatief laag zullen zijn, gelet op de beperkte omvang van het buitenwater. - Voor de afgekeurde klinkerbekleding op de Zwartemeerdijk is uit een verkennende studie gebleken dat het volume van deze dijk waarschijnlijk voldoende groot is om de belasting van de maatgevende hoogwaterstand en de golven te weerstaan. Op basis van dit resultaat is geconcludeerd dat er een goede kans is dat een geavanceerde toetsing waarin ook de reststerkte wordt meegewogen, zal leiden tot een goedkeuring van deze dijk. De reststerkte is de tijdsduur tussen het moment waarop schade aan de bekleding ontstaat tot het moment dat de dijk doorbreekt. Het college van DenH heeft in 2012 al besloten om in 2013 hiervoor een geavanceerde reststerktetoetsing uit te voeren. - Voor de afgekeurde klinkerbekledingen op de categorie C-keringen: in circa 25 jaar dijkbeheer zijn nog geen schadebeelden waargenomen. De afkeuring is gebeurd zonder dat hiervoor berekeningen zijn uitgevoerd, maar op basis van wettelijk vastgestelde toetsregels. Onder de steenbekleding ontbreken geotextiel en een filterlaag, waardoor uitspoeling van de onderliggend bodemmateriaal kan plaatsvinden. - De Drontermeerdijk is weliswaar voor een deel afgetoetst op hoogte, echter het hoogtetekort van 30 cm is marginaal. - Voor de afgekeurde dijkvakken op piping: Bij een verhoging van het peil in de kwelsloot van 0,50 meter wordt al voldaan aan de eisen. Voor de afgekeurde dijkvakken op grasbekleding: de graskwaliteit is slecht. De versterkingsmaatregel zal bestaan uit het aanpassen van het graslandbeheer. Maatregelen voor de dijkvakken die zijn afgekeurd op grasbekleding worden genomen binnen het regulier beheer. Het gaat hier om aanpassing van het maaien en bemesten. - Kunstwerken: ondanks de aftoetsing, zijn tot op heden geen zandvoerende wellen waargenomen. De kunstwerken zijn niet als startklaar en koploperproject aangemeld voor programmering. Uit bovenstaande kan geconcludeerd dat versterking van de dijken laag urgent is en dat het veiligheidsrendement laag is. Voor een groot deel (41,3 km, 85%) van de opgave is nader onderzoek gewenst naar nut en noodzaak. Het onderzoek naar de Zwartemeerdijk (11,2 km) is in 2012 gestart en wordt in 2013 afgerond. Op basis van de eerste resultaten is de inschatting dat de Zwartemeerdijk alsnog gaat worden goedgekeurd op basis van de aanwezige reststerkte. De Zwartemeerdijk wordt wel opgenomen in het conceptprogramma nhwbp , zodat conform afspraak het onderzoek in een later stadium kan worden gesubsidieerd uit het programma. 3 / 8

4 Het onderzoek naar de afgekeurde klinkerbekleding op de categorie C-keringen (circa 30 km) loopt van april t/m mei Hiervoor zullen geen grondonderzoeken en berekeningen worden uitgevoerd, maar wordt nauwkeurig gekeken naar de actuele toestand en het gedrag van de klinkers. Behalve een goede inspectie van de bovenzijde wordt op een aantal plaatsen de bekleding opengebroken en gecontroleerd of er sprake is van gronduitspoeling, geulvorming en holle ruimten onder de bekleding. Deze dijkvakken zijn wel opgenomen in het conceptprogramma nhwbp. De onderzoekskosten kunnen, eveneens als onderdeel van de verkenningsfase, in een later stadium worden gesubsidieerd uit het programma. Beide onderzoeken kunnen leiden tot een eindtoetsoordeel dat afwijkt van de uitkomsten van De 3 e toetronde. De route van besluitvorming die vervolgens op basis van de resultaten van de onderzoeken doorlopen moet worden, leidt op zijn vroegst begin 2014 tot een definitief eindtoetsoordeel. Voor deze besluitvorming wordt aansluiting gezocht met de besluitvorming over het lopende programma De verlengde 3 e toetsronde ; welk programma bedoeld is voor de dijken en kunstwerken welke met De 3 e toetronde een eindscore geen oordeel hadden. Als het eindtoetsoordeel ertoe leidt dat de afgekeurde dijkvakken alsnog worden goedgekeurd, leidt dit binnen de verkenningsfase tot een aanpassing van onze opgave voor het nhwbp. Het deel van de Drontermeerdijk, (circa 3 km) welke onderdeel gaat uitmaken van het Reevediep (voorheen Bypass Kampen) is niet aangemeld voor het conceptprogramma nhwbp. De aanleg van het Reevediep maakt een extra versterking van de Drontermeerdijk noodzakelijk. Bij de conceptprogrammering voor het nhwbp is ervan uitgegaan dat deze versterking is opgenomen in fase 2 van het project IJsseldelta-Zuid, hetgeen betekent dat de versterking na 2017 wordt uitgevoerd. Vanwege de eerder bestuurlijk besproken synergie zou het ongewenst zijn om de versterking van de Drontermeerdijk als gevolg van de 3 e toetsingsronde eerder uit te voeren. Echter op dit moment is nog een discussie gaande over het in elkaar schuiven van de fasen 1 en 2. In dat geval wordt de programmering van een deel van de Drontermeerdijk anders. Kosten Binnen het nhwbp wordt op verschillende manieren ingezet op een efficiënte manier van werken. De eisen aan het nhwbp zijn ten opzichte van het HWBP2 aangescherpt; het aantal km moet omhoog, dat moet voor minder geld per km en in kortere tijd. In de programmering wordt gekeken naar een doelmatige inzet van middelen door te werken met een categorisering op basis van urgentie. Uit het HWBP2 is geleerd dat de verschillende projectfasen meer in elkaar geschoven kunnen worden, wat de doorlooptijd verlaagt. De collegiale toetsing is geïntroduceerd waarbij collega-waterschappen oordelen/adviseren op de plannen. Daarnaast is een belangrijk verschil met het HWBP2 dat de beheerder zelf 10% bijdraagt, maar ook na akkoord op de subsidie zelf de projectrisico s van de uitvoering moet dragen. Binnen Zuiderzeeland is een eerste inschatting gemaakt van de kosten van de voorbereiding en uitvoering van de benodigde maatregelen die voortkomen uit de toetsing. Deze inschatting is gebaseerd op een maximumvariant, waarbij overigens wel rekening is gehouden met de huidige gunstige marktomstandigheden. De kosten kunnen afwijken als gevolg van de feitelijke keuze na de variantenstudie en de feitelijke marktomstandigheden op het moment van aanbesteden. 4 / 8

5 1. Voorbereidingskosten Ter voorbereiding van de uitvoering moeten onderzoeken worden uitgevoerd. De onderzoeken naar de Zwartemeerdijk en de steenbekleding bedragen naar verwachting ,-- inclusief interne uren. De extern gemaakte kosten daarbinnen bedragen ,-- ( ,-- voor grondonderzoek Zwartemeerdijk, ,-- voor de geavanceerde reststerkte toetsing en circa ,-- voor het inspectieonderzoek aan de klinkers op de categorie C-keringen). Voor de projectorganisatie, het uitvoeren van variantenstudies, het maken van ontwerpen en het opstellen van bestekken worden de kosten geraamd op , Uitvoeringskosten Op dit moment zijn de kosten voor uitvoering van maatregelen geraamd op 36 miljoen: - 2,5 miljoen voor het verhogen van 4,2 km Drontermeerdijk; - 30 miljoen voor de vervanging van de steenbekleding, exclusief de Zwartmeerdijk; - 1,5 miljoen voor het verbeteren van de kunstwerken; - 0,5 miljoen voor de overige (stukjes piping etc.); - 1,5 miljoen voor de projectorganisatie. Deze bedragen zijn nog indicatief (wel inclusief btw). In het proces van verkennen, bepalen van de voorkeursvariant en planfase tot en met de aanbesteding zullen de bedragen steeds meer zeker worden. Het programmabureau gaat, gebaseerd op ervaring (RWS en HWBP2), uit van een afwijking plus/min in de verkenningsfase van 35%. Zuiderzeeland is niet door de organisatiescan gekomen. Deze evaluatie leert dat op een aantal punten geïnvesteerd moet worden aan een degelijke projectorganisatie. De uitvoeringsmaatregelen binnen Zuiderzeeland zijn echter van dien aard dat geen zware projectorganisatie hoeft te worden opgetuigd, zoals bij complexere projecten wel het geval is. Het waterschap zoekt samenwerking met de partners in Rijn Oost. Gezien de samenwerkingstrategie en de aanwezige kennis en ervaring van de waterschapen in Rijn-Oost ligt het voor de hand om met deze waterschappen te gaan samenwerken. Ook het programmabureau heeft een voorkeur voor regionale samenwerking. Conceptprogrammering Bij de prioritering van de projecten die door de beheerders zijn aangemeld voor de eerste periode is urgentie leidend geweest. Deze urgentie is bepaald aan de hand van kans op falen en de gevolgen van een eventueel falen. Vervolgens is bekeken of de meest urgente projecten inpasbaar waren binnen de jaarlijks beschikbare middelen. In totaal zijn de 30 projecten met de hoogste urgentie, waaronder 3 projectoverstijgende verkenningen, geprogrammeerd in het tijdvak Binnen de overige 63 projecten die geprogrammeerd zijn voor is een nadere onderverdeling gemaakt naar: 1. projecten die startklaar zijn in 2013/2014; 2. projecten die een samenhang hebben met projecten binnen het HWBP2, de zogenaamde meekoppelprojecten; 3. overige projecten. De door ons aangemelde projecten 27 A (DR 7) en 27 B (DR 8) zijn op basis van urgentie in het tijdvak geprogrammeerd op respectievelijk plek 48 en 54. Tevens zijn deze projecten als startklaar aangemerkt en qua urgentie daarbinnen respectievelijk op de 3 e en 4 e plaats. De kunstwerken (27 C) zijn geplaatst onder de overige projecten op plek / 8

6 Startklare projecten Eind vorig jaar is de waterschappen verzocht om voor programmering in het tijdvak zogenaamde koploperprojecten aan te melden. Deze projecten zouden binnen die periode aan de uitvoeringsfase moeten kunnen beginnen. Gezien de relatief geringe complexiteit van onze projecten en de geringe omgevingsdynamiek hebben wij, ondanks dat het waterschap niet voldeed aan de eisen die aan projectorganisatie en projectmethode werden gesteld, DR 7 en 8 hiervoor aangemeld. Dit heeft ertoe bijgedragen dat er inmiddels in de eisen die aan een waterschap c.q. aan het project worden gesteld, een onderscheid wordt gemaakt tussen complexe en eenvoudige projecten. Het heeft er tevens toe geleid dat binnen de projecten die niet voor zijn geprogrammeerd een onderscheid is gemaakt naar startklaar. De verwachting is dat er de komende jaren middelen uit het HWBP2 zullen vrijvallen, die overeenkomstig uitspraken van de minister, ingezet mogen worden voor het nhwbp. Tevens bestaat altijd de kans dat de werkelijkheid gaat afwijken van het programma, waardoor middelen onbenut blijven. De vraag was of de kwalificatie startklaar inhield dat deze projecten naar voren zouden opschuiven in de programmering omdat ze meteen tot uitvoering en dus tot gebruik van middelen zouden leiden. Een vorm van overprogrammering dus. Voorfinanciering Inmiddels is het conceptprogramma, inclusief de indeling naar startklaar en HWBP2 meekoppelprojecten, op verschillende plekken besproken, waaronder in de stuurgroep nhwbp. De stuurgroep heeft het standpunt ingenomen dat de status startklaar en meekoppelproject geen betekenis mag hebben bij de programmering. Urgentie is leidend. Volgens de lijn van de stuurgroep wordt in volgorde van urgentie de volgende op de lijst gevraagd om eerder dan geprogrammeerd te starten. In de praktijk zal het zeer de vraag zijn of deze projecten ook onmiddellijk tot uitgaven zullen leiden. Daarom wordt nu gekeken naar de mogelijkheden die voorfinanciering biedt. In bepaalde gevallen kan het voor de beheerder doelmatig zijn om maatregelen eerder uit te voeren dan in de conceptprogrammering van de maatregelen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma is voorzien, bijvoorbeeld om kosten van (groot) onderhoud te besparen of om maatregelen te kunnen koppelen aan gebiedsontwikkeling. Voorfinanciering door de beheerder kan de uitvoering versnellen én voortijdige afbetaling daarop uit het nhwbp verlaagt de kans op onderuitputting. In het eerste programma kunnen, aanvullend op het toegezonden conceptprogramma, ook projecten worden opgenomen die door de waterschappen worden voorgefinancierd. Op deze wijze wordt een gedeelte van het toekomstige programmabudget gebruikt als dekking voor de huidige overprogrammering (en voorfinanciering door de waterschappen). Mocht vanaf 2014 blijken dat in het budget van HWBP2 en/of nhwbp een kasoverschot ontstaat dan zal eerder tot uitkering aan de voorgefinancierde projecten worden overgegaan, in de volgorde van de urgentiebepaling van het programma. Momenteel wordt een en ander in een subsidieregeling uitgewerkt. Duidelijk is dat de rentekosten van voorfinanciering niet aan de beheerder vergoed zullen worden. Maar daarnaast speelt nog een ander aspect, namelijk dat, als er eerder middelen beschikbaar komen en deze aan de beheerder die voorfinanciert worden verstrekt, dit zal gebeuren op basis van een contante waardeberekening waarbij geen rekening wordt gehouden met een inflatiecorrectie. De beheerder krijgt dus minder geld dan hij uitgeeft, omdat hij het eerder krijgt dan geprogrammeerd. Dus aan voorfinanciering hangt een dubbel prijskaartje. 6 / 8

7 Zuiderzeeland betaalt de onderzoeken naar de Zwartemeerdijk en de steenbekleding uit de exploitatie 2013/2014. Deze kosten komen mogelijk in aanmerking voor subsidiëring. In dat geval ontstaat praktisch gezien ook voor Zuiderzeeland de situatie dat we voorfinancieren. Relatie met het Deltaprogramma Binnen het Deltaprogramma vindt de discussie plaats over nieuwe normen. Almere is hierbij een aandachtsgebied. De kans is aanwezig dat de norm voor dijkring 8 (Zuidelijk en Oostelijk Flevoland) hoger wordt. Binnen het deelprogramma IJsselmeergebied wordt een verdere uitwerking gegeven aan de normering. De normering betreft in ieder geval de A-keringen, maar de vraag is of en zo ja, wanneer er een nieuwe normering voor de C-keringen in het IJsselmeergebied komt. Een lagere normering voor de C-keringen kan uiteraard effect hebben op onze dijkversterkingsopgave. Het streven is om in september 2014 een voorstel voor de nieuwe landelijke normering gereed te hebben. Vooralsnog blijven de C-keringen zoals opgegeven voor het nhwbp afgetoetst. Op 12 april 2013 is het conceptprogramma nhwbp besproken in de BKIJ XL. Proces en bestuurlijke reactie In de brief van 8 maart 2013 wordt een bestuurlijke reactie gevraagd op de conceptprogrammering en de achterliggende criteria. Daarnaast wordt u concreet gevraagd of u projecten wilt aanmelden voor voorfinanciering. Tevens wordt u verzocht om het conceptprogramma te bespreken in de stuurgroep van het regionale deelprogramma IJsselmeergebied van het Deltaprogramma. In de brief wordt aangegeven dat de minister wil handelen in de geest van het wetsvoorstel. Dat wil zeggen dat zij de besturen van de waterschappen wil horen over het conceptprogramma. Daarom wordt een bestuurlijke reactie van de algemene besturen gevraagd voor 15 mei. De route die het conceptprogramma aflegt richting besluitvorming is complex omdat besluitvorming langs verschillende sporen loopt. Ten tijde van het opmaken van deze nota was het conceptprogramma nog niet besproken in de BKIJ. Terugkoppeling daarover krijgt u tijdens de thematische behandeling van het nhwbp in deze vergadering. Planning besluitvorming 12 april Bespreking programmavoorstel Vooroverleg waterschappen BKIJ XL 17 april 1 e bespreking programmavoorstel Stuurgroep DP 22 april ODO 23 april Besluitvorming AV over antwoordbrief AV 26 april bespreking programmavoorstel WWK 15 mei Bestuurlijk akkoord AB en beheerders 28 mei Bespreking programmavoorstel Directeurenoverleg nhwbp 29 mei Programmavoorstel in stuurgroep DP Stuurgroep DP 31 mei Advies over programmavoorstel door CWK beheerders 5 juni Vaststelling programmavoorstel stuurgroep 12 juni Ontvangst programmavoorstel BAWconferentie Minister 27 juni Vaststellen in NBO (>MR) Minister 7 / 8

8 Personele consequenties n.v.t. Financiële consequenties n.v.t. Juridische consequenties n.v.t. Consequenties voor Communicatie n.v.t. Bijlagen - Brief nhwbp van 8 maart (2013/030) - De conceptbrieven zoals besproken in de Werkgroep Waterkering voor het programmabureau en minister I&M. 8 / 8