Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Vastgoedbeleid Enschede als voorbeeld? Jan Veuger. Wilminktheater & Muziekcentrum Enschede (fotograaf: Wilminktheater Enschede)
|
|
- Mirthe de Ridder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Vastgoedbeleid Enschede als voorbeeld? P. 132 Jan Veuger Vastgoedbeleid Enschede als voorbeeld? Wilminktheater & Muziekcentrum Enschede (fotograaf: Wilminktheater Enschede)
2 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Jan Veuger P. 133 De totale waarde van het maatschappelijk vastgoed in Nederland overschrijdt de grens van 150 miljard euro. Een aanzienlijk deel van dit vastgoed wordt beheerd door gemeenten. Het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede wordt door andere gemeenten als voorbeeld gezien vanwege de wijze van organiseren en het kennisniveau. Wat kunnen andere gemeenten leren van Enschede? In dit artikel wordt het maatschappelijk vastgoedbeleid van de gemeente Enschede en het Vastgoedbedrijf Enschede onder de loep genomen. Gemeenten hebben verschillende maatschappelijke taken. Die variëren van onderwijshuisvesting en zorg, tot het faciliteren van initiatieven van bewoners en sociaal maatschappelijke instellingen. Vanuit een efficiënte en effectieve inzet van vastgoed worden ontwikkelingen gestimuleerd, middelen vrijgespeeld en wordt voorzien in huisvestingsbehoeften. Eigendom van vastgoed is daarmee één van de sturingsinstrumenten die ingezet worden om maatschappelijke doelen te bereiken. Vastgoedbeleid waarin visie, strategie, structuur en informatiesystemen zijn vastgelegd is noodzakelijk om succesvol te kunnen opereren. Maatschappelijk vastgoed vervult een belangrijke rol bij de realisatie, stedelijke ontwikkeling en de gemeentelijke bedrijfsvoering om maatschappelijke doelstellingen te verwezenlijken. In Enschede vervult het Vastgoedbedrijf Enschede (VBE) de eigenaarsrol van het (maatschappelijk) gemeentelijk vastgoed. Het VBE regelt het vastgoedbeheer en waakt over de kwaliteit van de gebouwen met als doel daarmee maatschappelijk rendement te behalen. Kenniscentrum NoorderRuimte heeft in opdracht van de Rekenkamer van de gemeente Enschede het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede en het VBE over de periode onderzocht (Veuger e.a., 2013). De vraag was in hoeverre de doelstellingen en de missie van het VBE zijn waargemaakt, waarbij het behalen van de maatschappelijke doelstellingen door het strategisch inzetten van het maatschappelijk vastgoed centraal stond. Gezien de positie van Enschede als best practice is een onderzoek of het VBE haar doelstellingen waarmaakt van toegevoegde waarde voor andere gemeenten en zijn er belangrijke lessen te leren. Vragen over efficiëntie en effectiviteit van het maatschappelijk vastgoedbeleid spelen niet alleen in Enschede. De totale voorraad van vastgoed met een maatschappelijk functie in Nederland vertegenwoordigt een waarde van 157 miljard euro op basis van de transactieprijs per vierkante meter van niet-woningen per wijk (Van Marwijk & Pellenbarg, 2012). Jaarlijks gaat circa 14 miljard euro aan huisvestingslasten om in het onderwijs, kinderopvang, cultuur, sport, zorg, welzijn en overig maatschappelijk vastgoed (Bouwstenen voor Sociaal, 2011). Het Kadaster gaf in 2012 aan dat in Nederland circa 100 miljoen vierkante meter maatschappelijk vastgoed is. De voorraad van maatschappelijk vastgoed is goed te vergelijken met de kantorenvoorraad en de vastgoedvoorraad van de detailhandel, samen circa 81 miljoen vierkante meter groot. Dat laat zien hoe omvangrijk het vastgoed is en bevestigt het belang van goed beleid en uitvoering.
3 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Vastgoedbeleid Enschede als voorbeeld? P. 134 Utrecht Oss Haarlem Meppel Breda Moerdijk Rotterdam Endschede Nijmegen Noord-oost Groningen Amstelveen Figuur 1 Barometer Maatschappelijk vastgoed 2012 (bron: Veuger, 2012, p.22) Tevens laat het ook zien hoeveel kansen er liggen voor gemeenten om hun maatschappelijke doelen te behalen. Succesbepalende factoren Om een antwoord te kunnen geven op de vraag of de doelstellingen en de missie van het VBE en de gemeente Enschede zijn waargemaakt, is in het onderzoek ingegaan op drie succes-bepalende factoren: maatschappelijke effectiviteit, risico s en exploitatie. Daarbij was nog van extra belang dat de Rekenkamer inzicht wilde verkrijgen in de geldstromen om het zogenaamde rondpompen van middelen binnen de gemeente in kaart te brengen. Daartoe is ook gekeken welk deel van het vastgoed wordt gehuurd door instellingen die een gemeentelijke subsidie ontvangen of op een andere wijze financieel afhankelijk zijn van de gemeente. In het geval dat de instellingen met gemeentelijke subsidie gemeentelijk vastgoed huren, is onderzocht welk deel van de bewuste subsidie dan wordt besteed aan de huur van het betreffende vastgoed. Na inzicht te hebben verkregen in de totale omvang van het gemeentelijk vastgoed en de huurders en gebruikers is het risicomanagement in kaart gebracht. De analyse van de data is aangevuld met gesprekken met relevante verantwoordelijken binnen de gemeente Enschede en vertegenwoordigers van de fracties binnen de gemeenteraad met de portefeuille vastgoed. Maatschappelijke effectiviteit De vastgoedportefeuille van de gemeente Enschede (figuur 2) is verdeeld in verschillende deelportefeuilles. In totaal omvat de vastgoedportefeuille 422 panden met een totale Waardering Onroerende Zaak (WOZ) van circa 520 miljoen euro. De grootste waarde zit in de panden in beheer bij het vastgoedbedrijf en onderwijspanden. Een deel betreft strategische grondposities die de gemeente heeft ingenomen. Ook aan sportaccommodaties heeft de gemeente veel in bezit. Het VBE heeft van de gemeentelijke portefeuille 225 panden met een gezamenlijke waarde van circa 230 miljoen euro in beheer. Het deel van het vastgoed dat in Enschede eigendom is van het VBE vervult een belangrijke rol bij de realisatie van maatschappelijke doelstellingen. In 2005 heeft de gemeenteraad een vastgoednota aangenomen, waarin werkwijze en toekomstperspectief van het VBE zijn weergegeven. Daarin lag de nadruk op het faciliteren en ondersteunen van het vastgoedbeheer, terwijl er steeds meer ontwikkelvragen aan de orde kwamen. Reden om met een nieuwe vastgoednota te komen, waarin 'het bereiken van maatschappelijk rendement door middel van vastgoed' als
4 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Jan Veuger P % 15% 48% 31% 4% 1% Beleidsmatig Eigen gebruik Faciliteiten (parkeren) Productie & kantoor (DCW) Onderwijs Planeconomie en subsidies als input en maatschappelijk effect als resultaat, zegt nog niets over de effectiviteit daarvan. Figuur 2 Verdeling aantal objecten per vastgoedcategorie (bron: VBE, 2013) nieuwe missie voor het VBE is vastgesteld. Dit kan bijvoorbeeld door het inzetten van leegstaande panden om ondernemers tijdelijk te steunen met het opstarten van een bedrijf om werkgelegenheid te creëren. Dit met een duidelijke focus vooraf en het meetbaar maken van maatschappelijk rendement en waardestijging of daling van investering over een bepaalde periode. De vraag of iets maatschappelijk renderend is, of zou moeten zijn, ligt in de visie van het VBE bij de beleidsafdelingen. Naast de vier strategische doelen die het VBE nastreeft (strategischer, duurzamer, innovatiever en efficiënter) wordt de effectiviteit van de inzet van maatschappelijk vastgoed juist niet gemeten door het VBE. In het onderzoek (Veuger e.a., 2013) is het maatschappelijk rendement gedefinieerd als de mate waarin de gemeentelijke en/of politieke doelstellingen worden behaald door vastgoed als bedrijfsmiddel in te zetten. Maar een balans tussen financieel en maatschappelijk rendement, met investeringen Risico s Om inzicht te krijgen in de huidige risico s van het VBE is gekeken naar de informatieverstrekking over de risico s van VBE. Daarnaast is nagegaan welke invloed de huidige vastgoed- en bouwcrisis heeft op het te voeren vastgoedbeleid en de waarderingsgrondslag van het bezit. In de vergelijkingen van het grond- en vastgoedbedrijf van de gemeente Enschede vallen de groeiende boekwaarde en de onzekerheid over de baten en lasten van het grondbedrijf op. De daling van de boekwaarde door afschrijvingen en vooral de onzekerheid omtrent de baten is onderbelicht binnen het VBE. De vastgoedmarktontwikkelingen in Enschede zijn niet als positief te beschouwen. Daarbij komt nog dat de gemeente van plan is veel van het vastgoed aan de markt aan te bieden. Dat kan ertoe leiden dat de boekwaarde aanzienlijk boven de marktwaarde kan komen te liggen. Een legitiem uitgangspunt voor een rendabele exploitatie leek een dertig jaar kostprijsdekkende huur. Alleen de werkelijkheid is beduidend anders en het uitgangspunt is niet realistisch. Lees verder op pagina 146
5 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Vastgoedbeleid Enschede als voorbeeld? P. 146 Vervolg van pagina 135 Het is maar de vraag of een huurovereenkomst voor dertig jaar overeengekomen kan worden zonder de invloed van buitenaf door de (vastgoed)markt, politiek en de organisatie zelf. Het VBE geeft aan dat het huidige economische klimaat een nadere beschouwing van de meerjarenexploitatie vraagt in de omgang met reserves, afschrijving, upgrading en onderhoudsvoorzieningen. Het model Verloop reserve vastgoed Enschede (figuur 3) wordt gebruikt om consequenties van deze nieuwe situatie te begrijpen. De kostprijsdekkende huursystematiek in het model is zo opgezet dat de huurinkomsten alle kosten dekken in een periode van dertig jaar waarmee de aanvangshuur zo laag mogelijk wordt gehouden. In de eerste vijftien jaar van de exploitatieperiode wordt een aanloopverlies gemaakt en vanaf jaar zestien worden deze weer ingelopen. De schommelingen in de exploitatie worden opgevangen via de Reserve Vastgoed van de gemeente. Bij dit model zijn twee kanttekeningen te plaatsen. In de eerste plaats wordt in het model uitgegaan van eenmalige financiële (des)investeringen om de aanvangshuur te verlagen. Dit is niet realistisch omdat Bedragen x euro reserve vastgoed reserve wettelijke en duurzame investeringen egalisatiereserve vastgoed reserve kostprijsdekkende huur Figuur 3 Ontwikkeling reserve vastgoed totale portefeuille (bron: VBE, 2013)
6 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Jan Veuger P. 147 de politieke- en economische invloeden in deze veronderstelling niet zijn meegenomen, terwijl die in de komende dertig jaar aanwezig zullen zijn. Een voorbeeld daarvan is een (politiek) vastgestelde huur die geen relatie heeft met de huurmarkt. Blijft die huur gehandhaafd gedurende dertig jaar? In de tweede plaats is door het nemen van onrendabele toppen bij voorbaat een bepaald (maatschappelijk of financieel) rendement gegarandeerd. Het nemen van een onrendabele top heeft geen invloed op het model, maar wel op de gehele financiële huishouding van de gemeente Enschede. Hiermee is het bij voorbaat nemen van verlies verplaatst van het VBE naar de algemene middelen van de gemeente Enschede. Geconcludeerd kan worden dat het grootste risico is dat politieke en economische beslissingen en invloeden niet zijn meegenomen in het exploitatiemodel van het VBE, wat leidt tot onzekerheid in baten en lasten en een groeiende boekwaarde. Daarnaast is het van belang te concluderen dat de exploitatie hierdoor geen op zichzelf staand construct is, waardoor het rondpompen van gelden binnen de gemeente onderdeel is van het systeem. De exploitatie De grootste gebruikers uit de portefeuille van het VBE zijn naast het gemeentelijke apparaat (WOZ van ruim 50 miljoen euro) instanties die geld krijgen uit het programma Opgroeien & Ontwikkelen (ook ruim 50 miljoen euro), het programma Economie en Werk (13 miljoen euro) en het programma Stedelijke Ontwikkeling (8 miljoen euro). Wordt daarbij ook de Twentse Schouwburg (55 miljoen euro) en de Villa van Heek (1 miljoen euro) gerekend, dan wordt voor 187 miljoen euro aan WOZ door het VBE gemanaged. Tachtig procent van de portefeuille van het VBE wordt direct of indirect via de verschillende programma s door de gemeente gehuurd tegen tarieven per vierkante meter die boven de huidige gangbare marktprijs liggen. Dit zou aangemerkt kunnen worden als indirecte subsidies; niet direct zichtbare financiële middelen verkregen via vastgoed. Echter liggen de huren die de afdeling Planeconomie van de gemeente in rekening brengt ver onder de gangbare markthuren. Ook bij de huren van gemeentelijke onderwijsgebouwen zijn zeer grote verschillen in huurprijzen te vinden. Het VBE heeft geen directe huurrelatie met de daadwerkelijke eindgebruiker, waardoor het VBE niet verantwoordelijk is voor de eindgebruiker, terwijl deze wel van grote invloed kan zijn op de exploitatie en het management van dat vastgoed. Ook zijn er grote huurverschillen te constateren, waarbij het opvalt dat voor panden die door de gemeente zelf worden gebruikt een veel hogere huur wordt betaald dan feitelijk momenteel op de vrije markt het geval is. De gemeentelijke portefeuille is in de gemeten periode stabiel gebleven, terwijl de exploitatiekosten fors zijn toegenomen en aanmerkelijk hoger liggen dan het gemiddelde in de IPD Benchmark Gemeentelijk Vastgoed. Kijkend naar de waardeontwikkelingen in de vorm van boek- en marktwaarde blijkt dat beide gedaald zijn, maar relatief fors hoger liggen dan de benchmark. Voor de WOZ is dit positief, voor de boekwaarde negatief. Met andere woorden: door een veel hogere boekwaarde ten opzichte van de benchmark kan het verschil in opbrengst tussen boekwaarde en de daadwerkelijk te realiseren marktwaarde van grote invloed
7 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Vastgoedbeleid Enschede als voorbeeld? P. 148 zijn op de te verwachten investeringsruimte. En dus is te concluderen dat er bij verkoop van objecten een fors verlies door de gemeenten genomen moet worden. Bij een gelijkblijvende omvang van de portefeuille zijn de inkomsten per vierkante meter gestegen, de exploitatielasten toegenomen en de kapitaalslasten hoog. De boekwaarden en WOZ zijn echter niet wezenlijk veranderd, maar liggen beiden wel fors hoger dan de benchmark. Dit duidt erop dat er een boekwaardeproblematiek kan ontstaan bij mutaties die maar gedeeltelijk goed gemaakt kunnen worden door een hogere WOZ ten opzichte van de landelijke benchmark. De financierbaarheid van de objecten is daardoor zeer beperkt of zelfs nihil. Bij vergelijking van het grond- en vastgoedbedrijf van de gemeente Enschede vallen de groeiende boekwaarde en de onzekerheid omtrent de baten en lasten van vooral het grondbedrijf op. De daling van de boekwaarde door afschrijvingen en vooral de onzekerheid omtrent de baten in het vastgoedbedrijf worden onderbelicht in het VBE en haar verantwoording over haar portefeuille. Door bruto-waarderen is de reserve van vastgoed met 24 miljoen euro gestegen en daarmee verdubbeld ten opzichte van het voorgaande begrotingsjaar. In de begroting (Gemeente Enschede, 2013a, p. 171) wordt gesteld: Bruto waarderen is in feite verschuiven van geld, er is dus niet meer geld. Dit wordt nog opmerkelijker doordat ook wordt gesteld dat door boekwinsten op nog te verkopen vastgoed de reserve in de komende jaren verder wordt aangevuld. Hier is sprake van een cosmetische boekhouding, omdat er per saldo niet meer geld wordt gegenereerd door winst uit verkoop ten opzichte van de boekhouding. De ongunstige vastgoedmarktsituatie in Enschede kan concreet betekenen dat de op papier nog aanwezige boekwaarde veel hoger ligt dan de op dat moment geldende marktwaarde. Het lijkt erop dat het allemaal begrotingstechnisch op orde is, maar in de begroting zitten veronderstellingen die niet realistisch zijn. Door winstaannames, doorgeschoven posten van kosten en opbrengsten in de begrotingen en herwaarderingen die alleen het verschuiven van middelen bewerkstelligen, wordt een wensbeeld in plaats van een feitelijk (markt) beeld gecreëerd. Best practice? In zekere zin kan de gemeente Enschede als best practice gezien worden, omdat de gemeente in elk geval haar best doet om goed te sturen op haar vastgoedportefeuille. De bedrijfsvoering van het VBE stond op zich niet ter discussie en alle informatie en sturingsinstrumenten voor de uitvoering van het managen van vastgoed waren aanwezig en zijn goed ingezet. Je kunt de dingen wel goed doen, maar doe je de goede dingen? Ten eerste onderzoekt het VBE wel verschillende meetinstrumenten voor het meten van maatschappelijk rendement, maar past deze niet toe. Ten tweede bestaan er grote verschillen in huur welke niet te relateren zijn aan de boekwaarde of WOZ. Het soms financieren van huur uit gemeentelijke programma s, zorgt voor het rondpompen van geld. Ten derde is gebleken dat met een gelijk gebleven portefeuille, exploitatiekosten fors zijn toegenomen en aanmerkelijk boven de IPD-benchmark uitkomen. Gezien de
8 Jg. 48 / Nr. 2 / 2015 Jan Veuger P. 149 huidige vastgoedmarkt kan een wensbeeld ontstaan. Voor de gemeente Enschede geldt dat de bedrijfsvoering goed op orde is, maar daarmee is het maatschappelijk rendement nog niet geborgd. Lessen te leren Het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede heeft vooral gefunctioneerd in een veronderstelde werkelijkheid. Het beleid was niet gebouwd op een gerealiseerde werkelijkheid met als basis maatschappelijk en financieel rendement. De gemeenteraad heeft de conclusies van het rekenkamerrapport overgenomen en het college van B&W opgedragen te komen met voorstellen om uitvoering te geven aan de aanbevelingen. Kortom, van Enschede leren we een hoop. Er zijn zes lessen te onderscheiden (Veuger e.a., 2013). Allereerst, werk effectiever door vooraf de mate te bepalen waarin gemeentelijke en/ of politieke doelstellingen worden behaald door vastgoed als bedrijfsmiddel in te zetten. Ten tweede, hanteer een beleidskader voor maatschappelijk rendement. Ten derde, werk aan een breder bereik van vastgoed-economische kennis. Ten vierde, maak een realistische risico-inventarisatie van de vastgoedportefeuille en stop met cosmetisch boekhouden. Ten vijfde, onderhoud een directe huurrelatie met de eindgebruikers. En als laatste, hanteer een realistische huurprijs voor de eigen organisatie en subsidierelaties en een kostprijsdekkende huur van vijftien jaar. In Enschede is de motie Expliciet oordeel accountant vastgoedbeleid aangenomen waarin wordt uitgesproken dat de accountant, bij de controle van de jaarrekening 2013, expliciet zijn oordeel moet worden gevraagd over de door de rekenkamer geconstateerde risico s van het vastgoedbedrijf, de huidige rekensystematiek en het hanteren van een kostprijsdekkende huur van dertig versus vijftien jaar (Gemeente Enschede, 2013b, p. 3). Dit gaat gedeeltelijk een bijdrage leveren aan de discussie over het inzetten van vastgoed om maatschappelijk rendement te behalen. Uiteindelijk gaat het erom of de kosten transparant zijn van vastgoed als onderdeel van het maatschappelijk doel dat men als gemeente wil behalen. Jan Veuger (j.veuger@corporaterem.nl) is eigenaar van Corporate Real Estate Management en lector Maatschappelijk Vastgoed aan de Hanzehogeschool Groningen. Literatuur Bouwstenen voor sociaal (2011) Cijfers maatschappelijk vastgoed 2011, Bouwstenen voor sociaal, Enschede Gemeente Enschede (2013a) Gemeenterekening 2012: Jaarverslag & Jaarrekening, Gemeente Enschede, Enschede Gemeente Enschede (2013b) Concept-besluitenlijst vergadering van de Raad op 16 december 2013, Gemeente Enschede, Enschede Marwijk, R. van & M. Pellenbarg (2012) Kadaster onderzoek, Kadaster, Zwolle VBE (2013) Vastgoedinformatie, Vastgoedbedrijf Enschede Veuger, J., M. Stijnenbosch & A. Tjeerdsma (2013) Veronderstelde werkelijkheid, Rapport Onderzoek vastgoedbeleid gemeente Enschede , Kenniscentrum NoorderRuimte in opdracht van de Rekenkamercommissie gemeente Enschede, Groningen Veuger, J. (red.) (2012) Barometer maatschappelijk vastgoed: onderzoeken en visie, Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen, Groningen
Vijf conclusies over idealen
Vijf conclusies over idealen Vastgoedbeleid gemeente Enschede 2001-2013 Martin Stijnenbosch, Annette Tjeerdsma en Jan Veuger De Rekenkamer van de gemeente Enschede heeft het lectoraat Maatschappelijk Vastgoed
Nadere informatieVijf conclusies over idealen
I GEMEENTEN Vijf conclusies over idealen Vastgoedbeleid gemeente Enschede 2001-2013 Jan Veuger, Martin Stijnenbosch en Annette Tjeerdsma De Rekenkamer van de gemeente Enschede heeft het lectoraat Maatschappelijk
Nadere informatieVERONDERSTELDE WERKELIJKHEID. Conclusies en aanbevelingen betreffende het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede
VERONDERSTELDE WERKELIJKHEID Conclusies en aanbevelingen betreffende het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede Rekenkamercommissie gemeente Enschede 19 november 2013 Aanleiding Onderzoek naar vastgoedbeleid
Nadere informatieVoorstel Gemeenteraad VII- A
Voorstel Gemeenteraad VII- A Onderwerp Portefeuillehouder Raadsvoorstel strategie op vastgoed en financiële gevolgen concentratie vastgoed Agendaletter E Programma BMO Aangeboden aan Raad 18 december 2014
Nadere informatieDoorwerking aanbevelingen rekenkameronderzoek vastgoedbeleid
Doorwerking aanbevelingen rekenkameronderzoek vastgoedbeleid Mei 2016 1 Aanleiding In deze notitie doet de rekenkamer verslag van de doorwerking van de aanbevelingen van het rekenkameronderzoek naar vastgoedbeleid
Nadere informatieBijlage 1: Reactie op rapport Veronderstelde werkelijkheid, Conclusies en aanbevelingen betreffende het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede.
Bijlage 1: Reactie op rapport Veronderstelde werkelijkheid, Conclusies en aanbevelingen betreffende het vastgoedbeleid van de gemeente Enschede. Reikwijdte onderzoek In haar onderzoek heeft de Rekenkamer
Nadere informatieBarometer Maatschappelijk Vastgoed 2015 Lectoraat Maatschappelijk Vastgoed Expertmeeting Metafoor, PEC Zwolle Stadion 1 december 2015
Barometer Maatschappelijk Vastgoed 2015 Lectoraat Maatschappelijk Vastgoed Expertmeeting Metafoor, PEC Zwolle Stadion 1 december 2015 Barometer 2015 Gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed Meer beleid, beperkt
Nadere informatieKadernota Vastgoed 2015
Kadernota Vastgoed 2015 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Belang voor Vastgoed in Deventer 3 Gemeentelijke doelstellingen 3 Programma s 3 Vastgoedportefeuille 3 Strategisch 3 Niet-strategisch 4 Concernhuisvesting
Nadere informatieBarometer Gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed 2014
ALLE GEMEENTEN RESPONS I GEMEENTEN Barometer Gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed 2014 Gemeenten in beweging Annette Tjeerdsma en Jan Veuger 1 Dit artikel bevat de resultaten van het onderzoek Barometer
Nadere informatieROZ Benchmark Gemeentelijk Vastgoed
ROZ Benchmark Gemeentelijk Vastgoed Door de centralisering van het gemeentelijk vastgoed neemt de behoefte aan transparantie en professionalisering sterk toe. Een van de concrete initiatieven om de transparantie
Nadere informatieVastgoeddata woningcorporaties beperkt
IV WONINGCORPORATIES Vastgoeddata woningcorporaties beperkt Geen inzicht in effectiviteit maatschappelijke doelen Jan Veuger Minister Blok van Wonen heeft de woningcorporaties gevraagd met een plan van
Nadere informatieRegistratienummer: ID Behorende bij: - raadsvoorstel RVO d.d. 29 maart raadsbesluit nr. RB d.d.
N A - Registratienummer: ID 11.01795 Behorende bij: - raadsvoorstel RVO 11.0107 d.d. 29 maart 2011 - raadsbesluit nr. RB 11.0088 d.d. 16 N A 011- Inhoud I. Inleiding... 3 II. Huidige portefeuille... 5
Nadere informatieVastgoedbedrijf Enschede
Vastgoedbedrijf Enschede een praktijkcase Spreker Jan Kappers Datum 10-2-2012 Plaats Culemborg Facts & organisatie Aanleiding Werkwijze Ontwikkelingen Toekomst Enschede? > Grootste stad in provincie Overijssel
Nadere informatieMaatschappelijke waarde in vastgoedbeleid Expert Meeting Maatschappelijke Waarde Vastgoed. Gemeenteraad Utrecht, 27 november 2018
Maatschappelijke waarde in vastgoedbeleid Expert Meeting Maatschappelijke Waarde Vastgoed Gemeenteraad Utrecht, 27 november 2018 Dr. ing. Jan Veuger MRE FRICS Lector (Maatschappelijk) Vastgoed RvC Mitros
Nadere informatieBBV en Vastgoedmanagement. Bijeenkomst Vastgoedprofessionals te s-hertogenbosch, 14 oktober 2011 H. Philippens
BBV en Vastgoedmanagement Bijeenkomst Vastgoedprofessionals te s-hertogenbosch, 14 oktober 2011 H. Philippens Besluit Begroting en Verantwoording Gemeentewet (art 186) bepaalt dat begroting, meerjarenraming
Nadere informatieVoorgesteld wordt de volgende strategische koers op het gebied van gemeentelijk vastgoed te volgen:
VASTGOEDBELEID GEMEENTE OOST GELRE Inleiding Gemeentelijk vastgoed vervult een belangrijke rol bij de realisatie van maatschappelijke doelstellingen, bij de gebieds ontwikkeling en de gemeentelijke bedrijfsvoering.
Nadere informatieHuurwaardebepaling gemeente Tilburg. 9 april 2015 Marion Bakker
Huurwaardebepaling gemeente Tilburg 9 april 2015 Marion Bakker Portefeuille team Gebouwen Ca. 186 permanente gebouwen Ca. 400.000 m² bruto vloeroppervlak Ca. 30 miljoen huurinkomsten per jaar Ca. 437 miljoen
Nadere informatieFinanciële sturing. Bijeenkomst vastgoedprofessionals 's-hertogenbosch. Amersfoort 14 oktober 2011 Sidney Mac Gillavry
Bijeenkomst vastgoedprofessionals 's-hertogenbosch Amersfoort 14 oktober 2011 Sidney Mac Gillavry Financiële sturing Inleidende vraag: Wat is beter om te hanteren: KPDH of markthuur? De vraag anders gesteld:
Nadere informatieVisie op Vastgoed Gemeente Gorinchem
Visie op Vastgoed Gemeente Gorinchem 2013-2018 Versie 11 september 2013 Afdeling Financiën Team Vastgoed en Belastingen Behandeld door college: 27 augustus 2013 Beleidskaders vastgesteld door raad: PM
Nadere informatiePositionering Vastgoedmanagement Gemeenten Bijeenkomst Almere, 18 november 2016
Positionering Vastgoedmanagement Gemeenten Bijeenkomst Almere, 18 november 2016 Programma PVGsessie 10.00 Welkom Jan Veuger, lector Maatschappelijk Vastgoed Henk Hoogland, gemeente Almere en gastheer 10.30
Nadere informatieSprekers van vandaag
Vastgoedbedrijf gemeente Almere De Praktijk Algemene Rekenkamer 6 september 2013 Sprekers van vandaag Annemarie van der Zee Henk Hoogland 1 Onderwerpen van vandaag Geschiedenis Vastgoedbedrijf Almere Opbouwen
Nadere informatieSturen op het gebruik van
Sturen op het gebruik van maatschappelijk vastgoed Seminar Maatschappelijk Vastgoed ir. Wicher F. Schönau MMC Twynstra Gudde Krijtmolen d'admiraal, Amsterdam 24 juni 2014 Toekomst of verleden? Library
Nadere informatieBarometer gemeentelijk maatschappelijk vastgoed 2017
Barometer gemeentelijk maatschappelijk vastgoed 2017 Gemeenten actief aan de slag met portefeuille en organisatie A. van den Beemt - Tjeerdsma MSc & dr. ing. J. Veuger MRE FRICS Dit artikel bevat de resultaten
Nadere informatieTSCHAPPELIJK V T A A T VERANTW IN GEMEENTELIJK AST OORD GOED
ARTIKEL OPTIMAAL VERANTWOORD RESULTAAT IN GEMEENTELIJK MAATSCHAPPELIJK VASTGOED F.P.H. (Frank) Aalbers MSc ing. J. (Jan) Veuger MRE FRICS AANLEIDING De aandacht voor maatschappelijk vastgoed is in de afgelopen
Nadere informatieVastgoed op afstand. Datum: 11 maart 2016
Vastgoed op afstand Datum: 11 maart 2016 Waarom dit onderzoek? Het vertrekpunt Wat komt er uit? Treasury aspecten Vragen en discussie Vastgoedbedrijf Enschede Waarom dit onderzoek? 3 Waarom dit onderzoek?
Nadere informatieKennissessie Maatschappelijk Vastgoed Barometer Gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed FM Alumni de Haagse Hogeschool MVGM
Kennissessie Maatschappelijk Vastgoed 31.01.2017 Barometer Gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed FM Alumni de Haagse Hogeschool MVGM Dr. ing. Jan Veuger MRE FRICS Lector Maatschappelijk Vastgoed Hoofd
Nadere informatieVastgoed op afstand. Datum: 11 maart 2016
Vastgoed op afstand Datum: 11 maart 2016 Waarom dit onderzoek? Het vertrekpunt Wat komt er uit? Treasury aspecten Vragen en discussie Vastgoedbedrijf Enschede Waarom dit onderzoek? 3 Waarom dit onderzoek?
Nadere informatieGemeentelijk eigendom
Gemeentelijk eigendom Startnotitie 'Aandacht voor verborgen subsidies, strategisch vastgoed en bezit vanuit een taak' Uitgangspunt startnotitie Binnen de gemeente Tiel is er tot op heden geen vastgesteld
Nadere informatiePresentatie voor de gemeenteraad van Haarlem. Jaarverslag en jaarrekening 2013
Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem Jaarverslag en jaarrekening 2013 Algemeen: P&C cyclus Algemeen: verantwoording Terugkijken Wat hebben we bereikt? Wat hebben we gedaan? Wat heeft het gekost?
Nadere informatiePortefeuille sturing
Portefeuille sturing Annemarie van der Zee, vastgoedbedrijf gemeente Almere Meerjaren Perspectief Vastgoed Almere Hoe zit het bij 9 gemeenten Leren uit vastgoed sector en de wetenschap Hoe zit het bij
Nadere informatieWoningmarktrapport 4e kwartaal 2015. Gemeente Amsterdam
Woningmarktrapport 4e kwartaal 215 Gemeente Amsterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 3 Aantal verkocht 25 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 1e kwartaal
Nadere informatieHOE STUUR JE ALS RAAD OP MAATSCHAPPELIJK VASTGOED? Een leidraad en routeboek voor de juiste informatie
HOE STUUR JE ALS RAAD OP MAATSCHAPPELIJK VASTGOED? Een leidraad en routeboek voor de juiste informatie Rekenkamercommissie Meierijstad 21 december 2017 AGENDA Leidraad en routeboek voor de juiste informatie
Nadere informatieStrategie op vastgoed
Strategie op vastgoed Door Erwin van Proosdij enschede.nl Op 3 februari 2014 heeft de Raad twee besluiten genomen: 1. Aanbevelingen Rekenkameronderzoek Vastgoedbeleid: veronderstelde werkelijkheid ; 2.
Nadere informatie1 Strategie op vastgoed
1 Strategie op vastgoed Inleiding Op 3 februari 2014 heeft de Raad twee besluiten genomen: 1) Aanbevelingen Rekenkameronderzoek Vastgoedbeleid: "veronderstelde werkelijkheid"; 2) Aanpassen regie op vastgoed.
Nadere informatieNEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE
Maart 214 Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 3. Prijzen van 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Drs. G.A. Raven Bron gegevens NVM Data & Research,
Nadere informatieMaatschappelijk- en zorgvastgoed. Dr.ing. Jan Veuger MRE FRIICS, lector Maatschappelijk Vastgoed Zorgroep Tangenborgh Emmen, 7 december 2018
Maatschappelijk- en zorgvastgoed Dr.ing. Jan Veuger MRE FRIICS, lector Maatschappelijk Vastgoed Zorgroep Tangenborgh Emmen, 7 december 2018 Taxatieleer Vastgoed 2 Geheel herziene uitgave hoofdstuk maatschappelijk
Nadere informatieVGME Masterclass Gemeentelijk Assetmanagement Lectoraat (Maatschappelijk) Vastgoed - Dr.ing. Jan veuger MRE FRICS 22 juni 2017
VGME Masterclass Gemeentelijk Assetmanagement Lectoraat (Maatschappelijk) Vastgoed - Dr.ing. Jan veuger MRE FRICS 22 juni 2017 Onderzoeksresultaten Twee onderzoeken naar het vastgoed(management) bij gemeenten
Nadere informatieBarometer Maatschappelijk Vastgoed. Jan Veuger Lector Maatschappelijk Vastgoed Hanzehogeschool Groningen
Jan Veuger Lector Maatschappelijk Vastgoed Hanzehogeschool Groningen 66 bijdragen door 80 auteurs vier sectoren en vier thema s Hoogleraren 11% Doctoren 20% Experts uit het werkveld 61% Promovendi 8% Wat
Nadere informatieMenukaart kostprijsdekkende huur 3 december 2015
Menukaart kostprijsdekkende huur 3 december 2015 Henk Philippens (Almere) Harmen Meerbeek (Bergen op Zoom) Arthur van Loon (Utrecht) Wouter van den Wildenberg en Erik Vlaming (Fakton) Inhoud Het netwerk
Nadere informatieBeleidskader Vastgoed Enschede. Strategie op vastgoed
Beleidskader Vastgoed Enschede Strategie op vastgoed 9 oktober 2017 Doel beleidskader Dit beleidskader brengt doelen, mogelijkheden en consequenties van vastgoed samenhangend in beeld om te kunnen bepalen
Nadere informatieb Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Financiën helder en op orde
gemeente Eindhoven Inboeknummer 12bst01585 Dossiernummer 12.38.651 18 september 2012 Commissienotitie Betreft startnotitie over Sturen met normen: domein 'flexibiliteit'. Inleiding Op 28 augustus is in
Nadere informatieRuimte voor privaat initiatief vereist een level playing field Bezuinigen vraagt om transparante huurprijssystematiek
Onderstaand artikel is gepubliceerd in de Barometer Maatschappelijk Vastgoed (J. Veuger, 2013), pagina 149 ISBN 978-90-819774-2-5 Ruimte voor privaat initiatief vereist een level playing field Bezuinigen
Nadere informatieMogelijke onderwerpen voor het netwerk Vastgoedeconomen, fiscalisten en planeconomen
Mogelijke onderwerpen voor het netwerk Vastgoedeconomen, fiscalisten en planeconomen BBV en afschrijvingen Het BBV kent verschillende onderwerpen. Eén van de onderwerpen heeft betrekking op de waardering
Nadere informatieInzicht Meeting Overheid Maatschappelijk vastgoed & integraal accomodatiebeleid. November 2011, ing. Jan Veuger MRE FRICS
Inzicht Meeting Overheid Maatschappelijk vastgoed & integraal accomodatiebeleid November 2011, ing. Jan Veuger MRE FRICS Programma in drie delen: 1. De context en huidige ontwikkelingen 2. De inhoud en
Nadere informatieGemengde verwachtingen institutionele beleggers over vastgoed
Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie Macro-economische Statistieken en Publicaties 3 november 24 Gemengde verwachtingen institutionele beleggers over vastgoed Drs. J.L. Gebraad De Stichting Leerstoel
Nadere informatieFINANCIËLE BIJLAGE VOORSTEL MFC. Inleiding
FINANCIËLE BIJLAGE VOORSTEL MFC Inleiding Om een solide financiële basis onder het Multifunctioneel Centrum (hierna: MFC) te realiseren is gezocht naar aanvullende partners. Inmiddels zijn de deelnemende
Nadere informatieZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED. Professioneel beheer voor beter rendement
ZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED Professioneel beheer voor beter rendement Een veranderende financiële omgeving vraagt om ander vastgoedbeheer Het onderwijsvastgoed, het zorgvastgoed, het gemeentelijk
Nadere informatiePersbericht. Netto omzet van EUR 545 miljoen en nettoresultaat van EUR 69,2 miljoen. Business area Aviation lijdt een operationeel verlies o o
Halfjaarresultaten 2010 Schiphol, 30 augustus 2010 Persbericht Hoofdpunten Netto omzet van EUR 545 miljoen en nettoresultaat van EUR 69,2 miljoen. Business area Aviation lijdt een operationeel verlies
Nadere informatieER Capital Vastgoedfonds III BV
ER Capital Vastgoedfonds III BV Halfjaarverslag 2010 September 2010 Profiel & strategie ER Capital Vastgoedfonds III BV heeft een pand met drie huurders te Veenendaal in haar bezit. Alle drie de huurders
Nadere informatiePresentatie. CORPORATE Real Estate Management Barometer 2008 en 2009 Onderzoek gemeenten Noord Nederland. Resultaten onderzoek
Presentatie CORPORATE Real Estate Management Barometer 2008 en 2009 Onderzoek gemeenten Noord Nederland (Gordon Vos Hanzehogeschool Groningen) Resultaten onderzoek Vastgoedkolom Corporate Real Estate Management
Nadere informatieGemeente Emmen 17 oktober 2013
MEMO PRESENTATIE AANPASSEN 1.Voeg hiernaast de titel en ondertitel van de presentatie in 2.Pas de voettekst aan naar de titel van de presentatie via Beeld > Koptekst en voettekst 3.Verwijder deze memo
Nadere informatieEXPLOITATIEBEGROTING DE BLINKERD 2.0
Concept Door Pirovano Planeconomie en Grondbeleid In opdracht van de Gemeente Bergen 12 januari 2013 Hoofdstuk: Doel en uitgangspunten INHOUD 1 Doel en uitgangspunten... 3 1.1 Doel van dit rapport... 3
Nadere informatieBurgemeester en wethouders
Burgemeester en wethouders Raadsvoorstel voor behandeling in oordeelvormende/besluitvormende vergadering Datum vergadering : in te vullen door griffie Zaaknummer: Onderwerp : Vastgoednota 2017 Agendapunt
Nadere informatieFinanciële rapportage 2012
Financiële rapportage 212 Stichting De Brug Datum: 4-12-213 Valutaeenheid: EUR Inhoudsopgave Pag. Voorblad Stichting en samenstelling bestuur Balans Winst- en verliesrekening Toelichting op de balans Ondertekening
Nadere informatieWoningmarktrapport 3e kwartaal 2015. Gemeente Rotterdam
Woningmarktrapport 3e kwartaal 215 Gemeente Rotterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 9 Aantal verkocht 8 7 6 5 4 3 2 1 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 4e kwartaal
Nadere informatieVastgoedmanagement in Nederland. 11 mei 2017
Vastgoedmanagement in Nederland 11 mei 2017 Erwin van Proosdij MRE Hoofd Vastgoedbedrijf Enschede Ruim 25 jaar ervaring in vastgoed en facilitymanagement in gezondheidszorg, onderwijs en gemeente In deze
Nadere informatieLeegstand, herbestemming en verzorgingshuizen: een verkenning door de oogharen heen
Auteur: Lars Brugman 1 Datum: 2 februari 2015 Deze publicatie in samenwerking met Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg opgesteld en gebaseerd op een eerdere publicatie van het Kadaster in de Barometer
Nadere informatieWaardering van gemeentelijk Vastgoed
Waardering van gemeentelijk Vastgoed Dordrecht, 5 juni 2015 Sake van den Berg MSc MRICS RTsv RMT (RICS Registered Valuer) Wouter van den Wildenberg MSc 1 Inhoud Impressie voor gemeentelijk vastgoed actuele
Nadere informatieVoortgang Taskforce & Vastgoedbeheer. 10 november 2015
Voortgang Taskforce & Vastgoedbeheer 10 november 2015 Agenda Toelichting Taskforce door Paulien Pistor Toelichting Vastgoedbeheer door Arie Heesterbeek Toelichting praktijkvoorbeeld door Michiel Oomen
Nadere informatieInstitutionele beleggers verwachten meer te beleggen in vastgoed
Publicatiedatum CBS-website Centraal Bureau voor de Statistiek 18 januari 25 Institutionele beleggers verwachten meer te beleggen in vastgoed Drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,
Nadere informatieER Capital Vastgoedfonds BV Halfjaarverslag 2011 juli 2011
ER Capital Vastgoedfonds BV Halfjaarverslag 2011 juli 2011 Profiel & strategie ER Capital Vastgoedfonds BV investeert in kleinschalig commercieel vastgoed, voornamelijk in kantooren bedrijfspanden. Het
Nadere informatieKWARTAALRAPPORTAGE Q VASTGOED FUNDAMENT FONDS N.V.
KWARTAALRAPPORTAGE Q4 2017 VASTGOED FUNDAMENT FONDS N.V. 12 JANUARI 2018 Inhoud 1. Management samenvatting... 2 2. Financiële rapportage: 4 e kwartaal 2017... 3 3. Verklarende begrippen en definities...
Nadere informatieSamenvatting: Winst en waarde van energie renovaties in de woningbouw
Samenvatting: Winst en waarde van energie renovaties in de woningbouw De opgave is groot De Rijksoverheid streeft naar een energieneutrale bebouwde omgeving in 2050. Op weg daar naar toe is de ambitie
Nadere informatieHalfjaarverslag 2016
Halfjaarverslag 2016 Institutioneel beleggen in Nederlands vastgoed Altera Vastgoed is een Nederlands niet-beursgenoteerd vastgoedfonds voor institutionele beleggers, dat opereert onder een AIFM vergunning.
Nadere informatieNotitie financiële positie gemeente Pekela
Notitie financiële positie gemeente Pekela De laatste jaren is er sprake van krappe begrotingen en overschotten bij rekeningen vooral als gevolg van het incidenteel zijn van verschillende meevallers. In
Nadere informatieHalfjaarverslag Woningen Winkels Bedrijfsruimten
Halfjaarverslag 2017 Woningen Winkels Bedrijfsruimten Institutioneel beleggen in Nederlands vastgoed Altera Vastgoed is een Nederlands niet-beursgenoteerd vastgoedfonds voor institutionele beleggers, dat
Nadere informatie2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG
2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen
Nadere informatieHet college van burgemeester en wethouders stelt de raad voor het volgende te besluiten: 1 De Kaderbrief Vastgoed 2017 vast te stellen.
voorstel aan de raad Opgesteld door Utrechtse Vastgoed Organisatie Bodewitz, J.A. (Jord) Kenmerk 4408707 Vergadering Gemeenteraad Vergaderdatum 29 juni 2017 Jaargang en nummer 2017 38 Geheim Portefeuille
Nadere informatiec. De gemeente voert een efficiënt beheer van gebouwen. Hierbij wordt gezocht naar optimalisaties en wordt verkoop versus huur afgewogen.
Raadsvoorstel: Nummer: 2013-1047 Onderwerp: Visie op Vastgoed gemeente Gorinchem 2013-2018 Datum: 24 juli 2013 Portefeuillehouder: M. Doodkorte Raadsbijeenkomst: 10 september 2013 Raadsvergadering: 26
Nadere informatieSymposium VOGON. Effecten van financiering op kwaliteit. Donderdag 6 juli 2006
Symposium VOGON Effecten van financiering op kwaliteit Donderdag 6 juli 2006 Rechtbank Haarlem en Rekenkamer Den Haag 2 Inleiding 1. Onderscheid Real Estate en Corporate Real Estate 2. Doelstellingen CRE
Nadere informatieVoorstel Gemeenteraad VII- A
Voorstel Gemeenteraad VII- A Onderwerp Portefeuillehouder Update - motie Cultureel Vastgoed en Vervreemding vastgoed Algemeen agendaletter C Programma BMO Aangeboden aan Raad 3 februari 2014 Stuknummer
Nadere informatieBUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V.
BUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V. VERONDERSTELLINGEN Vraagprijs 2.500.000 (pand en inventaris). Inkomsten: In totaal 40 kamers; Bezetting kamers: T1 45%, T2 52%, T3 63%, vanaf T4 en verder 68%;
Nadere informatieNEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 2015
Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van 3. Prijzen van STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Klaartje Asselbergs Bron gegevens NVM Data & Research, Nieuwegein
Nadere informatieVastgoed. Plan van Aanpak. Versie: Definitief Bestandsnaam: Datum opgesteld: 20-06-2014 Voor akkoord: Plan van aanpak: Vastgoed.
Vastgoed Plan van Aanpak Plan van aanpak: Vastgoed Bestuurlijk L. van Rekom opdrachtgever L. Mourik opdrachtgever Naam projectleider L. van Hassel Versie: Definitief Bestandsnaam: Datum opgesteld: 20-06-
Nadere informatieRotterdams Vastgoedfonds I CV. Halfjaarcijfers 2011
Halfjaarcijfers 2011 INHOUD Blad Balans per 30 juni 2011 3 Winst- en verliesrekening over de periode 1 januari 2011 t/m 30 juni 2011 4 Kasstroomoverzicht over de periode 1 januari 2011 t/m 30 juni 2011
Nadere informatieRotterdams Vastgoedfonds I CV. Halfjaarcijfers 2010
Halfjaarcijfers 2010 INHOUD Blad Balans per 30 juni 2010 3 Winst- en verliesrekening over de periode 1 januari 2010 t/m 30 juni 2010 4 Kasstroomoverzicht over de periode 1 januari 2010 t/m 30 juni 2010
Nadere informatieRaadsstuk. Onderwerp: Verhuur en exploitatie multifunctionele sporthal Duinwijck BBV nummer: 2013/520442
Raadsstuk Onderwerp: Verhuur en exploitatie multifunctionele sporthal Duinwijck BBV nummer: 2013/520442 1. Inleiding De gemeenteraad heeft middelen gereserveerd voor de bouw van een multifunctionele badmintonhal
Nadere informatieZaaknummer : : Raadsadviesgroep Kopie aan : Collegeadviesgroep Behandeld door : R. van Belzen Datum: : 5 juli 2016 Openbaar
Memo Onderzoeksvragen verkenningsstudie per fractie Zaaknummer : Aan : Raadsadviesgroep Kopie aan : Collegeadviesgroep Behandeld door : R. van Belzen Datum: : 5 juli 2016 Openbaar PvdA-GL: - Wat zijn op
Nadere informatieBalans in doelmatig en doeltreffend vastgoedmanagement
Balans in doelmatig en doeltreffend vastgoedmanagement Gemeenteraad betrekken bij besluiten over maatschappelijk vastgoed Wicher Schönau en Guido Wierink De werkelijke staat van het vastgoedmanagement
Nadere informatieDe Drieslag, een streep er door. en verder gaan
2012 De Drieslag, een streep er door. en verder gaan College van B&W Gemeente Ommen 14-3-2012 Inhoud Leeswijzer...2 Hoofdstuk 1 Wat was het doel...2 Hoofdstuk 2 Wat is er bereikt...2 Hoofdstuk 3 Wat is
Nadere informatieHoe in de toekomst om te gaan met sociaal ondernemers als huurder van gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed?
Hoe in de toekomst om te gaan met sociaal ondernemers als huurder van gemeentelijk Maatschappelijk Vastgoed? 1. Context In het Coalitieakkoord Utrecht maken we samen hecht de gemeente Utrecht veel waarde
Nadere informatieAsset management Business case: Ipse de Bruggen Roeland Brouns Ipse de Bruggen Bastiaan Roon - Fakton. 22 maart 2012
Asset management Business case: Ipse de Bruggen Roeland Brouns Ipse de Bruggen Bastiaan Roon - Fakton 22 maart 2012 Inhoud Inleiding Ipse de Bruggen en Fakton De noodzaak van professioneel assetmanagement
Nadere informatie*A * Memo. onderwerp Impliciete subsidies grond en vastgoed. kenmerk A datum 12/08/
Memo ** onderwerp afzender M. Langerak datum 12/08/2015 afdeling Ruimte kenmerk e-mail m.langerak@zuidplas.nl 1. Inleiding Impliciete of verkapte subsidieverlening komt onder meer tot stand als de gemeente
Nadere informatieStichting Dierenambulance gevestigd te Harderwijk. Jaarrekening 2016
Jaarrekening 2016 Nummer KvK: 41035845 Datum: 8 mei 2017 J. F. van Sloten Inhoudsopgave Inhoudsopgave pagina Jaarverslag Opdracht 3 Samenstellingsverklaring van de accountant 4 Financiële positie 5 Bespreking
Nadere informatieRotterdams Vastgoedfonds VI CV. Halfjaarcijfers 2010
Halfjaarcijfers 2010 INHOUDSOPGAVE Blad Balans per 30 juni 2010 3 Winst- en verliesrekening over de periode 1 januari 2010 t/m 30 juni 2010 4 Kasstroomoverzicht over de periode 1 januari 2010 t/m 30 juni
Nadere informatieRaadsvoorstel 15 december 2011 AB11.01086 RV2011-122
Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 15 december 2011 AB11.01086 RV2011-122 Gemeente Bussum Vaststellen tarieven onroerende-zaakbelastingen 2012 Brinklaan 35 Postbus 6000
Nadere informatieCentraal Bestuur. Een beter beeld. Toelichting bij de jaarrekening 2008. Datum: oktober 09 Versie: 2
Centraal Bestuur Een beter beeld Toelichting bij de jaarrekening 2008 Datum: oktober 09 Versie: 2 1 . Een beter beeld Toelichting bij de jaarrekening 2008 In 2007 werd duidelijk dat het slecht ging met
Nadere informatie.., Algemene Rekenkamer. BEZORGEN De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Gen era a Binnenhof 4 2513 AA Den Haag
Algemene Rekenkamer.., BEZORGEN De Voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGen era a Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 3424344 070 3424130 voorlichting@rekenkamer.nl
Nadere informatieGemeente Doetinchem t.a.v. het College van B&W en de gemeenteraad van Doetinchem. Geacht College, geachte raadsleden,
Gemeente Doetinchem t.a.v. het College van B&W en de gemeenteraad van Doetinchem Geacht College, geachte raadsleden, Ons is ter beschikking gesteld de brief d.d. 21 april 2011 van de Stichting Waarborgfond
Nadere informatieJAARREKENINGEN 2012 VAN INSTELLINGEN VOOR FUNDEREND ONDERWIJS. FINANCIEEL BEELD PER SECTOR Versie 1.0 definitief
JAARREKENINGEN 2012 VAN INSTELLINGEN VOOR FUNDEREND ONDERWIJS FINANCIEEL BEELD PER SECTOR Versie 1.0 definitief Utrecht, december 2013 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Basisonderwijs en speciaal basisonderwijs...
Nadere informatieDe toekomstige organisatie van Stichting Wijksport
Stichting 01 okt 2015 De toekomstige organisatie van Stichting Hierna volgt een puntsgewijze weergave van een nieuwe organisatiestructuur ( governance ) van stichting. Het voorstel is opgesteld door een
Nadere informatieWillemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad
2 e tussentijdse rapportage 2012 Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 1 Inhoudsopgave 1. Aanbieding... 3 2. Inleiding... 3 2.1. Doelstelling Willemsoord... 3 2.2. Toelichting in algemene zin op
Nadere informatie- Rente effecten 11.355 16.300 16.400 16.400 - Rente ASN rekeningen 850 400 731 1.000 - Overige baten 0 0 0 500. Totaal 12.205 16.700 17.131 17.
Winst en Verliesrekening 2013 in vergelijking met de rekening 2012 en de begroting 2013. Tevens wordt de begroting voor het jaar 2014 gegeven. Alle bedragen in Euro s. Baten Rekening Begroting Rekening
Nadere informatieOnderwerp: exitstrategie De Meerlanden. Datum: mei 2013 (concept)
Onderwerp: exitstrategie De Meerlanden Datum: mei 2013 (concept) 1. Vraagstelling: Door de commissie Ruimte is gevraagd een exitstrategie De Meerlanden uit te werken d.w.z. 1. verkoop aandelen De Meerlanden
Nadere informatieRegio Amsterdam. Kantorenvisie. Januari 2010. Amstelveen. 40% minder opname kantoorruimte. Grootste transacties. 40% minder opname kantoorruimte
Research Kantorenvisie Regio Amsterdam Januari 2010 40% minder opname kantoorruimte De negatieve economische ontwikkelingen in Nederland in 2009 hebben bijgedragen aan een terugval in de opname van kantoorruimte
Nadere informatieWat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Kosten
Algemene doelstelling Accommodatiebeleid Maatschappelijk Vastgoed In stand houden en ontwikkelen van maatschappelijk vastgoed die de sociale infrastructuur versterkt, gekoppeld aan een optimale spreiding
Nadere informatieindien ten behoeve van het getrouwe beeld een nadere toelichting noodzakelijk is in een jaarrekening die voldoet aan de Regeling Verslaggeving WTZi
Audit Alert 25 Verklaringen bij jaarrekeningen van AWBZ- en GGZ-instellingen indien ten behoeve van het getrouwe beeld een nadere toelichting noodzakelijk is in een jaarrekening die voldoet aan de Regeling
Nadere informatieAfstudeeronderzoek van E. van Bunningen BSc (Het volledige Engelstalige onderzoeksrapport kunt downloaden via deze link)
CONCENTRATIE VAN MAATSCHAPPELIJKE DIENSTEN IN GEMEENTELIJK VASTGOED NAAR AANLEIDING VAN DEMOGRAFISCHE TRANSITIE Een casestudie in landelijke gemeenten in Noord-Brabant, Nederland Afstudeeronderzoek van
Nadere informatieAnalyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014
Analyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014 Kantorenmarkt uit balans De situatie op de Nederlandse kantorenmarkt is zeer ongunstig. Het aanbod van kantoorruimte ligt structureel op een zeer hoog niveau
Nadere informatie