Samenvatting Nederlands Spelling

Transcriptie

1 Samenvatting Nederlands Spelling Samenvatting door een scholier 623 woorden 17 februari ,1 13 keer beoordeeld Vak Nederlands Spelling Sommige woorden houden een -e als tussenletter, hoewel ze volgens de hoofdregel -en zouden moeten krijgen. Het gaat om de volgende uitzonderingen: 1. Woorden die verwijzen naar een unieke persoon of zaak. Het blijft bijvoorbeeld zonneschijn, manestraal en Koninginnedag. 2. Samenstellingen waarvan het eerste deel alleen maar wordt gebruikt als versterking van het bijvoeglijke tweede deel. Zo blijft het boordevol, apetrots, reuzegroot en beresterk. 3. Plantnamen waarvan het eerste deel een dierennaam is en het tweede deel een plantkundige aanduiding. Het blijft kattekruid en paardebloem, want kruid en bloem zijn plantkundige aanduidingen. Het wordt daarentegen wel kattenstaart en berenklauw, ook als het gaat om de desbetreffende plant. Staart en klauw zijn immers geen plantkundige aanduidingen. 4. Woorden die een samenstelling lijken, maar dat in werkelijkheid niet zijn (we noemen dit 'vermeende' samenstellingen). Papegaai bestaat bijvoorbeeld niet uit de woorden 'paap' en 'gaai', maar is afgeleid van het Spaanse 'papagayo'. Het wordt dus niet papengaai, maar blijft papegaai. Ook woorden als pierewaaien en bolleboos behoren tot de categorie vermeende samenstellingen. 5. Woorden die historisch gezien wel een samenstelling zijn, maar door de hedendaagse taalgebruiker niet meer als zodanig worden herkend ('versteende'samenstellingen). Voorbeelden zijn elleboog, nachtegaal en paddestoel. Trema's, streepjes en accenten Er verandert ook het een en ander in de schrijfwijze van woorden met een trema (twee puntjes boven een klinker) en een koppelteken en in de spelling van uit het Frans afkomstige woorden met een accentteken. Trema (ä, ë) en koppelteken (-) Hoofdregel Het trema wordt afgeschaft tussen de delen van een samenstelling. Woorden als zeeëgel, zoëven en naäpen worden in het vervolg geschreven als zee-egel, zo-even en na-apen. Het trema blijft wel bestaan in woorden als reëel, kopieën, knieën, coördinatie en geïnd. Deze woorden zijn namelijk geen samengestelde, maar afgeleide woorden. Uitzondering In cijfers en getallen wordt het trema gehandhaafd. Het blijft bijvoorbeeld tweehonderddrieënveertig, ondanks het feit dat dit een samengesteld woord is. Tweehonderddrie-enveertig zou er te vreemd uitzien. Pagina 1 van 5

2 Aardrijkskundige namen Woorden, afgeleid van een aardrijkskundige naam met een liggend streepje (koppelteken), krijgen in het vervolg zelf ook altijd een liggend streepje. Het wordt bijvoorbeeld Zuid-Hollands, Oost-Duits en Noord- en Zuid-Amerikaans. Het huidige, moeilijk uit te leggen, verschil tussen bijvoorbeeld Zeeuws-Vlaams en Westvlaams verdwijnt. Accent circonflexe (^) Hoofdregel Op de letters a, o en u verdwijnt het 'dakje' (accent circonflexe). Woorden als debâcle, pâté, ragoût en entrecôte worden in het vervolg geschreven als debacle, paté, ragout en entrecote. De letter e houdt zijn dakje. Zo blijft het gêne, fêteren en enquête. Uitzondering Wanneer Franse woorden nog helemaal niet zijn vernederlandst, wordt het dakje ook op de a, o of u gehandhaafd. Het blijft bijvoorbeeld coûte que coûte. Het accent aigu (é) Het accent aigu in de uitgang ée verdwijnt. Nu worden woorden als logé en prostitué nog geschreven als logée en prostituée wanneer het gaat om de vrouwelijke vorm. Volgens de nieuwe regels wordt het: logee en prostituee. De mannelijke vorm blijft logé en prostitué. Engelse werkwoorden De spelling van vervoegde Engelse werkwoorden als faxen, deleten, saven en golfen is voor het eerst geregeld. Nu zijn deze vervoegingen voor velen nog een bron van twijfel. Is het bijvoorbeeld (naar Nederlandse taalprincipes) gefaxt of (naar Engelse taalprincipes) gefaxed? Volgens de nu vastgestelde regels worden werkwoorden van Engelse (en Amerikaanse) oorsprong vervoegd als de zwakke werkwoorden in het Nederlands. Ze krijgen in de verleden tijd en als voltooid deelwoord een -d(e), behalve als de stam qua klank eindigt op een medeklinker uit 't kofschip. Dan krijgt het werkwoord in de verleden tijd en als voltooid deelwoord een -t(e). Het wordt bijvoorbeeld rugbyen, rugbyde, gerugbyd en joggen, jogde, gejogd. Maar het wordt ook: faxen (stam = fax, hetgeen klinkt als faks), faxte, gefaxt en racen (stam = race, hetgeen klinkt als rees), racete, geracet. apegapen (op - liggen) apekool apelazerus (zich het - werken) apezuur (zich het - werken) assepoes assepoester assegaai bakkebaard bakkeleien banderol Pagina 2 van 5

3 bietebauw bilzekruid bolleboos bonnefooi (op de -) bruidegom bullebak bullebijter bullepees dageraad duimelot duivekaters elleboog ellepijp elzevier geuzelambiek hagedis hartelap hartelust (naar -) havezate hazewind hazewindhond heremiet hunebed kakebeen kakebeen kakenestje kattebelletje kazemat kinnebak kinnesinne klerelijer klerewijf klerezooi koddebeier koekepeer krabbescheer krikkemik kruizemunt ledemaat madelief maretak Pagina 3 van 5

4 marsepein masteluin nachtegaal paarlemoer paddestoel papegaai paperassen petekind petemoei pezewever pielepoot pierebad pierement pierewaaien pierewiet pikketanis poppedeintje postelein pruimedant rammenas ravelijn redekaveling rederijker robbedoes rozemarijn ruggespraak schallebeiter scharrebier scharrebijter scharretong schattebout schollevaar sikkepit(je) snoezepoes spillebeen spillepoot sporkeboom sporkehout stedehouder takkewijf tuttebel ukkepuk Pagina 4 van 5

5 wallebak wegedoorn wielewaal wiggebeen zenegroen zinnebeeld zinnebeeldig zottebollen Pagina 5 van 5